Diagnoza na zasobach wychowanka

I DANE PODSTAWOWE Nazwisko i imię Data i miejsce urodzenia Adres zamieszkania Imię i nazwisko ojca Imie i nazwisko matki Sytuacja rodzinna Sytuacja szkolna Najważniejsze braki i porażki edukacyjne Najważniejsze sukcesy i osiagnięcia edukacyjne 1

CZĘŚĆ I DIAGNOZA WYCHOWAWCZA Diagnoza na zasobach wychowanka Stan zdrowia wychowanka orzeczenie o niepełnosprawności nie wydano wydano: wydał... numer... ze względu na:... sprawność wzroku zdrowy wada wzroku okulary inne... sprawność słuchu zdrowy wada słuchu inne... leczenie w PZP nieleczony l. Ambulatoryjnie l. Stacjonarnie:... razy, ostatni pobyt (gdzie i kiedy) choroby przewlekłe alergia astma inne... Zdolność uczenia się: poziom intelektualny w normie poniżej normy inne... sprawność analizatora wzrokowego: w normie poniżej normy inne... sprawność analizatora słuchowego w normie poniżej normy inne... specyficzne trudności w uczeniu się: nie orzeczono dysleksja dysgrafia dysortografia dyskalkulia inne najważniejsze zalecenia PPP Historia oddziaływań na dziecko w rodzinie Opis, struktura rodziny pełna wielodzietna rozbita zrekonstruowana konkubinat r. adopcyjna r. zastępcza sieroctwo nat./społ. dane uzupełniające... 2

Opis relacji (role, granice) właściwe rozluźnione konflikt rodziców konflikt wychowanka z rodzicami konflikt wychowanka z rodzeństwem dane uzupełniające... Ważne procesy w rodzinie śmierć rodzica rozwód separacja rodzica ojciec nieznany choroba psychiczna przewlekłe bezrobocie samobójstwa, próby (o których wiadomo dziecku) dane uzupełniające... Dysfunkcje problem alkoholowy problem narkotykowy przestępczość prostytucja problem przemocy wykorzystanie seksualne (którego dziecko doświadczyło lub było świadkiem) dane uzupełniające... Style wychowawcze stosowane wobec dziecka w rodzinie: nazbyt liberalny restrykcyjny autokratyczny permisywny autorytatywny bezradność wych. obojętność wobec dziecka /chłód emocjonalny dane uzupełniające... Wychowanek funkcjonował w relacjach rodzinnych w rodzinie w sposób: właściwy dysfunkcyjny: jako bohater rodziny jako wspomagacz jako kozioł ofiarny jako maskotka/błazen jako zagubione dziecko inaczej dane uzupełniające......... 3

DIAGNOZA STYLÓW ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW INTERPERSONALNYCH KWESTIONARIUSZ STYLE ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW* Instrukcja: Masz okazję poznać własny styl rozwiązywania konfliktów. Aby to zrobić przeczytaj uważnie podane niżej twierdzenia i przy każdym stwierdzeniu napisz TAK jeśli najczęściej tak właśnie postępujesz w sytuacjach społecznych, a NIE jeśli takie zachowanie jest Ci obce lub nie wiesz o co chodzi. Jeśli opisane poniżej zachowania występują u Ciebie raczej rzadko także napisz NIE. 1. Staram się unikać konfliktów, bo nie lubię się denerwować. 2. W konfliktowych sytuacjach zwykle ustępuję. 3. Dążę do takich rozstrzygnięć konfliktu, z których wszyscy są zadowoleni. 4. Zazwyczaj twardo walczę o swoje. 5. Często podporządkowuję się innym ludziom. 6. Wycofuję się z trudnych sytuacji. 7. Umiem współpracować także z ludźmi, którzy mają odmienne zdanie. 8. Dążę do ugody, nawet, wtedy kiedy ogarnia mnie wściekłość. 9. Zwykle staram się udowodnić ludziom, że mam rację. 10. Często ulegam, żeby nie prowokować nasilenia konfliktu. 11. Kiedy inni się kłócą, najczęściej siedzę cicho. 12. Bardzo lubię wygrywać w konfliktach 13. W sytuacjach konfliktowych aktywnie dążę do kompromisu. TAK NIE 4

14. Ustępuję, gdy widzę, że inni też to czynią. 15. Jako osoba mądrzejsza ustępuję tym mniej dojrzałym. 16. Współpracuję z ludźmi, bo jestem zdania, ze to najlepszy sposób na rozwiązanie konfliktu. 17. Eliminuję konflikty przez poszukiwanie rozwiązań, satysfakcjonujących obie strony. 18. Uciekam od trudnych sytuacji, bo za dużo mnie to kosztuje (koszt emocjonalny). 19. Lubię ostre starcia. 20. Rzadko otwarcie wypowiadam własne zdanie. 21. Okazuję czasem pokorę. 22. Wspólnie z partnerem (partnerką) staram się znaleźć najlepsze wyjście z konfliktowej sytuacji. 23. Walczę, bo uważam, że inaczej inni mnie zniszczą. 24. Z agresją ludzi zwykle radzę sobie przez znalezienie płaszczyzny porozumienia. 25. Umiem ulegać. *Według H. Hamer, Rozwój umiejętności społecznych, Przewodnik dla nauczyciela, Warszawa 1999, s.171 173. 5

ZASADY OBLICZENIA I INTERPRETACJI WYNIKÓW: Diagnostyczne (czyli oznaczające występowanie skłonności do danego stylu rozwiązywania konfliktu) są tylko odpowiedzi TAK. Nie bierzemy zatem w ogóle pod uwagę odpowiedzi NIE. Tendencje do preferowania danego stylu obliczamy poprzez obliczenie ilości odpowiedzi TAK w pytaniach charakteryzujących dany styl. Poniżej podano, które pytania są diagnostyczne dla danego stylu: WSPÓŁPRACA: ilość odpowiedzi TAK w pytaniach: 3,7,16,17,22 KOMPROMIS: ilość odpowiedzi TAK w pytaniach: 2,8,13,14,24 WALKA: ilość odpowiedzi TAK w pytaniach: 4,9,12,19,23 UNIKANIE: : ilość odpowiedzi TAK w pytaniach: 1,6,11,18,20 ULEGANIE: ilość odpowiedzi TAK w pytaniach: 5,10,15,21,25. Należy teraz policzyć ile razy podkreśliłeś(-łaś) TAK przy poszczególnych stylach rozwiązywania konfliktów. Wynik od 0 do 3 jest przypadkowy i nie wskazuje na wyraźne preferowanie danego stylu. Wynik 4 5 punktów oznacza skłonność do stosowania tego stylu rozwiązywania konfliktów. 6

DIAGNOZA ASPIRACJI I PLANÓW ŻYCIOWYCH Cele: Jednym z najważniejszych determinantów sukcesów życiowych jest siła procesów motywacyjnych skierowanych na aktywność osobistą, rodzinną, szkolną czy zawodową. Motywacja ma na celu ukierunkowanie zachowania tak, aby prowadziło do uzyskania konkretnych osiągnięć i zrealizowania podjętych zadań. Motywacja jest procesem, który zachodzi wewnątrz organizmu, pobudzając go do celowego działania. Elementami motywacji są popędy, potrzeby, oczekiwania, zainteresowania, postawy, zamiary, pragnienia, aspiracje oraz uczucia (Covington, Manheim Teel 2004, Harmin 2004). Motywacja wiązana jest często z odczuwaniem wiary we własne możliwości, z przekonaniem jednostki, że sprosta wszelkim wymaganiom jakie stawia przed nim życie. W odniesieniu do procesu usamodzielnienia motywacja warunkuje nie tylko plany, ale przede wszystkim sposoby ich osiągania. Dążenie do usamodzielnienia jest zjawiskiem dość skomplikowanym do opisania i uchwycenia. Istotne, dla samego wychowanka i jego tutora, jest zrozumienie procesu motywowania. Motywacja do tego, aby być samodzielnym i zaradnym życiowo rozpoczyna się w chwili pojawienia się określonych aspiracji, marzeń, potrzeb poznawczych i emocjonalnych. W opisie współzależności pomiędzy poziomem motywacji działaniowej a przebiegiem procesu usamodzielnienia, ważna wydaje się odpowiedź na pytanie jakie czynniki wyzwalają indywidualną aktywność wychowanka w zakresie dążenia do samodzielnego życia. Jedną z metod analizy tych czynników jest kwestionariusz Aspiracje i Plany Życiowe, który pozwala wychowankowi uporządkować i sprecyzować swoje dążenia, oczekiwania, marzenia czyli aspiracje związane z uzyskiwaniem samodzielności. Natomiast dla wychowawcy wiedza zdobyta w wyniku analizy odpowiedzi wychowanka stanowi wyznacznik dalszej drogi w procesie tutoringu. Umożliwia wyznaczanie zadań zarówno dla wychowanka, jak i dla tutora. Sposoby wykorzystania: Kwestionariusz Aspiracje i Plany Życiowe składa się z 21 pytań dotyczących marzeń, planów, potrzeb, oczekiwań, aspiracji życiowych wychowanka. Treść pytań nawiązuje do szeroko rozumianego procesu motywacji wewnętrznej i umożliwia 7

zwerbalizowanie często, nie do końca sprecyzowanych planów, potrzeb czy marzeń. Jest narzędziem, które może być wykorzystane jako wywiad ustny lub pisemny, zarówno w początkowej, jak i końcowej fazie programu przygotowującego do usamodzielnienia. Szczególnie interesujące jest porównanie odpowiedzi wychowanka udzielonych w różnym czasie, np. na początku i pod koniec udziału w programie. Narzędzie ułatwia autodiagnozę posiadanych aspiracji i planów życiowych, ale także wizualizuje zakres ich osiągania i realizowania. Jest ciekawą lekturą, dla każdego kto jest zainteresowany wpieraniem wychowanka w rozwoju. Odbiorcy: wychowankowie wychowawcy inne osoby pracujące z wychowankiem ( za zgodą wychowanka ) rodzice, prawni opiekunowie. 8

KWESTIONARIUSZ ASPIRACJE I PLANY ŻYCIOWE ( opracowała Małgorzata Sitarczyk) Celem tej ankiety jest uzyskanie informacji na temat aspiracji i planów życiowych oraz zawodowych osób z różnych grup społecznych. Badania mają charakter indywidualny i służą planowaniu ścieżki edukacyjnej i zawodowej. Zastanów się nad sobą i udziel szczerych odpowiedzi na następujące pytania: Czym się interesujesz? O czym marzysz? Czy dążenie do wiedzy jest dla Ciebie jednym z możliwych celów życiowych? (zakreśl właściwą odpowiedź) a) tak b) nie Czy zdobycie wykształcenia jest dla Ciebie (zakreśl właściwą odpowiedź) a) drogą do osiągnięcia określonego zawodu b) sposobem realizowania zainteresowań. Chciałbym, aby moja praca była: (zakreśl właściwą odpowiedź) a) interesująca i dawała dużo satysfakcji b) miała duże znaczenie społeczne c) zapewniała wysokie zarobki' d) była spokojna i panowałyby w niej dobre życzliwe stosunki po miedzy pracownikami. Czy uważasz, że zdobycie w życiu bogactwa, dobrobytu materialnego jest: (zakreśl właściwą odpowiedź). a) najważniejsze b) równie ważne jak inne sprawy c) mało ważne. 9

7. Czy chciałbyś w przyszłości założyć własną rodzinę? (zakreśl właściwą odpowiedź) a) tak b) nie c) nie wiem. 8. Jak wyobrażasz sobie rodzinę? (odpowiedz w kilku zdaniach) 9. Jakie wartości uważasz za najważniejsze w funkcjonowaniu rodziny? (wymień 2-3). 10. Jaki powinien być wg Ciebie twój przyszły towarzysz życia? (opisz w kilku zdaniach) 11. Czy? (zakreśl właściwą odpowiedź) a) chciałbyś żyć własnym życiem, w kręgu własnych spraw i nie interesować się problemami innych b) pragnąłbyś poświęcić się dla innych ludzi, pomagać im czuć się potrzebnym dla innych. 12. Życzyłbyś sobie, aby Twoje przyszłe życie było: i zakreśl właściwą odpowiedź) a) wygodne, wolne od problemów i trudności b) ruchliwe pełne zmian, wrażeń i zaangażowania. 13. Jak pragnąłbyś urządzić swoje przyszłe życie? (zakreśl właściwą odpowiedź) a) poświęcić się interesującej pracy zawodowej b) pracować społecznie c) brać czynny udział w życiu politycznym d) założyć rodzinę e) pomagać rodzicom f) żyć wygodnie i dostatnio g) posiadać własny sklep, warsztat lub przedsiębiorstwo h) inaczej (jak?)... Co w pierwszym rzędzie chciałbyś osiągnąć w życiu? (wymień najważniejsze rzeczy, idee, zdarzenia). 10

Co Twoim zdaniem jest Ci potrzebne, żeby Twoje plany się udały (wymień kilka). Jakie wartości uważasz w życiu za najważniejsze (zakreśl 2-3 odpowiedzi) a) zdobycie wykształcenia b) zdobycie zawodu c) założenie rodziny d) wygodne i łatwe życie e) czyste sumienie i uczciwe postępowanie f) mieszkanie w mieście g) mieszkanie na wsi h) wzbogacenie się i) zdrowie j) inne (wymień jakie) 17. Jak myślisz od czego zależy zdobycie cennego zawodu i wysokiego stanowiska? (zakreśl jedną odpowiedź) a) od nauki, zdolności b) od pracy, wytrwałości, obowiązkowości c) od sprytu życiowego d) od znajomości, protekcji e) od szczęścia, przypadku f) od pochodzenia (inteligenckie, robotnicze, wiejskie) g) nie mam zdania Co najbardziej chciałbyś zmienić w swojej osobowości i wyglądzie? (wymień najważniejsze). 18. Gdybyś mógł wypowiedzieć trzy życzenia do złotej rybki to, o co byś poprosił? a)... b)... c)... 19. Jak wyobrażasz sobie swoje życie za 5-10 lat? (opisz w kilku zdaniach) 11

tak nie tak nie Diagnoza na zasobach wychowanka 20. Zaznacz, czy jesteś zadowolony z: Twojej rodziny Twojej szkoły Osobistego poczucia bezpieczeństwa Kontaktów z rówieśnikami Kontaktów z rodzicami i rodziną Swojego wyglądu Swoich talentów Możliwości rozwoju zainteresowań Sposobu spędzania czasu wolnego Sytuacji społecznej w kraju Swojego dotychczasowego życia Własnych perspektyw życiowych? 21. Zaznacz, czy ważne są w Twoim życiu: Odnoszenie sukcesów w nauce Posiadanie dużych pieniędzy Posiadanie dużo wolnego czasu Posiadanie bliskich przyjaciół Posiadanie w przyszłości stałej pracy Praca dla dobra społeczeństwa Przewodzenie innym ludziom Zapewnienie dzieciom wspaniałego dzieciństwa Wyjazd z kraju na stałe Zdobywanie nowej wiedzy Poszukiwanie sensu swojego życia Doskonalenie siebie? 12

7.DIAGNOZA PREFERNCJI ZAWODOWYCH Cele: Badanie predyspozycji zawodowych młodych ludzi to przede wszystkim próba poznania ich zainteresowań i umiejętności. Główny problem programów skierowanych na usamodzielnienie wychowanków domów dziecka zawarty jest w pytaniu: jak przygotować młodego człowieka do życia i pracy w XXI wieku? W codziennym życiu, a właściwie transie szkolnym, instytucjonalnym, rodzinnym nabywanie wiedzy o samym sobie to obszar nieco odstawiony na boczny tor lub wręcz zaniedbany. A właśnie wiedza o sobie, o swoich zainteresowaniach, możliwościach, talentach, wreszcie temperamencie i innych predyspozycjach osobistych, jest dla myślenia o własnej przyszłości zawodowej najbardziej potrzebna. Celem programu Świat Dobrej Przyszłości jest wszechstronne wsparcie wychowanków w lepszym poznaniu swoich predyspozycji osobowych, a w konsekwencji zawodowych. Być może, w wyniku programu, uda się zapobiec przypadkowym i nietrafnym wyborom zawodowym naszych wychowanków. Pomocne będą więc badania diagnozujące preferencje zawodowe. Preferencje zawodowe są konsekwencją prawidłowo rozwiniętych zainteresowań oraz predyspozycji osobowościowych i temperamentalnych. To wrodzone skłonności do wykonywania danego zawodu. Każdy człowiek dysponuje pewnym potencjałem rozwojowym, czyli: zdolnościami, preferencjami i zainteresowaniami sprzyjającymi określonym grupom zawodów, rodzajom czynności lub typom karier zawodowych. Diagnoza preferencji zawodowych młodzieży ma ogromne znaczenie dla jej funkcjonowania w przyszłości. Im wcześniej i trafniej zostaną one określone, tym większe są szanse trafnego wyboru kierunku kształcenia, a następnie drogi kariery zawodowej. W przygotowanym kwestionariuszu preferencji zawodowych oparto się na znanym podziale zawodów na skierowane na ludzi, dane i przedmioty. Kwestionariusz ułatwia młodym ludziom weryfikację swoich zainteresowań i predyspozycji w oparciu teorie rozwoju zawodowego. Umożliwia wskazanie, w jakich zawodach mają największe szanse powodzenia z uwagi na posiadane 13

predyspozycje w zakresie zainteresowań poznawczych, umiejętności praktycznych i cech osobowościowych oraz temperamentalnych. Sposoby wykorzystania: Diagnoza z wykorzystaniem Kwestionariusza Preferencji Zawodowych składa się z dwóch etapów: pierwszy to etap udzielania odpowiedzi na pytania kwestionariusza, drugi to kierowana przez tutora rozmowa z wychowankiem na temat zawodów należących do każdej z trzech grup. Analizie podlega najwyższy wynik, jaki uzyskał wychowanek w skalach: zawody skierowane na ludzi, zawody skierowane na pracę z przedmiotami i zawody skierowane na operowanie danymi. Ten etap diagnozy kończy się wskazaniem jednego lub kilku zawodów typowych dla danej grupy, w której wychowanek uzyskał najwyższe wyniki. Możliwa jest analiza mocnych i słabych stron wyboru danego zawodu. Odbiorcy: wychowankowie wychowawcy 14

KWESTIONARIUSZ PEREFRENCJI ZAWODOWYCH (opracowała Małgorzata Sitarczyk) Udzielenie szczerych odpowiedzi na pytania tego kwestionariusza pozwoli Ci zorientować się w jakim zawodzie będziesz najlepiej funkcjonować i odnosić sukcesy. Każdy z nas wie co lubi robić, a czego nie Lubli. Przeczytaj uważnie każde zdanie, zastanów się i wpisz odpowiedź: Bardzo lubię= 4 Lubię=3 Nie wiem=2 Nie lubię=1. CZY LUBISZ? 1. naprawiać zepsute krany 22. gromadzić nagrania muzyczne 2. organizować zabawy dla dzieci 23. udzielać innym porad w różnych sprawach 3. liczyć pieniądze 24. operować liczbami: liczyć, zestawiać 4. konstruować modele 25. przygotowywać przetwory na zimę 5. opiekować się osobami 26. opowiadać dzieciom bajki chorymi, starszymi 6. pisać na komputerze 27. wypełniać formularze, ankiety, druki 7. majsterkować, remontować 28. szyć na maszynie 8. pomagać rówieśnikom w nauce 29. przekonywać innych do swoich racji 9. wprowadzać dane do komputera 30. gromadzić książki, wycinki z gazet, rachunki 10. budować coś z drewna, z 31. obsługiwać różne maszyny innych materiałów 11. organizować wycieczki 32. udzielać ludziom wskazówek 12. sprzedawać w sklepie 33. rysować plany budynków, mieszkań 13. hodować kwiaty 34. montować urządzenia techniczne 14. zajmować się zwierzętami 35. być opiekunem na koloniach 15. rysować schematy, tabele, 36. pisać pamiętniki wykresy 16. sprzątać, dbać o estetykę 37. myć naczynia pomieszczeń 17. bawić się z małymi dziećmi 38. opiekować się osobami chorymi 18. rozwiązywać krzyżówki 39. rozwiązywać zagadki matematyczne 19. pracować na działce 40. malować ściany 20. pomagać ludziom 41. uczestniczyć w spotkaniach towarzyskich 21. zapisywać swoje wydatki 42. pisać opowiadania 15

KLUCZ DO KWESTIONARIUSZA PREFERNCJI ZAWODOWYCH DANE LUDZIE RZECZY-PRZEDMIOTY 3. 2. 1. 6. 5. 4. 9. 8. 7. 12. 11. 10. 15. 14. 13. 18. 17. 16. 21. 20. 19. 24. 23. 22. 27. 26. 25. 30. 29. 28 33. 32. 31. 36. 35. 34. 39. 38. 47. 42. 41. 40. OGÓŁEM OGÓŁEM OGÓŁEM Wyniki wysokie: 56-42 wskazują na preferencje do danej grupy zawodów Wyniki przeciętne: 41-29 Wyniki niskie: 14-28 wskazują na brak preferencji do danej grupy zawodów. 16