BILANS PŁATNICZY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ ZA I KWARTAŁ 2004 ROKU

BILANS PŁATNICZY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ ZA I KWARTAŁ 2004 ROKU Warszawa 2004

Spis treści Synteza...9 1. Rachunek bieżący...11 Poprawa salda rachunku bieżącego...11 Poprawa salda obrotów towarowych...13 Obroty handlu zagranicznego według statystyki celnej...13 Wzrost eksportu towarów...13 Wzrost importu towarów...17 Saldo usług...20 Poprawa ujemnego salda dochodów...23 Wzrost dodatniego salda transferów bieżących i kapitałowych...26 2. Rachunek finansowy...29 2. 1. Inwestycje nierezydentów w Polsce...30 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich...30 Wzrost napływu kapitału portfelowego...31 Napływ pozostałych inwestycji...34 2. 2. Inwestycje rezydentów za granicą...35 Wzrost inwestycji rezydentów za granicą...35 2. 3. Pochodne instrumenty finansowe...37 3. Oficjalne aktywa rezerwowe...39 Aneks statystyczny...41 Struktura geograficzna bilansu płatniczego...59 Nota metodyczna System statystyki bilansu płatniczego w Polsce...65 1. Uwarunkowania instytucjonalne...65 2. System statystyczny...66 3. Towary...69 4. Usługi...71 5. Dochody...73 6. Transfery bieżące...75 7. Rachunek kapitałowy...77 8. Inwestycje bezpośrednie...78 9. Inwestycje portfelowe...80 10. Pochodne instrumenty finansowe...81 11. Pozostałe inwestycje...82 12. Aktywa rezerwowe...83

Tablice TABL. I Składniki salda rachunku bieżącego...11 TABL. II Struktura geograficzna eksportu wg danych celnych...15 TABL. III Struktura geograficzna importu wg danych celnych...18 TABL. IV Struktura towarowa importu wg kierunków przeznaczenia...20 TABL. V Usługi...22 TABL. VI Dochody...25 TABL. VII Transfery bieżące...26 TABL. VIII Transfery kapitałowe...27 TABL. IX Zagraniczne inwestycje w Polsce...30 TABL. X Zagraniczne inwestycje bezpośrednie...30 TABL. XI Zagraniczne inwestycje portfelowe...32 TABL. XII Pozostałe inwestycje - pasywa...34 TABL. XIII Inwestycje rezydentów za granicą...36 TABL. XIV Saldo pochodnych instrumentów finansowych...38 TABL. XV Bilans płatniczy w...41 TABL. XVI Bilans płatniczy w mln PLN...42 TABL. XVII Bilans płatniczy w mln USD...43 TABL. XVIII Bilans płatniczy od I kwartału 2000 r...44 TABL. XIX Rachunek bieżący od I kwartału 2000 r....45 TABL. XX Usługi od I kwartału 2000 r...46 TABL. XXI Pozostałe usługi od I kwartału 2000 r....47 TABL. XXII Dochody od I kwartału 2000 r...49 TABL. XXIII Transfery bieżące od I kwartału 2000 r...51 TABL. XXIV Inwestycje bezpośrednie od I kwartału 2000 r....52 TABL. XXV Inwestycje portfelowe od I kwartału 2000 r...53 TABL. XXVI Inwestycje portfelowe aktywa od I kwartału 2000 r....54 TABL. XXVII Zagraniczne inwestycje portfelowe od I kwartału 2000 r....55 TABL. XXVIII Pozostałe inwestycje aktywa od I kwartału 2000 r...56 TABL. XXIX Pozostałe inwestycje pasywa od I kwartału 2000 r....57 TABL. XXX Podstawowe wskaźniki bilansu płatniczego od I kwartału 2000 r....58

Wykresy WYKR. 1 Składniki salda rachunku bieżącego...12 WYKR. 2 Saldo rachunku bieżącego w relacji do PKB...12 WYKR. 3 Eksport wg danych celnych - trend...14 WYKR. 4 Struktura geograficzna eksportu...14 WYKR. 5 Eksport wg sekcji SITC...16 WYKR. 6 Import w ujęciu rzeczowym trend...17 WYKR. 7 Struktura geograficzna importu...18 WYKR. 8 Import wg sekcji SITC...19 WYKR. 9 Usługi przychody...21 WYKR. 10 Usługi rozchody...21 WYKR. 11 Dochody...24 WYKR. 12 Transfery bieżące i kapitałowe...27 WYKR. 13 Komponenty rachunku finansowego...29 WYKR. 14 Saldo zagranicznych inwestycji bezpośrednich...31 WYKR. 15 Saldo zagranicznych inwestycji portfelowych...31 WYKR. 16 Różnice rentowności obligacji 5-letnich...33 WYKR. 17 Inwestycje w polskie papiery dłużne...32 WYKR. 18 Inwestycje w polskie papiery udziałowe...33 WYKR. 19 Pozostałe inwestycje - pasywa...35 WYKR. 20 Polskie inwestycje portfelowe za granicą...37 WYKR. 21 Stan oficjalnych aktywów rezerwowych...39 WYKR. 22 Zmiany stanu oficjalnych aktywów rezerwowych...39 WYKR. 23 Struktura geograficzna rachunku bieżącego...59 WYKR. 24 Struktura geograficzna obrotów towarowych...60 WYKR. 25 Struktura geograficzna obrotów usługowych...61 WYKR. 26 Struktura geograficzna dochodów...62 WYKR. 27 Struktura geograficzna transferów bieżących...63 WYKR. 28 Struktura geograficzna rachunku kapitałowego...64

Synteza Analiza danych bilansu płatniczego za I kwartał 2004 r. pozwala na sformułowanie następujących wniosków: 1. Deficyt na rachunku bieżącym wyniósł 696 i obniżył się o 57,7% w porównaniu z I kwartałem 2003 r. Na poprawę salda obrotów bieżących korzystnie wpłynęły: w 65% zmniejszenie deficytu obrotów towarowych, w 29% poprawa salda usług oraz w 6% zmniejszenie ujemnego salda dochodów. W wyniku spadku deficytu rachunku bieżącego jego relacja do produktu krajowego brutto (PKB) zmniejszyła się z -3,7% w I kwartale 2003 r. do -1,6% w I kwartale 2004 r. Systematyczne zmniejszanie się tego wskaźnika świadczy o przywracaniu równowagi zewnętrznej kraju. Główne pozycje rachunku bieżącego w I kwartale 2004 r. przedstawiały się następująco: deficyt obrotów towarowych wyniósł 909. W porównaniu z danymi za I kwartał 2003 r. deficyt obrotów towarowych zmniejszył się o 40,5% w wyniku wzrostu eksportu o 19,3%, przy wzroście importu o 12,6%, saldo usług było dodatnie i wyniosło 31. W porównaniu z I kwartałem 2003 r. zwiększyło się o 275, w porównaniu z I kwartałem 2003 r., ujemne saldo dochodów poprawiło się o 8,8% i wyniosło 598. 2. Z analizy struktury obrotów towarowych na podstawie danych celnych wynika, że: wzrost eksportu dotyczył głównie zwiększenia eksportu wyrobów wysoko przetworzonych, takich jak: pojazdy drogowe (27,4% udziału we wzroście eksportu), statki (22,4% udziału), maszyny i urządzenia energetyczne (8%), meble (5,4%) oraz aparatura, maszyny i urządzenia elektryczne (5,4%). Wzrost eksportu wyrobów wysoko przetworzonych świadczy o wzroście konkurencyjności polskiej gospodarki, zwiększenie wartości importu wynikało ze wzrostu przywozu dóbr inwestycyjnych o 26,3% oraz zaopatrzeniowych o 10,7%. Było ono związane z silnym ożywieniem gospodarczym obserwowanym w I kwartale 2004 r. W części zwiększenie wartości importu wynikało również z oczekiwanych zmian podatkowych po wejściu Polski do Unii Europejskiej. 3. Na rachunku finansowym bilansu płatniczego w I kwartale 2004 r. zarejestrowano napływ kapitału netto z tytułu inwestycji nierezydentów dokonanych w Polsce w wysokości 4 071, co oznacza wzrost o 5,9% w stosunku do I kwartału 2003 r. 9

Analiza źródeł napływu kapitału zagranicznego pozwala stwierdzić, że: napływ kapitału inwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery wartościowe wyniósł 3 486. Nierezydenci nabywali przede wszystkim wyemitowane przez Skarb Państwa papiery dłużne. W porównaniu z I kwartałem 2003 r. popyt nierezydentów na papiery wartościowe wyemitowane przez polskie podmioty zwiększył się o 20,5%. Narodowy Bank Polski w wyniku dokonanych z zagranicznymi bankami krótkoterminowych pasywnych transakcji repo zarejestrował napływ kapitału w wysokości 799. Środki te zostały zainwestowane i powiększyły wartość oficjalnych aktywów rezerwowych NBP. napływ kapitału z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich wyniósł 652. Było to o 50,9% mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Zarejestrowano odpływ kapitału netto z tytułu inwestycji rezydentów dokonanych za granicą w wysokości 2 805. W porównaniu z I kwartałem 2003 r. zwiększył się on o 90,3%. Najważniejsze inwestycje dokonane przez polskie podmioty za granicą to: zwiększenie lokat banków krajowych w bankach za granicą o 1 385, wzrost finansowania zagranicznych odbiorców przez polskich eksporterów w formie kredytów handlowych w wysokości 900, zakup netto przez rezydentów zagranicznych papierów wartościowych o wartości 446. 4. Oficjalne aktywa rezerwowe, w wyniku transakcji dokonanych przez NBP w I kwartale 2004 r., wzrosły o 1 861. W analogicznym okresie 2003 r. oficjalne aktywa rezerwowe zwiększyły się o 782. 5. Na skutek zmniejszania się deficytu rachunku bieżącego wskaźnik finansowania deficytu rachunku bieżącego inwestycjami bezpośrednimi zwiększył się i wyniósł 85,9%. W I kwartale 2003 r. wskaźnik ten osiągnął wartość 73,0%. 6. Nieznacznie pogorszył się wskaźnik pokrycia importu towarów i usług aktywami rezerwowymi. W I kwartale 2004 r. wskazywał on na możliwość finansowania importu rezerwami przez 5,2 miesiąca, podczas gdy w I kwartale 2003 r. wartość tego wskaźnika wyniosła 5,4. Wskaźnik ten utrzymuje się na bezpiecznym poziomie. 10

1. Rachunek bieżący Poprawa salda rachunku bieżącego W I kwartale 2004 r. saldo rachunku bieżącego bilansu płatniczego było ujemne i wyniosło 696. W porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku nastąpiła istotna jego poprawa o 948, tj. o 57,7%. TABL. I SKŁADNIKI SALDA RACHUNKU BIEŻĄCEGO 2003 I II III IV I 2004 Saldo rachunku bieżącego -1 644-916 -489-611 -696 Saldo obrotów handlowych -1 773-909 -963-996 -878 Saldo towarów -1 529-1 089-1 155-1 304-909 Saldo usług -244 180 192 308 31 Saldo dochodów -656-889 -518-688 -598 Saldo transferów bieżących 785 882 992 1 073 780 Deficyt rachunku bieżącego wynika przede wszystkim ze znacznego, choć stale zmniejszającego się, deficytu w handlu towarami. W I kwartale 2004 r. nadwyżka importu towarów nad eksportem wynosiła 909. Znaczny udział w kształtowaniu się deficytu rachunku bieżącego ma również ujemne saldo z tytułu dochodów, które w I kwartale 2004 r. wyniosło 598. Na saldo obrotów bieżących korzystnie, od wielu już lat, wpływają nadwyżki w zakresie transferów bieżących i usług. W I kwartale 2004 r. wyniosły one odpowiednio 780 oraz 31. W porównaniu z I kwartałem 2003 r. znacząco poprawiło się ujemne saldo obrotów towarowych, które zmniejszyło się o 620 tj. o 40,5%. Było to spowodowane dobrymi wynikami w eksporcie (wzrost o 19,3%). Import w tym okresie zwiększył się o 12,6%. 11

WYKR. 1 SKŁADNIKI SALDA RACHUNKU BIEŻĄCEGO 2000 1000 0-1000 -2000-3000 -4000-5000 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004 kwartał Towary Usługi Dochody Transfery Rachunek bieżący Dodatnie saldo usług, zwiększyło się o 275, na skutek wzrostu przychodów o 8,2% i spadku rozchodów o 5,2%. W porównaniu z I kwartałem 2003 r. poprawiło się również ujemne saldo dochodów o 58, tj. o 8,8%, w wyniku zmniejszenia wpływów o 20,5% oraz zmniejszenia wypłat o 13,5%. W porównaniu z I kwartałem 2003 r. nieznacznie, o 5, pogorszyło się dodatnie saldo transferów bieżących. Przedstawione zmiany wpłynęły na poziom relacji salda obrotów bieżących do PKB. W I kwartale 2004 r. wartość tego wskaźnika wynosiła -1,6%, co oznacza znaczną poprawę w stosunku do poziomu z analogicznego okresu 2003 r. (-3,7%). WYKR. 2 SALDO RACHUNKU BIEŻĄCEGO W RELACJI DO PKB 2001 2002 2003 2004 0.0-1.0-2.0-3.0-4.0-5.0-6.0-7.0-8.0 II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I saldo obr.bież./pkb 12

Poprawa salda obrotów towarowych Obroty towarowe 1 bilansu płatniczego w I kwartale 2004 r. ukształtowały się na następującym poziomie: eksport: 14 458, import: 15 367. W porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku nastąpił wzrost eksportu o 19,3%, przy wzroście importu o 12,6%. Deficyt obrotów towarowych wyniósł 909, co oznacza jego zmniejszenie o 40,5% (tj. o 620 ) w stosunku do I kwartału 2003 roku. Kwoty obrotów towarowych zawierały: w eksporcie 92,4% obrotów zestawionych według danych celnych SAD oraz 7,6% obrotów zestawionych na podstawie szacunków dokonanych na potrzeby rachunków narodowych; w imporcie 99,7% obrotów zestawionych według danych celnych SAD oraz 0,3% obrotów zestawionych na podstawie szacunków dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. Import zestawiony według danych celnych został skorygowany o oszacowane koszty transportu, zawarte w fakturach importowych wystawionych na bazie CIF. Ze względu na dostępność danych, analizę struktury rzeczowej i geograficznej obrotów towarowych dokonano w oparciu o dane statystyki celnej. Obroty handlu zagranicznego według statystyki celnej 2 Wzrost eksportu towarów Według danych statystyki handlu zagranicznego sporządzonej na podstawie informacji celnych, wartość eksportu towarów w I kwartale 2004 r. wyniosła 13 367, co w porównaniu z analogicznym okresem 2003 r. oznacza wzrost o 2 466, tj. o 22,6%. 1 Obroty towarowe w bilansie płatniczym od 2000 r. są zestawiane według metodyki bazującej na danych z dokumentów celnych SAD oraz na doszacowaniach dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. Przesłanką wprowadzenia tej metodyki zestawiania obrotów towarowych była potrzeba opracowania spójnego zestawu danych, dotyczących obrotów towarowych z zagranicą w rachunkach narodowych oraz w bilansie płatniczym, zestawianych zgodnie z międzynarodowymi standardami statystycznymi. Spójność informacji w zakresie obrotów towarowych i usługowych z zagranicą ma istotne znaczenie dla prowadzenia analiz makroekonomicznych, szczególnie w zakresie rozdysponowania PKB, w tym określenia salda obrotów z zagranicą (tzw. eksportu netto). 2 Obroty handlu zagranicznego zostały zestawione przez NBP zgodnie z metodologią stosowaną przez GUS na podstawie zbiorów CIHZ, zawierających dane z dokumentów celnych SAD. 13

WYKR. 3 EKSPORT WG DANYCH CELNYCH - TREND 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1 23 4 56 7 89 10 11 1212 3 45 6 78 9 10 11 1212 3 45 6 78 9 10 11 1212 3 45 6 78 9 10 11 1212 3 2000 2001 2002 2003 2004 miesiąc eksport trend eksportu Eksport towarów w latach 2000-2004 wykazywał stałą tendencję wzrostową, co potwierdza analiza trendu za pomocą filtru Hodricka-Prescotta. W strukturze geograficznej polskiego eksportu w I kwartale 2004 r. największy udział (68,7%) posiadały kraje Unii Europejskiej. Głównym partnerem handlowym Polski pozostają Niemcy ich udział stanowił 31,7% ogółu eksportu. Analizując zmiany w polskim eksporcie pod kątem struktury geograficznej, można stwierdzić, że wzrost jego wartości dotyczył wszystkich grup krajów, a decydującą rolę miał przyrost wartości towarów zakupionych przez kraje Unii Europejskiej. WYKR. 4 STRUKTURA GEOGRAFICZNA EKSPORTU Kraje rozwijające się 6.9% Kraje Europy Środkowo- Wschodniej 17,7% Pozostałe kraje rozwinięte 3.8% EFTA 2.9% Unia Europejska 68,7% Niemcy 31,7% Pozostałe kraje Unii Europejskiej 37,0% 14

W I kwartale 2004 r. eksport towarów do krajów Unii Europejskiej wyniósł 9 187 i w porównaniu z I kwartałem poprzedniego roku zwiększył się o 1 613, czyli o 21,3%. Wzrost ten stanowił 65,4% wzrostu polskiego eksportu ogółem. Największy przyrost wartości eksportu zarejestrowano w handlu z Niemcami (o 557, tj. o 15,2%), Włochami (o 299, tj. o 50,1%) i Francją (o 190, tj. o 27,0%), a także z Wielką Brytanią, Hiszpanią oraz Danią. Eksport do drugiego pod względem udziału odbiorcy polskich towarów krajów Europy Środkowo-Wschodniej (17,7% udziału w polskim eksporcie ogółem) w I kwartale 2004 r. zwiększył się w stosunku do I kwartału poprzedniego roku o 383, tj. o 19,4%. Było to spowodowane przede wszystkim wzrostem eksportu do Czech, na Węgry, Ukrainę, Litwę i Słowację. Wśród zmian w obrębie pozostałych grup krajów na uwagę zasługuje wzrost eksportu do Norwegii. Analiza struktury rzeczowej polskiego eksportu w I kwartale 2004 r. wskazuje, że największy udział w polskim eksporcie miały następujące grupy towarowe: maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy (40,8%), w tym: pojazdy drogowe (11,9%), aparatura, maszyny i urządzenia elektryczne (7,8%), inny sprzęt transportowy, poza pojazdami drogowymi (7,4%), maszyny i urządzenia energetyczne (5,9%), sprzęt i urządzenia telekomunikacyjne (2,9%); towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca (23,3%), w tym: produkty metalowe (5,1%), żelazo i stal (3,1%), papier, tektura i wyroby (2,9%), TABL. II STRUKTURA GEOGRAFICZNA EKSPORTU WG DANYCH CELNYCH 2004 2003 I II III IV I Eksport ogółem 10 901 11 515 12 163 12 947 13 367 Unia Europejska 7 574 7 699 7 878 8 740 9 187 w tym: Niemcy 3 678 3 671 3 865 4 136 4 236 EFTA 207 352 508 324 511 Pozostałe kraje rozwinięte 343 383 370 378 384 Kraje Europy Środkowo- Wschodniej 1 977 2 158 2 445 2 654 2 359 w tym: Czechy 420 452 499 553 503 Rosja 323 318 339 361 344 Kraje rozwijające się 800 923 962 852 926 Źródło: CIHZ 15

metale nieżelazne (2,8%), produkty z drewna i korka, bez mebli (2,6%), produkty z materiałów niemetalicznych (2,1%), przędza i tkaniny (2,1%), wyroby z kauczuku (2%); różne wyroby przemysłowe (16,4%), w tym: meble i ich części (7,4%),artykuły odzieżowe i dodatki (3,7%), żywność i zwierzęta żywe (6,7%), w tym warzywa i owoce (2,1%), mięso i przetwory mięsne (1,0%); chemikalia i produkty pokrewne (6,0%) w tym: olejki eteryczne, materiały perfumeryjne i toaletowe (1,5%), chemikalia organiczne (1,0%), tworzywa sztuczne przetworzone (0,8%); paliwa mineralne, smary i materiały pochodne (3,9%), w tym: węgiel, koks i brykiety (2,4%), ropa naftowa, produkty naftowe i materiały pochodne (1,1%). We wszystkich wymienionych sekcjach towarowych w latach 2000-2004, występowały tendencje wzrostowe, z wyjątkiem paliw mineralnych, smarów i materiałów pochodnych. Wzrost eksportu w I kwartale 2004 r. w porównaniu do I kwartału 2003 r. był spowodowany przede wszystkim wzrostem jego wartości w następujących grupach towarów: pojazdy drogowe głównie samochody osobowe oraz części i akcesoria samochodowe o 608, tj. o 62,0%;, inny sprzęt transportowy, poza pojazdami drogowymi głównie statki pasażerskie, towarowe i promy o 552, tj. o 125,1%, maszyny i urządzenia energetyczne głównie silniki spalinowe o 197, tj. o 33,5%; WYKR. 5 EKSPORT WG SEKCJI SITC 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004 Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy kwartał Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca Chemikalia i produkty pokrewne Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne Różne wyroby przemysłowe Żywność i zwierzęta żywe 16

żelazo i stal o 135, tj. o 47,5%; meble i ich części o 134, tj. o 15,7%; aparatura, maszyny i urządzenia elektryczne przede wszystkim druty, kable i przewody elektryczne o 133, tj. o 14,7%; produkty metalowe o 99, tj. o 16,8%. Wzrost importu towarów Według danych statystyki celnej w I kwartale 2004 r., import towarów osiągnął wartość 15 739, co w porównaniu z I kwartałem 2003 r. oznacza wzrost o 1 744, tj. o 12,5%. Import w latach 2000 2004 wykazywał tendencję wzrostową. Dynamika wzrostu była jednak zdecydowanie niższa niż w przypadku eksportu. WYKR. 6 IMPORT W UJĘCIU RZECZOWYM TREND 6500 6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 1 23 4 56 7 89 10 11 1212 3 45 6 78 9 10 11 1212 3 45 6 78 9 10 11 1212 3 45 6 78 9 10 11 1212 3 2000 2001 2002 2003 2004 miesiąc import trend importu Z analizy struktury geograficznej dostaw importowych w I kwartale 2004 r. wynika, że podobnie jak w eksporcie, nastąpił wzrost wartości importu ze wszystkich grup krajów. W I kwartale 2004 r. dominujący udział w imporcie posiadały kraje Unii Europejskiej (59,4%). Wzrost importu towarów z tych krajów w porównaniu z analogicznym kwartałem poprzedniego roku wyniósł 1 105, tj. 13,4% i stanowił 63,4% przyrostu importu ogółem. Wzrost importu dotyczył głównie importu z Niemiec (o 346, tj. o 10,2%) i Włoch (o 230, tj. o 20,7%), a także Szwecji, Francji oraz z Danii. 17

TABL. III STRUKTURA GEOGRAFICZNA IMPORTU WG DANYCH CELNYCH 2004 2003 I II III IV I OGÓŁEM 13 994 14 527 15 564 16 268 15 739 Unia Europejska 8 247 8 715 9 114 9 647 9 352 w tym: Niemcy 3 389 3 571 3 811 3 950 3 736 EFTA 353 427 604 413 369 Pozostałe kraje rozwinięte 733 771 757 851 854 Kraje Europy Środkowo- Wschodniej 2 595 2 502 2 772 2 819 2 673 w tym: Czechy 444 507 550 565 547 Rosja 1 256 1 056 1 186 1 146 1 051 Kraje rozwijające się 2 067 2 112 2 316 2 538 2 491 Źródło: CIHZ W I kwartale 2004 r. udział importu z krajów Europy Środkowo-Wschodniej w imporcie ogółem wyniósł 17,0%. Import z tych krajów wzrósł w porównaniu z I kwartałem 2003 r. o 78, tj. o 3,0%. Było to spowodowane przede wszystkim wzrostem importu z Czech (o 103, tj. o 23,3%). W przypadku pozostałych krajów silny przyrost importu towarów do Polski zarejestrowano w obrotach z Japonią i Chinami. Analiza struktury rzeczowej polskiego importu w I kwartale 2004 r. wskazuje, że podobnie jak w eksporcie, dominujące znaczenie miał import następujących grup towarowych: maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy (40,2%), w tym: pojazdy drogowe (10,9%), aparatura, maszyny i urządzenia elektryczne (6,8%), ogólny sprzęt przemysłowy i części maszyn (5,7%); WYKR. 7 STRUKTURA GEOGRAFICZNA IMPORTU Kraje rozwijające się 15,8% Kraje Europy Środkowo- Wschodniej 17,0% Unia Europejska 59,4% Niemcy 23,7% Pozostałe kraje Unii Europejskiej 35.7% Pozostałe kraje rozwinięte 5,4% EFTA 2,3% 18

towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca (20,1%), w tym: przędza i tkaniny (4,1%), produkty metalowe (3,9%), żelazo i stal (3,4%), papier, tektura i wyroby (2,7%), metale nieżelazne (1,9%); chemikalia i produkty pokrewne (14,8%) w tym: produkty lecznicze i farmaceutyczne (3,6%), tworzywa sztuczne w formach podstawowych (2,6%), produkty i materiały chemiczne (2,0%), tworzywa sztuczne przetworzone (1,7%); różne wyroby przemysłowe (8,2%), w tym: aparatura i instrumenty kontrolne (1,3%), artykuły odzieżowe i dodatki (1,2%), meble i ich części (0,9%), paliwa mineralne, smary i materiały pochodne (8,1%), w tym: ropa naftowa, produkty naftowe i materiały pochodne (5,3%), gaz naturalny i produkowany (2,5%); żywność i zwierzęta żywe (4,8%), w tym warzywa i owoce (1,4%), kawa, herbata, kakao (0,8%). W latach 2000-2004 występowała tendencja wzrostowa w następujących sekcjach towarowych: maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy, towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowców oraz chemikalia i produkty pokrewne. Jednak dynamika wzrostu importu tych towarów była znacznie niższa niż w przypadku eksportu. Od 2000 r. pozostałe sekcje towarowe charakteryzowała stabilizacja importu. Analiza struktury towarowej importu, zgodnie z kierunkami jego przeznaczenia, pozwala stwierdzić, że w I kwartale 2004 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2003 r. WYKR. 8 IMPORT WG SEKCJI SITC 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004 Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowykwartał Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca Chemikalia i produkty pokrewne Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne Różne wyroby przemysłowe Żywność i zwierzęta żywe 19

TABL. IV STRUKTURA TOWAROWA IMPORTU WG KIERUNKÓW PRZEZNACZENIA Kierunek przeznaczenia wg kategorii BEC 2003 2004 I II III IV I Dobra inwestycyjne ogółem 2 461 2 695 3 068 3 083 3 107 z tego: Dobra inwestycyjne (z wyjątkiem środków transportu) 1 847 1 948 2 072 2 442 2 126 Środki transportu przemysłowe (inne niż samochody osobowe) 613 747 996 642 981 Zużycie pośrednie (dobra zaopatrzeniowe) ogółem 8 542 8 761 9 402 9 839 9 455 w tym: Towary zaopatrzeniowe dla przemysłu przetworzone** 4 649 5 070 5 343 5 480 5 251 Paliwa i smary nieprzetworzone 1 169 948 1 039 1 017 983 Części i akcesoria do dóbr inwestycyjnych (z wyj.środków transport.) 1 243 1 170 1 314 1 500 1 312 Części i akcesoria do środków transportu 721 824 842 929 1 042 Towary konsumpcyjne ogółem 2 983 3 060 3 086 3 333 3 168 w tym: Samochody osobowe 678 808 731 758 835 Towary konsumpcyjne półtrwałego użytku* 557 536 586 590 537 Towary konsumpcyjne nietrwałego użytku* 892 873 951 937 919 Import ogółem 13 994 14 527 15 564 16 268 15 739 * dotyczy towarów gdzie indziej nie wymienionych nastąpił wzrost importu we wszystkich głównych grupach towarów - dóbr zaopatrzeniowych, czyli tzw. zużycia pośredniego (60,1% udziału w imporcie ogółem), dóbr inwestycyjnych (19,7% udziału) oraz konsumpcyjnych (20,1% udziału). Import dóbr zaopatrzeniowych zwiększył się o 913, tj. o 10,7%. Najsilniejszy wzrost zanotowano w przypadku importu metali nieszlachetnych i wyrobów o 299, tj. o 27,7%, maszyn i urządzeń o 263, tj. o 16,3% (w tym silników i części do silników), sprzętu transportowego o 163, tj. o 45,1% (w tym części i akcesoriów samochodowych) oraz tworzyw sztucznych i wyrobów o 132, tj. o 15,6%. W imporcie dóbr zaopatrzeniowych charakterystyczny był też spadek wartości zakupionej ropy naftowej i kondensatów gazu naturalnego o 201, tj. o 23,2%. Import dóbr inwestycyjnych wzrósł o 646, tj. o 26,3%. Zadecydował o tym głównie wzrost importu sprzętu transportowego o 391, tj. o 61,6% (w tym statków pasażerskich, towarowych i promów, jak również ciągników) oraz maszyn i urządzeń o 231, tj. o 14,4% (w tym obrabiarek do metali oraz pomp i podnośników do cieczy). Wzrost importu konsumpcyjnego o 184, tj. o 6,2% to przede wszystkim wzrost importu samochodów osobowych o 157, tj. o 23,2%. Saldo usług 3 W I kwartale 2004 r. wielkość przychodów z tytułu usług wyniosła 2 128, kwota rozchodów ukształtowała się na zbliżonym poziomie i osiągnęła wartość 2 097 mln EUR. Znaczną część, bo ponad 73% przychodów oraz prawie 77% rozchodów, stanowiły obroty handlowe z krajami Unii Europejskiej. 3 W I kwartale 2004 r. dokonano, w oparciu o wyniki badań danych eksportu i importu z dokumentów celnych SAD, korekty wskaźników służących do wyliczania kosztów transportu towarów. W związku z powyższym dane dotyczące usług ogółem oraz usług transportowych nie są porównywalne z danymi z okresów poprzednich. 20

WYKR. 9 USŁUGI PRZYCHODY Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Podróże zagraniczne Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Budowlane Transport Finansowe Informatyczne Pozostałe Dodatnie saldo usług osiągnęło kwotę 31. O poziomie tej nadwyżki zadecydowała wielkość dodatniego salda usług transportowych i podróży zagranicznych oraz dość wysoka kwota ujemnego salda pozostałych usług. Analiza struktury rodzajowej usług wskazuje, że najbardziej znaczącą pozycję w zakresie przychodów stanowiły podróże zagraniczne, których udział w badanym okresie wyniósł 38,8% oraz usługi transportowe (31,8%). Po stronie rozchodów z tytułu usług największy udział, wynoszący 29,6%, osiągnęły podróże zagraniczne. Udział usług transportowych wyniósł 24,4%. WYKR. 10 USŁUGI ROZCHODY Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Podróże zagraniczne Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Budowlane Transport Finansowe Informatyczne Pozostałe 21

Podróże zagraniczne Wielkość przychodów z tytułu podróży zagranicznych w I kwartale 2004 r. wynosiła 826, zaś kwota wydatków poniesionych przez Polaków wyjeżdżających za granicę w tym okresie wynosiła 621. Saldo obrotów z tytułu podróży zagranicznych ukształtowało się na poziomie 205, co oznacza poprawę w stosunku do I kwartału 2003 roku o 91, tj. o 79,8%. Poprawa salda została spowodowana przede wszystkim silnym wzrostem liczby przyjazdów cudzoziemców do Polski (o 1,9 mln osób, tj. o 19,8%). Dominujący udział w przyjazdach mieli obywatele krajów ościennych (94,3%), zwłaszcza Niemcy, których przyjazdy stanowiły 52,4% i wzrosły o 34,3% (tj. o 1,5 mln osób) w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. Wysoką dynamikę wzrostu odnotowano w zakresie przyjazdów do Polski Słowaków (wzrost liczby przyjazdów o 100%) oraz Czechów (wzrost o 20,6%). Natomiast spadła liczba przyjazdów do Polski Ukraińców (o 14,2%) oraz Białorusinów i Rosjan (o 13,5%). W dużym stopniu było to wynikiem wprowadzenia od października 2003 roku wiz wjazdowych. W I kwartale 2004 r. zarejestrowano spadek liczby wyjazdów Polaków za granicę o 4,3%, tj. o 0,4 mln osób, co miało wpływ na wartość salda obrotów w zakresie podróży zagranicznych. Z danych Straży Granicznej wynika, iż wyjazdy Polaków tradycyjnie realizowane były głównie poprzez przekroczenia granicy południowej (49% ogółu przekroczeń granicy przez Polaków wyjeżdżających z kraju) oraz zachodniej (36,6% wyjazdów). Ze wstępnych szacunków Instytutu Turystyki wynika, że 81% wydatków Polaków na podróże zagraniczne zostało zrealizowanych w krajach Unii Europejskiej. TABL. V USŁUGI 2003 I II III IV I 2004 Przychody 1 967 2 380 2 717 2 780 2 128 Usługi transportowe 704 800 876 1 132 677 Podróże zagraniczne 688 888 1 095 918 826 Pozostałe 575 692 746 730 625 Rozchody 2 211 2 200 2 525 2 472 2 097 Usługi transportowe 478 477 509 562 512 Podróże zagraniczne 574 611 780 516 621 Pozostałe 1 159 1 112 1 236 1 394 964 Slado -244 180 192 308 31 Usługi transportowe 226 323 367 570 165 Podróże zagraniczne 114 277 315 402 205 Pozostałe -584-420 -490-664 -339 22

Usługi transportowe W I kwartale 2004 r. wielkość dodatniego salda usług transportowych wyniosła 165 mln EUR. Kwota przychodów ukształtowała się na poziomie 677, z czego 68% stanowiły obroty z krajami Unii Europejskiej. Analiza struktury rodzajowej usług transportowych wskazuje, że największy udział (43,1%) w przychodach z tytułu transportu osiągnął transport samochodowy, którego udział w obrotach z krajami Unii Europejskiej wyniósł prawie 85%. Znaczącą pozycję (19,9%) stanowiły, świadczone na rzecz nierezydentów, usługi transportu morskiego. Wartość przychodów z tytułu świadczonych przez podmioty polskie przewozów lotniczych stanowiła 13,2%, natomiast z tytułu usług transportu rurociągiem i transportu kolejowego wyniosła odpowiednio 11,8% oraz 10,9%. Wielkość rozchodów z tytułu usług transportowych osiągnęła poziom 512, z czego odsetek obrotów z krajami Unii Europejskiej osiągnął 70%. W ramach rozchodów istotną część (42,8%) stanowiły, świadczone przez nierezydentów na rzecz polskich podmiotów, usługi transportu samochodowego. Znacznie niższy udział w rozchodach ogółem wykazały usługi transportu morskiego (22,7%) oraz lotniczego (20,1%). Pozostałe usługi Łączne saldo pozostałych usług, poza usługami transportowymi i podróżami zagranicznymi, w I kwartale 2004 r. było ujemne i wyniosło 339. Wielkość przychodów z tytułu pozostałych usług w badanym okresie wyniosła 625 mln EUR. Złożył się na to przede wszystkim eksport usług budowlanych, pocztowych i telekomunikacyjnych oraz pozostałych usług handlowych 4. Kwotę rozchodów z tytułu pozostałych usług ukształtowała przede wszystkim wielkość importu usług budowlanych, informatycznych i informacyjnych, finansowych oraz wielkość pozostałych usług handlowych. Poprawa ujemnego salda dochodów W I kwartale 2004 r. saldo dochodów było ujemne i wyniosło 598. W porównaniu z I kwartałem 2003 r. poprawiło się o 58, tj. o 8,8%, w wyniku zmniejszenia wpływów o 20,3% oraz zmniejszenia wypłat o 13,5%. 4 Kategoria Pozostałe usługi handlowe obejmuje usługi dotyczące pośrednictwa handlowego, leasingu operacyjnego, usług inżynieryjnych, usług doradztwa prawnego, rachunkowego itp. 23

WYKR. 11 DOCHODY 2 000 1 500 1 000 500 0-500 -1 000 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004-1 500 Wpływy Wypłaty Saldo W I kwartale 2004 r. saldo dochodów z tytułu inwestycji bezpośrednich było ujemne i wyniosło 153. O wysokości salda zadecydowały wyłącznie wypłaty z tytułu dochodów od zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce. W I kwartale 2004 r. wypłaty z tytułu dochodów zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zaangażowania kapitałowego w polskie podmioty wyniosły 153 mln EUR, w tym dywidendy 59, tj. 38,6%, odsetki od kredytów 94, tj. 61,4%. W omawianym kwartale kwota wypłat z tytułu dochodów od zagranicznych inwestycji bezpośrednich była niższa o 23 w porównaniu do wypłat dokonanych w I kwartale 2003 r. i o 149 w stosunku do wypłat z omawianego tytułu zarejestrowanych w IV kwartale 2003 roku. W I kwartale 2004 r. odnotowano ujemne saldo dochodów wypłacanych z tytułu posiadania papierów wartościowych, wynoszące 108, podobnie jak przed rokiem (111 ). Zarówno wpływy z tytułu dochodów uzyskanych przez rezydentów z inwestycji dokonanych za granicą, jak i wypłaty dochodów z tytułu inwestycji nierezydentów w polskie papiery wartościowe uległy w porównaniu z I kwartałem 2003 r. nieznacznemu obniżeniu. Łączne wpływy uzyskane przez polskie podmioty z tytułu dochodów od posiadanych zagranicznych aktywów portfelowych wyniosły w I kwartale 2004 r. 251. Była to wielkość o 8,1% niższa niż wpływy uzyskane przed rokiem. Wpływy z tytułu dochodów od inwestycji portfelowych stanowiły 68,8% całości wpływów z tytułu dochodów. Ujemnie na wysokość wpływów z tytułu dochodów w I kwartale 2004 r. wpływało w dalszym ciągu trwające od 2000 r. obniżanie się krótkoterminowych rynkowych stóp 24

procentowych związanych z głównymi walutami światowymi 5. Dla przykładu: przeciętna wartość (średnia arytmetyczna) trzymiesięcznej stopy EURIBOR (związanej z euro) wynosiła w I kwartale 2003 r. 2,69%, a w I kwartale 2004 r. 2,06%. Spadek nastąpił również w przypadku stóp związanych z USD. Średnia wartość trzymiesięcznej stopy LIBOR spadła z 1,33% do 1,12%. Krótkoterminowe stopy LIBOR i EURIBOR są bardzo często stopami bazowymi dla obligacji o zmiennym kuponie. Jednak w przypadku stóp długoterminowych trwająca od 2000 r. tendencja spadkowa uległa w połowie 2003 r. odwróceniu. Średnia rentowność pięcioletnich obligacji rządowych krajów strefy euro w obu porównywanych kwartałach osiągnęła poziom 3,25%, a rentowność podobnych obligacji emitowanych przez rząd USA wzrosła z 2,86% do 2,97%.Największy udział we wpływach z tytułu dochodów od inwestycji portfelowych miały dochody uzyskiwane przez NBP z oficjalnych aktywów rezerwowych. Wypłaty z tytułu dochodów od inwestycji portfelowych dokonanych przez nierezydentów w Polsce wyniosły w omawianym okresie 359 i w porównaniu z I kwartałem 2003 r. zmniejszyły się o 6,5%. Udział wypłat dochodów z inwestycji portfelowych w całkowitej wartości wypłat wyniósł w I kwartale 2004 r. 37,3 %. TABL. VI DOCHODY 2003 2004 I II III IV I WPŁYWY 458 478 471 469 365 Wynagrodzenia pracowników 73 75 86 87 59 Dochody od inwestycji bezpośrednich 6 7 6 1 0 Dochody od inwestycji portfelowych 273 307 310 253 251 Dochody od pozostałych inwestycji 106 89 69 128 55 WYPŁATY 1 114 1 367 989 1 157 963 Wynagrodzenia pracowników 65 63 62 65 73 Dochody od inwestycji bezpośrednich 176 570 352 302 153 Dochody od inwestycji portfelowych 384 400 172 393 359 Dochody od pozostałych inwestycji 489 334 403 397 378 SALDO -656-889 -518-688 -598 Wynagrodzenia pracowników 8 12 24 22-14 Dochody od inwestycji bezpośrednich -170-563 -346-301 -153 Dochody od inwestycji portfelowych -111-93 138-140 -108 Dochody od pozostałych inwestycji -383-245 -334-269 -323 5 Źródło: Bloomberg; stopy krótkoterminowe: indeksy EUR003M, US0003M, stopy długoterminowe: indeksy GECU5YR, USGG5YR. Obliczenia własne. 25

Wartość portfela obligacji Skarbu Państwa będących w posiadaniu nierezydentów zwiększyła się w porównaniu z I kwartałem 2003 r. o około 35%. Jednak nie spowodowało to wzrostu wartości wypłacanych odsetek. Istotnie na tę wielkość wpłynęła zmiana struktury walutowej długu zagranicznego Skarbu Państwa z tytułu obligacji. O ile w I kwartale 2003 r. obligacje nominowane w złotych stanowiły 52,5% całości tego długu, o tyle rok później tylko 45,3%, co pozwoliło obniżyć, mimo wzrostu rynkowych stóp procentowych związanych ze złotym, koszty obsługi długu publicznego w tym zakresie. Saldo dochodów od pozostałych inwestycji w I kwartale 2004 r., podobnie jak w poprzednich kwartałach, było ujemne i wyniosło 323. W stosunku do IV kwartału 2003 r. pogłębiło się o 19,0%, zaś w stosunku do I kwartału 2003 r. uległo poprawie o 15,7%. Na wartość ujemnego salda dochodów od pozostałych inwestycji wpłynęły przede wszystkim spłaty odsetek od kredytów otrzymanych przez sektor przedsiębiorstw, które wyniosły 141 oraz spłaty odsetek od kredytów zaciągniętych przez pozostałe sektory, w tym spłata przez Skarb Państwa odsetek wierzycielom zrzeszonym w Klubie Paryskim w kwocie 150. Wzrost dodatniego salda transferów bieżących i kapitałowych W I kwartale 2004 r. dodatnie saldo transferów bieżących wyniosło 780 i ukształtowało się na podobnym poziomie jak w I kwartale 2003 r. Przychody wyniosły 988, co stanowiło spadek o 2,8%, natomiast rozchody zmniejszyły się o 10% i wyniosły 208. TABL. VII TRANSFERY BIEŻĄCE 2003 I II III IV I 2004 PRZYCHODY 1 016 1 129 1 217 1 324 988 Transfery rządowe 142 184 105 201 192 Transfery prywatne 874 945 1 112 1 123 796 ROZCHODY 231 247 225 251 208 Transfery rządowe 46 48 13 43 46 Transfery prywatne 185 199 212 208 162 SALDO 785 882 992 1 073 780 Transfery rządowe 96 136 92 158 146 Transfery prywatne 689 746 900 915 634 26

WYKR. 12 TRANSFERY BIEŻĄCE I KAPITAŁOWE 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004 Eksport Import Saldo W transferach bieżących sektora rządowego zaobserwowano wzrost o 35,2% z tytułu otrzymanych środków w ramach finansowania bieżących wydatków tego sektora. Przychody z tego tytułu wyniosły 192 zaś rozchody 46. W przychodach największą część stanowiły transfery otrzymane od Komisji Europejskiej w wysokości 165. O dodatnim saldzie transferów bieżących w dużym stopniu zadecydowały transfery prywatne (pozostałych sektorów), których saldo wyniosło 634, co oznacza spadek o 8% w porównaniu z I kwartałem roku poprzedniego. Spadek ten spowodowany był niższymi przychodami jak i rozchodami. Przychody wyniosły 796, czyli spadały o 8,9% natomiast rozchody wyniosły 162, tj. o 12,4% mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Przychody z tytułu przekazów zarobków osób pracujących za granicą stanowią główną kategorię przekazów prywatnych. To właśnie ich spadek o 14,5% wpłynął na zmniejszenie transferów pozostałych sektorów. Środki te zostały przekazane w 82,2% przez Polaków pracujących w krajach Unii Europejskiej. Przekazy ze Stanów Zjednoczonych TABL. VIII TRANSFERY KAPITAŁOWE 2003 I II III IV I 2004 Przychody 27 3 22 3 126 Rozchody 43 12 27 13 35 Saldo -16-9 -5-10 91 27

Ameryki Północnej stanowiły 10,7%, z Kanady 5,1% a z pozostałych krajów około 2%. Saldo transferów kapitałowych było dodatnie i wyniosło 91. Przychody z tytułu otrzymanych środków na cele inwestycyjne w kwocie 98 wpłynęły na zmianę ujemnego salda (16 ) w I kwartale 2003 r. na dodatnie w omawianym okresie. Wzrost wartości przychodów z tytułu transferów kapitałowych obserwowany w I kwartale 2004 r. był związany ze zmianą sposobu podziału transferów na bieżące i kapitałowe wprowadzoną od początku 2004 roku. Zasadniczą część przychodów w I kwartale 2004 r. (95%) stanowiły transfery kapitałowe otrzymane z krajów i organizacji Unii Europejskiej (zwłaszcza transfery otrzymane od Komisji Europejskiej ponad 92, czyli 73,9% transferów kapitałowych). 28

2. Rachunek finansowy Saldo na rachunku finansowym w I kwartale 2004 r. było dodatnie i wyniosło 1 181. Była to wartość o 50,5% niższa niż przed rokiem, gdy saldo to wyniosło 2 386. O wysokości salda rachunku finansowego zdecydował przede wszystkim napływ netto kapitału w postaci inwestycji portfelowych oraz odpływ netto pozostałych inwestycji. WYKR. 13 KOMPONENTY RACHUNKU FINANSOWEGO 4000 3000 2000 1000 0-1000 -2000-3000 I kw 2003 I kw 2004 rachunek finansowy inwestycje bezposrednie inwestycje portfelowe pochodne instrumenty finansowe pozostałe inwestycje Saldo inwestycji portfelowych było dodatnie i wyniosło 3 040. Jest to kwota o 4,9% większa niż w I kwartale 2003 r. Napływ kapitału netto z tytułu inwestycji portfelowych był przede wszystkim skutkiem inwestycji nierezydentów w polskie skarbowe papiery dłużne. Jednocześnie w I kwartale 2004 r. zarejestrowano znaczący odpływ netto kapitału w postaci pozostałych inwestycji, wynoszący 2 372. Była to kwota o 57,9% większa niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Znaczny odpływ kapitału był spowodowany głównie zwiększaniem przez polskie banki swoich aktywów w postaci lokat i depozytów w bankach za granicą oraz udzielaniem nowych kredytów handlowych przez polskie przedsiębiorstwa podmiotom zagranicznym. W I kwartale 2004 r. saldo inwestycji bezpośrednich wyniosło 598, co było kwotą o 50,2% niższą niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Saldo obrotów wynikających z rozliczeń transakcji, zawartych pomiędzy rezydentami a nierezydentami, związanych z pochodnymi instrumentami finansowymi było w I kwartale 2004 r. ujemne i wyniosło 85. Przed rokiem zanotowano wyższy odpływ kapitału, wynoszący 211. 29

2. 1. Inwestycje nierezydentów w Polsce Napływ netto zagranicznych inwestycji do Polski w I kwartale 2004 r. wyniósł 4 071 mln EUR. Głównymi źródłami napływu kapitału były zagraniczne inwestycje portfelowe i bezpośrednie. Wzrosła również wartość kredytów handlowych otrzymanych przez polskie przedsiębiorstwa od dostawców zagranicznych. TABL. IX ZAGRANICZNE INWESTYCJE W POLSCE 2003 2004 I II III IV I Zagraniczne inwestycje w Polsce 5 111 931 720 4 178 4 071 Inwestycje bezpośrednie 1 328 786 649 993 652 Inwestycje portfelowe 2 892-758 -429 1 664 3 486 Pozostałe inwestycje 891 903 500 1 521-67 Kredyty handlowe 1 096 545 561 417 282 Pozostałe kredyty otrzymane -792 274-467 605-367 Rachunki bieżące, depozyty i pozostałe zobowiązania 587 84 406 499 18 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich W I kwartale 2004 r. napływ netto kapitału zagranicznego do Polski z tytułu inwestycji bezpośrednich wyniósł 652. Na kwotę tą złożyły się środki w wysokości 790 przeznaczone na zasilenie kapitałów własnych przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania oraz ujemne saldo obrotów kredytowych w wysokości 138. W I kwartale 2004 r. kredyty inwestorów bezpośrednich obejmowały, w przeciwieństwie do poprzednich okresów, również kredyty handlowe 6 rezydentów i nierezydentów powiązanych kapitałowo. Wysokie ujemne saldo tych kredytów w wysokości 192 w TABL. X ZAGRANICZNE INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE 2003 2004 I II III IV I Zagraniczne inwestycje bezpośrednie 1 328 786 649 993 652 Napływ kapitału zagranicznego w formie zakupów udziałów lub akcji 1 160 1 024 652 1 273 790 Kredyty inwestorów 168-238 -3-280 -138 6 Po raz pierwszy w I kwartale 2004 r. do kredytów inwestorów bezpośrednich zostały włączone kredyty handlowe rezydentów i nierezydentów powiązanych kapitałowo. Do końca 2003 r. kredyt te były wykazywane odpowiednio w pozycji Pozostałe inwestycje aktywa pozostałe sektory lub Pozostałe inwestycje pasywa pozostałe sektory. 30

znaczny sposób wpłynęło na ukształtowanie się deficytu obrotów kredytowych 7. W omawianym okresie wartość napływu kapitału zagranicznego w postaci inwestycji bezpośrednich była niższa o 676 w stosunku do I kwartału 2003 r. oraz o 341 w porównaniu z napływem środków z tego tytułu w IV kwartale 2003 r. WYKR. 14 SALDO ZAGRANICZNYCH INWESTYCJI BEZPOŚREDNICH 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004 kwartał Wzrost napływu kapitału portfelowego Kapitał netto zainwestowany w I kwartale 2004 r. w polskie papiery wartościowe wyniósł 3 486. Była to wielkość o 20,5% wyższa niż przed rokiem, gdy wartość zagranicznych inwestycji portfelowych wyniosła 2 892. WYKR. 15 SALDO ZAGRANICZNYCH INWESTYCJI PORTFELOWYCH 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0-500 -1000-1500 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004 7 Wzrost zobowiązań z tytułu zaliczek otrzymanych w eksporcie towarów i usług oraz odroczonych płatności w imporcie od kontrahentów powiązanych kapitałowo w kwocie 300 i wzrost należności z tytułu zaliczek udzielonych w eksporcie i odroczonych płatności w obrotach między tymi podmiotami w kwocie 492. 31

TABL. XI ZAGRANICZNE INWESTYCJE PORTFELOWE 2003 2004 I II III IV I WPŁYWY 37 760 26 171 22 449 30 818 39 679 Udziałowe papiery wartościowe 626 1 329 1 927 2 977 1 911 Dłużne papiery wartościowe 37 134 24 842 20 522 27 841 37 768 WYPŁATY 34 868 26 929 22 878 29 154 36 193 Udziałowe papiery wartościowe 667 1 246 2 200 3 463 1 514 Dłużne papiery wartościowe 34 201 25 683 20 678 25 691 34 679 SALDO 2 892-758 -429 1 664 3 486 Udziałowe papiery wartościowe -41 83-273 -486 397 Dłużne papiery wartościowe 2 933-841 -156 2 150 3 089 O wysokości salda zagranicznych inwestycji portfelowych zadecydował napływ kapitału inwestowanego przez nierezydentów w dłużne papiery wartościowe, przede wszystkim wyemitowane przez Skarb Państwa. Napływ netto środków zainwestowanych w polskie papiery dłużne w I kwartale 2004 r. wyniósł 3 089. Popyt inwestorów zagranicznych skupiał się na obligacjach Skarbu Państwa nominowanych w walutach obcych, emitowanych na rynkach zagranicznych. W styczniu wyemitowano obligacje nominowane w euro o wartości nominalnej 1 500, zaś w marcu o wartości nominalnej 700. Obligacje te, w momencie emisji, cechowała bardzo korzystna rentowność, wyższa, niż obligacji rządów krajów strefy euro, o około 0,5 pkt procentowego (tj. o około 15%). Również w marcu Skarb Państwa wyemitował obligacje WYKR. 16 INWESTYCJE W POLSKIE PAPIERY DŁUŻNE 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004 kwartał Wpływy Wypłaty Saldo (skala prawa) 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0-500 -1000-1500 32

WYKR. 18 RÓŻNICE RENTOWNOŚCI OBLIGACJI 5-LETNICH 6 5 4 3 2 1 0 01-01-2002 01-02-2002 01-03-2002 01-04-2002 01-05-2002 01-06-2002 01-07-2002 01-08-2002 01-09-2002 01-10-2002 01-11-2002 01-12-2002 01-01-2003 01-02-2003 01-03-2003 01-04-2003 01-05-2003 01-06-2003 01-07-2003 01-08-2003 01-09-2003 01-10-2003 pkt. % 01-11-2003 01-12-2003 01-01-2004 01-02-2004 01-03-2004 Dysparytet EUR PLN 5Y Dysparytet USD PLN 5Y Źródło: Bloomberg, indeksy POGB5YR, GECU5YR, USG5YR. Obliczenia własne nominowane we frankach szwajcarskich, o wartości nominalnej 400 mln CHF i jenach japońskich, o wartości nominalnej 6 800 mln JPY. Natomiast napływ kapitału w obligacje nominowane w złotych wyniósł 674 i był niewielki w porównaniu z wartością środków zainwestowanych w obligacje nominowane w walutach obcych. Działo się tak mimo stosunkowo wysokiej, pozostającej w przedziale 3-4%, różnicy rentowności w stosunku do obligacji nominowanych w euro i dolarach. Powód stanowiły utrzymująca się na niskim poziomie rentowność obligacji złotowych (co oznacza utrzymywanie się ich wysokich cen) przy jednoczesnej tendencji wzrostowej cen obligacji WYKR. 17 INWESTYCJE W POLSKIE PAPIERY UDZIAŁOWE 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004 kwartał Wpływy Wypłaty Saldo (skala prawa) 500 400 300 200 100 0-100 -200-300 -400-500 -600 33

nominowanych w walutach obcych, przede wszystkim w euro, oraz osłabianie się złotego względem koszyka głównych walut, powodujące realny spadek cen obligacji złotowych. W I kwartale 2004 r. nastąpił napływ kapitału zainwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery udziałowe. Saldo w omawianym okresie wyniosło 397. Przed rokiem saldo tych inwestycji było ujemne i wyniosło 41. Nierezydenci powtórnie otwierali pozycje po korekcie fali wzrostowej na warszawskiej giełdzie trwającej od września i zakończonej w listopadzie 2003 r. Aktywność nierezydentów inwestujących w polskie papiery udziałowe, charakteryzowana przez wysokość obrotów brutto, była mniejsza niż w okresie wspomnianej korekty, gdy odbywały się największe wymiany składu portfeli. Napływ pozostałych inwestycji W I kwartale 2004 r. zarejestrowano odpływ kapitału netto z Polski w wysokości 67 mln EUR z tytułu pozostałych inwestycji. Odpływ dotyczył głównie sektora rządowego oraz banków (z wyłączeniem NBP). Napływ odnotowano w NBP oraz sektorze przedsiębiorstw. W sektorze przedsiębiorstw, podobnie jak w ubiegłych kwartałach, nastąpił wzrost zobowiązań o 461 z tytułu kredytów otrzymanych. Zobowiązania z tytułu kredytów handlowych związanych z obrotem towarowym i usługowym wzrosły o 282. W porównaniu z IV kwartałem 2003 r. była to kwota o 32% niższa, zaś w porównaniu z I kwartałem 2003 r. niższa o 74%. Z tytułu kredytów innych niż handlowe napływ kapitału netto do sektora przedsiębiorstw wyniósł 179 i w porównaniu z IV kwartałem 2003 r. zmniejszył się o 16%. Wykorzystanie kredytów w I kwartale 2004 r. wyniosło 1 622 mln EUR, spłaty zaś 1 443. Kredyty zaciągnięte w 94% pochodziły od kredytodawców z krajów Unii Europejskiej, zaś spłaty kredytów do krajów Unii Europejskiej stanowiły 90%. TABL. XII POZOSTAŁE INWESTYCJE - PASYWA 2003 2004 I II III IV I Pozostałe inwestycje - pasywa 891 903 500 1 521-67 Narodowy Bank Polski 336 94 469-891 799 Sektor rządowy -822 84-788 370-752 Monetarne instytucje finansowe (z wyłączeniem NBP) 318 62-24 1 411-575 Sektor pozarządowy i pozabankowy 1 059 663 843 631 461 Kredyty handlowe 1 096 545 561 417 282 Pozostałe kredyty -37 118 282 214 179 34

WYKR. 19 POZOSTAŁE INWESTYCJE - PASYWA 3000 2000 1000 mneur 0-1000 -2000-3000 -4000 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2000 2001 2002 2003 2004 kwartały NBP Rząd MFI (z wyłączniem NBP) Pozostełe sektory W pierwszym kwartale 2004 r. sektor rządowy wykorzystał nowe kredyty i pożyczki w kwocie 135. Było to o 32, tj. o 31,1% więcej niż w pierwszym kwartale ubiegłego roku. Spłaty należnych rat kapitałowych wyniosły 887, w tym 752 z tytułu rat kapitałowych należnych wierzycielom Klubu Paryskiego. Wzrost zobowiązań kredytowych banków polskich o 206 wynikał z wykorzystania nowych kredytów i pożyczek otrzymanych od kredytodawców zagranicznych w kwocie 495 oraz spłat należnych rat kapitałowych w kwocie 289. W porównaniu z analogicznym okresem 2003 r. wykorzystanie kredytów wzrosło o 160, tj. o 47,8% a spłaty kredytów wzrosły o 26 tj. o 9,9%. W omawianym kwartale 2004 r. saldo pozycji rachunki bieżące i depozyty nierezydentów w bankach polskich było dodatnie i wyniosło 19. O wysokości salda tej pozycji zadecydowało wycofanie przez nierezydentów środków netto z rachunków bieżących i depozytowych otwartych w polskich bankach komercyjnych w wysokości 780 mln EUR oraz napływ kapitału, który był konsekwencją zaciągnięcia zobowiązań z tytułu pasywnych transakcji repo dokonanych przez NBP o wartości 799. 2. 2. Inwestycje rezydentów za granicą Wzrost inwestycji rezydentów za granicą W I kwartale 2004 r. polskie podmioty zainwestowały netto za granicą 2 805, z czego największą część stanowiły lokaty polskich banków w bankach za granicą. Jednocześnie wraz ze wzrostem wymiany handlowej Polski systematycznie zwiększa się 35

TABL. XIII INWESTYCJE REZYDENTÓW ZA GRANICĄ * 2003 2004 I II III IV I Inwestycje rezydentów dokonane za granicą (aktywa) -2 514 663 1 054-2 201-2 805 Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą -128-31 -83-101 -54 Polskie inwestycje portfelowe za granicą 7-120 -783-239 -446 Pozostałe inwestycje -2 393 814 1 920-1 861-2 305 Kredyty handlowe -1 433-300 -485 325-900 Pozostałe kredyty udzielone 8-30 -86-273 90 Gotówka, rachunki bieżące, lokaty i pozostałe należności -968 1 144 2 491-1 913-1 495 * W przypadku inwestycji rezydentów za granicą znak ujemny oznacza odpływ kapitału za granicę, czyli powiększenie inwestycji. wartość udzielonych kredytów handlowych. Znaczne środki finansowe zostały także ulokowane przez rezydentów w zagraniczne papiery wartościowe. Odpływ netto polskiego kapitału za granicę z tytułu inwestycji bezpośrednich wyniósł 54. Z kwoty tej 5 zostało przeznaczone na wniesienie udziałów do przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania mających siedzibę za granicą. Resztę stanowiły kredyty od inwestorów bezpośrednich w wysokości 49. Do obrotów z tytułu kredytów od inwestorów bezpośrednich włączono kredyty handlowe między podmiotami powiązanymi kapitałowo, których dodatnie saldo w wysokości 19 8 obniżyło wartość polskich inwestycji bezpośrednich. Saldo polskich inwestycji w papiery wartościowe wyemitowane przez nierezydentów było ujemne i wyniosło 446. Ujemna wartość salda oznacza wzrost zaangażowania rezydentów w zagraniczne papiery wartościowe. Największy wpływ na ukształtowanie się salda polskich inwestycji portfelowych za granicą miały transakcje dotyczące papierów dłużnych wyemitowanych przez nierezydentów. Saldo tych transakcji było ujemne i wyniosło 403. Papiery te były nabywane i sprzedawane przede wszystkim przez polskie banki. Dla tej kategorii polskich inwestorów zanotowano największe obroty, świadczące o częstych zmianach struktury portfela. Banki miały również największy wpływ na wysokość salda inwestycji rezydentów. Istotne znaczenie miały też inwestycje portfelowe dokonywane przez podmioty sektora pozabankowego, przede wszystkim instytucje finansowe, zwłaszcza fundusze inwestycyjne zorientowane na inwestycje w zagraniczne papiery dłużne. Przed rokiem saldo polskich inwestycji w zagraniczne papiery dłużne również było ujemne i wynosiło 114. 8 Wzrost zobowiązań z tytułu zaliczek otrzymanych w eksporcie towarów i usług oraz odroczonych płatności w imporcie od kontrahentów powiązanych kapitałowo w kwocie 5 i wzrost należności z tytułu zaliczek udzielonych w eksporcie i odroczonych płatności w obrotach między tymi podmiotami w kwocie 14. 36