Makroekonomia Wykład 3 Nauralna sopa bezrobocia i krzywa hillipsa Gabriela Grokowska Kaedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego
Oryginalne badanie hillipsa A. W. hillips (LSE, 958: obserwacja empiryczna doycząca zależności między poziomem zmian płac (inflacji płacowej a bezrobociem w Wielkiej Bryanii (858 958
Badanie Samuelsona i Solowa 960: powórzenie badania hillipsa dla USA (dane 900-960 ujemna zależność między inflacją a bezrobociem w USA Nazwa: krzywa hillipsa
Wczesna inerpreacja krzywej hillipsa Wyższej inflacji owarzyszy niższe bezrobocie i odwronie: Jeśli rośnie popy agregaowy, o zwykle rosną ceny i produkcja Wzros produkcji powoduje zwiększenie zarudnienia, a zarudnienie zmniejsza bezrobocie Można WYBIERAĆ cel roblem wyboru odpowiedniej poliyki gospodarczej Laa 60-e i okres popularności poliyki keynesowskiej i wybór coś- za-coś Narzędzia poliyki fiskalnej i pieniężnej jako środki do osiągnięcia pożądanego poziomu inflacji i bezrobocia 4
Upadek i odrodzenie krzywej hillipsa Laa 970-e: kraje OECD doświadczyły jednocześnie wysokiej inflacji i wysokiego bezrobocia Obecnie krzywa hillipsa rozumiana jes jako zawiązek między sopą bezrobocia a sopą zmiany inflacji: wzros bezrobocia prowadzi nie yle do niskiej inflacji, ile o spadku ej sopy
Inflaion rae (CI Krzywa hillipsa dla olski, laa 992-2003, dane roczne 50 40 30 20 0 97 98 Char 3. hillips' curve, 992-2003 96 099 92 95 00 93 94 0 0 02 03 0 2 4 6 8 20 Unemploymen rae
lan wykładu Jak możemy wykorzysać krzywą AS dla rozumienia relacji między inflacją, oczekiwaną inflacją a sopą bezrobocia Jak zmieniało się rozumienie krzywej hillipsa w czasie? Badania empiryczne: związek inflacji i bezrobocia w czasie i w różnych krajach
Nauralna sopa bezrobocia onieważ bezrobocie frykcyjne jes nieuchronne, a wiele gospodarek boryka się akże z problemem bezrobocia srukuralnego, o pewien poziom bezrobocia w gospodarce jes rzeczą normalną lub nauralną. Fakyczne bezrobocie waha się wokół poziomu normalnego. Nauralna sopa bezrobocia o ypowa sopa bezrobocia, wokół kórej waha się fakyczna sopa bezrobocia.
Nauralna sopa bezrobocia odsumowując zależności między różnymi ypami bezrobocia można swierdzić: Bezrobocie nauralne = bezrobocie frykcyjne + bezrobocie srukuralne Bieżące bezrobocie = Bezrobocie nauralne + bezrobocie cykliczne Być może ze względu na jego nazwę, częso uważa się, że nauralna sopa bezrobocia o wielkość sała, kóra nie zmienia się w czasie i na kórą nie ma wpływu poliyka rządu. Żadne z ych swierdzeń nie jes prawdziwe: nauralna sopa bezrobocia zmienia się w czasie, i poliyka rządu może wpływać na jej poziom.
łace, ceny, bezrobocie łaca nominalna zależy od: Oczekiwanego poziomu cen e Sopy bezrobocia u Innych zmiennych, kóre wpływają na poziom płac z W e F( u, z (,
Rola oczekiwanego poziomu cen i sopy bezrobocia Czemu ceny mają wpływać na płace? Zarówno dla pracowników, jak i firm znaczenie mają płace realne, nie nominalne Dlaczego oczekiwany poziom cen? Usalając płace odnosimy się do okresu, dla kórego nie znamy cen; mamy ylko oczekiwania; np. usalamy płace na przyszły rok i bierzemy pod uwagę oczekiwania cenowe na przyszły rok Wpływ poziomu bezrobocia na płace
Rola innych czynników Inne czynniki wpływające na poziom płac: Zasiłek dla bezrobonych łaca minimalna Sopień ochrony zarudnienia (im więcej firmę koszuje zwolnienie pracownika, ym większa jego siła przeargowa i wyższa jego płaca
Jak z kolei deerminowane są ceny w gospodarce? Ceny zależą od koszów Koszy zależą od echnologii oraz cen nakładów Załóżmy, że: Y AN gdzie Y - produk, N zarudnienie, A produkywność pracy Sała produkywność pracy W prakyce znaczenie eż mają inne nakłady: kapiał, surowce, energia
Jak deerminowane są ceny w gospodarce? Niech A =, wówczas Y = N Krańcowy kosz produkcji wynosi W onieważ na większości rynków nie mamy konkurencji doskonałej, fakycznie cena nie jes równa koszowi krańcowemu, ale go przewyższa o wielkość marży: ( W
Model równowagi na rynku pracy Załóżmy eraz, że płace nominalne zależą od fakycznego poziomu cen (a nie oczekiwanego Innymi słowy załóżmy, że fakyczne ceny są równe oczekiwanym Wówczas dwa równania: wage-seing equaion i price-seing equaion deerminują sopę bezrobocia w gospodarce
Równanie płac (wage-seing equaion W W F( u, z F( u, z Im wyższa sopa bezrobocia, ym niższa płaca realna (mniejsza siła przeargowa pracowników
Równanie cen (price-seing equaion W W ( W łace realne płacone przez firmy deerminowane są przez ich pozycję rynkową i zachowania w zakresie usalania cen: wzros marży prowadzi o wzrosu cen (przy danym poziomie płac, czyli do niższej płacy realnej (uwaga o działa gdy mówimy o wielkościach agregaowych
Równowaga na rynku pracy i nauralna sopa bezrobocia łaca realna W/ Wage-seing equaion, WS rice-seing equaion, S u n Sopa bezrobocia, u
Równowaga na rynku pracy F( u, z n Rynek pracy jes w równowadze, gdy płaca realna wynikająca z wage-seing equaion i płaca realna wynikająca z price-seing equaion były sobie równe Dzieje się ak, gdy u = u n Tę sopę bezrobocia nazywamy nauralną sopą bezrobocia
Czy o ujęcie rynku pracy znacząco różni się od ujęcia z użyciem krzywej popyu i podaży? łaca realna W/ Wage-seing equaion, WS rice-seing equaion, S N n L Zarudnienie, N
Czy określenie nauralna jes dobrym określeniem? Nauralny = właściwy naurze, przyrodzie, zgodny z jej prawami Ale nie jes sała Zależy od z oraz marży Odzwierciedla raczej pewne srukuralne cechy gospodarki, sąd lepszą nazwą byłoby chyba srukuralna sopa bezrobocia
Wzros zasiłków dla bezrobonych łaca realna W/ S WS WS 0 u n u n Sopa bezrobocia, u
Od bezrobocia do zarudnienia Nauralny poziom zarudnienia = poziom zarudnienia wysępujący, gdy sopa bezrobocia jes równa nauralnej sopie bezrobocia u N N U L L N L L( u L( n u n N L
Od zarudnienia do produku Nauralny poziom produku (zw. produk poencjalny = produk wywarzany przy nauralnej sopie bezrobocia Y n F( N n Yn L L( u n, z
odsumowanie łaca realna deerminowana w procesie usalania płac jes malejąca funkcją sopy bezrobocia. łaca realna związana z procesem usalania cen jes sała. Równowaga na rynku pracy wymaga, aby płaca realna deerminowana w procesie usalania płac była równa płacy realnej związanej z procesem usalania cen; o z kolei decyduje o sopie bezrobocia Sopa bezrobocia w równowadze nazywana jes nauralną sopą bezrobocia Z nauralną sopą bezrobocia wiąże się nauralny poziom zarudnienia i produk na poziomie nauralnym
Jak wyjaśnić odchylanie się produkcji od poziomu poencjalnego? Nauralna sopę bezrobocia i związany z nią poziom zarudnienia i produkcji wyprowadziliśmy przy założeniach: Równowagi na rynku pracy Tego, że fakyczny poziom cen jes równy oczekiwanemu poziomowi cen Drugie założenie nie zawsze musi być spełnione (wówczas bezrobocie i produkcja mogę odbiegać od swoich nauralnych poziomów Ale czy ludzie mogą się sysemaycznie mylić w oczekiwaniach?
Czy poziom cen jes zawsze równy oczekiwanemu poziomowi cen? W krókim okresie ak być nie musi. A zaem sopa bezrobocia nie musi być równa nauralnej sopie bezrobocia. A wielkość produkcji nie musi być równa nauralnemu poziomowi wielkości produkcji
Krzywa zagregowanej podaży raz jeszcze Krzywa AS obrazuje związek wielkości produkcji i poziomu cen, kóry możemy wyprowadzić z modelu rynku pracy W e F( u, z ( W rzy założeniu, że fakyczny poziom cen równy jes oczekiwanemu poziomowi cen, sopa bezrobocia równa jes nauralnej sopie bezrobocia, a produk produkowi na poziomie nauralnym
Uchylamy założenie, że = e W z u F W e (, (, ( ( z u F e L Y L N L N L L U u, ( ( z L Y F e
Krzywa AS e Y ( F(, z L oziom cen zależy od oczekiwanego poziomu cen oraz od wielkości produkcji Zależy akże od marży zysku, zasobów siły roboczej i zmiennej z, ale o nich zakładamy, ze są sałe Wnioski: Wzros produkcji prowadzi do wzrosu cen (Y E u W Wzros oczekiwanego poziomu cen prowadzi do wzrosu poziomu cen ( e W
Krzywa AS Krzywa AS: jes dodanio nachylona przechodzi przez punk A (z definicji u n wzros e przesuwa ją do góry Wynik w pełni zgodny z koncepcja krzywej AS wyprowadzoną na poprzednich zajęciach oziom cen = e AS A roduk, Y Y=Y n
Od krzywej AS do krzywej hilipsa rzypomnijmy: e ( F( u, z Załóżmy konkrena posać funkcji F: F( u, z u z Zauważ, iż spełnia ona wcześniej przyjęe założenia: im wyższa sopa bezrobocia, ym niższe płace; im większa warość z (np. bardziej hojny sysem zasiłków dla bezrobonych, ym wyższe płace; paramer mierzy siłę wpływu bezrobocia na płace (i ceny
Definicja sopy inflacji i sopy oczekiwanej inflacji e e e e e e
Od krzywej AS do krzywej hillipsa ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( z u z u z u z u e e e e
Użyeczne przybliżenie ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( 2 y x y x x y xy x y y x y x xy y x y x
Od krzywej AS do krzywej hillipsa e e e u z z u z u ( ( ( ( (
Inflacja a bezrobocie e ( z u Sopa inflacji zależy zaem od oczekiwanej sopy inflacji, sopy bezrobocia, marży, innych czynników wpływających na proces usalania płac (z oraz od siły wpływu bezrobocia na płace (.
ierwona wersja krzywej hillipsa Załóżmy, że analizujemy gospodarkę, w kórej przecięna sopa inflacji wynosi zero: w niekórych laach przyjmuje warość dodanią, w innych ujemną Nie jes o zgodne z ym, co obserwujemy w większości współczesnych gospodarek (w USA deflacja wysąpiła po raz osani w 955 roku Ale generalnie w czasach, gdy swoje prace publikowali hillips, Solow i Samuelson, przecięna inflacja była bliska zeru
Krzywa hillipsa przy zerowych oczekiwaniach inflacyjnych Jeśli w procesie negocjacji płac, oczekuje się zerowej inflacji, wówczas: ( z u Jes o dokładnie ujemna relacja między sopą inflacji a sopą bezrobocia, jaką hillips odkrył dla Wielkiej Bryanii, a Solow i Samuelson dla USA rzy danym oczekiwanym poziomie cen (równym poziomowi z roku poprzedniego, niższe bezrobocie prowadzi do wyższych płac. Z kolei wyższe płace przekładają się na wyższe ceny
owierdzenie przewidywań oryginalnej krzywej hillipsa w laach 960-ych (USA, 948-969
Załamanie ujemnej relacji między sopą inflacji a sopą bezrobocia w laach 970-ych (USA, 970-2000
Czemu krzywa hillipsa zniknęła? W laach 970-ych gospodarka świaowa zosała dwukronie doknięa przez szok nafowy nagły wzros cen ropy nafowej, kóry spowodował gwałowny wzros pozapłacowych koszów produkcji co oznaczało wzros cen w relacji do wynagrodzeń (wzros marży oznacza o wzros cen przy każdym poziomie bezrobocia Uczesnicy procesu negocjacji płacowych zmieli sposób formułowania swoich oczekiwań inflacyjnych, co z kolei wynikało ze zmian w przebiegu inflacji: Sopa inflacji w sposób rwały osiągała warości dodanie (a nie jak wcześniej raz dodanie, raz ujemne Inflacja sała się wyraźnie bardziej uporczywa: wzrosło prawdopodobieńswo, że po wysokiej inflacji w jednym roku, akże inflacja w kolejnym będzie wysoka
Adapacyjne oczekiwania inflacyjne e Wydarzenia la 970-ych można inerpreować jako wzros parameru. Okres la 960-ych: było bliskie zero, a inflacja oczekiwana wynosiła zero W laach 970-ych oczekiwania adapacyjne; w połowie la 970-ych szacowana była na bliską
Co zmienią adapacyjne oczekiwania? u z u z u z u z ( ( 0 ( 0 ( rzy =, sopa bezrobocia nie yle wpływa na poziom inflacji, ile na zmianę sopy inflacji: wysokie bezrobocie prowadzi do spadku sopy inflacji i odwronie.
Zmiana sopy inflacji a sopa bezrobocia Najlepiej dopasowana linia prosa ma równanie: 6% u
Zmodyfikowana wersja krzywej hilipsa W celu odróżnienia od radycyjnej krzywej hilipsa, równanie ( z nazywane jes: zmodyfikowaną krzywą hilipsa, krzywą hilipsa oparą o oczekiwania przyspieszającą krzywą hilipsa (niska sopa bezrobocia powoduje wzros inflacji, a więc przyspieszenie wzrosu cen u u u (
Krzywa hillipsa a nauralna sopa bezrobocia Hisoria krzywej hillipsa związana jes z pojęciem nauralnej sopy bezrobocia Oryginalna krzywa hillipsa: nie ma czegoś akiego, jak nauralna sopa bezrobocia jeśli jeseśmy goowi olerować wyższą inflację, możemy osiągnąć dowolnie niską sopę bezrobocia i urzymywać ją dowolnie długo Koniec la 960-ych, Milon Friedman i Edmund helps podważyli ezę o wysępowaniu akiej zamienności między sopą inflacji a sopą bezrobocia
Nauralna sopa bezrobocia Milon Friedman i Edmund helps: Zamienność między sopą bezrobocia a sopą inflacji może wysępować ylko wówczas, gdy podmioy negocjujące płace sysemaycznie mylą się przewidując inflację (oczekując niższej inflacji niż będzie w rzeczywisości Jeśli rząd będzie chciał urzymywać niską sopę bezrobocia koszem wyższej inflacji, zamienność w pewnym momencie zniknie nie można urzymywać sopy bezrobocia na poziomie niższym od pewnego poziomu, kóry Friedman i helps nazwali nauralną sopą bezrobocia
Krzywa hillipsa a nauralna sopa bezrobocia raz jeszcze Nauralna sopa bezrobocia z definicji o aka sopa bezrobocia, przy kórej fakyczny poziom cen równy jes oczekiwanemu poziomowi cen Innymi słowy o aka sopa bezrobocia, przy kórej fakyczna sopa inflacji jes równa oczekiwanej sopie inflacji
Krzywa hillipsa a nauralna sopa bezrobocia raz jeszcze O ile ylko fakyczna inflacja jes równa oczekiwanej: z u u z u z u z n e e ( 0 ( (
Wracając do ogólnego przypadku Z powyższego wynika, że: Wracając do równania: Zaś przy oczekiwania adapacyjnych z u z u n n ( ( n e e u u u z ( n u u
NAIRU Skoro: ( u u n Zmiana sopy inflacji zależy od różnicy (odchylenia fakycznej sopy bezrobocia od nauralnej sopy bezrobocia: kiedy fakyczna sopa bezrobocia przewyższa nauralną, sopa inflacji spada i odwronie A zaem nauralną sopę bezrobocia możemy rozumieć jako sopę, przy kórej sopa inflacji jes sała, sąd jes ona czasem nazywana eż NAIRU (nonacceleraing inflaion rae of unemploymen: sopa bezrobocia nie przyspieszająca inflacji
Różnice w poziomie nauralnej sopy bezrobocia między krajami Zauważmy, że: u n z A zaem, jeśli kraje różnią się poziomem marży, insyucjonalnymi uwarunkowaniami rynku pracy oraz siłą relacji między zmianami sopy bezrobocia a sopą inflacji, będą różnić się poziomem sopy NAIRU
NAIRU: USA vs Japonia Jak mierzyć NAIRU? Najprossza meoda: średni poziom bezrobocia w dłuższym okresie Średnia sopa bezrobocia w Japonii (960-2000: 2%, a w USA: 6,% Skąd różnica? Inna organizacja wewnęrzna przedsiębiorsw w ych krajach w Japonii znacznie mniejsze przepływy na rynku pracy (niższa sopa zwolnień i zarudnień
Norway Korea Neherlands Swizerland Ausria Japan Mexico Iceland Ausralia Luxembourg Denmark Czech Republic Unied Saes New Zealand Slovenia Unied Kingdom Sweden Germany Canada Ialy Belgium Israel Finland Chile France Euro area (5 counries Turkey Hungary oland Ireland orugal Esonia Greece Slovak Republic Spain Szacunki NAIRU dla różnych krajów, 202 8 Szacunki NAIRU wg OECD, 202 6 4 2 0 8 6 4 2 0
Zmiany nauralnej sopy bezrobocia w czasie Skoro u n z możemy się spodziewać, że NAIRU nie jes sałe w czasie, ale zmienia się, np. wraz ze zmianami w sile monopolisycznej firm, poziomie zasiłków dla bezrobonych id. Jak o sprawdzić? Zwykle poprzez zmiany w średniej długookresowej sopie bezrobocia
Szacunki NAIRU w krajach OECD
Szacunki NAIRU w krajach OECD
Fakyczna sopa bezrobocia a NAIRU
Koniec wykładu 3. Dziękuję i zapraszam ydzień!