ZYSK BRUTTO, KOSZTY I ZYSK NETTO MARŻA BRUTTO Marża i narzut dotyczą tego ile właściciel sklepu zarabia na sprzedaży 1 sztuki pojedynczej pozycji. Marża brutto i zysk brutto odnoszą się do tego ile zarabia na całkowitej sprzedaży danej pozycji lub wszystkich pozycji w określonym czasie (tydzień, miesiąc, kwartał lub rok). Marża brutto jest różnicą między całkowitą sprzedażą w jednostkach pieniężnych danej pozycji lub grupy produktów w określonym czasie i całkowitym kosztem pozycji lub grupy, wyrażoną jako procent całkowitej sprzedaży. Wzór do wyliczenia marży brutto (podobny do poprzedniego wzoru na procent marży): Marża brutto = (sprzedaż całkowita całkowity koszt własny sprzedaży) : sprzedaż całkowita Jeśli sklep sprzedaje w ciągu roku jakiś produkt za 500, a koszt całkowity tego produktu wynosi 400 wtedy procent marży brutto dla tej pozycji wyniesie 20%. [(500 400) : 500] x 100 = 20% Marżę brutto można wyliczyć dla sprzedaży całkowitej marki, sekcji lub działu w określonym czasie. Można ją też obliczyć dla sklepu jako całości. Przykładowo jeśli w danym roku sprzedaż całkowita sklepu wyniosła 2.000.000, a łączny koszt wszystkich sprzedanych pozycji wyniósł 1.600.000, wtedy marża brutto to 20% (2.000.000 1.600.000 = 400.000 : 2.000.000 x 100 = 20%). ZYSK BRUTTO Zysk brutto to różnica między całkowitą sprzedażą pozycji bądź grupy pozycji w określonym czasie i całkowitym kosztem pozycji lub grupy, wyrażona w jednostkach pieniężnych. Oto wzór: 1 Z 8
Zysk brutto = sprzedaż całkowita całkowity koszt własny sprzedaży Tak więc w naszym przykładzie zysk brutto dla jednej pozycji wynosi 100 (500 400) Pamiętajmy, że zysk brutto podobnie jak marża brutto może być obliczony dla marki, sekcji lub działu. Alternatywnie można go wyliczyć także dla całego sklepu. Jest to suma całkowita narzutów wszystkich sprzedanych sztuk w danym okresie. W powyższym przykładzie dla całego sklepu, zysk brutto wynosi 400.000 (2.000.000 1.600.000 ). Aby ustalić wysokość zysku brutto z działalności dla danego okresu, zaczynamy od obliczenia zysku brutto firmy. Ta kalkulacja odzwierciedla całkowity koszt własny sprzedaży w danym czasie i tworzy podstawę dla rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa: Sprzedaż całkowita 6.000.000,00 (minus) Koszt całkowity sprzedanego towaru -4.700.000,00 (razem) Zysk brutto 1.230.000,00 KOSZTY WŁASNE SPRZEDAŻY Koszty własne sprzedaży dla danego okresu obliczamy dodając łączną wartość zakupów w czasie tego okresu do wartości zapasów na początku okresu, a potem odejmując wartość zapasów na koniec okresu. Czyli: Koszty własne sprzedaży = (zapasy początkowe + zakupy) zapasy końcowe Innymi słowy, koszty własne sprzedaży to po prostu całkowity koszt sprzedanych pozycji. 2 Z 8
Włączmy teraz to równanie do raportu zysków i strat: Sprzedaż całkowita Zapas początkowy (plus) Zakupy (minus)zapas końcowy (razem)koszty własne sprzedaży Zysk brutto 6.000.000,00 180.000,00 +4.860.000,00 5.040.000,00-270.000,00-4.770.000,00 1.230.000,00 Jak widać zysk brutto wynosi 1.230.000,00. Osiągamy ten wynik wykorzystując poprzedni wzór na procentowy zysk brutto: (sprzedaż całkowita koszty własne sprzedaży) : sprzedaż całkowita x 100 = zysk brutto albo (6.000.000,00 4.770.000,00 ) : 6.000.000,00 x 100 = 20.5% Po ustaleniu zysku brutto trzeba odjąć koszty zanim dowiemy się czy firma osiągnęła zysk czy poniosła stratę w określonym czasie. Koszty możemy podzielić na stałe i zmienne. KOSZTY STAŁE Koszty stałe to te, które pozostają na tym samym poziomie z miesiąca na miesiąc bez względu na wielkość sprzedaży. Przykładowo: koszt najmu (w części stałej, niezależnej od sprzedaży), ubezpieczenie, amortyzacja, media, licencje, płace i koszty z nimi związane. Firma musi ponosić te koszty nawet zanim zacznie swoją działalność i ma nad nimi niewielką kontrolę od momentu kiedy podejmie decyzję o jej rozpoczęciu. 3 Z 8
KOSZTY ZMIENNE Koszty zmienne to te, które wahają się z miesiąca na miesiąc lub wraz ze zmianą wielkości sprzedaży. Przykładowo: zakupy torebek papierowych czy materiału do pakowania, koszty reklamy i marketingu i płace pracowników zatrudnionych czasowo. Firma może regulować te koszty w zależności od poziomu sprzedaży. Rzecz w tym, że kiedy sprzedaż wzrasta, koszty zmienne rosną proporcjonalnie, natomiast stałe tylko trochę, jeśli w ogóle. W związku z tym, większa część dodatkowej sprzedaży staje się zyskiem. Oczywiście jeśli sprzedaż wciąż rośnie, dojdziemy w końcu do punktu w którym trzeba będzie zwiększyć również koszty stałe - poprzez powiększenie sklepu, wynajęcie większej liczby pracowników pomocniczych itp.) Przykładowy rachunek zysków i strat przedstawiony na następnej stronie pokazuje poszczególne elementy kosztów stałych i zmiennych osobno dla większej przejrzystości. W rzeczywistości takie wyszczególnienie rzadko pojawia się w raportach zysków i strat dużych firm. Zamiast tego, poszczególne pozycje kosztów są wymienione w jednej kolumnie i zsumowane, a jedna suma łączna kosztów jest pokazana w następujący sposób: Zysk brutto 1.230.000,00 Koszty: Płace 540.000,00 Podatki od wynagr. i ubezpieczenia 78.000,00 Itp. xxx,xx xxx Koszty całkowite 1.162.200,00 4 Z 8
Wszystkie te koszty zarówno stałe jak i zmienne są opłacane z zysku brutto. Oznacza to, że koszt całkowity musi być odjęty od zysku brutto. To co pozostaje po odjęciu wszystkich kosztów nazywamy zyskiem operacyjnym. ZYSK OPERACYJNY Zysk operacyjny to pieniądze zarobione przez właściciela sklepu z głównej działalności firmy handlu towarem. Wzór jest następujący: Zysk brutto koszty całkowite = zysk operacyjny Po włączeniu tej kalkulacji do rachunku zysków i strat otrzymujemy: Zysk brutto 1.230.000,00 Minus koszty: Płace 540.000,00 Podatki od wynagr. i ubezp. 78.000,00 Itp. xxx,xx (minus) Koszty całkowite - 1.162.200,00 (razem) Zysk operacyjny 67.800,00 *Należy zwrócić uwagę (myśląc o małym zysku branży spożywczej), że powyższy zysk operacyjny (67.800,00 ) stanowi zaledwie 1.13% sprzedaży (6.000.000,00 ). Następnie musimy zauważyć, że większość sklepów ma różne inne przychody i koszty z innych rodzajów działalności nie związanych bezpośrednio z zakupami bądź sprzedażą produktów. Te pozycje dochodów i wydatków są zwykle zgrupowane w pozycji Inne Przychody i Inne Koszty i każda jest traktowana jako działalność dodatkowa. 5 Z 8
INNE PRZYCHODY INNE KOSZTY Do innych przychodów zaliczamy wszystkie rodzaje przychodów nie związane bezpośrednio z główną działalnością firmy. Najważniejsze z nich to: uzyskane zniżki, rabaty (np. reklamowe czy promocyjne), przychody z wynajmu działów lub innych źródeł oraz odsetki od inwestycji w fundusze firmowe. Inne koszty zawierają wszelkie te, które ponoszone są z innych operacji nie związanych bezpośrednio z działalnością handlową. Najważniejszy z nich to koszt kredytu. Mimo, że sumy pojawiające się w pozycjach Inne Przychody i Inne Koszty mogą być relatywnie niewysokie, muszą być brane pod uwagę przy wyliczaniu zysku bądź straty w danym okresie. Dlatego Inne Przychody muszą być dodane do zysku operacyjnego, a Inne Koszty odjęte od niego. Zysk operacyjny 67.800,00 (plus) Inne Przychody + 72.000,00 (minus) Inne Koszty - 51.000,00 Po dodaniu Innych Przychodów do zysku operacyjnego i odjęciu Innych Kosztów, rezultat końcowy określamy jako zysk przed opodatkowaniem. ZYSK PRZED OPODATKOWANIEM Zysk przed opodatkowaniem nie jest zyskiem właściwym w danym okresie. Raczej pokazuje ile sklep zarobił lub stracił przed zapłaceniem podatków. Liczymy go następująco: Zysk operacyjny + inne przychody = zysk przed opodatkowaniem Jest to odzwierciedlone w rachunku zysków i strat: 6 Z 8
PODATEK DOCHODOWY Przykład: Zysk operacyjny 67.800,00 (plus) Inne przychody + 72.000,00 (minus) Inne koszty - 51.000,00 (razem) Zysk przed opodat. 88.800,00 Gdy zysk przed opodatkowaniem zostaje wyliczony można ustalić jaki podatek dochodowy firma musi zapłacić. Podatek dochodowy liczony jest w skali roku, ale można się zorientować jak wygląda bieżąca sytuacja firmy na bazie jednego miesiąca lub kwartału, wyliczając jaki podatek należałoby zapłacić dla takiego okresu. Co więcej, w wielu przypadkach firma jest zobligowana do faktycznego płacenia szacunkowo wyliczonego podatku co miesiąc lub kwartał, a nie dopiero po zamknięciu roku podatkowego. Podatki od wynagrodzeń są płatne miesięcznie lub tygodniowo; podatki dochodowe płatne są co kwartał. Bez względu na to, czy podatek dochodowy za rok bieżący jest płacony w formie ryczałtu co miesiąc lub kwartał, czy też w całości na początku następnego roku, suma podatku musi zostać odliczona od zysku przed opodatkowaniem. ZYSK LUB STRATA NETTO To, co pozostaje określa się jako Zysk netto po opodatkowaniu. Zysk netto po opodatkowaniu wynik końcowy zawiera zysk lub stratę dla danego okresu. Część z tej sumy może być wypłacona udziałowcom w formie dywidendy, pozostać w firmie jako kapitał obrotowy lub zostać zainwestowana. W każdym wypadku zysk netto po opodatkowaniu obliczamy w następujący sposób: Zysk przed opodatkowaniem podatek dochodowy = zysk po opodatkowaniu 7 Z 8
Jest to uwzględnione w rachunku zysków i strat: Zysk przed opodatkowaniem 88.000,00 (minus) Podatek dochodowy - 36.000,00 (razem) Zysk po opodatkowaniu 52.800,00 W metodyczny sposób przyjrzeliśmy się głównym elementom raportu zysków i strat, jaki zostanie w pełnej formie przedstawiony pod koniec tego rozdziału (Zysk i jak on powstaje). Przedstawione wartości liczbowe mają charakter wyłącznie przykładowy, ale wartości procentowe są typowe dla niezależnego sklepu, który nie ma własnego magazynu, transportu i nie ponosi kosztów centrali. Zwróćmy uwagę, że niektóre pozycje kosztów w przykładzie są zarówno stałe jak i zmienne. Jest tak dlatego, że część kosztu jest z góry ustalona i niezmienna, a część nie. Dobrym przykładem jest telefon, gdzie mamy miesięczny abonament (koszt stały) i dodatkową opłatę za rozmowy (koszt zmienny). Wcześniej wspomniano, że nie jest konieczne oddzielanie kosztów stałych od zmiennych. Jednakże, taki podział jest bardzo pomocny w zarządzaniu finansowym, ponieważ pozwala: ustalić budżet na następny okres rozliczeniowy, wyznaczyć punkt wyjścia na zero i lepiej kontrolować finansową stronę działalności celem maksymalizowania zysku w danym okresie. 8 Z 8