SYTUACJA DEMOGRAFICZNA POLSKI NA TLE UNII EUROPEJSKIEJ I ŚWIATA

Podobne dokumenty
Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy

Sytuacja demograficzna Polski na tle Unii Europejskiej i świata

Zmiany na polskim i wojewódzkim rynku pracy w latach

48,6% Turystyka w Unii Europejskiej INFORMACJE SYGNALNE r.

Problematyka demograficzna krajów Unii Europejskiej na tle kontynentu.

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK

Pozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej

Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.

Ruchy migracyjne akcentowane w obu landach niemieckich, przyrost naturalny po polskiej stronie

Ludność Polski na tle Europy

PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ

Instytut Statystyki i Demografii Szkoła Główna Handlowa. Irena E.Kotowska. Czy Polska doświadcza kryzysu demograficznego?

Analiza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę

PROGNOZA DEMOGRAFICZNA NA LATA DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej

ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ

PANORAMA DEMOGRAFICZNA WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE ORAZ BERLIN I BRANDENBURGIA

Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT]

WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU

Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków

Zmiany demograficzne w świetle wyników prognozy ludności Polski do 2050 r.

Zakończenie Summary Bibliografia

Liderzy innowacyjności w gospodarce światowej. Czy Polska może ich dogonić?

SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W UNII EUROPEJSKIEJ W 2010 R.

Ewolucja rozwoju ludności Polski: przeszłość i perspektywy

Wyższa Szkoła Ekonomiczna

Prognozy demograficzne

Deficyt finansowania ochrony zdrowia

Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej

Obniżenie wieku emerytalnego: Straty dla przyszłych emerytów, pracujących i gospodarki

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku

Migracje a rynek wewnętrzny UE. dr Judyta Cabańska

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK

Finanse ubezpieczeń społecznych

Syntetyczne miary reprodukcji ludności

Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego

SIGMA KWADRAT. Prognozy demograficzne. Statystyka i demografia CZWARTY LUBELSKI KONKURS STATYSTYCZNO-DEMOGRAFICZNY POLSKIE TOWARZYSTWO STATYSTYCZNE

Zakres badań demograficznych

Tablica wyników Unii innowacji 2015 Streszczenie Wersja PL

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2018 roku

RAPORT O STANIE ZDROWIA MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU W LATACH

STAN I RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2007 ROKU

SIGMA KWADRAT. Syntetyczne miary reprodukcji ludności. Statystyka i demografia CZWARTY LUBELSKI KONKURS STATYSTYCZNO-DEMOGRAFICZNY

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Demograficznych. Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski w latach

Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej. Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki,

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2015 roku

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy

Wydatki na ochronę zdrowia w

SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH

Stan i ruch naturalny ludności. w województwie zachodniopomorskim w 2016 r.

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO

W przypadku wykorzystywania danych prosimy o podanie źródła i pełnej nazwy firmy: TNS OBOP. Obawy Europejczyków

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2012 R.

XXXI MARATON WARSZAWSKI Warszawa,

Finanse ubezpieczeń społecznych

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2014 roku Porównanie grudnia 2013 i czerwca 2014 roku

Wykład z dnia 8 lub 15 października 2014 roku

Warszawa, 8 maja 2019 r. BAS- WAPL 859/19. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi

PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA POLSKI A MIGRACJE. DEBATA Fundacji Ośrodek Badań nad Migracjami 19 marca 2012

Biuletyn Obserwatorium Regionalnych Rynków Pracy

W 2018 roku zarobki w Polsce pójdą w górę

Budowanie Międzynarodowej Rangi Czasopism Naukowych. Opole, 4 kwietnia 2014 r.

Źródło: kwartalne raporty NBP Informacja o kartach płatniczych

STRATEGIA EUROPA 2020 PODSTAWOWE WSKAŹNIKI

Pomiar dobrobytu gospodarczego

Kierunki migracji: USA, Indie, Pakistan, Francja, RFN

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Departament Rynku Pracy

Produkt krajowy brutto w województwie śląskim w 2010 r.

Co mówią liczby. Sygnały poprawy

Kongres Rozwoju Edukacji

KOMUNIKAT PRASOWY KOMISJA EUROPEJSKA. Bruksela, 19 marca 2013 r.

Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju

Łączność szerokopasmowa: zmniejszają się różnice między europejskimi krajami o najlepszych i najgorszych wynikach

Ocena sytuacji demograficznej Gdańska ze szczególnym uwzględnieniem jednostki pomocniczej Wrzeszcz Górny

Syntetyczne miary reprodukcji ludności

URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, Warszawa STAN I RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2016 R.


W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?

Unijny rynek gazu model a rzeczywistość. Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, r.

Wykład 2. Wybrane zjawiska demograficzne i sposoby ich pomiaru

MIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ

Płatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś i jutro

Akademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt?

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych

Sytuacja odlewnictwa w Polsce i na świecie

Sytuacja osób po 50 roku życia na śląskim rynku pracy. Konferencja Kariera zaczyna się po 50-tce Katowice 27 stycznia 2012 r.

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia. Europejskie badanie dochodów i warunków życia (EU-SILC) w 2011 r.

Deficyt Mieszkaniowy w Polsce

Nierówności w zdrowiu spowodowane paleniem tytoniu. Witold Zatoński Warszawa, 16 listopada 2011

Innowacyjność w Europie 2016

B I L A N S R O K U

4. Analiza porównawcza potencjału Ciechanowa

2. Tabela przedstawia najczęściej używane języki świata wg liczby ludności na co dzień posługującej się danym językiem.

Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej

Jak pokonać bariery dla (eko)innowacji w Polsce?

Stan i dynamika ludności w Europie , a migracje kompensacyjne

Zmiany w liczbie ludności w Polsce w latach

Biuletyn Obserwatorium Regionalnych Rynków Pracy

Transkrypt:

Agnieszka Krzętowska Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku Nauki Ekonomiczne, t. XX, 2014. 1. Wprowadzenie SYTUACJA DEMOGRAFICZNA POLSKI NA TLE UNII EUROPEJSKIEJ I ŚWIATA Pojęcie demografia wywodzi się z greki (demos lud i grapheia opis). Zostało ono po raz pierwszy zastosowane przez Achille Guillarda, który w 1855 r. opublikował książkę pt. Elementy statystyki ludnościowej albo demografii porównawczej. Dzieło przedstawia matematyczną wiedzę o ruchach, stanie fizycznym, społecznym, intelektualnym oraz moralnym ludzkich populacji, koncentruje się głównie na liczbowym opisie zbiorowości ludzkich. Natomiast pierwszą pracą będącą przykładem analizy demograficznej jest Natural and Political Observations z 1662 r. J. Graunta uważanego za ojca demografii. Podstawowe instrumenty analityczne demografii czyli model ludności zastojowej oraz hipotetycznej tablicy trwania życia zostały opracowane przez E. Halleya w 1693 roku. Nie sposób ustalić dokładną datę powstania demografii jako odrębnej dyscypliny naukowej, ale już podczas kongresu higieny społecznej w 1882 roku demografia została uznana za samodzielną dyscyplinę naukową. Według Biznes PWN demografia to dyscyplina naukowa, która podejmuje badania zjawisk ludnościowych, zmierzające do wykrycia prawidłowości, którym te zjawiska podlegają 1. Zanim zaczęto stosować określenie demografia, w opracowaniach naukowych używano nazwę populacja, pochodzącą z łaciny i funkcjonującą do dzisiaj w wielu językach. Przykładem jest używane w języku angielskim i francuskim population. Z biegiem czasu jednak populacja przestała być wykorzystywana do określania ludności i zaczęła służyć do opisywania bardzo różnorodnych zjawisk 2. 2. Sytuacja demograficzna w Europie Jednym z większych wyzwań współczesnej Europy jest demografia. Zmiany demograficzne czyli spadek liczby urodzeń i starzenie się społeczeństwa mają ogromny wpływ na całą gospodarkę. Problem starzenia się 1 http://biznes.pwn.pl/ 2 Paradysz, Jan. Apologia demografii, czyli istnienie demografii bez ludności. Wiadomości Statystyczne 2 (2011): 27 36.

94 Agnieszka Krzętowska / Nauki Ekonomiczne, tom XX, 2014. społeczeństwa jest problemem globalnym, rośnie odsetek ludzi starszych, a wskaźniki urodzeń są niskie. W 1650 roku liczba ludności Europy wynosiła 100 milionów, do roku 1900 wzrosła czterokrotnie i wyniosła 408 milionów. W 1900 roku Europejczycy stanowili 25% światowej populacji. Udział ten systematycznie się zmniejsza. Dane przedstawia poniższa tabela. Tabela 1. Udział Europejczyków w światowej populacji. Lata 1900 1950 1970 1980 1997 2006 2012 Udział procentowy 24,9 21,6 17,8 15,6 12,5 11,4 10,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie http://esa.un.org/ Udział Europejczyków w światowej populacji jest coraz mniejszy w 2012 r. wyniósł zaledwie 10,6%. Europa jest jedynym kontynentem, na którym udział ten się zmniejsza. Poniższa tabela przedstawia dzienne zmiany liczby mieszkańców dla wybranych krajów. Tabela 2. Dzienne zmiany liczby mieszkańców dla wybranych krajów dane dla 2006 r. Państwo Dzienna zmiana liczby mieszkańców Polska -53 Rumunia -73 Bułgaria -174 Ukraina -768 Rosja -1 449 RPA -484 Nigeria +8 598 Indonezja +9 482 Pakistan +9 494 Chiny +21 240 Indie + 41 413 Źródło: opracowanie własne na podstawie: https://www.cia.gov/library/publications Dane te dla Europy są zatrważające. Badania prowadzone przez ONZ, wskazują, że Europa osiągnęła szczyt wielkości populacji i liczba ludności zacznie systematycznie spadać, by w 2050 roku zmniejszyć się o 5% i osiągnąć 691 mln osób. W 2012 roku ludność Europy wynosiła 726 miliony. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest spadek liczby urodzeń, niewystarczającej do zapewnienia zastępowalności pokoleń, zjawisko znane jako starzenie się społeczeństwa 3. Medianę wieku ludności wybranych krajów europejskich w 2013 roku przedstawia poniższa tabela. 3 Central Intelligence Agency (2011) The World Factbook, database available at: https://www.cia. gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ee.html

Sytuacja demograficzna Polski na tle Unii Europejskiej i świata 95 Tabela 3. Mediana wieku wybranych państw europejskich rok 2013 Państwo Mediana wieku Austria 43,9 Białoruś 39,2 Bułgaria 42,3 Czechy 41,4 Dania 41,4 Estonia 41 Finlandia 43 Francja 40,6 Niemcy 45,7 Grecja 43,2 Włochy 44,2 Polska 39,1 Rosja 38,8 Hiszpania 41,3 Wielka Brytania 40,3 Światowa populacja 29,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Central Intelligence Agency (2011) The World Factbook, database available at: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ee.html Mediana wieku w krajach europejskich jest o około dziesięć lat wyższa niż mediana dla całej populacji ludzkiej. Mediana oznacza, że połowa populacji jest młodsza od danego wyniku, a połowa populacji jest starsza. Mediana wieku nieuchronnie rośnie w większości państw chociaż poziom i szybkość tego wzrostu znacznie różni się między regionami świata. Trzy najstarsze kraje, mierzone jako odsetek osób powyżej 60 roku życia to: Japonia, Włochy i Niemcy. Poza Japonią, top 20 krajów na liście osób z najwyższym odsetkiem osób starszych to kraje europejskie 4. Europa jest kontynentem gwałtownie się starzejącym, niestety proces ten w najbliższych dekadach będzie się nasilał. Pomimo różnic między państwami i regionami obserwujmy podobne tendencje czyli: dłuższe życie, mniej dzieci i migracja do atrakcyjnych gospodarczo regionów. 3. Sytuacja demograficzna w Unii Europejskiej Eurostat podaje, że 1 stycznia 2013 r. ludność wszystkich państw członkowskich UE wyniosła 505,7 mln w porównaniu do 504,6 mln dokładnie rok wcześniej. Z tej różnicy około 200 tys. osób to wynik przyrostu naturalnego a 900 tys. imigracji 5. Poniższy wykres pokazuje jak zmieniała się liczba ludności Unii Europejskiej w latach 1960 2012. 4 Vaupel, James W., and Kristín GV Kistowski. Living longer in an ageing Europe: a challenge for individuals and societies. European View 7.2 (2008): 255 263. 5 http://epp.eurostat.ec.euro pa.eu/

96 Agnieszka Krzętowska / Nauki Ekonomiczne, tom XX, 2014. Rysunek 1. Ludność EU w latach 1960 2012 w mln Źródło: Population, EU-27, 1960 2012 (at 1 January, million persons), database available at: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/ Liczba ludności zwiększyła się od około 400 milionów w 1960 roku do 505,7 w 2013 roku. Wzrost trwa nieprzerwanie od początku przedstawionego szeregu czasowego, zmniejszyło się jego tempo wzrostu. Spowolnienie obserwujemy od lat 80-tych. To spowolnienie wzrostu liczby ludności jest ściśle związane ze zmniejszeniem się przyrostu naturalnego czyli różnicy pomiędzy liczbą urodzeń a liczbą zgonów. Pomimo tych ujemnych tendencji całkowita liczba ludności UE-27 nadal rośnie ze względu na saldo migracji. Rysunek 2. Urodzenia żywe i zgony (w milionach) 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 zgony urodzenia żywe Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/population_statistics_at_regional_level/pl Przyrost naturalny osiągnął maksymalną wartość 3,6 mln (więcej urodzeń niż zgonów) w 1964 r., a następnie zmniejszał się w dość regularnym tempie, tak że w 2000 r. zbliżał się do wartości zerowej (około 100 tysięcy urodzeń więcej niż zgonów).

Sytuacja demograficzna Polski na tle Unii Europejskiej i świata 97 Wzrost liczby ludności (ΔP) na określonym obszarze i przez pewien okres czasu jest określony za pomocą czterech kluczowych czynniki: urodzenia (U), zgon (Z), imigrację (I) i emigrację (E). ΔP= U Z+ IE Za pomocą tego wskaźnika, można wyznaczyć wymierne zmiany populacji w czasie. Ważnym wskaźnikiem jest współczynnik przyrostu naturalnego, który przedstawia średnią roczną zmianę procentową w populacji. W 2010 r. tempo wzrostu ludności UE wyniosło 0,098%, jest to bardzo niski wskaźnik w porównaniu do poziomu światowego który wynosi 1,092%. Kolejnym wskaźnikiem jest stopa przyrostu naturalnego. Przyrost naturalny jest różnicą między liczbą żywych urodzeń, a liczbą zgonów w danym roku. Podawany jest zazwyczaj w wartościach względnych, poprzez przeliczenie na 1000 osób (w promilach lub procentach). Do obliczania stopy przyrostu naturalnego stosuje się następujący wzór: = = 100% = 1000 / Stopa przyrostu naturalnego (Sp), przyrost naturalny (Pn), ogólna liczba ludności (N), liczba urodzeń (U), liczba zgonów (Z). W Unii Europejskiej w 2013 roku urodziło się 5,2 mln dzieci. Największy przyrost naturalny wynoszący 9,5 promila zaobserwowano w Irlandii. Tam również zanotowano najwyższą liczbę urodzin (15,4 na 1000 mieszkańców). W kolejnych krajach przyrost naturalny jest już wyraźnie niższy (na Cyprze wynosi 5,4 prom. w Luksemburgu 4 prom., we Francji i Wielkiej Brytanii 3,8 prom.). W liczbach bezwzględnych największy ubytek naturalny zanotowano w Niemczech, gdzie zgonów było o 196 tys. więcej niż urodzin (jednak dzięki imigracji Niemcom przybyło 195 tys. mieszkańców). Kraje o najniższym współczynniku przyrostu naturalnego to Bułgaria (-5,5 promila), Łotwa (-4,5 prom.), Węgry (-3,9 prom.), Rumunia (-2,7 prom.). Po zsumowaniu czynników naturalnych i migracji okazuje się, że największy przyrost ludności zanotowano w Luksemburgu (23 prom.) na Malcie (9,1 prom.), w Szwecji (7,7 prom.) i w Wielkiej Brytanii (6,2 prom.). Z kolei największy ubytek ludności jest problemem państw bałtyckich (Litwa -10,6 prom. Łotwa -10,3, Estonia -6,8 prom.) Bułgarii (-5,8 pro.) Grecji (-5,5 prom.) i Portugalii (-5,2 prom.) 6 Polska znajduje się w grupie państw o słabej kondycji demograficznej. W ciągu 2013 roku w wyniku przyrostu naturalnego ludność Polski wzrosła tylko o 1500 osób. Jeżeli weźmiemy pod uwagę saldo migracji, to 6 http://www.rp.pl/artykul/1066636.html

98 Agnieszka Krzętowska / Nauki Ekonomiczne, tom XX, 2014. stwierdzamy, że ludność Polski netto zmniejszyła się o 5100 osób. Z powodu malejącej ilości urodzin i utrzymującej się emigracji w najbliższych latach oczekiwany jest jednak trwały ubytek ludności Polski Szacuje się, że w końcu 2013 roku ludność Polski liczyła 38496 tys. osób, tj. mniej o ok. 37 tys. w stosunku do populacji z końca 2012 r. Rok 2013 był drugim z kolei, w którym liczba ludności zmalała po notowanym wcześniej (w latach 2008 2011) wzroście. Tempo przyrostu rzeczywistego wyniosło -0,1% co oznacza, że na każde 10 tys. mieszkańców Polski ubyło 10 osób 7. 4. Struktura wieku Oprócz niskiej liczby urodzeń, kolejnym problemem z którym boryka się Europa jest niekorzystna struktura wieku. W większości europejskich krajów obserwujemy społeczeństwa starzejące się, o niskim przyroście naturalnym. Zgodnie z wyliczeniami Komisji Europejskiej, obecnie w Unii Europejskiej na jednego emeryta przypada około czterech osób w wieku produkcyjnym. W ciągu następnych 40 lat liczba ta spadnie do zaledwie dwóch osób. Największe obciążenia demograficzne wystąpią w większości krajów w latach 2025 2040. Kraje takie jak Hiszpania i Grecja, doświadczą prawdopodobnie tych problemów już w tej dekadzie. Struktura wieku w UE jest następująca: 15,44% dzieci i młodzież w wieku 0 14 lat, 67,23% ludności aktywnej zawodowo w wieku 15 64 lata i 17,33% osób starszych 65 lat i więcej. Wyraźnie widać to zjawisko na zamieszczonym poniżej rysunku przedstawiającym piramidę wieku ludności. Piramida jest graficznym przedstawieniem, które pokazuje rozkład różnych grup wiekowych ludności. Podstawą piramidy są dzieci i młodzież, a jej najwyższy punkt reprezentuje ludzi posuniętych w latach. Piramida wieku ludności dla Polski jest znacznie zwężona u podstawy, co oznacza małą liczebność roczników najmłodszych. Taką strukturę wieku nie można niestety określić jako piramidy. Niekorzystne zmiany w strukturze wieku obserwujemy na przestrzeni lat. Analizie poddano okres dziesięcioletni 1998 2008. Rokiem przyjętym za podstawę porównania jest rok 1998. Wyznaczono indeksy jednopodstawowe. Wartości powyżej 100% oznaczają wzrost w roku 2008 w porównaniu do roku bazowego, czyli 1998. Wyniki analizy przedstawiono na wykresie. 7 http://www.stat.gov.pl

Sytuacja demograficzna Polski na tle Unii Europejskiej i świata 99 Rysunek 3. Piramida wieku ludności (stan w dniu 30.06.2012 r.) Źródło: http://www.egospodarka.pl/ Poniższy rysunek przedstawia dynamikę zmian w strukturze wiekowej ludności krajów Unii Europejskiej. Rysunek 3. Dynamika zmian w strukturze wiekowej ludności krajów Unii Europejskiej w latach 1998 i 2008 (1998=100%) 160% 140% 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% 139% 111% 111% 115% 89% 93% 94% 98% 98% 73% do 14 lat 15 24 lat 25 49 lat 50 64 lat ponad 65 lat UE-27 Polska Źródło: opracowanie własne na podstawie http://epp.eurostat.ec.europa.eu/ W latach 1998 2008 udział dzieci do 14 roku życia w strukturze ludności zmniejszył się o 27% dla Polski i 11% dla UE-27, natomiast udział osób w lach 50 64 wzrósł o 39% dla Polski i 11% dla UE-27.

100 Agnieszka Krzętowska / Nauki Ekonomiczne, tom XX, 2014. Zakończenie Można wyodrębnić następujące główne tendencje, które determinują kształtowanie się struktury populacji Unii Europejskiej. Należą do nich: długowieczność, malejąca liczba dzieci i wzrost imigrantów. Przeciętny Europejczyk ma oczekiwaną długość życia 75 lat dla mężczyzn i 82 lat dla kobiet, europejska rodzina posiada średnio mniej niż 2 dzieci, a liczba imigrantów stanowi 8,3% ogółu ludności UE. Długoterminowe efekt takich zmian polega na wzroście wydatków państwa na emerytury, opiekę zdrowotną, demografia wpłynie również na wzrost gospodarczy, rynek pracy. Europa stała się kontynentem, który gwałtownie się starzeje, a opisane zmiany demograficzne mają niestety niekorzystny wpływ na przyszłość gospodarczą i społeczną wszystkich europejskich państw. Wielu zmianom nie da się już zapobiec. Jako odpowiedź na nowa sytuację demograficzną powstała tak zwana srebrna gospodarka (silver economy). Jest to system ekonomiczny ukierunkowany na wykorzystanie potencjału osób starszych i uwzględniający ich potrzeby. Z jednej strony jest to podejście skoncentrowane na potrzebach starszego pokolenia w kontekście jego potrzeb i popytu, a z drugiej strony na wykorzystaniu specyficznych cech ludzi starszych, dla zwiększenia ich aktywności i wykorzystania ich potencjału. Bibliografia: 1. Central Intelligence Agency (2011) The World Factbook, database available at: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ee.html 2. Fura Marek, and Barbara Fura. Zasoby pracy w Polsce i Unii Europejskiej w świetle kryzysu demograficznego. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy (2012). 3. Paradysz Jan. Apologia demografii, czyli istnienie demografii bez ludności. Wiadomości Statystyczne 2 (2011): 27 36. 4. Vaupel James W., and Kristín GV Kistowski. Living longer in an ageing Europe: a challenge for individuals and societies. European View 7.2 (2008): 255 263. 5. World Population Prospects: The 2012 Revision, database available at: http://esa.un.org/unpd/wpp/lifeexpectancy_figures/interactive-figures_e0- trajectories-male.htm 6. http://biznes.pwn.pl/ 7. http://www.rp.pl/artykul/1066636.html 8. http://www.egospodarka.pl/ 9. http://www.stat.gov.pl 10. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/ THE DEMOGRAPHIC SITUATION IN THE EUROPEAN UNION Keywords: demography, population growth, birth rates Summary The article presents the demographic situation in the European Union. Demographic change or a decrease in the birth rate and an aging population have a huge impact on the entire economy. The problem of an aging population is a global problem, growing proportion of elderly people, and birth rates are low.