PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PRZYRODY KLASY 4-6 - Program nauczania przyrody w szkole podstawowej Tajemnice przyrody, wyd. Nowa Era klasa 4 - Program nauczania przyrody w szkole podstawowej Przyroda, wyd. Żak Zofii Dobkowskiej klasa 5 i 6 PROWADZĄCY: mgr ANETA MAJEWSKA 1
1. Założenia ogólne: A. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia polega na rozpoznawaniu poziomu jego umiejętności, postępów w opanowaniu wiadomości i umiejętności oraz na wystawieniu odpowiedniego stopnia szkolnego. B. Oceniając wskazuje się uczniowi co wie i ile potrafi, a nie tylko to czego jeszcze nie umie. C. Proces oceniania jest tak zaplanowany, aby dawał każdemu uczniowi pełen obraz jego wiedzy i umiejętności. D. Przy ocenianiu ucznia bierze sie pod uwagę : osobowość oraz jego możliwości intelektualne strategię uczenia się (wzrokową, słuchową) indywidualne potrzeby edukacyjne. E. Ocena jest informacją o dokonanych przez ucznia postępach zarówno dla niego samego jak i dla jego rodziców. Na tej podstawie planuje co należy zrobić, aby podwyższyć poziom opanowania przez ucznia umiejętności. 2. Ogólne cele oceniania : planowanie, organizowanie i ocenianie własnej nauki, przyjmowanie za nią coraz większej odpowiedzialności skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach, prezentacja własnego punktu widzenia i uwzględnianie poglądów innych ludzi efektywne współdziałanie w zespole i praca w grupie, budowanie więzi międzyludzkich, podejmowanie indywidualnych i grupowych decyzji rozwiązywanie problemów w twórczy sposób poszukiwanie, porządkowanie i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł wykorzystywanie zdobytej wiedzy i umiejętności w życiu codziennym oraz tworzenie potrzebnych nawyków rozwijanie sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań efektywne posługiwanie się technologią informacyjną 3. Przedmiotowe cele oceniania: stosowanie podstawowych metod poznania przyrody : obserwacji, eksperymentu, technik pomiaru posługiwanie się słownym i graficznym zapisem informacji o przyrodzie obserwowanie i opisywanie składników środowiska i ich współzależności obserwacja, wskazywanie i opisywanie związków przyczynowo- skutkowych między składnikami środowiska, zjawiskami i procesami zachodzącymi w środowisku wykorzystanie wiedzy o przyrodzie i swoim organizmie do bezpiecznego i zdrowego funkcjonowania w środowisku projektowanie racjonalnych zasad korzystania z zasobów przyrody projektowanie i podejmowanie działań zmierzających do poprawy stanu swojego najbliższego środowiska oraz poczucie współodpowiedzialności za los całego środowiska przyrodniczego, zwłaszcza istot żywych, orientowanie się w terenie, posługiwanie się planem, mapą itp. postrzeganie człowieka jako nieodłącznego elementu przyrody, świadomość współuczestnictwa w życiu kulturalnym i społecznym regionu, Polski, Europy i świata, zrozumienie i tolerancja dla wszystkich ludzi bez względu na rasę, narodowość, język, religię, kulturę czy wyznawane wartości 2
4. Kryteria na poszczególne oceny: Poziom konieczny (dopuszcający) potrafi wymieniać różnorodne organizmy oraz obiekty przyrodnicze i zjawiska zachodzące w jego otoczeniu zna różne środowiska i zróżnicowanie geograficzne świata w najbliższym otoczeniu wymienia poznane procesy i zjawiska fizyczne zachodzące w otaczającym świecie zna właściwości wybranych substancji chemicznych najczęściej spotykanych w życiu codziennym zna podstawowe zasady budowy organizmów żywych zna źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego stosuje zasady higieny osobistej w życiu codziennym systematycznie prowadzi zeszyt przedmiotowy i odrabia prace domowe bierze udział w pracach nad plakatem Poziom podstawowy(dostateczny) samodzielnie posługuje się podręcznikiem posiada cechy dobrego obserwatora umie uzasadniać proste zależności między budową i funkcjonowaniem organizmów żywych, a środowiskiem ich życia oraz między elementami przyrody podaje kilka przykładów poznanych zjawisk, procesów, zależności zachodzących w przyrodzie dokonuje pomiarów i zapisuje je podaje przyczyny niekorzystnych zmian zachodzących w najbliższym otoczeniu odszukuje w podręczniku tekst i wypełnia tabelę poznane zasady stosuje w życiu codziennym posługuje się prostymi przyrządami pomiarowymi, optycznymi i sprzętem laboratoryjnym potrafi posługiwać się planem, mapą, globusem uczestniczy aktywnie w pracach grupowych potrafi przedstawić efekty swojej pracy w formie plakatu Poziom rozszerzający(dobry) sprawnie posługuje się terminologią i wiedzą wymaganą w podstawie programowej potrafi korzystać z literatury zbiera materiały pomocne w zdobywaniu wiedzy uzasadnia podobieństwa i różnice między poznanymi zjawiskami, procesami, organizmami wyjaśnia przyczyny i skutki poznanych zjawisk dokonuje ogólnej charakterystyki wykonuje rysunki, schematy, tabele, wykresy, mapy mentalne rozwiązuje problemy związane z zapewnieniem organizmom właściwych warunków do życia umie wyjaśnić treść zapisu rysunkowego, schematycznego, graficznego i słownego aktywnie uczestniczy w lekcjach uczestniczy w dyskusjach, udziela wyczerpujących pełno zdaniowych odpowiedzi, podaje argumenty 3
przestrzega zasad pracy w grupie Poziom dopełniający (bardzo dobry) wyszukuje literaturę i określa przydatność różnych źródeł wiedzy w uczeniu się potrafi wyciągać wnioski na podstawie obserwacji faktów i zjawisk planuje obserwacje i doświadczenia, prowadzi systematyczną dokumentację prowadzi samodzielnie eksperyment i dokumentację wyjaśnia problemy dostrzega związki przyczynowo- skutkowe w przyrodzie i wyjaśnia je uzasadnia przyjęty punkt widzenia umie uogólniać, logicznie myśleć, analizować, porównywać wykonuje modele, będące odzwierciedleniem zdobytej wiedzy aktywnie uczestniczy w lekcjach, przygotowuje się do lekcji, chętnie wykonuje zadania dodatkowe Poziom wykraczający(celujący) samodzielnie zdobywa wiedzę przyrodniczą obejmującą poznanie różnorodnych organizmów, ich przystosowań, budowy i funkcjonowania poznaje i analizuje zjawiska zachodzące w przyrodzie interpretuje przebieg złożonych procesów fizjologicznych, zjawisk fizycznych, przemian chemicznych podejmuje aktywne działania na terenie szkoły i środowiska lokalnego osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych potrafi łączyć wiedzę z różnych przedmiotów pod nadzorem nauczyciela prowadzi własne prace badawcze 5. Kontrola osiągnięć ucznia: a) Ocenie podlegają : - samodzielna i grupowa praca na lekcjach - wypowiedzi ustne ucznia - wypowiedzi pisemne ucznia (kartkówki, sprawdziany) - udział w konkursach - prace domowe - umiejętność planowania, przeprowadzania obserwacji, prostych doświadczeń, analizowanie wyników i wyciąganie z nich wniosków, - samodzielne opracowania lub prezentacje oparte o inne źródła niż podręczniki szkolne, - sposób prowadzenia notatek. b) Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców. Uczeń wpisuje oceny do zeszytu przedmiotowego lub dzienniczka ucznia. c) Oceny określające poziom wiadomości i umiejętności 6, 5, 4, 3, 2, 1. d) Dodatkowo przed każdą oceną mogą być stawiane znaki + lub bardziej różnicujące wiadomości i umiejętności. e) Uczeń ma prawo 2 razy w półroczu zgłosić brak przygotowania do zajęć bez podania przyczyny. Należy to zrobić w momencie sprawdzania listy obecności, po wyczytaniu nazwiska ucznia. Prawo to nie dotyczy lekcji, na której przeprowadzane są zapowiedziane sprawdziany. 4
Brak przygotowania do zajęć (brak pracy domowej, zeszytu, brak opanowania materiału z trzech poprzednich lekcji) będzie odnotowane w dzienniku lekcyjnym poprzez wpis np.- nieprzygotowany. Przy nie zgłoszeniu braku uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną od razu. f) W celu dodatkowej motywacji ucznia do aktywnej pracy otrzymuje on +, - które zamieniają się w oceny (5 plusów ocena bardzo dobra, 5 minusów ocena niedostateczna). Plusy i minusy uczeń notuje obok tematu lekcji, ważne są te, które podpisane są przez nauczyciela. g) Na bieżąco uczeń może być zapytany do 3 tematów wstecz. Powtórzenie większej partii materiału wymaga zapowiedzenia tydzień wcześniej. h) Uczeń nieobecny na lekcji ma obowiązek uzupełnić braki, termin uzupełnienia dłuższej nieobecności uczeń ustala z nauczycielem. i) Przy sprawdzianach ustala się następujące oceny w/g procentowego wykonania zadań: - celujący 100% - bardzo dobry - 99-90 % - dobry - 89-75% - dostateczny - 74-60% - dopuszczająca - 59-50% - niedostateczny - poniżej 50% j) Sprawdziany muszą być zapowiedziane co najmniej na tydzień wcześniej przed wyznaczonym terminem. Nauczyciel wpisuje ołówkiem tę informację do dziennika, podaje zakres materiału. Kartkówki nie muszą być zapowiadane. k) Sprawdziany są obowiązkowe. Jeżeli z przyczyn losowych uczeń nie może napisać jej z całą klasą, to powinien uczynić to w uzgodnionym z nauczycielem terminie. Termin ten powinien ustalić do tygodnia po powrocie, jeśli tego nie uczyni, nauczyciel daje mu sprawdzian na pierwszej lekcji (po upłynięciu terminu). Zakres tej lekcji uczeń musi nadrobić w swoim zakresie. l) Nauczyciel oddaje poprawione sprawdziany do dwóch tygodni od dnia napisania. Pozostają one w szkole, wpięte do teczki każdego ucznia. Wszelkie prace pisemne są do wglądu rodziców, po wcześniejszym umówieniu się z nauczycielem. 7. Tryb poprawiania ocen: a) Uczeń ma prawo poprawiać każdą ocenę. b) Poprawa jest dobrowolna i musi odbywać się poza lekcjami przyrody. c) Termin poprawy uzgadnia z nauczycielem termin do dwóch tygodni od czasu otrzymania oceny. d) Nowa ocena zostaje zapisana w dzienniku, obok poprawianej. 5
e) Zadania domowe uczeń powinien poprawić na lekcję następną, wcześniej zgłaszając nieprzygotowanie. Wyjątkowo, jeżeli zadanie było pracochłonne lub jego realizacja trwała dłuższy czas, uczeń uzgadnia termin oddania z nauczycielem (ale maksymalnie 2 tygodnie). 8. Ocena semestralna (roczna) nie jest średnią arytmetyczną ocen, maja na nią wpływ formy aktywności w następujący sposób: sprawdziany 36% kartkówki 20% odpowiedzi ustne 15% prace domowe 12% obserwacje i doświadczenia 6% aktywność, praca na lekcji, prace dodatkowe i prowadzenie notatek 100% Ocenę celującą może otrzymać uczeń, który spełnia kryteria oceny, co najmniej bardzo dobrej oraz osiągnął sukcesy w konkursach matematycznych na szczeblu pozaszkolnym. 11% 9. Informacja zwrotna 1. Nauczyciel uczeń: a) informuje uczniów o wymaganiach i kryteriach oceniania, b) pomaga w samodzielnym planowaniu rozwoju, c) motywuje do dalszej pracy. 2. Nauczyciel rodzice: a) informuje o wymaganiach i kryteriach oceniania, b) informuje o aktualnym stanie rozwoju i postępów w nauce, c) dostarcza informacji o trudnościach ucznia w nauce, d) dostarcza informacji o uzdolnieniach ucznia, e) daje wskazówki do pracy z uczniem. 3. Nauczyciel wychowawca klasy dyrektor: a) nauczyciel informuje wychowawcę klasy o aktualnych osiągnięciach ucznia, b) nauczyciel lub wychowawca informuje dyrekcję o sytuacjach wymagających jego zdaniem interwencji. 10. Ocenianie ucznia ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi: W przypadku takiego ucznia oceniany będzie głównie wkład pracy w realizowane zadania, zaangażowanie w dążeniu do celu, pozytywna motywacja do nauki. Natomiast kryteria oceniania z wiedzy i umiejętności przedmiotowych będą dostosowane do indywidualnych możliwości i oparte na opiniach i wskazówkach zawartych w orzeczeniach Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej. Oceniana będzie również wytrwałość, systematyczność, przygotowanie do zajęć oraz wywiązywanie się z obowiązków szkolnych. 6
11. Wszystkie sprawy sporne, nie ujęte w PSO, rozstrzygane będą zgodnie z WSO oraz rozporządzeniami. 12. Ewaluacja przedmiotowego systemu oceniania PSO podlega ewaluacji na koniec roku szkolnego oraz na zakończenie każdego cyklu edukacyjnego. WYMAGANIA I OCENIANIE UCZNIÓW Z OPINIAMI PPP Dostosowanie wymagań dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wymagania dostosowuje się dla uczniów indywidualnie na podstawie konkretnej opinii z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. 1. Przygotowanie zadań na kartkówkach i sprawdzianach dostosowanych do możliwości ucznia. 2. Wydłużenie czasu na nauczenie się partii materiału. 3. W zależności od zaleceń przewaga odpowiedzi ustnych lub pisemnych. 4. Umożliwienie wielokrotnej poprawy oceny. 5. Prace pisemne oceniane są pod kątem merytorycznym a błędy ortograficzne i jakość pisma nie mają wpływu na ocenę. 6. Zadania na sprawdzianach pisane są większą czcionką. 7. Istnieje możliwość odczytania przez nauczyciela poleceń na sprawdzianach, kartkówkach. 8. Pisemne prace domowe może uczeń napisać na komputerze. 9. Przy określaniu położenia danego obiektu na mapie uczeń zwalniany jest z podawania kierunków świata. 10. Jeśli zajdzie konieczność wiedza będzie egzekwowana w formie wypowiedzi ustnej. 11. W razie trudności z zaliczeniem materiału istnieje możliwość podziału go na mniejsze partie. 12. Stosowanie różnorodnych pomocy dydaktycznych w trakcie lekcji w celu łatwiejszego przyswajania wiedzy. 13. Uczeń z trudnościami w czytaniu zwolniony jest z głośnego czytania na forum klasy. 14. Wydłużenie czasu na wykonanie zadania na podstawie tekstu źródłowego 15. Uczeń może pisać prace pismem drukowanym. 16. Częste sprawdzanie zeszytów celem eliminacji zniekształcania informacji. 17. Stosowanie wzmocnień pozytywnych: zachęt, pochwał oraz organizowanie sytuacji zapewniających przeżycie sukcesu celem zyskania przez ucznia wiary we własne siły. 18. Uczeń powinien siedzieć blisko nauczyciela co pozwala na lepszą koncentrację i pomoc w razie trudności. 19. Dopuszcza się możliwość ustnego odpytywania podczas konsultacji indywidualnych. 7
Symptomy zaburzeń funkcji biorących udział w procesie czytania i pisania Objawy zaburzeń funkcji słuchowojęzykowych: - nieprawidłowe odczytywanie treści zadań tekstowych - niepełne rozumienie treści zadań, poleceń - problemy z zapamiętaniem reguł, definicji - problemy z opanowaniem terminologii (np. nazwy i symbole pierwiastków i związków chemicznych, regionów geograficznych), Objawy zaburzeń funkcji wzrokowoprzestrzennych, integracji percepcyjnomotorycznej i lateralizacji: - nieprawidłowe wykonywanie wykresów - niski poziom graficzny wykresów i rysunków, notatek - trudności z orientacją na mapie, - trudności z orientacją w czasie i przestrzeni ( np. wyznaczanie kierunków świata) Formy, metody, sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych - naukę definicji, reguł, wzorów, symboli chemicznych rozłożyć w czasie, często przypominać i utrwalać, - nie wyrywać do natychmiastowej odpowiedzi, przygotować wcześniej zapowiedzią, że uczeń będzie pytany, - w trakcie rozwiązywania zadań tekstowych sprawdzać czy uczeń przeczytał treść zadania i prawidłowo ją zrozumiał, w razie potrzeby udzielać wskazówek, - w czasie sprawdzianów zwiększyć ilość czasu na rozwiązywanie zadań, - dać wcześniej do domu podobne zadania. - materiał sprawiający trudności dłużej utrwalać, dzieli na mniejsze porcje, - oceniać tok rozumowania, nawet gdyby wynik zadania był błędny, - wprowadzać w nauczaniu metody aktywne, angażujące jak najwięcej zmysłów, używać wielu pomocy dydaktycznych, urozmaicać proces nauczania, - zróżnicować formy sprawdzania wiadomości i umiejętności tak, by ograniczyć ocenianie na podstawie pisemnych odpowiedzi ucznia, - przeprowadzać sprawdziany ustne z ławki, niekiedy odpytywać indywidualnie, - często oceniać prace domowe. 8