Kraje rozwijające się: 146 mln dzieci < 5 r.ż niedowaga 60% zgonów dzieci w pierwszych 5 latach życia PEM UNICEF: A child survival report 2006
Stan odżywienia w którym niedobór lub nadmiar ( lub zaburzenie równowagi) energii, białka i innych składników odżywczych powoduje mierzalne nieprawidłowości w budowie i składzie ciała oraz jego funkcjach i objawy
Zaburzenia stanu odżywienia (malnutrition) niedożywienie Micronutrient malnutrition Nadwaga/otyłość overnutrition
Alarmująca otyłość! 10% młodzieży w wieku 5-17 lat nadwaga ( 155 mln dzieci)
Stan Rozpoznanie kliniczne Zapotrzebowa Zapotrzebo nie wanie energetyczne białkowe Dziecko zdrowe Lekki stres Normalna populacja 100% 100% Niedokrwistość, gorączka, średnie 100-120% 150-180% zakażenie, stan po małej operacji Średni stres Duży stres Stres niebezpieczny Urazy kostne, osłabiające choroby przewlekłe (np. mukowiscidoza ze średnio zwiększona praca oddechową) Posocznica, ciężkie urazy kostne, większe operacje Ciężkie oparzenia, szybka rehabilitacja po znacznym 120-140% 200-250% 140-170% 250-300% 170-200% 300-400%
Stan Rozpoznanie kliniczne Zapotrzebowanie energetyczne Zapotrz. białkowe Dziecko zdrowe Lekki stres Normalna populacja 100% 100% Niedokrwistość, 100-120% 150-180% gorączka, średnie zakażenie, stan po małej operacji Średni stres Urazy kostne, osłabiające choroby przewlekłe (np. mukowiscidoza ze średnio zwiększona praca oddechową) 120-140% 200-250%
PEM Przewlekłe niedożywienie - zahamowanie wzrostu (stunting) niedobór wysokości do wieku. Ostre niedożywienie (wasting) ostry, niedobór masy do wysokości Kacheksja ciężkie lub BMI <18,5
Ocena Masa (% masy należnej do wzrostu) Wys. (% normy należnej dla wieku) Norma 90-110% 95-105% Niewielkie niedożywienie Średnie niedożywienie Ciężkie niedożywienie 80-89% 90-94% 70-79% 85-89% <70% lub towarzyszące <85% obrzęki
11 50 % Merrit, Parsons, Hendricks, Dogan, Mareletti
Niedostateczna podaż Zaburzenia wchłaniania Zwiększone straty Zwiększone zapotrzebowanie
Nieprawidłowy wzrost i rozwój Zwiększona chorobowość W przebiegu innych chorób: powikłań długość hospitalizacji śmiertelności koszty leczenia
BMI/wiek: Ryzyko nadwagi: 85 95 percentyl Nadwaga: => 95 percentyl BMI skorygowane do wieku, odpowiada BMI 25 30 (dla 18 r.ż)
Wzrost, rozwój prawidłowy? Identyfikacja zaburzeń stanu odżywienia Schorzenia związane z zab. stanu odżywienia Ocena skuteczności terapii żywieniowej
Wywiad ogólny Szczególnie dotyczący chorób przewlekłych, zakażeń Wywiad żywieniowy Ocena spożycia pokarmów Zachowania i przyzwyczajenia żywieniowe, preferencje, niechęci, nietolerancje pokarmowe Prospektywny wagowy protokół żywienia (3-7 dni) Badanie kliniczne Objawy niedożywienia skóra, włosy, paznokcie, zęby Antropometria Badania techniczne Badania laboratoryjne (dobierać w sposób celowany) Masa, długość, obwód głowy, krzywe na siatkach percentylowych, szybkość wzrastania, grubość fałdu skórnego (nad mięśniem dwugłowym, trójgłowym, podłopatkowego, nad kolcem biodrowym), obwód ramienia, BIA (impedancja bioelektryczna), DEXA (Dual Energy X-ray Analysis), TOBEC (total Body Electrical Conductivity) Wiek szkieletowy, kalorymetria pośrednia Surowica: białko ogólne, albuminy, żelazo, ferrytyna, wysycenie transferyny, glukoza (na czczo), mocznik, aminokwasy, trójglicerydy, cholesterol, witamina E, 25-OH-D 3, -karoten, układ krzepnięcia i inne Badania kału: tłuszcz, substancje redukujace, chymotrypsyna, elastaza, -1-antytrypsyna, krew utajona; Mocz: aminokwasy, kwasy
Objawy kliniczne Niedobór? Włosy Cienkie, prostują się, odbarwione, suche, wypadające białko Utrata włosów Zn, biotyna, kw. tłuszczowe Skręceone Wit. A i C Skóra Sucha Kw. Tłuszcz., wit B, Zn Szorstka, papier ścierny Wit A Wybroczyny, zasinienia Wit C, A Oczy Blade spojówki Fe Sucha spojówka, rokgówka, plamki Wit A Bitotta Światłowstręt Zn Wargi Cheilitis, stomatitis Wit B
Język Zmiana koloru Wit B Gładki, blady, atroficzny Zęby Plamki na szkliwie Nadmiar fluoru Dziąsła Gąbczaste, krwawliwe wit C Twarz Księżyc w pełni, odbarwienia białko Powiększenie tarczycy Fe Jod Paznokcie łyżeczkowate Fe, Zn, Cu Tkanka podskórna obrzęk Brak tłuszczu Protein, Na, przewodnienie Energia Mięśnie Wasting Protein, energy, Zn Kości Craniotabes, parietal and frontal bossing, ephiphyseal enlargement, pigeon chest, beading of ribs Vitamin D, calcium
Miarą wzrostu są pomiary obwodów wzrostu linearnego - długości - wysokości
Długość (niemowlę i małe dziecko) - liberometr - ławeczka Epsteina Wysokość (dziecko współpracujące z osobą wykonującą pomiary) - tzw. pozycja frankfurcka, - bierne podciągnięcie za wyrostki sutkowe
Pomiar grubości fałdów skórno-tłuszczowych na ramieniu nad mięśniem trójgłowym i dwugłowym pod dolnym kątem łopatki nad grzebieniem talerza biodrowego
Białko całk., proteinogram, albuminy Żelazo, cynk Glukoza (na czczo) TBPA (tyroxin-binding prealbumin) RBP (retinol-binding protein)
Graficzne przedstawienie norm dla danej lub podobnej populacji Siatki przedstawiające krzywe wzrastania cech z uwzględnieniem zakresu ich zmienności
dziewczęta i chłopcy różne grupy etniczne dzieci urodzone o czasie i przedwcześnie różne oznaczane parametry: wzrost, masa ciała, obwód klatki piersiowej, głowy wzajemne korelacje poszczególnych parametrów np. wzrostu i masy ciała wyliczone wskaźniki np. BMI dzieci z konkretnymi wadami genetycznymi np. zespołem Downa
(wys.ojca + wys. matki) ------------------------------------ (+-) 7cm = MPH 2 + 7cm chłopcy - 7cm dziewczynki
Białko całk., proteinogram, albuminy Żelazo, cynk Glukoza (na czczo) TBPA (tyroxin-binding prealbumin) RBP (retinol-binding protein)
Protein Pool sizet 1/2 Plasma level Factors of variation Albumin Large pool size Half life: 15-20 days 36-45 g/l At birth:80% of adult level Protein-energy malnutrition Liver failure Protein-losing enteropathy Protracted infectious state TBPA Small pool size Half life: 2-3 days 0,32-0,35 g/l At birth:80% of adult level Protein-energy malnutrition Liver disease (hepatitis, cirrhosis, cancer) Hyperthyroidism Inflammatory disease RTBP Small pool size Half life: 12 hours 60+/- mg/l 0-10 years, 60% of adult level Rapid increase at puberty Protein-energy malnutrition Inflammatory disease Vitamin A, zinc deficiency Liver disease (hepatitis, cirrhosis, cancer) Glomerulonephritis and renal tubular defect increase level Transferin Large pool size Half life: 8 days 2-4 g/l (age dependent) Wide variation in plasma levels Glomerulopathy Protein-losing enteropathy Liver failure Protein-energy malnutrition Inflammatory disease Iron deficiency
Terapia podstawowa Dodatkowo do terapii podstawowej Leczenie zaburzeń stanu odżywienia Zapobieganie niedożywieniu z niskiej podaży energii/składników odżywczych z podwyższonego zapotrzebowania energetycznego