Ogólne zasady Krajowych Ram Kwalifikacji istotne dla kierunków technicznych

Transkrypt

1 Ogólne zasady Krajowych Ram Kwalifikacji istotne dla kierunków technicznych Czym są i po co je wprowadzamy? Bohdan Macukow Politechnika Warszawska B.Macukow@mini.pw.edu.pl 1

2 Krajowe Ramy Kwalifikacji Czym są i po co je wprowadzamy 2

3 Co się zmieniło, że musimy używać Ram Kwalifikacji i efektów kształcenia?? I. Wymagania rynku pracy Pracodawcy chcą wiedzieć jaką wiedzę, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne posiada potencjalny pracownik - sam dyplom nie wystarcza II.Wymagania instytucji prowadzących dalsze kształcenie Chcą znać poziom efektów uczenia się kandydata na studia III. Realizacja strategii LL Uczenie się przez całe życie a nie nauczanie Równowaga pomiędzy trzema drogami dojścia do kwalifikacji formalną, poza-formalną i nieformalną 3 3

4 Ramy kwalifikacji Ramy kwalifikacji zbiór kwalifikacji możliwych do uzyskania w systemie kształcenia i ich wzajemne relacje, określające m.in. ścieżki kształcenia

5 Krajowe ramy kwalifikacji (KRK) KRK w zakresie szkolnictwa wyższego krajowy system kwalifikacji na poziomie wyższym zgodny z poziomem 6,7 i 8 europejskich ram kwalifikacji określonych zaleceniem Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Narzędzie służące do opisu i klasyfikowania kwalifikacji ze względu na poziomy osiągnięć scharakteryzowane wedle przyjętych w danym kraju zestawów kryteriów mających jasne odniesienia do ram europejskich 5

6 Krajowe ramy kwalifikacji (KRK) Kwalifikacje efekty kształcenia potwierdzone formalną oceną, zgodne z określonymi standardami, poświadczone dyplomem, świadectwem, certyfikatem lub uprawnieniem Standardy kształcenia zbiór reguł kształcenia na studiach Efekty kształcenia wiedza, umiejętności i inne kompetencje nabyte w wyniku uczenia się na drodze kształcenia formalnego, pozaformalnego lub nieformalnego. 6

7 Co to są efekty kształcenia? Efekty kształcenia oznaczają określenie tego, co uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu kształcenia się, w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji. Jest to język opisu kompetencji, który ma być zrozumiały dla wszystkich interesariuszy procesu kształcenia. 7

8 Kształcenie - nowe uwarunkowania z Uzasadnienia do projektu nowelizacji (1) Utraci moc rozporządzenie o standardach kształcenia, w którym minister definiuje proces kształcenia dla zamkniętej listy kierunków studiów. Podstawowe jednostki organizacyjne uczelni będą mogły same określać i uruchamiać nowe kierunki studiów. Jednostki posiadające uprawnienia habilitacyjne będą mogły to czynić całkowicie samodzielnie; pozostałe po uzyskaniu decyzji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego wydanej po zasięgnięciu opinii ministra nadzorującego i PKA. Rozszerzenie zakresu autonomii uczelni (zróżnicowane w zależności od uprawnień jednostki)

9 z Uzasadnienia do projektu nowelizacji (2) Kształcenie - nowe uwarunkowania Kierunek studiów będzie zdefiniowany poprzez program kształcenia, który będzie zawierał opis założonych efektów kształcenia oraz opis procesu kształcenia, prowadzącego do osiągnięcia tych efektów. Efekty kształcenia dla danego kierunku musza być zgodne z opisem efektów kształcenia dla odpowiednich obszarów kształcenia,... kierunki międzyobszarowe kombinacja efektów z różnych obszarów

10 z Uzasadnienia do projektu nowelizacji (3) Kształcenie - nowe uwarunkowania Zostaną przygotowane wzorcowe opisy efektów kształcenia dla istniejących dotychczas kierunków studiów; uczelnia przygotowująca program kształcenia może wykorzystać taki wzorcowy opis, bądź też przygotować swój opis autorski. Warunkiem będzie zdefiniowanie efektów kształcenia zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z Krajowych Ram Kwalifikacji. stopniowo tworzony bank wzorcowych opisów programów studiów

11 Kształcenie - nowe uwarunkowania z projektu rozporządzenia MNiSzW w sprawie tytułów zawodowych... 6 Warunkiem wydania świadectwa ukończenia studiów podyplomowych jest uzyskanie określonych w programie tych studiów efektów kształcenia i co najmniej 60 punktów ECTS, złożenie egzaminów oraz złożenie pracy końcowej lub egzaminu końcowego, jeżeli przewiduje to program studiów podyplomowych

12 Odniesienie kwalifikacji pomiędzy krajami z wykorzystaniem EQF Ramy Kraj A Europejskie Bolońske Kwalifikacja α Kraj B Kwalifikacja β 12

13 KRK poziomy kwalifikacji propozycja Komitetu Sterującego KRK Poziom ERK Poziom KRK Przykładowe kwalifikacje odpowiadające poziomom KRK 1 1 Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej 2 2 Świadectwo ukończenia gimnazjum 3 3 Świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej 4 4 Świadectwo ukończenia szkoły średniej 5 5 [trwa dyskusja np. dylom mistrzowski, dyplom kolegium nauczycielskiego, niektóre certyfikaty zawodowe] 6 6 Dyplom licencjata/inżyniera 7 7 Dyplom magistra 8 8 Dyplom doktora 13

14 Deskryptory definiujące poziomy Europejskich Ram Kwalifikacji (EQF LLL) Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Każdy z ośmiu poziomów jest określony przez zestaw deskryptorów wskazujących na efekty uczenia się odpowiadające kwalifikacjom na tym poziomie Efekty uczenia się odpowiadające poziomowi, w zakresie: Wiedzy Umiejętności Kompetencji Poziom 6 Zaawansowana wiedza w danej dziedzinie pracy i nauki obejmująca krytyczne rozumienie teorii i zasad Zaawansowane umiejętności, wykazywanie się biegłością i innowacyjnością potrzebną do rozwiązywania złożonych i nieprzewidywalnych problemów... Zarządzanie złożonymi technicznymi lub zawodowymi działaniami lub projektami, ponoszenie odpowiedzialności za podejmowane decyzje... Poziom 7 Poziom 8 14

15 Krajowe ramy kwalifikacji (KRK) Powinny zawierać: zdefiniowanie poziomów kształcenia, progresywny opis generycznych efektów kształcenia, zagregowanie kierunków kształcenia w obszary, zdefiniowanie profili kształcenia, budowanie programów kształcenia na bazie efektów kształcenia. Raport referencyjny z odniesieniem KRK do EQF 15

16 Efekty kształcenia: czym są? Z czym (z jaką częścią programu kształcenia) są związane? pełny program studiów (dyplom) - studia I, II, III stopnia, studia podyplomowe, moduł (blok programowy) pojedynczy przedmiot pojedyncze zajęcia (wykład, ) dodatkowo przypisane punkty ECTS 16

17 Efekty kształcenia: kto je określa? określone centralnie nowelizacja PSzW z dnia 18 marca 2011 Grupa Robocza ds. KRK obszarnicy dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze... wzorowane na klasyfikacji OECD/EUROSTAT/UNESCO ogólne efekty kształcenia (niezależne do kierunku ) dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze... Europejskie Ramy Kwalifikacji standardy międzynarod. obszar nauk humanistycznych obszar nauk społecznych obszar nauk ścisłych obszar nauk przyrodniczych obszar nauk technicznych obszar sztuka obszar nauk rolniczych obszar nauk medycznych 17

18 Efekty kształcenia: kto je określa? określone centralnie Grupa Robocza ds. KRK obszarnicy dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze... ogólne efekty kształcenia (niezależne do kierunku ) dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze studiów technicznych Europejskie Ramy Kwalifikacji IEA, ABET EUR-ACE SBS... określone przez??? efekty kształcenia dla grupy kierunków... efekty kształcenia dla grupy kierunków informatycznych określone przez wydział efekty kształcenia prognozy dla programu/kierunku rozwoju rynku... pracy efekty kształcenia dla programu/kierunku informatyka Tuning, ACM, IEEE Comp Sci, Computing 2007, QAA for HE 2006 Subject Banch. Statement Eng. QAA for HE 2007 ustalenia na 18 poziomie uczelni

19 nowelizacja PSzW z dn. 18 marca 2011 r. Profile studiów studia I st studia II st profil praktyczny profil ogólnoakademicki

20 Podejście różnicowe baza : studia I stopnia, profil ogólnoakademicki studia I stopnia profil ogólnoakademicki różnice (co więcej?) różnice (co inaczej?) (co więcej?) studia I stopnia profil praktyczny studia II stopnia profil ogólnoakademicki 20

21 Problemy koncepcyjne (1) Jak szczegółowo definiować efekty kształcenia? czy jest sens rozpisywać wiedzę na poziomie szczegółowości odpowiadającym ramowym treściom kształcenia lub zbliżonym? czy można pozostawić KPS w postaci (liczbie) takiej jak dla obszaru (z ew. uszczegółowieniem/doprecyzowaniem niektórych zapisów)? 21

22 Jak szczegółowo definiować efekty kształcenia? Do rozważenia Problemy koncepcyjne (1) w dziale wiedza koncentracja na tym czego brakuje w dzisiejszych programach (aspekty pozatechniczne) większy stopień szczegółowości w dziale umiejętności 22

23 Problemy koncepcyjne (2) Jak definiować efekty kształcenia w dziale wiedza w zakresie matematyki, fizyki,...? a) tematycznie przez odwołania do działów matematyki, fizyki,... b) tematycznie, z podkreśleniem tematów specyficznych dla kierunku (niewystępujących w programach innych kierunków) c) funkcjonalnie wiedza niezbędna/przydatna do... [opis działań związanych ze specyfiką kierunku] 23

24 Problemy koncepcyjne (3) Jak definiować efekty kształcenia dla studiów II stopnia? a) przyrostowo (z pominięciem wszystkiego, co powinny dać studia I stopnia) b) kumulacyjnie (z uwzględnieniem wszystkiego, co powinny dać studia I stopnia) b*)kumulacyjnie, z zaznaczeniem tego, co powinny dać studia I stopnia c) w sposób mieszany (b) i (b*): odpowiedniość w efektach obszaru 24

25 Problemy koncepcyjne (3) Jak wyróżnić (w sposób dostatecznie wyraźny) efekty kształcenia dla studiów II stopnia? czy wystarczy wzmocnienie efektów dla studiów I stopnia? ile specyficznych efektów (niemających odpowiedników w opisie studiów I stopnia)? 25

26 Jak przypisywać punkty ECTS poszczególnym grupom efektów kształcenia? matematyka+fizyka+...? (W) języki obce? (U) zagadnienia techniczne (inżynierskie)? (W+U) aspekty pozatechniczne? (W+U) praktyki? U+KS??? Problemy koncepcyjne (4) 26

27 Co to oznacza dla uczelni? PLAN MAXIMUM Restrukturyzacja oferty programowej (zwłaszcza przez jednostki z uprawnieniami do habilitowania) istotna modyfikacja zawartości programów/kierunków studiów (zmiana nazwy?) wprowadzenie nowych programów/kierunków studiów PLAN MIMIMUM Dostosowanie do nowych regulacji prawnych z zachowaniem dotychczasowej struktury/nazw kierunków studiów

28 dla studiów I stopnia Plan minimum określenie profilu zmiana formy opisu programu/kierunku dla programu oraz dla każdego przedmiotu efekty kształcenia sposób weryfikacji efektów kształcenia??? zmiany programowe dostosowanie do wymagań wynikających z definicji efektów kształcenia??? zmiany w sposobie realizacji procesu kształcenia ukierunkowanie na zdobywanie umiejętności zmiany w metodach kształcenia metody podające -> metody poszukujące/aktywizujące/problemowe zmiany w sposobie funkcjonowania wydziałowego systemu zapewniania jakości kształcenia

29 Nie bardzo wiadomo, gdyż Ustawa jest w wielu punktach niejasna, np. 1. od kiedy wchodzą Ramy? Przepisy przejściowe zawarte w ustawie zmieniającej Art Studenci przyjęci na studia przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy oraz w roku akademickim 2011/2012 studiują według programów opracowanych na podstawie dotychczasowych przepisów do końca okresu studiów przewidzianego w programie i planie studiów. Czy dotyczy studiów I, czy również II stopnia? Studentów na 2012/13 przyjmujemy w lipcu czyli w 2011/12 Co ze słuchaczami studiów podyplomowych? Co z uczestnikami studiów doktoranckich? Co robić już?? 29

30 Co możemy, co powinniśmy zrobić? dziś, czerwiec 2011r. Przebudowywać całe programy studiów? Zdefiniować efekty kształcenia dla istniejących programów studiów? Realizowane przez aktualny program Oczekiwane, wg Ram Kwalifikacji ogólnych i dla obszaru nauk technicznych Przeprowadzić analizę brakujących efektów kształcenia Opisać i prowadzić poszczególne przedmioty w oparciu o efekty kształcenia? Nie od tego zaczynać To dobry pomysł To zrobić koniecznie Unaocznić efekty mało widoczne, uważane za ważne Wprowadzać myślenie w kategoriach efektów kształcenia w miejsce treści programowych Dostosować prowadzenie zajęć do potrzeb wspomagania studentów w uczeniu się Wymagać egzaminowania z efektów kształcenia w tym egzaminowania dyplomowego Może nie od tego zaczynać Wprowadzać mechanizmy uznawania kompetencji zdobytych poza systemem kształcenia formalnego? Koniecznie nad tym pracować Dostosować, przebudować, uzupełnić wewnętrzny systemu zapewniania jakości kształcenia

31 Na pewno trzeba dostosować opis przedmiotów i programów do wymogów KRK, czyli zaprojektować nową Kartę Przedmiotową Opisać program w kategorii Efektów Kształcenia (wiedza, umiejętności, kompetencje) Zbudować Macierz Kompetencji Co robić już?? 31

32 W prezentacji wykorzystano: materiały przygotowane w ramach realizacji przez MNiSW projektu Krajowe Ramy Kwalifikacji w szkolnictwie wyższym jako narzędzie poprawy jakości kształcenia (priorytet IV PO KL) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego materiały przygotowane w ramach działalności Zespołu Ekspertów Bolońskich oraz pomysły zaczerpnięte z prezentacji i wypowiedzi prof. Ewy Chmieleckiej, prof. Andrzeja Kraśniewskiego i dr Tomasza Saryusza-Wolskiego bardzo dziękuję za udostępnienie materiałów! 32

33 Dziękuję za uwagę Jeśli są pytania - zapraszam do dyskusji! 33