Kierunek ZARZĄDZANIE - Wykład Studia II stopnia MAKROEKONOMIA Dr Monika Wyrzykowska-Antkiewicz
Polityka Handlowa
POLITYKA HANDLOWA To całość przedsięwzięć państwa zmierzających do wpływania na wielkość i strukturę eksportu i importu danego kraju;
Narzędzia zagranicznej polityki handlowej Elementy mechanizmu ekonomicznego funkcjonującego w danym kraju, wykorzystywane przez państwo do oddziaływania na wielkość, kierunki oraz strukturę obrotów towarowych, usług i kapitałów z zagranicą
Charakterystyka ogólna barier pozataryfowych Pozataryfowe instrumenty polityki handlowej (zwane też barierami pozataryfowymi, czyli - pozacelnymi) to wszystkie inne środki polityki handlowej poza cłami. Dzieli się je na 3 poniższe grupy: Pierwszą ich grupę stanowią bariery parataryfowe-środki o mechanizmie działania podobnym do ceł. Są to podatki nakładane na niektóre dobra np.. na towary luksusowe w krajach rozwijających, opłaty za czynności celno-administracyjne, depozyty importowe oraz opłaty wyrównawcze (choć te ostatnie zostały już zakazane przez WTO). Do drugiej grupy barier pozataryfowych trzeba zaliczyć zakaz importu lub eksportu, ograniczenia dewizowe (przy braku lub niepełnej wymienialności waluty krajowej) oraz utrzymywanie państwowego monopolu handlu zagranicznego. Do trzeciej, najważniejszej grupy barier pozataryfowych należą ograniczenia ilościowe importu, tzw. dobrowolne ograniczenia eksportu, normy techniczne i sanitarne, zakupy rządowe, wymóg składnika krajowego, jak też subsydia produkcji krajowej i eksportowej oraz dumping i postępowanie antydumpingowe.
Instrumenty parataryfowe Opłaty wyrównawcze - różnica między niższą ceną towaru importowanego a wyższą ustaloną i gwarantowaną przez państwo ceną wewnętrzną towaru produkowanego w kraju. Istotą tak funkcjonującego mechanizmu ekonomicznego jest zrównanie konkurencyjności towarów krajowych i zagranicznych poprzez podniesienie ceny tych ostatnich.
Instrumenty pozataryfowe
Ograniczenia ilościowe i ich konsekwencje gospodarcze Ograniczenia, kwoty lub kontyngenty ilościowe to wyznaczone przez państwo ilości lub wartości określonych towarów, których import jest oficjalnie dopuszczony w określonym czasie (zazwyczaj ustalane są rokrocznie). Celem kwot ilościowych ograniczenie importu dla ochrony krajowych producentów przed obcą konkurencją lub poprawy sytuacji płatniczej. Licencje importowe (dokumenty zezwalające na przywóz zza granicy określonej ilości towarów) umożliwiają egzekwowanie przestrzegania kontyngentów ilościowych, lecz rodzą ryzyko korupcji (afer gospod.). Mechanizm działania ilościowego kontyngentu importowego niemal identyczny jak w przypadku cła na import.
Ograniczenia ilościowe Pś cena świat. Pk Cena krajowa po wprow. kontyngentu ilościowego. Kwota (kontyngent) ilość. to pogrubiony odcinek Q3Q4. BILANS KORZYŚCI I STRAT Suma pól a+b+c+d= Straty konsumentów Pole a = Przyrost nadwyżki producentów krajowych. Prostokąt c = Renta kontyngentowa to dochód powstały dzięki podwyżce ceny krajowej po wprow. kontyngentu ilościowego.
Ograniczenia ilościowe i ich konsekwencje Renta kontyngentowa w praktyce jest dzielona między importerów (przechwytujących ją w największym stopniu) i eksporterów oraz państwo, zwłaszcza jeśli sprzedaje ono licencje importowe na aukcjach. Wadą ograniczeń ilościowych przesunięcie części produkcji od bardziej wydajnych producentów zagranicznych do mniej efektywnych wytwórców krajowych (ze szkodą dla interesów konsumentów). Wskutek nacisków GATT w latach 60-tych XX w. rezygnacja przez rządy krajów wysoko rozwiniętych ze stałego stosowania kontyngentów ilościowych. Natomiast w krajach słabo rozwiniętych były one i są ciągle dość popularne (zwłaszcza w państwach spoza WTO).Światowa Organizacja Handlu (WTO) dopuszcza wykorzystywanie kwot ilościowych w sytuacjach nadzwyczajnych (kryzysowych) w ramach stosowania tzw. klauzul ochronnych, czyli klauzuli ogólnej ochrony gospodarki narodowej, klauzuli bilansu płatniczego i klauzuli bezpieczeństwa narodowego.
Dobrowolne ograniczenie eksportu i jego mechanizmy Dobrowolne ograniczenie eksportu (VER- voluntary export restraints) to porozumienie między władzami kraju importującego i eksportującego, w którym te ostatnie zobowiązują się zmniejszyć eksport określonych towarów do uzgodnionego wcześniej limitu. Wbrew swej nazwie VER nie jest wynikiem suwerennej i jednostronnej decyzji państwa eksportera, lecz instrumentem konwencyjnej polityki handlowej, stosowanym przez niego wspólnie z importerem i wskutek nacisków (presji) ze strony tego drugiego. Przyczyny zgody rządów krajów eksportujących na zawieranie VER: a) strategiczne powody polityczne (np. Tajwan i Korea Płd wobec USA jako gwaranta ich niepodległości); b) zabieganie o poparcie starań o pomoc ze strony MFW lub Banku Świat.; c) aby usankcjonować swą obecność na ważnym rynku zbytu i nie pogarszać sytuacji gospodarczej kraju importuj. (np. Japonia i Chiny wobec USA); d) aby uniknąć podwyżek cła importowego przez dużych odbiorców towarów, oskarżeń o stosowanie dumpingu i postępowania antydumpingowego; e) w nadziei na uzyskanie wyższych cen za eksportowane towary.
Dobrowolne ograniczenia eksportowe Pś-> popyt wynosi Q2 podaż Q1 PVER Cena po wprow. dobrowolnych ograniczeń eksportu. po wprowadzeniu VER Popyt Q2->Q4 Podaż Q1->Q3 Odcinek Q3Q4 to wielkość VER. BILANS KORZYŚCI I STRAT: Pole a = Korzyści prod. krajowych. Suma pól : a+b+c+d = = Straty konsumentów Pole c = Korzyści przypadające w całości eksporterom. Suma pól: b+c+d = = Straty gospodarki kraju stosujących VER.
Dobrowolne ograniczenia eksportowe Przykłady praktycznego stosowania VER: Długookresowe Porozumienia ws. Eksportu Wyrobów Bawełnianych (z KSR do USA i EWG; 1962-1972 r.); Porozumienie Wielowłóknowe (Multi-Fibre Arrangements=MFA z 1974 r.); Porozumienia dotyczące ograniczeń eksportu produktów rolnych, stali, obuwia, samochodów i niektórych wyr. elektronicznych (z Japonii i KSR na rynek amerykański i zachodnioeuropej. w latach 70-tych i 80-tych). Szczególnie głośne porozumienie dot. dobrowolnego ogranicz. eksportu japońskich samochodów do USA w okresie 1981-1984 r. (wskutek presji lobby amerykańskich korporacji samochod. i związków zawodowych). Ale Toyota, Honda i Nissan kontynuowały ekspansję zagraniczną. Polska zawarła VER-y dotyczące ogranicz. naszego eksportu wyrobów stalowych, tekstyliów i odzieży, owoców miękkich, bydła opasowego, owiec i kóz, baraniny oraz obuwia do krajów EWG, jak też artykułów tekstylnych i odzieży do USA. W myśl postanowień Rundy Urugwajskiej GATT od 1995 r. kraje członkowskie WTO nie mogą zawierać nowych VER, a istniejące wcześniej porozumienia trzeba było wypowiedzieć (włącznie z MFA w 2005 r.).
Inne bariery pozataryfowe Normy techniczne i sanitarno-weterynaryjne, tj. przepisy dotyczące parametrów i wymogów, jakim powinny odpowiadać towary sprzedawane na rynku danego kraju. Cele takich norm: Mają głównie zapewniać bezpieczeństwo i ochronę zdrowia ludności, przestrzeganie obowiązujących zasad standaryzacji technicznej i przepisów ochrony interesów konsumentów (np. wymóg załączenia instrukcji użytkowania towaru w języku narodowym lub podania na opakowaniu składników artykułów spożywczych). Muszą je zarówno stosować dostawcy krajowi, jak też eksporterzy, chociaż dla tych ostatnich często oznacza to w praktyce dodatkowe koszty i poważne utrudnienie dostępu do zagranicznych rynków. Niekiedy normy sanitarno-weterynaryjne i techniczne traktowane przez władze kraju importera jako pretekst do ograniczania przywozu (co zwłaszcza potwierdziły w okresie 1990-2005 r. utrudnienia UE dla polskiego eksportu rolno-spożywczego, a ostatnio wygórowane z przyczyn politycznych - wymogi Rosji wobec importowanej z naszego kraju żywności).
Inne bariery pozataryfowe Zakupy rządowe (publiczne), tj. zakupy finansowane z budżetu państwowego, a dokonywane przez agendy rządowe i administrację publiczną niższego szczebla. Wykorzystuje się je często dla ratowania upadających branż i firm krajowych lub dla wspierania rozwoju nowoczesnych gałęzi własnej gospodarki, ale ze szkodą dla wymiany handlowej z zagranicą i interesów konsumentów. Przykłady stosowania zakupów rządowych w celach protekcyjnych: wspieranie produkcji Airbusa przez kraje UE, produkcji amerykańskiego przemysłu przez administrację USA (zakupy zagraniczne dozwolone tylko wtedy, gdy towary tańsze o 6-12% od krajowych, a uzbrojenie musi być tańsze aż o 50% od amerykańskiego); w Polsce też wspieranie własnego przemysłu, zwłaszcza obronnego przez zakupy na potrzeby wojska. Ostatnio tendencja do stopniowego otwierania rynku zakupów rządowych poprzez umożliwianie dostawcom zagranicznym udziału w przetargach publicznych (np.: kodeks zakupów publicznych WTO i regulacje UE).
Inne bariery pozataryfowe tzw. przepisy domieszkowe, które wprowadzają wymóg składnika krajowego. Polega to na: a) zobowiązywaniu importerów do pokrywania części ich popytu towarami krajowymi (co formalnie zostało już zakazane przez GATT dla dóbr materialnych, lecz ciągle dozwolone w przypadku importu usług, zwłaszcza filmów, muzyki i innych dóbr kulturalnych); b) zobowiązywaniu producentów wyrobów finalnych do dokonywania zakupów określonego odsetka podzespołów i części zamiennych na rynku krajowym (m.in. popularne w przemyśle samochodowym USA i UE, choć z powodu globalizacji wymóg ten trudno egzekwować w praktyce działania korporacji transnarodowych). Inną barierą pozataryfową, stosowaną przez rządy i ugrupowania integracyjne (UE, NAFTA), są wymogi dotyczące reguł pochodzenia towarów: Za produkty krajowe (czy pochodzące z UE) uznawane są tylko takie wyroby finalne, które zawierają komponenty produkcji miejscowej o wartości równej wyznaczonym przez władze minimalnym udziałom w wartości dodanej poszczególnych produktów finalnych. Podobnie charakter bariery pozataryfowej mają minimalne wymogi eksportowe, zwłaszcza narzucane inwestorom zagranicznym przez rządy państw przyjmujących.
Mechanizmy subsydiów produkcji krajowej i subsydiów eksportowych oraz ich skutki Subsydia państwowe obejmują wszelkie formy wsparcia finansowego udzielanego przez władze publiczne (ze środków budżetowych) krajowym przedsiębiorstwom. Powodując sztuczną obniżkę kosztów działalności takich firm, mogą też wywierać bezpośredni lub pośredni wpływ na eksport i/lub import danego kraju. Dwa podstawowe typy subsydiów państwowych: Dwa podstawowe typy subsydiów pa stwowych: a) subsydia udzielane przez administrację publiczną krajowym producentom celem takiego subsydiowania miejscowej produkcji jest zazwyczaj wyeliminowanie lub ograniczenie importu określonych produktów, ratowanie firm przed upadkiem, wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy lub zapobieganie ograniczaniu zatrudnienia, czy też pomoc w rozwoju nowoczesnych dziedzin własnej gospodarki; b) subsydia eksportowe, których beneficjentami są tylko te przedsiębiorstwa krajowe, które eksportują swoje wyroby w tym przypadku celem działania państwa jest aktywna polityka proeksportowa, konieczność poprawy bilansu handlowego kraju lub potrzeba wyjścia z kryzysu zadłużenia wobec zagranicy.
Mechanizm działania subsydium produkcji krajowej Przed wprowadz. subsydium: popyt kraj.=q2, prod.kraj.=q1; cena kraj. i świat.=pś; Wprowadz.subsydium= = Pś+ś Pś; Przesunięcie krzywej podaży krajowej z Sk do Sk+s; Nowy wyższy poziom produkcji krajowej = Q3; Obniżka importu: z (Q2 Q1) do wysokości (Q2 - Q3); BILANS KORZYŚCI I STRAT: Pola a+b= Straty (wydatki) państ. Pole a = Korzyści produc. kraj. Pole b = Strata netto. Pola c+d nie obrazują strat konsum. (bo brak takich strat).
Mechanizm działania subsydium eksportowego Syt. po wprowadzeniu subsydium= =PŚ+S PŚ: Wyższa cena (PŚ+S) skłania produc. do wzrostu eksportu (z Q2 do Q4). Spadek popytu kraj. (z Q1 do Q3). Łączny eksport: Q4 Q3. BILANS KORZYŚCI I STRAT: Przyrost nadwyż. (korzyści) produc. krajowych = Pola a+b+c. Straty budżetu = Pola b+c+d. Straty konsum.= Pola a+b. Strata netto = Pola b+d. RODZAJE SUBSYD. EKSPORT.: - premie pieniężne, - Preferencyjne kredyty rządowe, - Ubezpiecz. i gwarancje kredytów eksport. (np. w Polsce - KUKE,
Dumping i działania antydumpingowe Dumping to sprzedaż towaru za granicę po cenie niższej od ceny uzyskanej za ten sam towar na rynku krajowym. Od poprzednich barier handlowych różni się tym, że jest czynnikiem zakłócającym handel międzynarodowy wskutek postępowania przedsiębiorstw ( a nie władz państwowych). TYPY (RODZAJE) DUMPINGU: a) dumping sporadyczny (rzadko i przejściowo stosowany); b) dumping łupieżczy: najbardziej szkodliwy, bo oznacza eksport po cenie niższej od kosztów produkcji celem wyeliminowania konkurentów oraz uzyskania monopolistycznej pozycji rynkowej; c) dumping stały, zwany międzynarodową dyskryminacją cenową (może być uzasadniony z punktu widzenia danej firmy i korzystny dla konsumentów).
W odpowiedzi na dumping stosuje się cła antydumpingowe- opłaty nakładane na towary importowane po cenach dumpingowych z zamiarem zniwelowania różnicy między ceną dumpingową a ceną, którą uznaje się za normalną i innych restrykcji handlowych oraz wszczynanie postępowania antydumpingowego, zgodnie z regułami GATT/WTO (zwłaszcza praktykowane przez USA i UE wobec eksporterów z Japonii, jak też z krajów nowo uprzemysłowionych i postsocjalistycznych; zazwyczaj to dość skuteczna metoda ograniczania importu i ochrony rynku krajowego przed konkurencją zagraniczną).
POLITYKA HANDLOWA To całość przedsięwzięć państwa zmierzających do wpływania na wielkość i strukturę eksportu i importu danego kraju;
KARTELE MIĘDZYNARODOWE to porozumienie producentów dotyczące podziału rynku w celu uzyskania zysku monopolistycznego oraz równomiernego rozłożenia strat między producentami w okresie spadku popytu; * to próba przeniesienia polityki monopolistycznej na rynek międzynarodowy
OPEC (Organisation of Petroleum Exporting Countries) Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową; organizacja międzyrządowa grupująca kraje, których głównym towarem eksportowym jest ropa naftowa; została powołana w 1960 roku w Bagdadzie, obecnie siedzibą jest Wiedeń; należy do niej 12 krajów, byłymi członkami są: Gabon, Indonezja oraz Egipt;
*Członkowie: Algieria, Angola, Arabia Saudyjska, Ekwador, Irak, Iran, Katar, Kuwejt, Libia, Nigeria, Wenezuela, Zjednoczone Emiraty Arabskie
* Budynek siedziby OPEC w Wiedniu *Flaga OPEC
INTEGRACJA EKONOMICZNA proces scalania gospodarek narodowych poszczególnych krajów i tworzenia z nich jednego organizmu gospodarczego przez usuwanie ograniczeń w przepływie towarów i czynników produkcji oraz tworzenie podobnych warunków konkurencji;
INTEGRACJA REALNA to proces scalania gospodarek poszczególnych krajów bez tworzenia przez państwo organizacyjnych ram porozumienia integracyjnego albo przy minimalnych zaangażowaniu na tym polu; działania państwa są wówczas zastępowane działaniem czynników w wyjątkowy sposób sprzyjający integracji ekonomicznej;
STREFA WOLNEGO HANDLU porozumienie, którego członkowie likwidują wszystkie cła i ograniczenia pozataryfowe we wzajemnych stosunkach handlowych, pozostawiając krajom członkowskim swobodę stosowania narzędzi polityki handlowej wobec krajów spoza ugrupowania; może dotyczyć wszystkich towarów lub tylko ich części; to najprostsza i najczęściej stosowana forma preferencyjnego porozumienia handlowego;
EFTA (European Free Trade Association) Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu; organizacja gospodarcza utworzona w 1960 roku w Sztokholmie, siedziba sekretariatu jest Genewa; głównym celem było utworzenie strefy wolnego handlu pomiędzy państwami członkowskimi;
Członkowie EFTA *Wielka Brytania, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Austria, Szwajcaria *Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria
strefa wolnego handlu pomiędzy państwami EFTA powstała w 1968 roku; w 1977 roku kraje EFTA oraz kraje członkowskie EWG utworzyły strefę wolnego handlu artykułami przemysłowymi; w 1992 roku doszło do porozumienia krajów EWG i EFTA i ustalono strefę wolnego handlu dla wszystkich towarów i powstał Europejski Obszar Gospodarczy (porozumienie weszło w życie 1994 roku, nie obejmując Szwajcarii)
CEFTA (Central European Free Trade) Środkowoeuropejska Umowa o Wolnym Handlu; stowarzyszenie powstałe w 1992 roku na mocy porozumienia w Krakowie; cele: stopniowe wprowadzenie strefy wolnego handlu w postkomunistycznych krajach Europy Środkowowschodniej liberalizacja handlu większością artykułów przemysłowych;
* Flaga CEFTA *Członkowie: Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Chorwacja, Macedonia, Mołdowa, Kosowo, Serbia
UNIA CELNA to porozumienie handlowe, w którym kraje członkowskie nie tylko eliminują bariery celne i pozataryfowe we wzajemnych obrotach handlowych, a także prowadzą wspólną politykę handlową wobec krajów trzecich; przykłady: Niemiecki Związek Celny, unia celna krajów Beneluksu, Unia Europejska; unię celną i strefę wolnego handlu czasami nazywa się preferencyjnymi porozumieniami handlowymi, przedmiotem obu jest handel międzynarodowy;
WSPÓLNY RYNEK porozumienie, w którym kraje członkowskie znoszą w stosunkach wzajemnych ograniczenia w obrocie dobrami i usługami, prowadzą wspólną politykę handlową wobec krajów trzecich oraz wprowadzają nieskrępowany ruch czynników produkcji (pracy i kapitału) wewnątrz ugrupowania; to zaawansowana forma integracji i w pełnym wymiarze udało się go zrealizować w Unii Europejskiej od 1993 roku;
UNIA EKONOMICZNA to wyższa forma wspólnego rynku, w którym kraje członkowskie dokonały harmonizacji (polityka podatkowa, monetarna, społeczna) wszystkich rodzajów polityki mających wpływ na warunki konkurencji na rynkach narodowych; kiedy w unii ekonomicznej wprowadza się wspólną walutę, unia ta staje się także UNIĄ WALUTOWĄ
UNIA POLITYCZNA jest unifikacją części lub całości polityki zagranicznej i obronnej; kraje integrujące się decydują się na tworzenie unii politycznej, kiedy widzą możliwość skuteczniejszej realizacji swych celów w stosunkach z krajami trzecimi; zgodnie z porozumieniami traktatu z Maastricht (1992r.) do stopniowej realizacji unii politycznej przystąpiły kraje członkowskie Unii Europejskiej;
EFEKT KREACJI HANDLU to mechanizm, którego źródłem jest wzrost importu spowodowany wyeliminowaniem barier celnych między krajami tworzącymi unię; istnieje pewien rachunek strat i korzyści wynikających z tego efektu kreacji; korzyść dla kraju przystępującego do unii jest równa korzyść dla kraju przystępującego do unii jest równa różnicy między nadwyżką konsumenta powstałą w wyniku zwiększenia konsumpcji danego dobra i obniżenia jego ceny oraz częścią nadwyżki producenta przed zniesieniem cła przez wytwórców krajowych a utraconą na rzecz konsumentów krajowych i korzyści jakie przed zniesieniem cła trafiały w postaci wpływów z ceł do budżetu państwa;
EFEKT PRZESUNIĘCIA HANDLU to mechanizm, w którym kraj tworzący unię celną znajduje zastępcze źródło zaopatrzenia w kraju należącym do unii; cena danego dobra jest w drugim kraju wyższa niż cena tego dobra na rynku światowym, ale nie jest ona powiększona o cło; następuje zwiększenie wielkości popytu i zmniejszenie podaży krajowej, zwiększa się także wielkość importu;
DŁUGOOKRESOWE EFEKTY UNII CELNEJ pojawienie się efektów bierze się z dostosowania podmiotów gospodarczych działających na obszarze krajów tworzących unię celną do nowych warunków gospodarczych;
RODZAJE DŁUGOORESOWYCH EFEKTÓW TWORZENIA UNII CELNEJ korzystny wpływ powiększania rynku na skalę produkcji; wpływ powstania unii celnej na wzrost efektywności gospodarowania pod wpływem presji konkurencyjnej; wpływ na wielkość przedsiębiorstw; korzyści związane z działaniem tak zwanej krzywej uczenia się;
KORZYŚCI Z UNII CELNEJ zniesienie barier handlowych między krajami należącymi do ugrupowania integracyjnego oraz wprowadzanie barier w stosunkach z krajami trzecimi; długookresowy wpływ na możliwość osiągania korzyści z długookresowej liberalizacji handlu międzynarodowego w skali całego świata;
GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu powołane w 1948 roku w Genewie; celem było działanie w kierunku liberalizacji handlu międzynarodowego, poprzez ustalanie reguł określających zasady postępowania w handlu międzynarodowym oraz przez zapewnienie na forum do wielostronnych rokowań na temat liberalizacji obrotów handlowych; według krajów stowarzyszonych w GATT handel międzynarodowy powinien przebiegać według dwóch głównych zasad;
ZASADA WZAJEMNOŚCI KLAUZULA NAJWYŻSZEGO UPRZYWILEJOWANIA (KNU) polega na uznaniu konieczności obustronnego charakteru ustępstw w dziedzinie ułatwienia dostępu do swego rynku; istnieją przypadki odstępstw od tej zasady, np. System Powszechnych Preferencji Celnych - GSP
ZASADA NIEDYSKRYMINACJI polega na obowiązku jednakowego traktowania przez każdy kraj członkowski wszystkich swych partnerów należących do GATT; wyrazem dążenia GATT do realizacji zasady niedyskryminacji jest tzw. Klauzula największego uprzywilejowania, według której obniżenie taryfy celnej w stosunku do jednego z partnerów musi spowodować taką samą redukcję w stosunku do innych krajów; zasada ta wyraża się także w klauzuli narodowej;
ZASADA TRAKTOWANIA NARODOWEGO (KLAUZULA NARODOWA) To obowiązek nie gorszego (równego) traktowania towarów pochodzących z zagranicy w stosunku do towarów krajowych
ZASADA INTERWENCJI JEDYNIE ZA POŚREDNICTWEM CEŁ - Określa możliwość podjęcia interwencji w odniesieniu do handlu międzynarodowego jedynie za pośrednictwem instrumentów taryfowych, podczas gdy stosowanie innych środków polityki handlowej jest zakazane
WTO (World Trade Organisation) Światowa Organizacja Handlu; jest kontynuatorką GATT, pełnoprawną organizacją międzyrządową mającą osobowość prawną; obecnie należy do niej 153 kraje (lipiec 2008); rozpoczęła swoją działalność 1.01.1995 roku a została powołana podczas tzw. Rundy Urugwajskiej;
CELE: liberalizacja światowego handlu; prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel; rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej; przestrzeganie praw własności intelektualnej;
* Członkowie WTO
GATS (General Agreement on Trade in Services) Układ Ogólny w Sprawie Handlu Usługami - Stanowi on potwierdzenie znaczenia przywiązywanego do zagadnień serwilizacji rozwiniętych gospodarek oraz stałego wzrostu wolumenu handlowego w zakresie usług. W ramach tego układu prowadzone są negocjacje dotyczące liberalizacji handlu. Kolejne nowe zobowiązania zapisywane są w kolejnych protokołach.
Układ ten wprowadził wiele zasad dotyczących handlu usługami: zasadę wzajemności zasadę traktowania narodowego zasadę przejrzystości prawa oraz przepisów i praktyk administracyjnych zasadę określania ograniczeń dostępu do rynku
Zasada przejrzystości prawa oraz przepisów i praktyk administracyjnych Określa obowiązek udostępniania innym członkom informacji o regulacjach prawnych dotyczących lub wpływających na międzynarodowych handel usługami
Zasada określania ograniczeń dostępu do rynku Określa obowiązek umieszczania na liście szczegółowych zobowiązań ograniczeń dostępu do rynku. Skutkuje to zakazem stosowania ograniczeń (standstill) innych niż wymienione, stanowiąc rozwinięcie zasady traktowania narodowego
Zasada określania ograniczeń dostępu do rynku Określa obowiązek umieszczania na liście szczegółowych zobowiązań ograniczeń dostępu do rynku. Skutkuje to zakazem stosowania ograniczeń (standstill) innych niż wymienione, stanowiąc rozwinięcie zasady traktowania narodowego
Inne organizacje wspierające liberalizację handlu IMF International Monetary Fund Międzynarodowy Fundusz Walutowy Bank Światowy World Bank International Bank for Reconstruction and Development Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju OECD Organization for Economic Cooperation and Development Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju UNCTAD United Nations Conference on Trade and Development Konferencja Narodów Zjednoczonych do Spraw Handlu i Rozwoju
Efekty procesu liberalizacji handlu: POZYTYWNE - wzrost obrotów handlowych - wzrost konkurencji na rynkach wywołujący wzrost innowacyjności, obniżkę kosztów, poprawę jakości, większy wybór dla klientów, pobudzanie alokacji zasobów NEGATYWNE - Wzrost obrotów handlowych nie przekłada się systemowe rozwiązania np. w zakresie likwidacji głodu, zadłużenia czy AIDS