Informacja z kontroli jakości handlowej i prawidłowości oznakowania ryb i przetworów rybnych W III kwartale w powyższym zakresie przeprowadzono 16 kontroli obejmując nimi: 4 hurtownie w Katowicach, Bielsku - Białej, Częstochowie i Bytomiu, 1 hipermarket w Sosnowcu, 11 placówek detalicznych w Bytomiu, Katowicach, Mikołowie, Zabrzu, Częstochowie, Kłobucku, Myszkowie, Bielsku - Białej oraz w Żywcu. Ogółem zbadano 232 partie ryb i przetworów rybnych wartości zł 52.748,- z których zakwestionowano 96 partii tj. 41%. Ocenie poddano towary z niżej podanych grup towarowych tj.: - przetworów rybnych marynowanych - 49 partii kwestionując 17 partii tj. 35% - sardynek - 14 partii kwestionując 4 tj. 29% - tuńczyka bonito - 14 partii kwestionując 2 tj. 14% - pozostałych konserw - 47 partii kwestionując 6 tj. 13% - ryb świeżych - 13 partii kwestionując 6 tj. 46% - ryb mrożonych - 52 partie kwestionując 37 tj. 71% - ryb wędzonych - 26 partii kwestionując 14 tj. 54% - innych ( sałatki rybne ) - 17 partii kwestionując 10 tj. 59% Jakość Badając jakość znajdujących się w obrocie wyrobów - do badań laboratoryjnych pobrano próby z 36 partii, z których zakwestionowano 5 tj. 14% ilości skontrolowanych partii. Ponadto do oceny organoleptycznej pobrano próby z 7 partii ryb świeżych i wędzonych, nie kwestionując żadnej z nich. Nieprawidłowości w zakresie jakości stwierdzono jedynie w grupie przetworów marynowanych, z których na zbadane 14 partii zakwestionowano 5 tj.: 21 op. jednostkowych a' 400 g rolmopsów w zalewie octowej korzennej z uwagi na zaniżoną zawartość ryby w jednej próbie 37 ± 2% zamiast 40 proc. według deklaracji na opakowaniu, 26 op. jednostkowych a' 650 g wiejskich filetów śledziowych w oleju z cebulką z uwagi na zaniżoną zawartość ryby w trzech próbach 2x48 ± 2% i 49 ± 2% zamiast 53 proc. według deklaracji na opakowaniu, 22 op. jednostkowe a' 800 g filetów śledziowych w oleju wiejskim z uwagi na zaniżoną zawartość ryby we wszystkich pięciu badanych próbkach 38 ± 2; 2x39 ± 2; 40 ± 2 i 41 ± 2% zamiast 44 proc. według deklaracji na opakowaniu, 33 op. jednostkowe a' 220 g koreczków śledziowych w oleju z uwagi na zaniżoną zawartość ryby w dwóch próbkach 50 ± 2% i 52 ± 2% zamiast 55% według deklaracji na opakowaniu, 22 op. jednostkowe a' 800 g filetów śledziowych panierowanych i smażonych w zalewie octowej z uwagi na zaniżoną zawartość ryby w 4 próbach 278 g ± 6g, 267 g ± 6 g, 259 g ±6 g i 265 g ± 6 g, zamiast 300 g według deklaracji na opakowaniu, oraz zaniżoną masę netto we wszystkich próbkach o 11 g; 30 g; 14 g; 29 g i 23 g (było 789 g; 770 g; 786 g; 771 g i 777 g zamiast 800 g). Wartości te nie przekraczały jednak dwukrotnej wartości błędu T₁ podanego w ustawie o towarach paczkowanych z dnia 07.05.2009 roku (Dz. U z 2009 r. nr 91, poz. 740). Kwestionowane przetwory rybne tj. wiejskie filety śledziowe w oleju z cebulką a' 650 g, filety śledziowe w oleju wiejskim a' 800 g, koreczki śledziowe w oleju a' 220 g oraz filety śledziowe panierowane i smażone w zalewie octowej a' 800 g decyzją przedsiębiorcy zostały przeznaczone do zniszczenia, natomiast partię rolmopsów w zalewie octowej korzennej a' 400 g z uwagi na nieznaczne zaniżenie zawartości ryby w jednej próbie dopuszczono do obrotu. W związku z powyższym skierowano stosowne pisma do producentów w/w. wyrobów, właściwych terenowo Wojewódzkich Inspektoratów Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych oraz Urzędu Miar. 1
Oznakowanie Badając prawidłowość oznakowania znajdujących się w obrocie ryb i przetworów rybnych, kontrolą objęto 213 partii, z których zakwestionowano 65 partii tj. 31%. Nieprawidłowości w oznakowaniu polegały na: całkowitym braku oznaczeń handlowych na 16 partiach ryb t.j.: - 9,66 kg filetów mrożonych z soli - 1,88 kg filetów mrożonych z maruny - 4,95 kg filetów mrożonych z mintaja - 6,45 kg filetów mrożonych z pangi - 8,24 kg płatów śledziowych zielonych mrożonych - 4,43 kg tusz mrożonych z nototenii - 4,44 kg tusz mrożonych z makreli - 2 kg tusz mrożonych z grenadiera - 2,19 kg tusz mrożonych z miruny - 3,48 kg tusz mrożonych z dorsza - 0,40 kg filetów mrożonych z dorsza - 2,40 kg dorsza czarnego mrożonego b/s - 2,10 kg karguleny mrożonej - 1,30 kg mintaja mrożonego - 2,40 kg morszczuka mrożonego - 0,40 kg łososia mrożonego nieuwidocznieniu w miejscu sprzedaży metody produkcji, obszaru połowu, a w przypadku ryb w glazurze - zawartości glazury lub ryby na: - 48 kg filetów z pangi b/s w glazurze - 40 kg filetów z limandy b/s w glazurze - 10,50 kg tusz z nototenii bez ogona w glazurze - 7 kg płatów śledziowych w glazurze - 4 kg steków z halibuta w glazurze - 3 kg filetów z soli w glazurze - 14 kg filetów z morszczuka b/s w glazurze - 1,50 kg filetów z mintaja kostka w glazurze - 2,50 kg filetów z pangi b/s w glazurze - 5,10 kg filetów z tilapii b/s w glazurze - 1,50 kg filetów z czarniaka mrożonego - 2,80 kg filetów z pangi b/s w glazurze - 1,50 kg morszczuka tusze mrożonego - 1,80 kg steków z halibuta w glazurze - 1,80 kg filetów z pangi b/s w glazurze - 0,90 kg filetów z tilapii mrożonej - 4 kg filetów z mintaja kostka mrożonych - 0,80 kg filetów z karmazyna z/s w glazurze - 0,50 kg steków z halibuta w glazurze - 11 kg pstrąga świeżego patroszonego - 1,1 kg fileta z pstrąga świeżego - 0,17 kg pstrąga patroszonego świeżego - 1,50 kg dorsza wędzonego n/c - 2 kg szprota wędzonego n/c - 1,50 kg łososia wędzonego n/z - 4 kg steków z łososia wędzonych n/z - 1,60 kg trewala wędzonego n/g - 2,10 kg piklinga wędzonego n/g 2
- 1,20 kg szprotów wędzonych n/g Z wyjaśnień właścicieli sklepów wynika, że w/w ryby otrzymali w opakowaniach zbiorczych, prawidłowo oznakowanych lecz po rozpakowaniu towaru wyrzucili opakowania. nieokreśleniu funkcji technologicznej wykazanych w składzie substancji dodatkowych na: - 9 op. jednostkowych a' 650 g filetów śledziowych marynowanych w oleju Matias korzenny" - 5 op. jednostkowych a' 500 g moskalików - szprotów marynowanych w zalewie octowej - 240 op. jednostkowych konserwy sałatka pikantna z makreli" a' 130g - 14 op. jednostkowych sardynek w sosie pomidorowym a' 240 g umieszczeniu niewłaściwego określenia poprzedzającego datę ważności tj. należy spożyć przed" zamiast należy spożyć do" lub najlepiej spożyć przed" na: - 16 op. jednostkowych sairy w oleju a' 250g - 3 op. jednostkowych podwędzanych filetów śledziowych w oleju a' 200 g - 8 op. jednostkowych szprotek smażonych w sosie pomidorowym a' 240 g - 132 op. jednostkowych tuńczyka rozdrobnionego w sosie własnym a' 185 g niewskazaniu, w którym miejscu opakowania znajduje się data ważności lub błędnym wskazaniu miejsca na: - 14 op. jednostkowych ww. sardynek w sosie pomidorowym a' 240 g - 5 op. jednostkowych sardynek w sosie roślinnym a' 240 g - 37 op. jednostkowych w tuńczyka kawałkach w sosie własnym a' 185 g - 3 op. jednostkowych ww. podwędzanych filetów śledziowych w oleju a' 200 g - 8 op. jednostkowych ww. szprotek smażonych w sosie pomidorowym a' 240 g uwidocznieniu terminu przydatności do spożycia w sposób nieczytelny na 0,60 kg trewala wędzonego n/g podaniu w oznakowaniu zaniżonej zawartości ryby w stosunku do użytej zalewy na: - 72 op. jednostkowych sardynek w oleju roślinnym Laguna" a' 125 g - 5 op. jednostkowych ww. sardynek w sosie roślinnym a' 240 g - 4 op. jednostkowych sardynek w oleju roślinnym Meg" a' 125 g podaniu wagi sardynek po sterylizacji w proc. zamiast w gramach na: -14 op. jednostkowych ww. sardynek w sosie pomidorowym a' 240 g - 5 op. jednostkowych ww. sardynek w sosie roślinnym a' 240 g zastosowaniu niewłaściwego opisu handlowego dla tuńczyka rozdrobnionego na 132 op. jednostkowych ww. tuńczyka rozdrobnionego w sosie własnym a' 185 g, niepodaniu imienia i nazwiska lub formy prawnej przedsiębiorcy oraz kategorii wyszczególnionego w składzie oleju na 16 op. jednostkowych ww. sairy w oleju a' 250g, nieumieszczeniu nazwy środka spożywczego, zawartości netto i daty ważności w jednym polu widzenia na: - 2 partiach (42 i 100 op. jedn.) filetów śledziowych w oleju a' 170 g - 18 op. jednostkowych krajanki śledziowej w pikantnym sosie chili a' 330 g nieumieszczeniu warunków przechowywania w sąsiedztwie daty ważności i podaniu daty ważności w sposób niezrozumiały tj. 06-08.09" na ww. 18 op. jednostkowych krajanki śledziowej w pikantnym sosie chili a' 330 g nieuwidocznieniu ilościowej zawartości składnika występującego w nazwie środka spożywczego na 8 op. jednostkowych rolmopsów - płatów śledziowych marynowanych AHOY" a' 400 g braku określenia zawiera substancję słodzącą" przy wykazaniu jej w składzie na 9 op. jednostkowych płatów śledziowych a' la Bismarck marynowanych w zalewie AHOY" a' 400 g, 3
uwidocznieniu informacji dotyczącej składników w sposób nieczytelny (nadrukowanie na napisach ciemnobrązowego fragmentu kotwicy) na 4 op. jednostkowych śledzi opiekanych w zalewie octowej a' 800 g braku w nazwie handlowej jak również w wykazie składników rodzaju procesu technologicznego zastosowanego w trakcie produkcji na 3 op. jednostkowych filetów śledziowych po góralsku a' 500 g Towary bez oznaczeń handlowych i z nieczytelną datą ważności zostały wycofane ze sprzedaży z przeznaczeniem na potrzeby własne, natomiast pozostałe towary dopuszczono do obrotu z dotychczasowymi oznaczeniami. W związku z powyższym skierowano stosowne wystąpienia do producentów oraz właściwych terenowo Wojewódzkich Inspektoratów Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. W zakresie aktualności terminów przydatności do spożycia i dat minimalnej trwałości zbadano 196 partii towarów kwestionując 9 partii: - 3 partie sałatek rybnych tj. 2,50 kg krajanki śledziowej w sosie tatarskim, 0,55 kg surimi z ananasem i warzywami oraz sałatki delikatesowej po upływie terminu przydatności do spożycia odpowiednio o 5 dni, 5 dni i 21 dni - 6 partii sałatek rybnych tj. 2,50 kg koreczków z warzywami w oleju, 1,60 kg przysmaku gajowego, 0,50 kg filetów śledziowych marynowanych w sosie ekwadorskim, 1,80 kg filetów śledziowych z rodzynkami, 1,50 kg płatów śledziowych a' la Bismarck i 0,80 kg sałatki farmerskiej z warzywami po upływie terminu przydatności do spożycia odpowiednio o 4 dni, 1 miesiąc i 23 dni, 8 dni, 14 dni, 17 dni i 21 dni. W/w. partie sałatek zostały przez właścicieli sklepów wycofane ze sprzedaży z przeznaczeniem na potrzeby własne. O powyższym fakcie powiadomiono organy sanitarne, a osoby odpowiedzialne ukarano grzywnami w drodze mandatów karnych. Badając warunki i sposoby przechowywania ryb i przetworów rybnych do wymagań producentów oraz ogólnych wymagań higieny, zawartych w rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych ( Dz. U. L. 139 z 30.04.2004, s.1, Polskie Wyd. Specj. Rozdz. 13,t. 34, s. 319) (kontrolą objęto 213 partii stwierdzając nieprawidłowości w 2 sklepach tj. w Bielsku - Białej, gdzie: nie przestrzegano właściwej segregacji asortymentowej towarów przechowując w jednym urządzeniu chłodniczym mięso,przetwory mięsne i mleczarskie wraz z rybami wędzonymi(0,25 kg brzuszków z łososia i 2,50 kg makreli). W toku kontroli dokonano właściwej segregacji. W Żywcu gdzie: - 3 partie ryb świeżych - 0,36 kg pstrąga patroszonego, 0,50 kg karpia patroszonego i 0,88 kg leszcza patroszonego oferowano w ladzie chłodniczej w temperaturze +50C zamiast do +30C, - 2 partie ryb mrożonych - 20,68 kg dorsza czarniaka i 3,40 kg makreli przechowywano w szafie chłodniczej w temperaturze +80C, w stanie całkowitego rozmrożenia, - 4 partie ryb wędzonych tj.- 5 kg dorsza, 3 kg piklinga, 3 kg łososia brzuszki i 2,50 kg szprotów, - 6 partii przetworów marynowanych luzem tj. - 2 kg filetów śledziowych w oleju po wiejsku, 3 kg śledzi solonych, 3 kg śledzi po góralsku, 2 kg filetów śledziowych w oleju, 2 kg moskalików delikatesowych i 4 kg filetów śledziowych solonych Matias" przechowywano poza urządzeniami chłodniczymi w temperaturze otoczenia ok. +200C. Ryby świeże i mrożone właścicielka sklepu wycofała ze sprzedaży z przeznaczeniem do zniszczenia, natomiast ryby wędzone i przetwory marynowane przełożyła do urządzeń chłodniczych. Ponadto w obu przypadkach zawiadomiono służby sanitarne, a osoby odpowiedzialne ukarano grzywnami w drodze mandatów karnych. Zgodność zawartości netto z rzeczywistą produktów badanych laboratoryjnie sprawdzono w stosunku do 170 próbekop. jednostkowych stwierdzając niezgodność w 5 próbkach filetów śledziowych panierowanych i smażonych w zalewie octowej a' 800 g Badając przestrzeganie postanowień art. 59 ust. 4 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U z 2006 r. nr 171, poz.1225 ze zm. ) nieprawidłowości stwierdzono w jednym sklepie rybnym w Bytomiu, w którym dla zatrudnionej na stanowisku kierownika sklepu osoby okazano zaświadczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych z ważnością do czerwca 2007 roku. Za powyższe właściciela sklepu ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. 4
Kontrola prawidłowości oznaczania przetworów rybnych cenami przeprowadzona w 12 sklepach wykazała, iż : - w sklepie rybnym w Mikołowie - przy 12 partiach oferowanych do sprzedaży ryb i przetworów rybnych nie uwidoczniono w ogóle cen, natomiast pozostałe towary oznaczone były wywieszkami cenowymi zawierającymi jedynie nazwę towaru i cenę detaliczną, nie podano natomiast cen jednostkowych i jednostek miar, do których odnoszą się uwidocznione ceny, - w sklepie w Zabrzu - 9 partii przetworów rybnych oznaczonych było wywieszkami zawierającymi jedynie cenę detaliczną, nie podano natomiast nazw towarów, cen jednostkowych i jednostek miar, do których odnoszą się uwidocznione ceny. Właścicieli tych placówek ukarano grzywnami w drodze mandatów karnych. W wyniku kontroli skierowano: 18 wystąpień do WIJHARS, 5 wystąpień do organów nadzoru sanitarnego, 1 wystąpienie do Urzędu Miar, oraz nałożono10 mandatów karnych na łączną kwotę zł 1.800. Podsumowanie Analizując wyniki przeprowadzonych kontroli należy stwierdzić, że ogólny wskaźnik wadliwości ryb i przetworów rybnych znacznie wzrósł. W toku bieżących kontroli zakwestionowano ogółem 41% badanych partii, podczas gdy w III kwartale 2008 roku tylko 23% Wzrost ten nastąpił prawie we wszystkich grupach towarowych i tak: - w grupie marynat - z 15% do 35% - w grupie tuńczyk bonito - w 2008 roku nie kwestionowano żadnej partii, a obecnie 14% - w grupie ryb świeżych - w 2008 roku nie kwestionowano żadnej partii, a obecnie 46% - w grupie ryb mrożonych - z 41% do 71% - w grupie ryb wędzonych z 36% do 54% - w grupie inne - w 2008 roku nie kwestionowano żadnej partii, a obecnie 59% Biorąc natomiast pod uwagę jakość ryb i ich przetworów w stosunku do roku ubiegłego należy stwierdzić, że uległa ona poprawie. Powyższe potwierdza wskaźnik wadliwości wynoszący obecnie 14%., a w 2008 roku - 57%. Należy jednak zauważyć, że w ubiegłym roku z zakwestionowanych partii aż 63% stanowiły ryby mrożone w glazurze, których w toku bieżących kontroli tutejszy Inspektorat nie pobierał do badań laboratoryjnych. Znacznie wzrósł wskaźnik wadliwości w zakresie znakowania ryb i ich przetworów - obecnie zakwestionowano 31% ocenianych partii podczas gdy w 2008 roku tylko 14%. Na jego wysokość miał wpływ przede wszystkim całkowity brak oznaczeń na 16 partiach ryb mrożonych, oraz nieuwidocznienie w miejscu sprzedaży informacji dot. metody produkcji, obszaru połowu, a w przypadku ryb w glazurze dodatkowo zawartości glazury lub ryby - na 29 partiach ryb w glazurze, świeżych i wędzonych sprzedawanych luzem (na ogólną ilość 65 zakwestionowanych partii ryb i ich przetworów). Z wyjaśnień właścicieli sklepów wynikało, że ryby te otrzymali w opakowaniach zbiorczych prawidłowo oznakowanych lecz po rozpakowaniu towaru, przez nieuwagę wyrzucili opakowania, lub też posiadali je ale nie uwidocznili wymaganych informacji, tłumacząc się nieznajomością obowiązujących przepisów. W zakresie przestrzegania przez producentów i dystrybutorów przepisów unijnych nastąpiła istotna poprawa, o czym świadczy fakt, że w toku bieżących kontroli nie stwierdzono w oznaczeniach ryb i przetworów rybnych w op. jednostkowych braku informacji dot. metody produkcji, obszaru połowu, a w przypadku ryb w glazurze zawartości glazury lub ryby. Inne nieprawidłowości stwierdzono w mniejszym zakresie tj. w blisko 13% kontrolowanych sklepów nie przestrzegano przepisów dot. cen, oferowano towary po upływie ich dat ważności oraz nieprawidłowo przechowywano ryby i ich przetwory. Biorąc pod uwagę rozmiar stwierdzonych nieprawidłowości głównie w zakresie nieprzestrzegania przepisów dot. oznaczeń oferowanych do sprzedaży ryb i ich przetworów w tym luzem tut. Inspektorat uważa za zasadne 5
kontynuowanie kontroli w w/wym. zakresie ze szczególnym zwróceniem uwagi na małe sklepy rybne. 6