Wykład 5 Kryzysy waluowe Plan wykładu 1. Spekulacje waluowe 2. Kryzysy I generacji 3. Kryzysy II generacji 4. Kryzysy III generacji 1
1. Spekulacje waluowe 1/9 Kryzys waluowy: Spekulacyjny aak na warość waluy kóry albo doprowadza do gwałownej deprecjacji kursu waluowego albo zmusza bank cenralny do obrony kursu za pomocą sprzedaży rezerw lub podniesienia sopy procenowej. Definicje operacyjne: 25% (30%) procenowa deprecjacja, lub, w przypadku nieudanego aaku, wzros indeksu presji na rynku waluowym (zmiana kursu+spadek rezerw). 1. Spekulacje waluowe 2/9 Kryzysy waluowe nie należą do rzadkości (liczba). 2
1. Spekulacje waluowe 3/9 Kryzysy waluowe zawsze są koszowne: uraa PKB w proc. poziomu sprzed kryzysu (=-1) w kolejnych laach. 1. Spekulacje waluowe 4/9 Kryzysy waluowe z reguły doyczą walu w sysemie kursów szywnych Kursy oficjalnie płynne nie zawsze akimi są de faco i aka walua eż jes narażona na kryzys Czy kursy płynne zawsze zmieniają się ylko w celu osiągnięcia równowagi zewnęrznej? Czy płynne kursy są sabilne, jeśli nie wysępuje duża nierównowaga zewnęrzna? W krókim okresie kursy waluowe zmieniają się w wyniku operacji arbirażowych 3
1. Spekulacje waluowe 5/9 Arbiraż sopy procenowej polega na lokowaniu środków finansowych am, gdzie oprocenowanie jes najwyższe. Przykład: Porównanie dochodowości polskiego papieru warościowego i papieru warościowego ze srefy euro Okres Rok Rok +1 polski papier warościowy 1 PLN (1+i ) PLN (zakup za 1 PLN) papier warościowy ze srefy euro (w EUR) 1 EUR (1+i f ) EUR papier warościowy ze srefy f e 1 i euro (zakup za 1 PLN) EUR E 1 f 1 i PLN E E E 1. Spekulacje waluowe 6/9 1 i i i E E f e 1 1 E e 1 i f E E Sopa procenowa w kraju jes równa sopie zagranicznej powiększonej o oczekiwaną deprecjację waluy krajowej 4
1. Spekulacje waluowe 7/9 Różnica w sopie oprocenowania 10-lenich obligacji amerykańskich i niemieckich w roku a zmiana kursu waluowego dolara do marki/euro w laach od do +10 (laa 1970-1995, warości w %). 1. Spekulacje waluowe 8/9 Czy spekulacja jes sabilizująca? Friedman: TAK, bo racjonalni spekulanci kupują, gdy cena jes niska, a sprzedają, gdy cena jes wysoka Zwolennicy efeku karawany : NIE, bo isnieje asymeria informacji i lepiej poinformowani, racjonalni spekulanci mogą dążyć do desabilizacji. Feedback invesors kupują akywa, gdy cena rośnie i sprzedają gdy spada ze względu na eksrapolacyjne oczekiwania, pogoń za rendem, osiągnięcie progu akcepowalnych sra Poinformowani inwesorzy desabilizują kurs i w odpowiednim momencie wycofują się. 5
1. Spekulacje waluowe 9/9 Skoro kryzysy doyczą głównie sysemów sałych kursów waluowych, dlaczego kraje je sosują? Sały kurs waluowy służy jako kowica nominalna w programie obniżania inflacji ceny dóbr imporowanych są sałe w przeliczeniu na waluę krajową (gdy są sałe zagranicą) Sałe kursu waluowe redukują niepewność. Sabilność kursu sprzyja przepływom handlowym Sabilność kursu zachęca inwesorów zagranicznych do lokowania kapiału 2. Kryzysy I generacji 1/4 Modele I generacji: Kraj urzymujący sały kurs jednocześnie prowadzi ekspansywną poliykę fiskalną. Ekspansywna poliyka fiskalna w długim okresie prowadzi do moneyzacji długu: Ograniczenie budżeowe rządu: Dług = Dług -1 +Odseki -1 +Deficy - Rena emisyjna 6
2. Kryzysy I generacji 2/4 Wzros podaży pieniądza musi doprowadzić do wzrosu cen. Ilościowe równanie pieniądza pokazuje zależność między podażą pieniądza a dochodem nominalnym MV PY gdzie M = podaż pieniądza (konrolowana przez bank cenralny) V = prędkość obiegu pieniądza Y = realny dochód, czyli PKB w cenach sałych P = ogólny poziom cen 2. Kryzysy I generacji 3/4 Zgodnie z ilościową eorią pieniądza dochód Y (PKB) zależy od podaży czynników produkcji i poziomu echnologii Zmiana podaży pieniądza(%) -Zmiana w popycie na pieniądz(%) = INFLACJA CENY SĄ PROPORCJONALNE DO PODAŻY PIENIĄDZA ( Inflacja jes zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym M.Friedman) 7
2. Kryzysy I generacji 4/4 W wyniku wzrosu cen nasępuje pogorszenie salda bilansu obroów bieżących (realna aprecjacja). Bank cenralny pokrywa deficy z rezerw waluowych. Kiedy osiągają one san minimalny, nasępuje aak spekulacyjny jeszcze przed ich wyczerpaniem. 3. Kryzysy II generacji 1/4 Modele II generacji: Rządy realizują alernaywne cele poziom inflacji i bezrobocia, id. W krókim okresie isnieje między ymi celami wymienność opisana krzywą Phillipsa inflacja Długookresowa k. Phillipsa Krókookresowa k. Phillipsa bezrobocie 8
3. Kryzysy II generacji 2/4 Rządy w Europie różniły się preferencjami inflacja Rząd zwalczający bezrobocie Rząd zwalczający inflację bezrobocie 3. Kryzysy II generacji 3/4 Oczekiwania dewaluacji przekładają się na wysoką inflację Parye siły nabywczej P EP h = f + oczekiwana sopa deprecjacji waluy krajowej f Jeśli rząd nie przeprowadzi dewaluacji, poziom produku będzie niski (krzywa Phillipsa) Dewaluacja będzie miała miejsce jeśli kosz poliyczny jes niski 9
3. Kryzysy II generacji 4/4 Hisoria kryzysu w Europie: Zjednoczenie Niemiec i wzros sóp procenowych. Albo zacieśnienie poliyki pieniężnej w innych krajach EMS, albo upłynnienie kursu. 09.1992 fun bryyjski i lira opuszczają EMS 08.1993 rozszerzenie pasma wahań kursów waluowych w EMS do ± 15 %. 4. Kryzysy III generacji 1/6 Modele III generacji: Powsały do wyjaśnienia kryzysów azjayckich. W krajach Azji południowo-wschodniej budżey rządowe wykazywały nadwyżki albo umiarkowane deficyy (brak przesłanek I generacji). PKB rosło, inflacja i bezrobocie niskie (brak przesłanek II generacji) Z kryzysem waluowym nierozerwalnie związany był kryzys w sysemie bankowym (nadmierna ekspansja kredyowa, banki posiadały zobowiązania w waluach obcych, gwarancje rządowe). 10
4. Kryzysy III generacji 2/6 Liczba kryzysów waluowych i bankowych wysępujących jednocześnie 4. Kryzysy III generacji 3/6 Kursy waluowe w krajach Azji Wschodniej 1990M1=100 250,00 230,00 210,00 190,00 170,00 150,00 130,00 110,00 90,00 70,00 50,00 1990M1 1990M6 1990M11 1991M4 1991M9 1992M2 1992M7 1992M12 1993M5 1993M10 1994M3 1994M8 1995M1 1995M6 1995M11 1996M4 1996M9 1997M2 1997M7 Indonesia Korea Malaysia Thailand 1997M12 1998M5 1998M10 1999M3 1999M8 2000M1 2000M6 2000M11 11
4. Kryzysy III generacji 4/6 Dług krókookresowy (w % długu całkowiego) 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Indonesia Malaysia Thailand 4. Kryzysy III generacji 5/6 Kryzysy III generacji spowodowały silne spadki PKB 12
4. Kryzysy III generacji 6/6 ale zwykle Feniks odradzał się z popiołów zmiana CA w % PKB po kryzysie waluowym 13