ANTROPOMETRYCZNA OCENA STANU ODŻYWIENIA

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ANTROPOMETRYCZNA OCENA STANU ODŻYWIENIA"

Zbigniew Jacek Zych
8 lat temu
Przeglądów:

1 POMIARY ANTROPOMETRYCZNE: ANTROPOMETRYCZNA OCENA STANU ODŻYWIENIA rozmiary i proporcje ciała zmienność czasowa masy ciała skład tkankowy ( beztłuszczowa, tłuszczowa masa ciała) rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w ciele rozwój i dojrzewanie dzieci i młodzieży Agnieszka Ostachowska-Gąsior POMIARY ANTROPOMETRYCZNE: WZGLĘDNA MASA CIAŁA [%] Zalety: Nieinwazyjne szczególnie wartościowe w monitorowaniu rozwoju oraz postępów leczenia zaburzeń stanu odżywienia Wady: wymagany specjalistyczny sprzęt wykwalifikowany personel ocena stanu odżywienia białkowo-energetycznego bez oceny stanu odżywienia w zakresie pozostałych składników pokarmowych ( witamin, minerałów) OCENA STANU ODZYWIENIA TO ZAWSZE ZESTAW KILKU INDYWIDUALNIE DOBRANYCH METOD m.c.rzeczywista Wzgl.m.c. (%) 100% m.c.nalezn a Masa ciała należna [kg] wg Broca m.c.należna=wysokość ciała [cm]-100 wg Broca- Brugscha m.c.należna= wys.ciała[cm] -100 ( dla wys cm) m.c.należna= wys.ciała[cm] -105 ( dla wys cm) m.c.należna= wys.ciała[cm] -110 ( dla wys cm) 1

rozwoju oraz postępów leczenia zaburzeń stanu odżywienia Wady: wymagany specjalistyczny sprzęt wykwalifikowany personel ocena stanu odżywienia białkowo-energetycznego bez oceny stanu odżywienia w

2 nalezna _ m.c. nalezna _ m.c. wg Tatonia dla roku życia dla mężczyzn wys.c[cm] 100 wys.c.[cm] dla kobiet wys.c[cm] 100 wys.c.[cm] wg Lorantza dla 0-40 roku życia dla mężczyzn wys.c[cm] 150 nalezna _ m.c. wys.c.[cm] dla kobiet wys.c[cm] 150 nalezna _ m.c. wys.c.[cm] 100 OCENA WZGLĘDNEJ MASY CIAŁA względna m.c. ocena < 90% niedobór m.c. ( niedożywienie) % prawidłowa m.c % nadwaga > 10 % otyłość Badanie stanu odżywienia Badanie stanu odżywienia Nutritional Risk Index [NRI] NRI= (1,519) x albumina, gl-1) +(0,417) x m.c. obecna 100 m.c. zwyczajowa Mastricht Index [MI] MI=0,68 - (0,4 x albumina,gl-1) (19,1 x prealbumina, gl-1) (1,86 x TLC,109L-1) (0,04 x % wzgl.m.c.) 0 punkt = niedożywienie NRI = 97,5 granica niedożywienia NRI 83,5-97,5 nieznaczne niedożywienie NRI< 83,5 znaczne niedożywienie. Nutritional Index [NI] NI= (0,14 x albumina,gl-1) + (0,03 x % wzgl.m.c) + 0,73 x TLC,109L-1) 8,90 < 1,31 punktu = zły stan odżywienia.

c. 110 10 % nadwaga > 10 % otyłość Badanie stanu odżywienia Badanie stanu odżywienia Nutritional Risk Index [NRI] NRI= (1,519) x albumina, gl-1) +(0,417) x m.c. obecna 100 m.c. zwyczajowa Mastricht Index [MI] MI=0,68 - (0,4 x albumina,gl-1) (19,1 x prealbumina, gl-1) (1,86 x TLC,109L-1) (0,04 x % wzgl.

3 BODY MASS INDEX (BMI) masa _ ciala kg BMI wysokosc _ ciala m BMI jako wskaźnik tłuszczowej masy ciała za wyjątkiem: - Kobiet w ciąży - Osób o rozwiniętej masie mięśniowejsportowców - Dzieci < lat - Dorosłych >65 lat Ocena stanu odżywienia u osób dorosłych na podstawie wskaźnika BMI ( wg kryteriów WHO, 1998) BMI a prawdopodobieństwo zaburzeń stanu zdrowia BMI < 16 kg/m niedożywienie (3stopień) BMI 16-16,9 kg/m niedożywienie (stopień) BMI 17-18,4 kg/m niedożywienie (1stopień) BMI 18,5-4,9 kg/m masa ciała prawidłowa (zakres normy) BMI 5,0-9,9 kg/m nadwaga BMI 30,0-39,9 kg/m otyłość ( 1 stopień) BMI > 40,0 kg/m otyłość ( stopień) otyłość olbrzymia Ocena stanu odżywienia u dzieci z zastosowaniem wskaźnika BMI jest prowadzona na podstawie norm odpowiednich dla danego wieku i płci (siatki centylowe) wg WHO BMI < 5 percentyla BMI 5-10 percentyl BMI percentyl BMI percentyl BMI >95 percentyla niedowaga (niedożywienie) ryzyko niedożywienia zakres normy nadwaga otyłość 3

BMI 16-16,9 kg/m niedożywienie (stopień) BMI 17-18,4 kg/m niedożywienie (1stopień) BMI 18,5-4,9 kg/m masa ciała prawidłowa (zakres normy) BMI 5,0-9,9 kg/m nadwaga BMI 30,0-39,9 kg/m otyłość ( 1

4 Wskaźnik Cole a (LMS-Least Mean Square) BMI chłopcy 6-14lat MR _ x _ WS LMS x _100% WR _ x _ MS MR rzeczywista masa ciała badanego dziecka WS średnia wysokość dla wieku i płci badanego dziecka (50centyl) WR rzeczywista wysokość badanego dziecka MS średnia masa ciała dla wieku i płci badanego dziecka (50centyl) Interpretacja wartości LMS: % prawidłowe % nadwaga % - otyłość >140% - otyłość olbrzymia BMI chłopcy 13-19lat BMI dziewczęta 6-14lat 4

badanego dziecka MS średnia masa ciała dla wieku i płci badanego dziecka (50centyl) Interpretacja wartości LMS:

5 BMI dziewczęta 13-19lat POMIAR GRUBOŚCI FAŁDÓW SKÓRNO-TŁUSZCZOWYCH WYBRANE PUNKTY POMIAROWE: - nad mięśniem trójgłowym ramienia - nad mięśniem dwugłowym ramienia - pod dolnym kątem łopatki - nad grzebieniem kości biodrowej Wykonany dodatkowo pomiar obwodu ramienia pozwala na wstępne określenie masy mięśniowej i tkanki tłuszczowej ramienia LOKALIZACJA UZYSKANYCH WARTOŚCI NA SIATKACH CENTYLOWYCH Punkty pomiaru grubości fałdów skórno-tłuszczowych Nad mięśniem trójgłowym ramienia (Triceps) w połowie odległości między wyrostkiem barkowym łopatki, a wyrostkiem łokciowym kości łokciowej, pionowo Suprailiac Diagonal fold - directly above iliac crest Punkty pomiaru grubości fałdów skórno-tłuszczowych Podłopatkowy (Subscapular) na grzbiecie tuż poniżej dolnego kąta łopatki, skośnie, Nad mięśniem dwugłowym ramienia (Biceps) w połowie odległości między wyrostkiem barkowym łopatki a wyrostkiem łokciowym kości łokciowej, pionowo Nad grzebieniem k.biodrowej (Suprailiac) w linii pachowej przedniej, skośnie, 5

CENTYLOWYCH Punkty pomiaru grubości fałdów skórno-tłuszczowych Nad mięśniem trójgłowym ramienia (Triceps) w połowie odległości między wyrostkiem barkowym łopatki, a wyrostkiem łokciowym kości

6 Punkty pomiaru grubości fałdów skórno-tłuszczowych Punkty pomiaru grubości fałdów skórno-tłuszczowych Na brzuchu (Abdominal) w 1/4 odległości między pępkiem a kolcem biodrowym przednim górnym, skośnie, Na bocznej ścianie klp (Midaxillary) w linii pachowej środkowej na poziomie X żebra, poziomo, Nad pachową krawędzią mięśnia piersiowego większego (Chest), skośnie, W dolnym odcinku pleców (Lower Back), poziomo OBWÓD MIĘŚNI RAMIENIA (OMR= MAMC) OMR obwod ramienia (Πfald Stan odżywienia białkowego (wg Jelliffe a) Dobry Lekkie niedożywienie Umiarkowane niedożywienie Ciężkie niedożywienie sk.tl. triceps) POWIERZCHNIA MIĘŚNI RAMIENIA (MAMA) kobiety 0,9 3, 18,6 0,8 16, 18,5 < 16, obwod ramienia Πfald MAMA 4Π mężczyźni,8 5,3 0,,7 17,7 0,1 < 17,7 sk.tl. triceps POWIERZCHNIA TKANKI TŁUSZCZOWEJ RAMIENIA ( MAFA) obwod ramienia fald MAFA sk.tl. triceps sprawdzenie położenia uzyskanych wartości na siatkach centylowych średnie wartości: Πfald sk.tl. triceps 4 punkt pom. jednostka mężczyźni kobiety triceps mm 1,5 16,5 OMR cm 5,3 3, MAMA cm 50,9 4,8 MAFA cm 17,0 1,3 6

(Lower Back), poziomo OBWÓD MIĘŚNI RAMIENIA (OMR= MAMC) OMR obwod ramienia (Πfald Stan odżywienia białkowego (wg Jelliffe a) Dobry Lekkie niedożywienie Umiarkowane niedożywienie Ciężkie niedożywienie

7 POMIAR GRUBOŚCI FAŁDÓW SKÓRNO-TŁUSZCZOWYCH gęstość ciała a suma fałdów skórno-tłuszczowych POMIAR GRUBOŚCI FAŁDÓW SKÓRNO-TŁUSZCZOWYCH procentowa zawartość tłuszczu a suma 4 fałdów skórno-tłuszczowych (tabele Durnin a i Womersley a) 103 d[kg/m 3 ] = c-m log faldow sk.tl [mm] 0-9 rż. mężczyźni = 1,155 0,0687 * log triceps, subscapular = 1,1631 0,063 * log biceps, triceps, subscap., iliac kobiety = 1,158 0,0813 * log triceps, subscapular = 1,1599 0,0717 * log biceps, triceps, subscap., iliac RÓŻNICOWANIE TŁUSZCZOWEJ I BEZTŁUSZCZOWEJ MASY CIAŁA WAŻENIE HYDROSTATYCZNE 1. POMIARY ANTROPOMETRYCZNE ( waga lekarska, wzrostomierz, fałdomierz, taśma krawiecka). WAŻENIE HYDROSTATYCZNE 3. METODY OBRAZOWE ( RTG, USG, TC, MNR ) 4. HYDROMETRIA 5. REJESTRACJA PROMIENIOWANIA 40 K 6. POZIOM KREATYNINY W MOCZU DOBOWYM 7. METODA FOTOOPTYCZNA 8. METODA BIOIMPEDANCJI po zważeniu osobnika w powietrzu, a następnie zanurzonego w wodzie, na podstawie różnicy ciężaru wylicza się gęstość ciała (ciężar właściwy), która jest ujemnie skorelowana z zawartością tłuszczu. 7

, iliac kobiety = 1,158 0,0813 * log triceps, subscapular = 1,1599 0,0717 * log biceps, triceps, subscap., iliac RÓŻNICOWANIE TŁUSZCZOWEJ I BEZTŁUSZCZOWEJ MASY CIAŁA WAŻENIE HYDROSTATYCZNE 1.

8 WAŻENIE HYDROSTATYCZNE Metody obrazowe DEXA (dual energy X-ray absorptiometry) Równanie Sirii: % tłuszczu = (495 / Gęstość ciała) 450 Równanie Brożka: % tłuszczu = (4.57 / Gęstość ciała 4.14) x 100 w DEXA ciało jest skanowane przy użyciu dwóch różnych niskich dawek promieniowania Pomiar: - ilości tkanki tłuszczowej (podskórnej i okołonarządowej) - gęstości kości - beztłuszczowej masy ciała Body Composition Measurement HYDROMETRIA TBW[kg] FFMkg 0,73 Age 38 Wgt: 40 lbs Hgt: 5 6 BMI: 40.3 REJESTRACJA PROMIENIOWANIA 40 K TBK[Mm] FFM[kg] (dla mężczyzn) 66 TBK[Mm] FFM[kg] ( dla kobiet) 60 POZIOM KREATYNINY W MOCZU DOBOWYM FFM[kg] 9,08 kreat. w moczu dob.(g/dobe) 7,38 Deuterated X-Ray Absorptiometry (DXA); National Geographics, August, 004 ( liniowa korelacja FFM i dobowego wydalania kreatyniny) 8

ciała Body Composition Measurement HYDROMETRIA TBW[kg] FFMkg 0,73 Age 38 Wgt: 40 lbs Hgt: 5 6 BMI: 40.

9 METODA FOTOOPTYCZNA ( pomiar tkanki tłuszczowej w bliskiej podczerwieni) METODA BIOIMPEDANCJI (Bodystat, Maltron, Ormon, Tanita) Aparat Futrex Referencyjne wartości %BF TYPY OTYŁOŚCI National Institutes of Health (NIH): - Mężczyźni BF% Kobiety BF% World Health Organization (WHO): - Mężczyźni BF% Kobiety BF% OTYŁOŚĆ TYPU GRUSZKA OTYŁOŚĆ TYPU JABŁKO 9

National Institutes of Health (NIH): - Mężczyźni BF% 5-5 - Kobiety BF% 15-30 World Health

10 WSKAŹNIK WHR WHR obwod talii obwod bioder ANTROPOMETRYCZNY WSKAŹNIK PRAWDOPODOBIEŃSTWA WYSTĄPIENIA ZABURZEŃ METABOLICZNYCH POMIAR OBWODU TALII otyłość posladkowo-udowa (obwodowa, typu gruszka) WHR<0,94 u mężczyzn WHR<0,85 u kobiet otyłość brzuszna (centralna, typu jabłko) WHR>0,94 u mężczyzn WHR>0,85 u kobiet KONTROLA UBYTKÓW MASY CIAŁA W TRAKCIE ODCHUDZANIA WSKAŹNIKI ZMIANY MASY CIAŁA W CZASIE: Wysokie prawdopodobieństwo zaburzeń metabolicznych przy wartościach pomiarowych: kobiety 88 cm kobiety 80 cm mężczyźni 10 cm Wg International Diabetes Federation 005 mężczyźni 94cm Tempo spadku M spadek masy ciala % ciala liczba dni M M wyjsciowa aktualna Spadek masy ciala M wyjsciowa Prawidłowe wyniki dotyczące utraty masy ciała w czasie: 1 - % w ciągu tygodnia 5% w ciągu miesiąca 7,5% w ciągu 3 miesięcy 10% w ciągu 6 miesięcy 10

CZASIE: Wysokie prawdopodobieństwo zaburzeń metabolicznych przy wartościach pomiarowych: kobiety 88 cm kobiety 80 cm mężczyźni 10 cm Wg International Diabetes Federation 005 mężczyźni 94cm Tempo

Podobne dokumenty

PORADNICTWO ŻYWIENIOWE Wykład 1

PORADNICTWO ŻYWIENIOWE Wykład 1 Porada Dietetyczna Agnieszka Ostachowska-Gąsior Forma zaliczenia przedmiotu - zaliczenie na ocenę Zajęcia odbywają się w formie wykładów, seminariów i ćwiczeń. Obecność