Krajowe Ramy Kwalifikacji: uznawanie efektów kształcenia w zakresie kompetencji personalnych i społecznych oraz zdobytych poza edukacją formalną Konferencja Bolońska Uniwersytet Gdański, 25 marca 2011 Ewa Chmielecka, Zespół Ekspertów Bolońskich
Założenia i cele prezentacji Założenie: słuchacze mają podstawową wiedzę o ERK/KRK Cele: pokazanie dwu problemów związanych z KRK, dla których właśnie szukamy dobrych praktyk (tworzymy je?) Interpretacja trzeciej kolumny ERK/KRK Kompetencje personalne i społeczne [KPS] w zapisie Ustawy PSW Uznawanie dokonań spoza edukacji formalnej Przekazanie informacji o przebiegu prac nad KRK dla szkolnictwa wyższego Uwaga: to rozważania tylko pośrednio związane z zasadniczym tematem konferencji. Przepraszam.
KPS a cele edukacyjne Procesu Bolońskiego 1. Przygotowanie absolwentów dla rynku pracy 2. Rozwój i podtrzymanie szerokiej podstawy wiedzy zaawansowanej (dla społeczeństwa wiedzy) 3. Przygotowanie do bycia aktywnym obywatelem w dojrzałej demokracji 4. Rozwój osobowy kształconych Cele 1 i 2 dobrze rozumiane i realizowane Cele 3 i 4 pomijane i trudne w realizacji Cele 3 i 4 szczególnie ważne dla młodych demokracji Mamy Europę, pora stworzyć Europejczyków
KPS a ulubione pytania pracodawców kierowane do absolwentów: Co wiesz? Co potrafisz zrobić? Kim jesteś? a wiedza, umiejętności i postawy w E/KRK
Efekty kształcenia w polskiej KRK: kategorie kluczowe opisu ERK: każdy poziom krajowych ram kwalifikacji powinien być opisany w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji i rozwinięty w sposób właściwy dla krajowego systemu kwalifikacji. Kategorie przyjęte dla polskiej KRK (grudzień 2009 r.) Wiedza zakres wiadomości, głębia rozumienia Umiejętności: komunikacja, rozwiązywanie problemów, zastosowanie wiedzy w praktyce Postawy tożsamość, współpraca, odpowiedzialność
Efekty uczenia się w P/KRK: inne kompetencje - postawy (grudzień 2009 r.) ERK - Poziom 6 KRK licencjat, inżynier Jest zdolny do: inicjatywy i samodzielności w działaniach profesjonalnych odpowiedzialności za pracę własną i innych w kontekście podstawowych zasad etyki, w tym etyki zawodu efektywności działań (pracy) wg wskazówek oraz do pracy w zespole formułowania sądów w ważnych sprawach społecznych i światopoglądowych ERK - Poziom 7 KRK magister Jest zdolny do: inicjatywy, samodzielności, podejmowania niezależnych działań profesjonalnych odpowiedzialności za pracę własną i innych stosowania i rozwijania zasad etyki zawodu przywództwa i przedsiębiorczości oraz świadomości pełnionej roli zawodowej świadomości pełnionej roli społecznej, zrozumienia własnej i zbiorowej odpowiedzialności za ważne wydarzenia społeczne ERK - Poziom 8 KRK doktor Jest zdolny do: inicjatywy w określaniu nowych obszarów badań lub w tworzeniu nowych miejsc pracy pełnej odpowiedzialności za pracę własną innych oraz przyczyniania się do podtrzymania i doskonalenia etosu wspólnoty naukowej (zawodowej) samokrytycyzmu w pracy twórczej, działań na rzecz jej usprawnienia i wzrostu jej efektywności przyczyniania się do postępu społecznego i/lub kulturalnego w społeczeństwie opartym na wiedzy
Rozwinięcia postaw w pracach nad KRK dla szkolnictwa wyższego w Polsce Decyzje terminologiczne Komitetu Sterującego KRK Zapis w znowelizowanej Ustawie PSW kompetencje personalne i społeczne kompetencje społeczne Deskryptory (opisy wymagać dotyczące efektów kształcenia) Dla obszarów studiów benchmarki Stanowisko MNISzW nie zaniedbać tego obszaru!
Kompetencje personalne i społeczne w pracach nad KRK dla szkolnictwa wyższego w Polsce, cd Problemy: Jak uzyskać walidację tych efektów kształcenia? Czy w ogóle można je walidować? Poziomy opisów: od obszarowych do sylabusu : takie same trudności Jak nie narazić się na zarzuty indoktrynacji? Jak sformułować efekty kształcenia właściwe dla KPS w rozporządzeniach ministerialnych? Jak sformułować odpowiednie zapisy w standardach akredytacji? Brak dobrych praktyk Projekty prowadzone w Instytucie Badań Edukacyjnych
Uznawanie kompetencji zdobytych poza edukacją formalną Kontekst LLL Kontekst ram kwalifikacji Stan spraw w Polsce Początki dobrych praktyk
Zasady europejskiej polityki LLL/KRK: postawienie osoby uczącej się w centrum zainteresowania, pełniejsze korzystanie z potencjału uczenia się osób w różnych miejscach, formach i okresach życia, lepsze korzystanie z potencjału doświadczenia zawodowego [lifelong and life-wide learning), gwarantowanie przez państwo równego traktowania różnych dróg uczenia się poprzez opieranie krajowych systemów kwalifikacji na efektach uczenia się, w których wartość (poziom) kwalifikacji osób określa się niezależnie od tego gdzie, jak i kiedy osoby te się uczyły właściwy probierz skuteczności polityki LLL, w którym istotne są zmiany poziomu wiedzy i umiejętności uczących się osób a nie wskaźniki i cechy dotyczące działalności instytucji.
Zobowiązania dla krajów UE (podjęte przez Radę UE w roku 2009): wdrażanie polityki LLL ze szczególnym zwróceniem uwagi na system uznawania uczenia się innego niż formalne oraz na system doradztwa kariery, stosowania podejścia opartego na efektach uczenia się w pełnym zakresie systemów kwalifikacji; odniesienia poziomów krajowych systemów kwalifikacji do poziomów europejskich ram kwalifikacji do roku 2010, zagwarantowania odnoszenia wszystkich nowych świadectw potwierdzających kwalifikacje do poziomów europejskich ram kwalifikacji od roku 2012. W Polsce powstaje bazująca na tych założeniach strategia LLL ( Perspektywa LLL ), której narzędziem są m.in.. Krajowe Ramy Kwalifikacji. Uwaga: wzmocnienie tych zapisów przez przygotowywaną europejską dyrektywę dotyczącą walidacji oczekiwaną jesienią 2011 r.
System kwalifikacji elementy 1. Ramy Kwalifikacji czyli zbiory deskryptorów poziomów efektów uczenia się oraz zasady przyporządkowywania kwalifikacji do tych poziomów 2. Powszechna praktyka budowania programów edukacyjnych w oparciu o efekty uczenia się z wykorzystaniem metod opisu właściwych dla ram kwalifikacji 3. Powszechny system walidacji efektów uczenia się niezależnie od sposobu ich nabycia (w tym poza- i nieformalnych) 4. Powszechny system zapewniania jakości nauczania 5. Objęcie efektów uczenia się systemami punktacji pozwalającymi na akumulację i transfer osiągnięć w różnych sektorach edukacji (ECTS, ECVET) Ich kompleksowe wdrożenie jest warunkiem akceptacji raportu referencyjnego KRK/ERK
Założenia modelu P/KRK w sprawie uznawania dokonań pozaformalnych Grudzień 2009 r Źródło założeń metodologicznych: CEDEFOP Europejskie wskazówki dotyczące walidacji kształcenia nieformalnego i poza-formalnego Cel: stworzenie systemu, w którym ważność uzyskiwanych certyfikatów nie będzie zależeć od drogi ich uzyskania, tylko od potwierdzonych efektów uczenia się oraz od rzetelności procedur walidacji. Główni interesariusze zapewniający możliwość walidacji efektów kształcenia to: edukacja formalna, przedsiębiorstwa, instytucje ustawicznego kształcenia dorosłych oraz organizacje ochotnicze (wolontariat). Ustanowienie powszechnego systemu walidacyjnego wymaga zinstytucjonalizowanej koordynacji.
Podstawowe zasady koordynacji walidacji przyjęte w modelu KRK (grudzień 2009) Każda zainteresowana osoba ma dostęp do walidacji. informacja i doradztwo. Metody walidacji są w zasadzie takie same jak dla kształcenia formalnego. Metody te powinny być łączone, adaptowane i stosowane w sposób oddający indywidualną specyfikę i niestandardowy charakter kształcenia nieformalnego i pozaformalnego. Narzędzia oceny powinny być dostosowane do potrzeb (fit-for-purpose). Ewaluacja istniejących procedur walidacji oraz wsparcie opracowania nowych procedur powinny się opierać na trzech procesach: orientacji, oceny i audytu zewnętrznego. Modele koordynacji: Model A: Rozszerzenie kompetencji i zadań istniejącego systemu potwierdzania kwalifikacji nabytych w edukacji formalnej. Model B: Budowa nowej struktury systemu walidacji, w której mogą się znaleźć zarówno rozwiązania już funkcjonujące, jak i tworzące się. W obu przypadkach konieczne jest powołanie centralnej instytucji koordynującej procesy egzaminowania/walidacji [?]. W obu przypadkach potrzebny jest wstępny ruch dobrych praktyk tworzący zaplecze dla instytucji.
Walidacja efektów spoza edukacji formalnej doświadczenia międzynarodowe Motto: Nie zmuszajmy studentów do uczenia się tego, co doskonale umieją Dla szkolnictwa wyższego: Sieć uczelnianych ośrodków potwierdzania efektów zdobytych poza edukacją formalną (Polska na razie poza nią) Znakomite przyrosty wskaźników edukacyjnych w krajach, gdzie te działania są rozpowszechnione Uznawanie tych efektów a polityki społeczne Przodujące kraje: Skandynawia, Wielka a Brytania Francja i jej system uznawania dokonań zawodowych
Walidacja efektów spoza edukacji formalnej w polskim szkolnictwie wyższym Niedoszacowanie kwalifikacji wynikające z braku możliwości walidacji (OECD, Bank Światowy, UNESCO) Nieliczne wyjątki (języki, prawo jazdy) decyzje dziekańskie/regulaminy studiów w zasadzie uznawanie wykluczone Anegdoty (nieprawdziwe, ale szkolące)
Jak otworzyć edukację wyższą na dokonania pozaformalne słuchaczy? Regulacje prawne umożliwiające uznawanie Nowelizacja Ustawy PSW Jak daleko mogą/powinny one regulować działania uczelni? Samodzielność uczelni Obawy i potrzeba kontroli Niezbędny element ruch dobrych praktyk Przykłady międzynarodowe Przykłady krajowe (np.. wolontariaty jako zastępstwo dla praktyk) działania krajowe
Ruch dobrych praktyk - meritum Na początek - tworzyć wstępną koncepcję uznawania tych dokonań w dobrych uczelniach Cel rozwiać obawy, zacząć od dobrych przykładów Wspólne procedury Wspólne rozwiązywanie problemów narzędzia oceny i kontroli (PKA? MNiSzW?) Wsparcie ze strony MNISzW? Wsparcie ze strony konferencji rektorów? Na koniec - kodeks dobrych praktyk (pod egidą konferencji rektorów?)
Ruch dobrych praktyk - organizacja Pierwsze spotkanie zainteresowanych uczelni: ORSE SGH 25 maja 2010 r. Zainteresowanie rośnie Projekt IBE (WAF-N) Inne inicjatywy?
dziękuję za uwagę!