n 2n+2 ALKAN Wzór sumaryczny Wzór strukturalny Nazwa alkanu prostego Liczba izomerów konstytucyjnych 4 4 metan 1 2 6 3 3 etan 1 3 8 3 2 3 propan 1 4 10 3 ( 2 ) 2 3 butan 2 5 12 3 ( 2 ) 3 3 pentan 3 6 14 3 ( 2 ) 4 3 heksan 5 7 16 3 ( 2 ) 5 3 heptan 9 8 18 3 ( 2 ) 6 3 oktan 18 9 20 3 ( 2 ) 7 3 nonan 35 10 22 3 ( 2 ) 8 3 dekan 72 20 42 3 ( 2 ) 18 3 ejkozan 336 319 Stan skupienia gazy ciecze MLGI MLGI MLGI 3 3 3 2 3 3 2 2 3 3 2 2 2 3 NMENKLATUA ZWIĄZKÓW GANIZNY nazewnictwo zwyczajowe najczęściej związane ze źródłem izolacji nazewnictwo systematyczne System IUPA (International Union of Pure and Applied hemistry) 1. Lokalizacja najdłuższego łańcucha decyduje o rdzeniu nazwy pochodzącej od macierzystego alkanu 3 2 2 2 2 oktan nonan 2 2 3 3 PZEDSTEK określa miejsce i rodzaj podstawnika + DZEŃ + określa liczbę atomów węgla PZYSTEK określa rodzaj grupy funkcyjnej 2. Tworzenie nazwy łańcucha bocznego Podstawnik o wzorze n 2n+1 utworzony przez formalne odjęcie atomu wodoru nazywa się poprzez zmianę końcówki na yl w nazwie macierzystego alkanu 1
n 2n+1 ALKIL Wzór strukturalny 4 3 3 3 2 3 Nazwa alkanu prostego metan etan propan Alkil 3 3 2 3 2 2 2 3 3 Nazwa alkilu metyl etyl propyl 1-metyloetyl 3. Jeżeli jest to koniecznym, wyznacza się lokant atomu węgla, z którym połączony jest podstawnik tak, aby w/w atom węgla posiadał jak najniższą numerację 6 7 2 3 3 3 1 2 3 4 5 3 2 2 2 2 1 3 3 5 4 7 6 3 metylopropan 3-metyloheptan 3 ( 2 ) 2 3 butan 3 2 2 2 2 3 2 3 1 ( 3 ) 2 2 3 ( 3 ) 3 butyl 1-metylopropyl (sec-butyl) 2-metylopropyl (izobutyl) 2,2-dimetyloetyl (tert-butyl) 4. Jeżeli w łańcuchu głównym występują dwa lub więcej podstawników, to każdy atom węgla, z którym są połączone musi mieć przyporządkowany lokant; w ten sposób, aby suma lokantów (atomów węgla z podstawnikami) była jak najmniejsza; podstawniki wymienia się w kolejności alfabetycznej 1 2 3 4 5 3 2 2 2 7 6 5 4 3 2 3 6 7 3 6+4 > 2+4 3 2 1 4-etylo-2-metyloheptan 5. Jeżeli dwa podstawniki są połączone z tym samym atomem węgla, to muszą mieć przyporządkowany taki sam lokant ALGENALKANY GUPY FUNKYJNE 3 3 3 2 2 2 3 2 3 3-etylo-3-metyloheksan 6. Jeżeli dwa lub więcej podstawniki w łąńcuchu głównym są identycznymi, to po wymienieniu lokantów należy podać liczbę takich samych grup przedrostkiem: di, tri, tetra, penta 3 l 3 l l 3 1 LEK ALKILU 2 LEK ALKILU 3 LEK ALKILU LETAN 2-LPPAN 2-L-2-METYLPPAN 3 3 5 3 3 2 2 3 3 2,4,4-trimetyloheksan 2
GUPY FUNKYJNE GUPY FUNKYJNE ALKLE sp 3 ETEY 3 110 3 3 109 3 2 ETANL 105 3 ETE NIESYMETYZNY ' ETE DIMETYLWY ETE YKLIZNY geraniol 3 3 3 tert-butanol mentol ETE SYMETYZNY GUPY FUNKYJNE GUPY FUNKYJNE 118 ZWIĄZKI KABNYLWE 121 ALDEYD KETN AMINY 1 N 3 3 N 2 izopropyloamina 23 N 2 METANAL FMALDEYD ALDEYD MÓWKWY 3 3 PPANN AETN N 3 2 N N piperydyna 3 ETANAL ALDEYD TWY 3 2 3 2-BUTANN KETN ETYLWMETYLWY N N 3 3 3 121 trimetyloamina 3
GUPY FUNKYJNE GUPY FUNKYJNE KWASY KABKSYLWE AMIDY KWASÓW KABKSYLWY 2 N 2 N' N 2 kwas mrówkowy kwas metanowy 3 kwas octowy kwas etanowy 3 3 3 N 2 N 3 N( 3) 2 kwas benzoesowy acetamid N-metyloacetamid N,N-dimetyloacetamid ESTY KWASÓW KABKSYLWY GUPY FUNKYJNE STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY ' 2 ENEGIA DYSJAJI WIĄZANIA ilość energii wydzielona podczas tworzenia wiązania chemicznego lub niezbędna do jego tworzenia I I 151 kjmol -1 F 569 kjmol -1 M WIĄZANIA 3 23 octan etylu 4
STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY ENEGIA WIĄZANIA jest wartością średnią STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY ETELIZA WIĄZANIA zawierającego atom węgla prowadzi do do powstania dwóch jonów KABKATIN atom węgla miał cząstkowy ładunek dodatni 4 + 4 = 1662 kjmol -1 E = 1662 : 4 = 415 kjmol -1 δ+ δ Z + Z atom węgla miał cząstkowy ładunek ujemny δ Z δ+ + Z KABANIN STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY MLIZA WIĄZANIA STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY JN JN 2 TPNIENIE KABDNIK 5
STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY DIPL DIPL STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY WIĄZANIA WDWE δ δ+ δ δ+ X X 3 2 2 3 WIĄZANIE WDWE występuje, gdy atom wodoru znajdzie się pomiędzy dwoma silnie elektroujemnymi atomami takimi, jak: tlen, fluor czy azot 3 3 2 3 t w 24.9 M Z 46 t w +78.5 M Z 46 2 3 STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY WIĄZANIA WDWE ( 3 ) 3 STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY SIŁY VAN DE WAALSA dipol dipol indukowany alkohol tert-butylowy tt +25 4 METAN t w -162 3 3 ETAN 3 ( 2 ) 8 3 DEKAN t W -88.2 t W +174 3 3 2 2 2 1-butanol tt -90 ( 3 ) 2 2 izobutanol 3 2 2 sec-butanol tt -108 tt -114 M Z oraz t w siły van der Waalsa 6
STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY Temperatura wrzenia ZWIĄZEK JNWY stan gazowy STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY Temperatura wrzenia ZWIĄZEK NIEJNWY stan ciekły stan ciekły stan stały JNY wysoka temperatura wrzenia Nal t w 1413 ZĄSTEZKI 4 t w 161.5 oddziaływania typu dipol dipol siły van der Waalsa PLANŚĆ l t w 85 TEMPEATUA WZENIA STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY Temperatura wrzenia STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY ZPUSZZALNŚĆ ZWIĄZEK NIEJNWY IEZE ZASJWANE cząsteczki połączone są wiązaniami wodorowymi międzycząsteczkowymi F t w + 15 2 t w + 100 Dla porównania l t w 85 2 S t w 60 ZWIĄZEK JNWY JN SLWATWANY 7
ZPUSZZALNIKI PTNWE zawierają w swojej cząsteczce atom wodoru połączony z atomem tlenu lub azotu, tzw. protony ruchliwe ; stabilizują aniony, lecz ograniczają ich reaktywność, np. zmniejszają ich zasadowość czy nukleofilowość 3 DEKANL 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 fragment hydrofilowy S 3 3 DMS ZPUSZZALNIKI PLANE 3 N 3 DMF ZPUSZZALNIKI APTNWE nie zawierają w swojej cząsteczce protonów ruchliwych ; silnie solwatują kationy, praktycznie nie oddziałują z anionami zwiększają ich zasadowość czy nukleofilowość fragment hydrofobowy rodzaj jon jon wiązanie kowalencyjne moc bardzo mocne mocne (36 125 cal/mol) DDZIAŁYWANIA typ wiążąca para elektronowa przykład sieć krystaliczna LiF 104 kcal/mol 3 3 88 kcal/mol I I 36 kcal/mol STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY KWASY I ZASADY wg BØNSTED LWY EG KWAS donor protonu ZASADA akceptor protonu SPZĘŻNA PAA δ+ jon dipol średnie δ δ+ δ δ δ+ Na + w wodzie A + B A + B dipol - dipol wiązanie wodorowe średnie słabe (1 9 kcal/mol) δ δ+ δ+ δ δ+ δ δ δ+ δ X X 3 l 3 l 3 3 KWAS ZASADA SPZĘŻNA PAA SPZĘŻNA ZASADA SPZĘŻNY KWAS siły van der Waalsa słabe dipole chwilowe 4 4 8
SPZĘŻNA PAA SPZĘŻNA PAA 3 KWAS TWY KWAS 3 - + 2 + ZASADA SPZĘŻNA PAA TAN SPZĘŻNA ZASADA 3 + JN YDNIWY SPZĘŻNY KWAS 3 N 2 METYLNAMINA ZASADA + + 2 3 N 3 + KWAS SPZĘŻNA PAA JN METYLAMMNIWY SPZĘŻNY KWAS - JN YDKSYLWY SPZĘŻNA ZASADA SPZĘŻNA PAA l + 2 l - + 3 + K 3 + + - 2 + 2 A + 2 A - + 3 + JN YDNIWY JN YDKSYLWY [ 3 + ][A - ] K = [2 ][A] KWAS SPZĘŻNA PAA ZASADA SPZĘŻNA ZASADA SPZĘŻNY KWAS Jeżeli [ 2 ] = const. oraz [ 2 ] = 55.6 mol/l, to [ 3 + ][A - ] K a = K [ 2 ] = [A] STAŁA KWASWŚI K a 9
STUKTUA I WŁAŚIWŚI ZWIĄZKÓW GANIZNY pk a = log K a moc kwasu KWASY I ZASADY SŁABY KWAS MNY KWAS 3 2 16.0 3-2 2 15.74 - N 3 F 3.45 F- N 3-1.3 N - 3 l KWAS pk a 9.31 4.76-7.0 N- 3 - l - SPZĘŻNA ZASADA SILNA ZASADA SŁABA ZASADA wg LEWISA KWAS akceptor pary elektronowej F B F F KWAS LEWISA + 3 ZASADA donor pary elektronowej F 3 F B ZASADA LEWISA F 3 3 KMPLEKS ETEU DIMETYLWEG Z TIFLUBEM 3 + - 2 + 3 - pk a = 4.76 pk a = 15.74 3 + Zn +2 Zn 3 2 KWASY LEWISA: donory protonów, np. 2, l, 2 S 4,, Ph, ZASADA LEWISA KWAS LEWISA kationy, np. Li +, Mg +2, + δ δ+ l KWAS LEWISA + + l - ZASADA LEWISA związki metali grupy IIIA BF 3, All 3 przejściowych, np. Til 4, Fel 3, Znl 2, Snl 4 10
n 2n+2 ALKANY ZASADY LEWISA:,,,, l S, N 2,, + BF 3, N 2 BF 3 Wzór sumaryczny Wzór strukturalny Nazwa alkanu prostego Liczba izomerów konstytucyjnych 4 4 metan 1 2 6 3 3 etan 1 3 8 3 2 3 propan 1 4 10 3 ( 2 ) 2 3 butan 2 5 12 3 ( 2 ) 3 3 pentan 3 6 14 3 ( 2 ) 4 3 heksan 5 7 16 3 ( 2 ) 5 3 heptan 9 8 18 3 ( 2 ) 6 3 oktan 18 9 20 3 ( 2 ) 7 3 nonan 35 10 22 3 ( 2 ) 8 3 dekan 72 20 42 3 ( 2 ) 18 3 ejkozan 336 319 Stan skupienia gazy ciecze WŁAŚIWŚI EMIZNE ALKANÓW NIE EAGUJĄ Z KWASMI I ZASADAMI 4 X2 EAKJA ALGENWANIA ALKANÓW 3X + X X2 3 X 2X2 + X EAKJA UTLENIANIA SPALANIE W ATMSFEZE TLENU X2 4 + 2 2 + 2 + Q 2X2 X3 + X -892 kjmol -1 IEPŁ SPALANIA ilość ciepła wydzielonego podczas spalania 1 mola węglowodoru do dwutlenku węgla i wody X2 : F2 > l2 > 2 > I2 X2 X3 X4 + X EAKTYWNŚĆ LWA 11
MEANIZM EAKJI ALGENWANIA ALKANÓW MEANIZM EAKJI LWANIA ALKANÓW 1. ETAP INIJAJA EAKJI E p 2 l 2. ETAP hν l 2 l l 2 l + l l l = E* = +58 kcalmol -1 = +58 kcal/mol postęp reakcji + l 3 3 + l 3. ETAP = +1kcal/mol l l + 3 3 l + l = -25.5 kcal/mol 2. ETAP MEANIZM EAKJI LWANIA ALKANÓW MEANIZM EAKJI LWANIA ALKANÓW 4. ETAP EKMBINAJA DNIKÓW + l 3 3 l = -83.5 kcal/mol l + l l l 3 E p + = -58 kcal/mol 3 3 3 = -88 kcal/mol 2 E* = +18.6 kcalmol -1 l 2 E* = +3.8 kcalmol -1 postęp reakcji 12
IIBITY EAKJI DNIKWY Substancje, które dodane do mieszaniny reakcyjnej nawet w małych ilościach powodują widoczne zmniejszenie szybkości procesu 3 2 3 2 2 + 3 3 + + 3 3 3 3 2 + 3 3 2 3 3 3 + 3 2 2 + 3 3 2 + EASUMUJĄ szybkość reakcji halogenowania alkanów zależy od: 1. rzędowości atomu węgla powiązanego z reagującym atomem wodoru 3 3 + 3 3 3 + = +98 kcal/mol = +94 kcal/mol = +91 kcal/mol = +98 kcal/mol 3 3 3 l2, hν 3 3 2l + 3 3 + 3 l 48% 29% l 2-metylopropan 1-chloro-2-metylopropan 2-chloro-2-metylopropan 3 3 2 3 3 3 3 2 1 ENEGIA DYSJAJI > > > 2 3 STABINŚĆ KABDNIKÓW 2. rodzaju halogenu 3 3 3 3 3 2, hν 3 3 ślady 2 + >99% 3 + 2-metylopropan 1-bromo-2-metylopropan 2-bromo-2-metylopropan 13
KNFMAJE ALKANÓW KNFMAJE ETANU θ = 0 0 θ = 180 KNFMAJE różne układy przestrzenne w cząsteczkach, które mogą się wzajemnie w siebie przekształcać w wyniku swobodnego obrotu wokół wiązania pojedynczego θ kąt torsyjny ANTIPEIPLANANA ANTIPEIPLANANA SYNPEIPLANANA SYNPEIPLANANA θ = 0 0 θ = 180 NAPZEMIANLEGŁA NAPZEMIANLEGŁA NAPZEIWLEGŁA NAPZEIWLEGŁA KNFMAJE BUTANU KNFMAJE BUTANU 3 3 3 11kJ/mol 2 6kJ/mol 3 3 4kJ/mol 2 4kJ/mol STABILNIEJSZA KNFIMAJA 14
KNFMAJE BUTANU SYNPEIPLANANA YKLALKANY NMENKLATUA YKLALKANÓW 1. dzeń nazwy tworzy się poprzez dodanie przedrostka YKL do nazwy alkanu o takiej samej liczbie atomów węgla cykloheksan cyklobutan cyklopentan 2. dzeń nazwy podstawionych cykloalkanów tworzy się poprzez porównanie liczby atomów węgla w łańcuchu oraz w pierścieniu nazwę wyprowadza się od alkanu o większej liczbie atomów węgla 3 typu Gauche ALE 3 2 2 2 ANTIPEIPLANANA SYNKLINALNA ANTIPEIPLANANA metylocyklopentan cyklopropylobutan YKLALKANY YKLALKANY n 2n NMENKLATUA YKLALKANÓW 3. Pozostałe reguły są takie same jak dla alkanów łańcuchowych 3 2 3 NIE EAGUJĄ Z KWASMI I ZASADAMI cykloheksan n-butan 3 2 1 3 2 3 1,3-dietylocykloheksan 1-etylo-2-metylocykloheksan ( 3 ) 2 (3)3 1-metyloetylocyklobutan 3 1-(1,1-dimetyloetylo)-3-metylocyklopentan cząsteczka sztywna brak swobodnego obrotu wokół wiązania cząsteczka elastyczna swobodny obrót wokół wiązania 15
KNFMAJE YKLALKANÓW KNFMAJE YKLALKANÓW cykloalkan cząsteczka sztywna brak swobodnego obrotu wokół wiązania 3 3 3 3 3 3 3 3 cis trans cis-1,3-dimetylocyklopentan trans-1,3-dimetylocyklopentan taki sam wzór sumaryczny taki sam połączenia ze sobą atomów różne rozmieszczenie atomów w przestrzeni STEEIZMEY IZMEY GEMETYZNE IZMEY GEMETYZNE różne właściwości fizyczne i chemiczne KNFMAJE YKLALKANÓW cząsteczka sztywna brak swobodnego obrotu wokół wiązania ykloalkany przyjmują konformacje o minimalnej energii, czyli tak aby zminimalizować: Naprężenia kątowe wynikające z odchylenia kątów walencyjnych od wartości 109 28 YKLPPAN KNFMAJE YKLALKANÓW Naprężenia torsyjne wynikające z naprzeciwległego ułożenia wiązań przy sąsiadujących atomach węgla Naprężenia steryczne wynikające z oddziaływania odpychającego zbliżonych do siebie grup atomów lub pojedynczych atomów 16
KNFMAJE YKLALKANÓW KNFMAJE YKLALKANÓW YKLBUTAN YKLEKSAN 1.82Å KZESŁ ŁÓDŹ 2 1 4 3 2 1 4 3 promień van der Waalsa atomu wodoru = 1.25 Å 2 1.25 Å > 1.82 Å 1 4 KNFMAJE YKLALKANÓW KNFMAJE YKLALKANÓW YKLEKSAN YKLEKSAN 6 3 oś pierścienia 6 1 2 1 2 5 4 3 5 4 aksjalne do osi pierścienia ekwatorialne kąt z osią pierścienia równy 109 28 eq eq ax 1, 2 ax ax ax 6 5, 4 3 ax ax eq eq 1, 2 6, 3 5, 4 17
KNFMAJE YKLEKSANU KNFMAJE YKLEKSANU Me Me bardziej stabilny o 1.8 kcal/mol KNFMAJE YKLEKSANU trans-1,4-dimetylocykloheksan WĘGLWDY Me Me Me Me WĘGLWDY ALIFATYZNE WĘGLWDY AMATYZNE bardziej stabilny cis-1,2-dimetylocykloheksan ALKANY n 2n+2 ALKINY n 2n-2 ALKENY n 2n Me Me równocenne energetycznie Me Me YKLALKANY n 2n 18
NMENKLATUA WĘGLWDÓW NIENASYNY 1. Wyznacza się najdłuższy łańcuch zawierający wiązanie wielokrotne i do rdzenia nazwy alkanu o takiej samej liczbie atomów węgla dodaje się końcówkę EN dla alkenów lub IN/YN dla alkinów; ALKAN ALKEN ALKIN 3 3 2 = 2 NMENKLATUA WĘGLWDÓW NIENASYNY 3. Jeżeli w cząsteczce jest obecnych więcej niż jedno wiązanie wielokrotne, to atomy węgla numeruje się w ten sposób, aby suma lokantów była jak najniższa, a atom węgla przy wiązaniu podwójnym miał najniższy z możliwych lokant 3 2 2 = 2 2 2 ETAN ETEN ETYN 2. Atomy węgla numeruje się w ten sposób, aby atom węgla przy wiązaniu wielokrotnym miał najniższy lokant 1 2 3 3 2 = 3 1 2 3 3 2 2 2 3 2 1 4 3 2 1 2-PENTEN a nie 3-penten 3-EPTYN 3 a nie 4-heptyn 1-EKSEN-5-YN INNE 2 2 2 5-PENTYN-1-L 3 3,3-DIMETYL-1-EKSEN-5-YN 2 2 l 2 2 = 2 4-L-1-BUTEN 1-EKSEN-5-YN-3-L 3 2 2 = 3 3 5,5-DIMETYL-2-EPTEN a nie 3,3-dimetylo-5-hepten NMENKLATUA WĘGLWDÓW NIENASYNY wodór acetylenowy alkin terminalny PDSTAWNIKI wyprowadzone z alkenów końcówka enyl 3 = 2 2-BUTENYL 2 = 2 2-PPENYL zwycz. ALLIL 2 = ETENYL zwycz. WINYL wyprowadzone z alkinów końcówka ynyl IZMEIA GEMETYZNA ALKENÓW ALKEN Niem. entgegen 3 3 - > E 3 zahamowany swobodny obrót wokół wiązania = 3 1. Ustala się starszeństwo podstawników przy każdym atomie węgla wiązania podwójnego I > > l > F > n- 6 13 - > 3 2 - > 3 - > D > > : Niem. zusammen Z 3 2 ETYNYL 2-PPYNYL 2. Jeżeli starsze podstawniki znajdują się po tej samej stronie wiązania podwójnego, to stereoizomer nazywamy /Z/; jeżeli po obu stronach wiązania podwójnego /E/ 19
IZMEIA GEMETYZNA ALKENÓW ALKENY n 2n 1. TWAŁŚĆ ALKENÓW 32 3 2 - > ( 3 ) 2 - > 3 3 l 2 3 3 3 /E/ 3 KATALIZAT 3 3 /Z/ /E/-2-METYL-3-EKSEN /Z/-1-L-2-METYL-2-BUTEN 76% 24% 3 2 3 3 3 3 I > l I l 3 < 3 3 2/Pd 3 3 2 2 3 3 2/Pd 3 /Z/-2-BM-1-L-1-ID-1-PPEN /E/-2,3,4-TIMETYL-3-EKSEN E = -116 kj/mol Z = -120 kj/mol /E/ STABILNIEJSZY NIŻ /Z/ ALKENY n 2n ALKENY n 2n 1. TWAŁŚĆ ALKENÓW 2. TZYMYWANIE ALKENÓW 3 3 3 + 2 3 2 2 + 2 DEYDATAJA ALKLI + 2 3 E = -27.6 kcal/mol Z = -28.6 kcal/mol = -30.3 kcal/mol Al 2 3 lub KWAS + 2 3 > 2 > 1 EAKTYWNŚĆ ALKLI ELIMINAJA ZĄSTEZKI ALGENWDU Z ALGENKÓW ALKILWY 3 2 2 3 K ALKL + KX + 2 X X: I > > l 2 2 3 > 2 > 1 EAKTYWNŚĆ ALGENKU 20
ALKENY n 2n 2. TZYMYWANIE ALKENÓW ELIMINAJA ALGENU Z VIYNALNEG DIALGENKU ALKILU ALKENY n 2n 3. EAKJE ALKENÓW ADDYJA ELEKTFILWA A E X X + Zn + ZnX 2 + X Y X Y π σ 2 σ UWDNIENIE ALKINÓW 2/KATALIZAT LINDLAA /Z/ wiązania rozpadające się wiązania tworzące się ELEKTFILE: ZĄSTKI NAŁADWANE DDATNI, np. + ZĄSTKI NEUTALNE, np. 2 K lub Na / N 3 /E/ KWASY LEWISA, np. BF 3, All 3 KATINY METALI, np. Ag +, g +2, Pt +2 ADDYJA ELEKTFILWA A E MEANIZM A E ADDYJA ELEKTFILWA A E EGUŁA MAKWNIKWA 3 X wolno + KABKATIN 2 3 3 + 2 3 3 2-BM-2-METYLPPAN 3 + X szybko 3 SZYBK - 3 3 3 Proton przyłącza się tak, aby powstał bardziej stabilny karbokation X ALGENALKAN 3 > 2 > 1 > + 3 STABILNŚĆ KABKATINÓW 21
ADDYJA ELEKTFILWA A E EAKJE KABKATINÓW STAN PZEJŚIWY DLA KABKATINU 1 3= 2 + 1,2-PZESUNIĘIE 3 23 3 STAN PZEJŚIWY DLA KABKATINU 2 1 3 2 2 + 2 + 3 3 - - 3 2 2 33 2 3 INu, np. + + (3)2 3 3 3 3 3 Nu 2 (3)2 3 3 DIMEYZAJA 3 2 ( 3) 2 ADDYJA ELEKTFILWA A E ADDYJA ELEKTFILWA A E ADDYJA WDU D ALKENU A E syn 2 /KATALIZAT ADDYJA BMU D ALKENU A E anti 3 3 KAT. Ni 3 3 cis-1,2-dimetylocykloheksan + δ δ wolno szybko 2 2 2 l 4 - trans-1,2-dibromocyklopentan 22
ADDYJA ELEKTFILWA A E ADDYJA BWDU D ALKENU YDBWANIE ALKENÓW UTLENIANIE ALKENÓW KMn 4 - B 2 B 2 2 / - Mn - K + B 2 δ + δ tzw. ANTYMAKWNIKW s 4 2 KSYTĘIWANIE ALKENÓW + 2 + g( 3 - ) 2 TF NaB4 - g( 3) l 4 2 - s NaS 3 UTLENIANIE ALKENÓW ZNLIZA ALKENÓW 3 Zn, 3 2-80o 3 2 3 23 3 + 32 EAKJE DNIKWE ALKENÓW ADDYJA DNIKWA D ALKENÓW 2 2 2 MEANIZM 1. Inicjacja reakcji rodnikowej hν 2 + + 2. Propagacja reakcji rodnikowej 1. 3 3 3 3 2. Zn, 2 1. 3 2. Zn, 2 + 3 2 2 2 2 2 23 2 23 2 23 1 2 1 < 2 23
ADDYJA DNIKWA D ALKENÓW 2. Propagacja reakcji rodnikowej EASUMUJĄ 3 2 2 3 2 2 2 + itd. A 3 2 2 3 2 2 2 KABDNIK 2 3 2 2 NIEZGDNIE ZGDNIE KABKATIN 2 A E - 3 2 3 3 2 3 + PLIMEYZAJA ALKENÓW PLIMEYZAJA proces polegający na łączeniu małych cząsteczek, tzw. monomerów, w duże cząsteczki - polimery MEANIZM 1. ozkład katalizatora, np. nadtlenku benzoilu hν + PLIMEYZAJA ALKENÓW MEANIZM 3. eakcja przedłużania łańcucha 2 2 2 2 222 2 n krotnie / 2 2/n-1 2 2 2 2 /22/n2 2 2. Przyłączenie rodnika benzoiloksylowego do alkenu 4. Zakończenie łańcucha + 2 2 2 2 + 24
EASUMUJĄ EASUMUJĄ 2 /Pt, Ni lub Pd AE syn 1. 3 2. Zn/ 2 ozonoliza X (X = I,, l, F) AE zgodnie z reg. Markownikowa X 2 (X = I,, l, F) AE anti zgodnie z reg. Markownikowa X X 1. KMn 4 1. s 4 2. - LUB 2. NaS 3 utlenianie syn X 2/ 2 (X = I,, l, F) AE anti zgodnie z reg. Markownikowa + / 2 AE anti zgodnie z reg. Markownikowa X X 1. 3/l 4 2. + / 2 utlenianie anti 25