Krąg tematyczny I: Powrót do szkoły

Semestr I Scenariusze zajęć muzycznych Krąg tematyczny I: Powrót do szkoły Temat 1.: Czas do szkoły ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Czas do szkoły. Śpiewanie gamy C-dur solmizacją i nazwami literowymi. Granie gamy na dzwonkach. Wprowadzenie pojęcia: akompaniament. Granie na instrumentach perkusyjnych. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 4 5, Piosenki dla ucznia CD 1 nr 1, 33, instrumenty perkusyjne: dzwonki, trójkąty, bębenki CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Czas do szkoły śpiewa gamę C-dur solmizacją, nazwami literowymi i z podanym tekstem gra gamę na dzwonkach zna pojęcie akompaniament realizuje akompaniament na instrumentach perkusyjnych PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Muzyczne powitanie śpiewanie piosenki powitalnej Do szkoły! połączone z zabawą ruchową. Dziś witamy znowu szkołę. Na naukę czas! I wesoło zaśpiewamy, zatańczymy wraz! Opis zabawy: Uczniowie ustawieni są w kręgu w parach, zwróceni twarzami do siebie, trzymają się w parach za ręce wewnętrzne. Dziś witamy znowu szkołę cztery kroki marszu w przód po kręgu. Na naukę czas! zwrot w parach twarzami do siebie, 2 klaśnięcia w swoje dłonie, 2 klaśnięcia w dłonie partnera (w rytmie ćwierćnut). I wesoło zaśpiewamy cztery kroki marszu w przód po kręgu. Zatańczymy wraz! dzieci stojące wewnątrz kręgu wykonują w miejscu obrót w prawo czterema krokami, dzieci w zewnętrznym kręgu wykonują w tym czasie cztery kroki w przód po kręgu do następnego partnera. Zabawę należy powtórzyć. 2. Nauka piosenki Czas do szkoły (s. 4). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np. Do czego zapraszają słowa refrenu? Jaki nastrój ma piosenka? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. Wskazówka realizacyjna: Należy zwrócić szczególną uwagę na precyzyjne wykonanie rytmu punktowanego (czyli wartości rytmicznych z kropką i ich dopełnienia) w refrenie. 1

3. Wykonanie piosenki z prostym układem ruchowym według instrukcji zawartych w poleceniu (ćw. 1, s. 4). 4. Śpiewanie gamy C-dur (ćw. 2, s. 5). Nauczyciel przypomina fonogestykę w dowolnej kolejności pokazuje fonogesty; zadaniem uczniów jest podanie nazwy dźwięku odpowiadającego fonogestowi (w formie zabawy). Następnie, w ramach utrwalenia nazw solmizacyjnych, nauczyciel pokazuje fonogestami dźwięki melodii piosenki Wlazł kotek na płotek, a uczniowie ją śpiewają. Uczniowie śpiewają gamę C-dur nazwami solmizacyjnymi z fonogestyką. Nauczyciel przypomina nazwy literowe nut, a następnie uczniowie śpiewają gamę C-dur nazwami literowymi. Na zakończenie uczniowie śpiewają gamę z podpisanym pod nią tekstem. 5. Klocki rytmiczne wklejenie klocków według zapisu nutowego (ćw. 3, s. 5). Uczniowie grają na dzwonkach gamę C-dur w górę i w dół. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy: jedna będzie grała gamę ćwierćnutami, druga w tym czasie będzie klaskała w rytmie całych nut (nauczyciel głośno liczy do czterech). Następnie obydwie grupy grają gamę na dzwonkach w rytmie według zapisu. 6. Wprowadzenie pojęcia akompaniament (ramka s. 5). Nauczyciel czyta uczniom wyjaśnienie pojęcia akompaniament. Rozmawia z uczniami o akompaniowaniu. Omawia wydarzenie muzyczne, koncert, kiedy jednemu artyście, np. śpiewakowi, akompaniuje inny artysta na fortepianie lub skrzypek wykonuje koncert skrzypcowy, a akompaniuje (towarzyszy) mu orkiestra. 7. Wykonanie akompaniamentu do refrenu piosenki Czas do szkoły (ćw. 4, s. 5). Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy: śpiewającą, grającą na bębenkach i grającą na trójkątach. Z grupami instrumentalnymi ćwiczy akompaniament: najpierw uczniowie grający na bębenkach wymawiają sylabę bum, a grający na trójkątach sylabę trrrrr, zgodnie z podanym rytmem: Powyższy schemat powtarza się. Następnie obydwie grupy wykonują rytm na instrumentach. Uczniowie śpiewają piosenkę, w refrenie akompaniują na instrumentach, zgodnie z poleceniem w ćwiczeniu. Grupy mogą zamieniać się rolami. 2

8. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia na s. 5 w ramach edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest uruchomienie rąk i całej sylwetki uczniów. 9. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie pierwszej zwrotki i refrenu piosenki. Uwaga! Nauczyciel powinien poinformować dzieci, a także ich rodziców (np. na pierwszym zebraniu) o konieczności nabycia fletu podłużnego (prostego) sopranowego C, na którym dzieci będą grały w klasie trzeciej. Dotyczy to tych nauczycieli, którzy zdecydują się na wprowadzenie kursu gry na flecie. Należy szczególnie uwrażliwić rodziców na to, by kupili dzieciom flet, a nie fujarkę. Krąg tematyczny II: Mała i wielka ojczyzna Temat 2.: Mazurek Dąbrowskiego ZAPIS W DZIENNIKU Nauka Mazurka Dąbrowskiego. Poznanie historii hymnu polskiego. Granie na dzwonkach fragmentu Ody do radości. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 6 8, Piosenki dla ucznia CD 1 nr 33, Utwory do słuchania i zabawy, CD 2 nr 1 3, dzwonki CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa hymn państwowy zna okoliczności powstania polskiego hymnu narodowego wie, jak zachować się podczas śpiewania oraz słuchania hymnu polskiego i hymnów innych narodów wykonuje na dzwonkach Odę do radości nieoficjalny hymn Zjednoczonej Europy PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Muzyczne powitanie śpiewanie piosenki powitalnej Do szkoły! połączone z zabawą ruchową (CD 1 nr 33). Dziś witamy znowu szkołę. Na naukę czas! I wesoło zaśpiewamy, zatańczymy wraz! Opis zabawy: Uczniowie ustawieni są w kręgu w parach, zwróceni twarzami do siebie, trzymają się w parach za ręce (wewnętrzne). Dziś witamy znowu szkołę cztery kroki marszu w przód po kręgu. Na naukę czas! zwrot w parach twarzami do siebie, 2 klaśnięcia w swoje dłonie, 2 klaśnięcia w dłonie partnera (w rytmie ćwierćnut). I wesoło zaśpiewamy cztery kroki marszu w przód po kręgu. Zatańczymy wraz! dzieci stojące wewnątrz kręgu wykonują w miejscu obrót w prawo czterema krokami, dzieci w zewnętrznym kręgu wykonują w tym czasie cztery kroki w przód po kręgu do następnego partnera. Zabawę należy powtórzyć. 3

2. Nauka Mazurka Dąbrowskiego (ćw. 1, s. 6). Nauczyciel prezentuje nagranie hymnu (CD 2 nr 1). Wyjaśnia znaczenia słów i zwrotów niezrozumiałych dla dzieci: obca przemoc wzięła, za twoim przewodem, złączym się, przejdziem, będziem, wrócim się, Czarniecki, Bonaparte, po szwedzkim zaborze. Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa hymn z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają cały hymn. Wskazówka realizacyjna: Podczas śpiewania hymnu należy zwrócić szczególną uwagę na wykonanie melizmatów, czyli zaśpiewanie kilku (w tym przypadku dwóch) dźwięków na jednej sylabie. W zapisie nutowym Mazurka Dąbrowskiego melizmaty są przedstawione jako dwie ósemki połączone poprzecznym wiązaniem, a dodatkowo między ich główkami znajduje się łuk (legato = wł. łączyć). Podczas nauki hymnu uczniowie nie muszą stać na baczność. Zaśpiewanie hymnu we właściwej postawie. 3. Poznanie historii powstania Mazurka Dąbrowskiego (s. 7 ramka). Nauczyciel na podstawie informacji podanych na s. 7 opowiada o okolicznościach powstania hymnu polskiego. Przy okazji zwraca uwagę, że hymn jest jednym z trzech symboli narodowych (oprócz flagi i godła) i należy im oddać szczególny szacunek w przypadku hymnu jest to właściwa postawa podczas jego wykonywania lub słuchania. Nauczyciel zwraca uwagę na utrwalenie dzieciom prawidłowego tytułu hymnu, gdyż często używany jest zamiennie (błędnie!) incipit: Jeszcze Polska nie zginęła. 4. Wysłuchanie Mazurka Dąbrowskiego w postawie zasadniczej (ćw. 2, s. 7). Nauczyciel prezentuje nagranie hymnu przez orkiestrę wojskową (CD 2 nr 3). 5. Określenie charakteru polskiego hymnu (ćw. 3, s. 7). Uczniowie podkreślają wyrazy charakteryzujące nastrój melodii Mazurka Dąbrowskiego. 6. Rozmowa o poszanowaniu symboli narodowych innych krajów (s. 7 ramka). 7. Rozwiązanie krzyżówki utrwalającej pojęcie: hymn (ćw. 4, s. 8). 8. Rozmowa o hymnie Zjednoczonej Europy (s. 8 ramka i ćw. 5). Uwaga! Za nieoficjalny hymn Zjednoczonej Europy jest uznawana wyłącznie wersja instrumentalna Ody do radości (pochodzi z IX Symfonii, cz. IV L. van Beethovena). Zatem śpiewanie jej w postawie zasadniczej jest błędem. 9. Zagranie na dzwonkach Ody do radości (ćw. 6, s. 8). Nauczyciel ćwiczy z uczniami melodię fragmentami, po 2 takty, zwracając uwagę na precyzyjne wykonanie rytmu w 4 i 8 takcie (ćwierćnuta z kropką i ósemka). W tym celu należy najpierw odczytać rytm sylabami rytmicznymi, a potem kilkakrotnie wyklaskać schemat: Na zakończenie wszyscy wspólnie grają Odę do radości na dzwonkach z towarzyszeniem nagrania z CD 2 nr 3. 10. Muzyczne pożegnanie (ćw. 7, s. 8). Jeżeli szkoła nie ma swojego hymnu, wtedy uczniowie mogą zaśpiewać hymn przedszkola, do którego chodzili (o ile taki hymn istniał), albo inny. Jeśli nie znają mogą zaśpiewać pierwszą zwrotkę i refren Mazurka Dąbrowskiego. Należy przypomnieć uczniom o zachowaniu właściwej postawy. 4

Krąg tematyczny III: Ja i moi koledzy Temat 3.: Nasza piosenka ZAPIS W DZIENNIKU Nauka Naszej piosenki. Granie akompaniamentu na instrumentach perkusyjnych. Poznanie budowy i brzmienia klarnetu. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa Naszą piosenkę realizuje partyturę rytmiczną rozpoznaje brzmienie klarnetu i zna jego budowę Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 9 11, CD 1 nr 2, 33, CD 2 nr 4 6, instrumenty perkusyjne: bębenek, grzechotki, tamburyn, pudełko akustyczne; krepina i sznurek PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Muzyczne powitanie śpiewanie piosenki powitalnej Do szkoły! połączone z zabawą ruchową (CD 1 nr 33). Dziś witamy znowu szkołę. Na naukę czas! I wesoło zaśpiewamy, zatańczymy wraz! Opis zabawy: Uczniowie ustawieni są w kręgu w parach, zwróceni twarzami do siebie, trzymają się w parach za ręce (wewnętrzne). Dziś witamy znowu szkołę cztery kroki marszu w przód po kręgu. Na naukę czas! zwrot w parach twarzami do siebie, 2 klaśnięcia w swoje dłonie, 2 klaśnięcia w dłonie partnera (w rytmie ćwierćnut). I wesoło zaśpiewamy cztery kroki marszu w przód po kręgu. Zatańczymy wraz! dzieci stojące wewnątrz kręgu wykonują w miejscu obrót w prawo czterema krokami, dzieci w zewnętrznym kręgu wykonują w tym czasie cztery kroki w przód po kręgu do następnego partnera. Zabawę należy powtórzyć. 2. Nauka piosenki pt. Nasza piosenka (s. 9). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np. Gdzie śpiewają uczniowie trzeciej klasy? Jaki okrzyk pojawia się w piosence? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. Wskazówka realizacyjna: Należy zwrócić uwagę na precyzyjne wykonanie rytmu punktowanego (wartości rytmiczne z kropką) oraz precyzyjne wyliczenie pauz, ponieważ dzieci mają skłonność do ich skracania. 3. Wykonanie piosenki zgodnie z instrukcją (ćw. 1, s. 9). 5

4. Realizacja partytury rytmicznej akompaniamentu do piosenki (ćw. 2, s. 10). Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy jedna będzie śpiewać i maszerować według instrukcji w zeszycie muzycznym, a druga grać akompaniament zgodnie z zapisem w partyturze. Uczniom z grupy instrumentalnej nauczyciel rozdaje instrumenty perkusyjne i ćwiczy akompaniament. Na początku poszczególne grupy instrumentalne odczytują zapisany rytm tataizacją, a potem grają go na swoich instrumentach. Następnie nauczyciel łączy po dwie grupy: bębenki i grzechotki, a potem tamburyny i pudełka, a po opanowaniu rytmu grają wszystkie cztery grupy instrumentów. Na zakończenie grupy wokalna i instrumentalna wspólnie wykonują piosenkę. Uwaga! Jeśli wystarczy czasu, można zamienić uczniów rolami, ale wówczas należy od początku przygotować grupę instrumentalną. 5. Słuchanie utworu, w którym główna melodia wykonywana jest na klarnecie (CD 2 nr 6); rozwiązanie rebusu hasło: klarnet (ćw. 3, s. 10). Muzyka klezmerska wywodzi się z XVIII wieku. Zajmowali się nią żydowscy wędrowni muzykanci, którzy wynajmowali się do gry na weselach i innych uroczystościach. Tradycja muzykowania przekazywana była z pokolenia na pokolenie. Najbardziej znanymi instrumentami, które kojarzą się z muzyką klezmerską, są klarnet, skrzypce i kontrabas. 6. Omówienie budowy klarnetu (s. 11 infografika, ramka). Na podstawie infografiki i wiadomości w ramce nauczyciel omawia z uczniami budowę klarnetu. W celu utrwalenia wiadomości można zaproponować uczniom zrytmizowanie zdania: 7. Słuchanie i omówienie brzmienia dźwięków klarnetu (ćw. 4, s. 11). Przed prezentacją nagrania CD 2 nr 5 nauczyciel zwraca uwagę uczniów na wyraźnie zróżnicowane brzmienie klarnetu w zależności od wysokości dźwięków (czyli w rejestrze niskim, środkowym i wysokim). Podkreśla ruchliwość tego instrumentu związaną z bardzo szybkimi zmianami brzmienia w poszczególnych rejestrach. Po wysłuchaniu przykładu muzycznego można z uczniami omówić brzmienie klarnetu przez naśladowanie np. odgłosów przyrody albo wprowadzić określenia: dźwięki jasne (wydobywane w rejestrze wysokim), dźwięki ciemne (wydobywane w rejestrze niskim). Uwaga! Przy okazji nauczyciel może przypomnieć uczniom nagranie Polki Dziadek (kl. 2 Utwory do słuchania. Piosenki CD 2 nr 43) i zadać przed jej wysłuchaniem pytania: Jaki instrument gra melodię? lub: Jaki jest tytuł tego utworu? Dobre odpowiedzi warto nagrodzić zgodnie z PSO. 8. Muzyka i zdrowie realizacja polecenia ze s. 11, w ramach edukacji prozdrowotnej. Celem zabawy jest ćwiczenie koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej podczas improwizacji ruchowej z rekwizytem. Opis wykonania ludzika: Z pasków krepiny skręcamy elementy jeden długi, drugi, w innym kolorze, o połowę krótszy. Długi składamy na pół. Przewiązujemy sznurkiem nieco poniżej złożenia i formujemy główkę. Pod wiązanie, pomiędzy dwa paski wkładamy krótszy element, tworząc rączki. Wiążemy w miejscu, gdzie kończy się tułów, a zaczynają nogi. Rączki formujemy, zginając w łokciach, a do końców rąk przywiązujemy sznureczki. Animujemy ludzika, trzymając za sznurki przy akompaniamencie muzyki w wykonaniu zespołu klezmerskiego. 9. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie refrenu Naszej piosenki. 6

Krąg tematyczny IV: Wrzesień niesie jesień Temat 4.: Skarby jesieni ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Skarby jesieni. Wykonanie instrumentów perkusyjnych z darów jesieni. Rysowanie portretu jesiennej piosenki według opisu. Improwizacja rytmiczna. Realizacja schematu rytmicznego. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Skarby jesieni wykonuje instrumenty perkusyjne z darów jesieni wyraża muzykę środkami plastycznymi realizuje rytm, improwizując oraz wykonując podany schemat Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 12 14, CD 1 nr 3, 34, CD 2 nr 7 8; wyklejanka, kartki z bloku rysunkowego formatu A3, kredki: plastikowa butelka z zakrętką, owoce jarzębiny, kasztany, żołędzie, liście, patyki, wykałaczki, sznurki lub kolorowe nitki Przebieg zajęć: 1. Muzyczne powitanie śpiewanie piosenki powitalnej Na fleciku połączone z zabawą ruchową (CD 1 nr 34). Wietrzyk zagrał na listeczkach cicho: szu, szu, szu, szu, szu, szu A ja zagram na fleciku głośno: fiju, fiju, fiju, fiu Opis zabawy: Ustawienie: dzieci ustawione pojedynczo w kręgu, w kierunku ruchu. Wersja 1 Wietrzyk zagrał na listeczkach dzieci idą w rytmie ćwierćnut, po 3 kroki w takcie, stąpają cicho, na palcach jakby się skradały, rękami pokazując w powietrzu ruch wiatru 6 kroków. Cicho: szu, szu, szu, szu, szu, szu zwrot twarzami do środka kręgu; w rytmie melodii śpiewanki pocierają dłonie przed sobą. A ja zagram na fleciku 6 kroków dziarskiego marszu po kręgu. Głośno: fiju, fiju, fiju, fiu zwrot twarzami do środka kręgu koła, naśladowanie gry na flecie. Wersja 2 Wietrzyk zagrał na listeczkach dzieci idą w rytmie ćwierćnut, po 3 kroki w takcie, stąpają cicho, na palcach jakby się skradały, rękami pokazując w powietrzu ruch wiatru 6 kroków. Cicho: szu, szu, szu, szu, szu, szu zwrot twarzami do środka kręgu, dzieci wykonują na palcach 3 kroki do środka, 3 kroki na zewnątrz koła, trzymając się za ręce. A ja zagram na fleciku 6 kroków dziarskiego marszu po kręgu; ręce puszczone. Głośno: fiju, fiju, fiju, fiu zwrot twarzami do środka kręgu, naśladowanie gry na flecie; w ustawieniu parami (twarze zwrócone do siebie). Przy kolejnych powtórzeniach zabawy za każdym razem tworzymy parę z kimś innym. 7

2. Nauka piosenki Skarby jesieni (s. 12 13). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np. Którędy wędrowała jesień? Co niosła w koszyku? Co robiła? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 3. Zaśpiewanie piosenki z akompaniamentem rytmicznym na samodzielnie wykonanej jarzębinowej grzechotce (ćw. 1, s. 13). 4. Rysowanie portretu jesiennej piosenki praca w grupach (ćw. 2, s. 13). Nauczyciel powtarza z uczniami refren piosenki. Dzieli uczniów na 3 grupy, które przygotowują materiały potrzebne do sporządzenia portretu jesiennej piosenki. Po wykonaniu zadania organizuje wystawę prac. Dzieci nie powinny sugerować się ilustracją w zeszycie muzycznym. 5. Muzyczne kolczyki jesiennej piosenki wykonanie instrumentu perkusyjnego z darów jesieni według instrukcji (ćw. 3, s. 14). Inspiracją do wykonania instrumentu są dzwonki powietrzne (tzw. wind chime). Dzwonki te są instrumentem perkusyjnym niemelodycznym i kojarzą się z praktyką feng shui. 6. Zaśpiewanie refrenu piosenki z improwizowanym akompaniamentem wykonanym na samodzielnie przygotowanym instrumencie (ćw. 4, s. 14). 7. Realizacja schematu rytmicznego zakodowanego w ilustracjach owoców jesiennych (ćw. 5, s. 14). Uczniowie wyklejają klocki rytmiczne zgodnie z odpowiadającymi im znakami i odczytują powstały rytm tataizacją. Klaszczą według schematu z jednoczesnym wymawianiem sylab rytmicznych. Realizują rytm, klaszcząc, bez tataizacji. 8. Muzyka i zdrowie realizacja polecenia ze s. 14 w ramach edukacji prozdrowotnej. Celem zabawy jest ćwiczenie koncentracji uwagi. Podczas słuchania nagrania (CD 2 nr 8) fragmentu I części Koncertu skrzypcowego Jesień A. Vivaldiego nauczyciel wprowadza gestodźwięki w kolejnych sekwencjach uczniowie go naśladują. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy: I jest jesienią, II echem. Podczas ponownego słuchania utworu I grupa, z pomocą nauczyciela, wykonuje kolejne gestodźwięki, a II naśladuje na zasadzie echa, czyli ciszej. Należy zwrócić uwagę uczniów z I grupy na to, że gestodźwięki nie mogą zagłuszać słuchanej muzyki, a jedynie jej towarzyszyć. Kolejność gestodźwięków wykonywanych ćwierćnutami zgodnie z pulsem muzyki: I grupa 12 razy: uderzenie o uda na zmianę prawą i lewą dłonią. II grupa powtarza. I grupa 10 razy na zmianę: jedno uderzenie oburącz dłońmi o uda, jedno klaśnięcie. II grupa powtarza 6 razy. I grupa 12 razy: uderzanie o uda na zmianę prawą i lewą dłonią. II grupa powtarza. I grupa 16 razy: klaskanie w dłonie. II grupa powtarza 14 razy. I grupa 12 razy: uderzanie o uda na zmianę prawą i lewą dłonią. II grupa powtarza. Wskazówka realizacyjna: Wprawdzie podano liczbę gestodźwięków do poszczególnych fragmentów utworu, ale należy się kierować raczej zmianą głośności (dynamiki), która wyraźnie wskazuje wejścia poszczególnych grup. 9. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie refrenu piosenki Skarby jesieni z akompaniamentem zrealizowanym na samodzielnie wykonanych instrumentach. 8

Krąg tematyczny V: Na skrzydłach wiatru Temat 5.: Co robi powietrze ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Co robi powietrze. Ćwiczenia przygotowujące do gry na flecie podłużnym. Wprowadzenie chwytów fletowych: h 1, a 1. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Co robi powietrze wykonuje ćwiczenia przygotowujące do gry na flecie i właściwego zadęcia prawidłowo trzyma flet potrafi odczytać graficzny zapis chwytów fletowych i zagrać dźwięki: h 1, a 1 Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 15 17, CD 1 nr 4, 34, CD 2 nr 9, flet podłużny; plastikowa rurka do napojów (wyginana od góry) Przebieg zajęć: 1. Muzyczne powitanie śpiewanie piosenki powitalnej Na fleciku połączone z zabawą ruchową (CD 1 nr 34). Wietrzyk zagrał na listeczkach cicho szu, szu, szu, szu, szu, szu... A ja zagram na fleciku głośno: fiju, fiju, fiju, fiu Opis zabawy: Ustawienie: dzieci ustawione pojedynczo w kręgu, w kierunku ruchu. Wersja 1 Wietrzyk zagrał na listeczkach dzieci idą w rytmie ćwierćnut, po 3 kroki w takcie, stąpają cicho, na palcach jakby się skradały, rękami pokazując w powietrzu ruch wiatru 6 kroków. Cicho: szu, szu, szu, szu, szu, szu zwrot twarzami do środka kręgu; w rytmie melodii śpiewanki pocierają dłonie przed sobą. A ja zagram na fleciku 6 kroków dziarskiego marszu po kręgu. Głośno: fiju, fiju fiju fiu zwrot twarzami do środka kręgu koła, naśladowanie gry na flecie. Wersja 2 Wietrzyk zagrał na listeczkach dzieci idą w rytmie ćwierćnut, po 3 kroki w takcie, stąpają cicho, na palcach, jakby się skradały, rękami pokazując w powietrzu ruch wiatru 6 kroków. Cicho: szu, szu, szu, szu, szu, szu zwrot twarzami do środka kręgu; dzieci wykonują na palcach 3 kroki do środka, 3 kroki na zewnątrz koła, trzymając się za ręce. A ja zagram na fleciku 6 kroków dziarskiego marszu po kręgu; ręce puszczone. Głośno fiju, fiju, fiju, fiu zwrot twarzami do środka kręgu koła, naśladowanie gry na flecie, w ustawieniu parami (twarze zwrócone do siebie). 2. Nauka piosenki Co robi powietrze (s. 15). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np. Co robi powietrze? Jakie sylaby naśladują jego odgłos? 9

Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 3. Zaśpiewanie piosenki z naśladowaniem gry na flecie (ćw. 1, s. 15). Podczas realizacji tego ćwiczenia nie należy korygować dzieciom ustawienia rąk ani ruchu palców, ponieważ jest to tylko zabawa. 4. Przypomnienie wiadomości z klasy drugiej o rodzajach fletów, omówienie fletu podłużnego na podstawie wiadomości w ramce (ćw. 2, s. 16). Czasem uczniowie kupują flety z podwójnymi otworami u dołu korpusu (tzw. flety barokowe). Trzeba im wtedy wyjaśnić, że oba otwory przykrywa się jednym palcem. Na takich fletach nieco inaczej wykonuje się niektóre chwyty (np. f 1 ) niż na fletach z pojedynczymi otworami (czyli na renesansowych). Jeśli niektórzy uczniowie używają fletów barokowych, należy im pokazać prawidłowy chwyt f 1 lub nie wprowadzać różnic i przykrywać otwory identycznie jak na flecie renesansowym. f 1 f 1 10 Chwyt dźwięku f 1 Chwyt dźwięku f 1 Flet barokowy Flet renesansowy Uwaga! Jeżeli nauczyciel nie zdecyduje się na wprowadzenie fletów, powinien pominąć fragmenty lekcji dotyczące chwytów, a utwory grać z dziećmi na dzwonkach. 5. Nauka prawidłowego trzymania fletu i właściwej postawy podczas gry (ćw. 3, s. 16). Nauczyciel prosi uczniów, by chwycili lewą dłonią górną część fletu, a prawą jego dolną część (służy to utrwaleniu prawidłowego ustawienia rąk). Uczniowie opierają ustnik fletu na brodzie, zamykają oczy i starają się wyczuć lewym kciukiem tylny otwór. Pozostałymi palcami lewej ręki starają się odszukać górne otwory z przodu fletu. Prawymi palcami odszukują otwory dolne (należy zwrócić uwagę dzieci na to, by nie przyciskały palców zbyt mocno, tylko delikatnie przesuwały po korpusie fletu). Następnie uczniowie wskazują prawidłowe trzymanie fletu na ilustracji (nr 1). Wskazówka realizacyjna: W początkowym etapie nauki uczniowie, nieprzyzwyczajeni do odpowiedniego rozłożenia ciężaru instrumentu w punktach podparcia, mają tendencję do opierania końca fletu (tzw. stopy) o ławkę. W celu uniknięcia takich praktyk należy polecić im, by odsunęli się nieco od stolików oraz wyraźnie zakazać opierania o nie instrumentów. 6. Nauka zadęcia (ćw. 4, s. 16). Uczniowie wraz z nauczycielem powtarzają wielokrotnie sylabę tu, najpierw głośno, potem coraz ciszej, aż do bezgłosu. Kilkakrotnie wymawiając bezgłośnie sylabę tu, zbliżają do ust wyprostowaną dłoń w taki sposób, by na jej wnętrzu poczuć delikatne uderzenia powietrza.

Nauczyciel wyjaśnia, że właśnie tyle powietrza potrzeba, by grać na flecie, i że nie trzeba dmuchać w instrument. Uczniowie wydobywają dźwięki z fletu, nie przykrywając otworów. 7. Ćwiczenie zadęcia (ćw. 5, s. 17). Uczniowie realizują zadanie zgodnie z instrukcją w zeszycie. 8. Wprowadzenie chwytów: h 1, a 1 (ćw. 6, s. 17). Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że przykrywanie palcami określonych otworów na flecie, innych dla każdego dźwięku, nazywamy chwytem oraz że każdy chwyt ma nazwę literową odpowiadającego mu dźwięku. Nauczyciel wyjaśnia, co oznacza zapis graficzny chwytu, zwracając uwagę na to, że górne kółko dotyczy otworu z tyłu fletu, trzy kolejne palców prawej ręki, a cztery następne palców lewej ręki oraz, że kółko zamalowane oznacza otwór zakryty, a kółko puste w środku otwór odkryty. Uczniowie opierają ustnik fletu na brodzie i ustawiają palce do chwytu h 1, a potem do a 1 i kilkakrotnie, naśladując nauczyciela, zmieniają chwyty, głośno je nazywając. Nauczyciel gra dźwięki h 1 i a 1 kilkakrotnie na flecie, a uczniowie razem z nim zmieniają chwyty (układ rąk). Na znak nauczyciela uczniowie grają kilkakrotnie każdy z chwytów, a potem obydwa na zmianę. Warto skorzystać z fonogestyki, która może być umówionym sygnałem do wykonania określonych dźwięków. h 1 a 1 9. Zagranie melodii na dźwiękach h 1 i a 1 (ćw. 7, s. 17). Uczniowie odczytują rytm tataizacją. W podanym rytmie wymawiają nazwy literowe dźwięków: Powtarzają to samo, powoli, jednocześnie zmieniając chwyty na flecie opartym ustnikiem o brodę. Kilkakrotnie grają melodię, zaczynając powoli, a potem stopniowo zwiększając tempo do umiarkowanego. Kiedy opanują melodię, mogą zagrać ją z towarzyszeniem nagranego podkładu (CD 2 nr 9). Wskazówka realizacyjna: Należy wskazać uczniom różnicę w zapisie ósemek, wyjaśniając, że w muzyce wokalnej, czyli do śpiewu (np. w piosence), mają one chorągiewki, a w muzyce instrumentalnej, czyli do grania są łączone poprzeczną linią, zwaną belką. 10. Muzyka i zdrowie realizacja polecenia ze s. 17 w ramach edukacji prozdrowotnej. Celem zabawy jest ćwiczenie kontrolowanego oddechu. Uczniowie, wyposażeni w rurki do napojów, postępują zgodnie z instrukcją. Ćwiczą oddech do końca refrenu po drugiej zwrotce (pozostała część piosenki zostanie wykorzystana w muzycznym pożegnaniu). 11. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie trzeciej zwrotki i refrenu piosenki. 11

Krąg tematyczny VI: Kolory jesieni Temat 6.: Owieczki Kasi ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Owieczki Kasi. Wprowadzenie chwytu g 1. Granie melodii piosenki na fletach. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 18 19, CD 1 nr 5, 34, CD 2 nr 10 11, flet podłużny CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Owieczki Kasi z tekstem i solmizacją z fonogestyką potrafi odczytać zapis graficzny chwytu g 1 i prawidłowo wykonuje odpowiadający mu dźwięk gra na flecie melodię piosenki Przebieg zajęć: 1. Muzyczne powitanie śpiewanie piosenki powitalnej Na fleciku połączone z zabawą ruchową (CD 1 nr 34). Wietrzyk zagrał na listeczkach cicho: szu, szu, szu szu szu, szu.. A ja zagram na fleciku głośno: fiju, fiju, fiju, fiu Opis zabawy: Ustawienie: dzieci ustawione pojedynczo w kręgu, w kierunku ruchu. Wersja 1 Wietrzyk zagrał na listeczkach dzieci idą w rytmie ćwierćnut, po 3 kroki w takcie, stąpają cicho, na palcach, jakby się skradały, rękami pokazując w powietrzu ruch wiatru 6 kroków. Cicho: szu, szu, szu, szu, szu, szu zwrot twarzami do środka kręgu; w rytmie melodii śpiewanki pocierają dłonie przed sobą. A ja zagram na fleciku 6 kroków dziarskiego marszu po kręgu. Głośno: fiju, fiju, fiju, fiu zwrot twarzami do środka kręgu koła, naśladowanie gry na flecie. Wersja 2 Wietrzyk zagrał na listeczkach dzieci idą w rytmie ćwierćnut, po 3 kroki w takcie, stąpają cicho, na palcach, jakby się skradały, rękami pokazując w powietrzu ruch wiatru 6 kroków. Cicho: szu, szu, szu, szu, szu, szu zwrot twarzami do środka kręgu; dzieci wykonują na palcach 3 kroki do środka, 3 kroki na zewnątrz koła, trzymając się za ręce. A ja zagram na fleciku 6 kroków dziarskiego marszu po kręgu; ręce puszczone. Głośno: fiju, fiju, fiju, fiu zwrot twarzami do środka kręgu koła, naśladowanie gry na flecie, w ustawieniu parami (twarze zwrócone do siebie). 2. Nauka piosenki Owieczki Kasi (s. 18). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np. Ile owieczek ma Kasia? W jaki sposób opiekuje się owieczkami? Jakie są owieczki? Dzieci uczą się zwrotek fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa całą piosenkę. 12

3. Wykonanie piosenki z podanym układem ruchowym (ćw. 1, s. 18). Na początku nauczyciel powinien nauczyć dzieci samego układu ruchowego, a potem połączyć go ze śpiewem. 4. Śpiewanie solmizacją piosenki Owieczki Kasi i z fonogestyką (ćw. 2, s. 19). Nauczyciel przypomina z uczniami fonogesty: si, la sol, pamiętając o tym, by zróżnicować ich wysokość położeniem dłoni (najwyżej si, nieco niżej la, jeszcze niżej sol). Uczniowie śpiewają solmizacją, ale fonogestykę pokazuje tylko nauczyciel. Wszyscy ponownie śpiewają melodię z użyciem odpowiednich fonogestów. 5. Wprowadzenie chwytu fletowego g 1 (ćw. 3, s. 19). Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje uczniom ustawienie rąk i palców. 6. Ćwiczenie płynnej zmiany chwytów na poznanych dźwiękach (ćw. 4, s. 19). Uczniowie z nauczycielem odczytują rytm tataizacją. Nauczyciel pokazuje melodię fonogestyką, a uczniowie śpiewają ją solmizacją. Uczniowie opierają ustnik fletu na brodzie i, śpiewając ponownie solmizacją, zmieniają kolejno chwyty. Na zakończenie wszyscy grają melodię. 7. Granie melodii piosenki Owieczki Kasi (ćw. 5, s. 19). Uczniowie, opierając ustnik fletu na brodzie, w wolnym tempie śpiewają solmizacją piosenkę z jednoczesną zmianą chwytów. Wszyscy grają na fletach melodię piosenki. Na zakończenie mogą zagrać z nagraniem podkładu (CD 2 nr 11). 8. Muzyka i zdrowie realizacja polecenia ze s. 19 w ramach edukacji prozdrowotnej. Celem zabawy jest usprawnienie aparatu mowy potrzebne do prawidłowego zadęcia na flecie. Uwaga! Nauczyciel zwraca uwagę, by wykorzystywane do gry na flecie sylaby ti, ta, ri nie były kojarzone przez uczniów z tataizacją. 9. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie i zagranie piosenki Owieczki Kasi. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy pierwsza śpiewa piosenkę, druga gra na fletach jej melodię. 13

Krąg tematyczny VII: Las jesienią Temat 7.: Jesienna poleczka ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Jesienna poleczka. Realizacja partytury utworu Jesienny las. Wprowadzenie chwytu c 2. Granie na fletach melodii Siała baba mak. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 20 21, CD 1 nr 6, 35, CD 2 nr 12 14, flet, gazety, wybrane instrumenty perkusyjne CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Jesienna poleczka realizuje partyturę rytmiczną, używając przedmiotów codziennego użytku i gestodźwięków gra na instrumentach perkusyjnych utwór Jesienny las potrafi odczytać zapis graficzny chwytu c 2 i prawidłowo wykonuje odpowiadający mu dźwięk gra melodię Siała baba mak Przebieg zajęć: 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Krople deszczu z układem ruchowym (CD 1 nr 35). Choć na dworze deszcz i plucha, ja nie smucę się, nie słucham. I w kaloszach przez kałuże skaczę, licząc krople duże. Opis zabawy: Dzieci ustawione są w parach, swobodnie w całej sali. Choć na dworze deszcz i plucha, Ja nie smucę się, nie słucham pary podają sobie ręce i tworzą haczyki pod prawe ręce i ośmioma podskokami zmiennymi obracają się w prawo. I w kaloszach przez kałuże skaczę, licząc krople duże dzieci rozłączają pary i każde osobno skacze po sali w różnych kierunkach obunóż po kałużach, na koniec znajdując nową parę. Zabawę powtarzamy. 2. Nauka piosenki Jesienna poleczka (s. 20). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np. Kto tańczył jesienną poleczkę? Co to jest polka? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. Wskazówka realizacyjna: Przed wejściem refrenu należy odczekać na wybrzmienie 2 taktów akompaniamentu. 3. Wykonanie układu ruchowego do piosenki (ćw. 1, s. 20). Nauczyciel wraz z uczniami przypomina krok polki. Podczas śpiewania piosenki uczniowie, pojedynczo lub parami, wykonują kroki polki w refrenie. 14

4. Realizacja partytury utworu Jesienny las (ćw. 2, s. 21). Nauczyciel odczytuje z uczniami tataizacją rytmy poszczególnych głosów. Następnie wszyscy realizują je podanymi gestodźwiękami. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy każda grupa realizuje gestodźwiękami swój głos w partyturze. Nauczyciel rozdaje gazety i dzieci ponownie wykonują utwór, tym razem używając gazet zgodnie ze wskazaniami w partyturze. 5. Wykonanie akompaniamentu do piosenki Jesienna poleczka opartego na zapisie rytmicznym partytury utworu Jesienny las (ćw. 3, s. 21). Nauczyciel ustala z uczniami, jakie instrumenty zastąpią gestodźwięki i gazety. Dzieli klasę na dwie grupy: wokalną śpiewającą piosenkę, i instrumentalną towarzyszącą jej na wybranych instrumentach perkusyjnych. 6. Wprowadzenie chwytu fletowego c 2 (ćw. 4, s. 21). Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje uczniom ustawienie rąk i palców. 7. Granie na fletach piosenki Siała baba mak (ćw. 5, s. 21). Uczniowie śpiewają piosenkę z tekstem. Uczniowie wraz z nauczycielem odczytują rytm tataizacją, zwracając szczególną uwagę na precyzyjne wyliczenie (przeczekiwanie) pauz. Śpiewają melodię solmizacją. Następnie opierają ustnik fletu na brodzie i w wolnym tempie śpiewają solmizacją piosenkę z jednoczesną zmianą chwytów. Na końcu wszyscy grają melodię Siała baba mak z nagranym podkładem (CD 2 nr 13). 8. Muzyka i zdrowie realizacja polecenia ze s. 21 w ramach edukacji prozdrowotnej. Celem zabawy jest relaksacja. Uczniowie wykonują polecenie zgodnie z podaną instrukcją. Ćwiczeniu towarzyszy spokojna muzyka ( Medytacja z opery Thais J. Massenet w opracowaniu na skrzypce i harfę CD 2 nr 14). 9. Muzyczne pożegnanie uczniowie śpiewają refren piosenki Jesienna poleczka, tańcząc w refrenie krokiem polki. Krąg tematyczny VIII: Gdy słota za oknem... Temat 8.: W deszczowym rytmie ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki W deszczowym rytmie. Poznanie budowy i brzmienia altówki i wiolonczeli. Wprowadzenie chwytów: e 1, f 1. Granie na fletach melodii Grozik. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 22 25, CD 1 nr 7, 35, CD 2 nr 15 19, trójkąt, flet; wyklejanka, gazety CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę W deszczowym rytmie wykonuje na trójkącie lub gestodźwiękami rytm uzupełniający w refrenie piosenki rozpoznaje brzmienie altówki i wiolonczeli i zna ich budowę potrafi odczytać zapis graficzny chwytów e 1 i f 1 oraz prawidłowo wykonuje odpowiadające im dźwięki gra na flecie melodię Grozik 15

Przebieg zajęć: 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Krople deszczu z układem ruchowym (CD 1 nr 35). Choć na dworze deszcz i plucha, ja nie smucę się, nie słucham. I w kaloszach przez kałuże skaczę, licząc krople duże. Opis zabawy: Dzieci ustawione są w parach, swobodnie w całej sali. Choć za oknem deszcz i plucha Ja nie smucę się, nie słucham pary podają sobie ręce, tworzą haczyki pod prawe ręce i ośmioma podskokami zmiennymi obracają się w prawo. I w kaloszach przez kałuże Skaczę, licząc krople duże dzieci rozłączają pary i każde osobno skacze po sali w różnych kierunkach obunóż po kałużach, na koniec znajdując nową parę. Zabawę powtarzamy. 2. Nauka piosenki W deszczowym rytmie (s. 22). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np. Co lubi robić bohater piosenki podczas deszczowej pogody? Jak brzmi deszczowa muzyka i na czym jest wykonywana? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. Wskazówka realizacyjna: Podczas nauki refrenu należy zaproponować dzieciom, żeby pstrykały palcami ćwierćnutowy rytm uzupełniający (w zapisie nutowym piosenki jest on podany notacją perkusyjną ( ). Następnie grupa dzieci dostaje trójkąty, na których będzie grać ten sam rytm. Pozostałe dzieci mogą ponownie pstrykać. 3. Wykonanie piosenki z towarzyszącymi odgłosami i ilustracją ruchową według instrukcji zawartych w poleceniu (ćw. 1, s. 23). 4. Omówienie budowy i brzmienia altówki i wiolonczeli (ćw. 2 i ramka, s. 23). Nauczyciel prezentuje nagranie brzmienia altówki i wiolonczeli i prosi dzieci o uważne słuchanie (CD 2 nr 16, 17). Następnie uczniowie wpisują nazwy poznanych wcześniej instrumentów smyczkowych (skrzypce, kontrabas). Wskazują podobieństwa i różnice między skrzypcami a altówką i pomiędzy wiolonczelą a kontrabasem. Nauczyciel omawia z uczniami budowę altówki i wiolonczeli, korzystając z informacji w ramce. Uwaga! Warto zwrócić uwagę uczniów na to, że wysokość i barwa dźwięków, które można wydobyć na poszczególnych instrumentach smyczkowych są związane z ich wielkością im mniejszy instrument, tym krótsze i cieńsze ma struny i w związku z tym wyższy i jaśniejszy jest jego dźwięk. 5. Uzupełnianie infografiki nazwami elementów budowy altówki i wiolonczeli (ćw. 3, s. 24). 6. Rozpoznanie brzmienia altówki i wiolonczeli w instrumentalnej wersji piosenki W deszczowym rytmie (ćw. 4, s. 24). Nauczyciel prezentuje pierwszą zwrotkę i refren wersji instrumentalnej piosenki (CD 2 nr 15). Prosi dzieci o uważne słuchanie i określenie, która część jest wykonywana na jednym, a która na drugim instrumencie. Prosi, by dzieci naśladowały sposób gry na instrumencie, który właśnie słyszą. Prawidłowa realizacja to: zwrotka altówka, refren wiolonczela. 16

Odtwarza nagranie całej piosenki, podczas którego dzieci wykonują zadanie. Na zakończenie uczniowie wklejają nazwy instrumentów w odpowiednie miejsca. 7. Wprowadzenie chwytów fletowych e 1 i f 1 (ćw. 5, s. 25). Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje ustawienie rąk i palców. 8. Granie na fletach melodii ludowej Grozik (ćw. 6, s. 25). Uczniowie śpiewają piosenkę z tekstem. Odczytują rytm tataizacją. Śpiewają melodię solmizacją. Następnie, opierając ustnik fletu na brodzie, powoli śpiewają solmizacją piosenkę z jednoczesną zmianą chwytów. Na koniec wszyscy grają melodię. Wykonaniu może towarzyszyć podkład (CD 2 nr 18). 9. Muzyka i zdrowie realizacja polecenia na s. 25 w ramach edukacji prozdrowotnej. Celem zabawy jest improwizacja ruchowa z rekwizytem. Wskazówka realizacyjna: Dzieci wykonują łabędzia z gazety, skręcając tak, by powstał tułów, wygięta szyja oraz głowa. Następnie poruszają rekwizytem w sposób oddający łagodny i śpiewny charakter muzyki (CD 2 nr 19 Łabędź, Karnawał zwierząt C. Saint-Saëens). 10. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie pierwszej zwrotki i refrenu piosenki W deszczowym rytmie. Krąg tematyczny IX: Jesienna zaduma Temat 9.: Czerwone jabłuszko ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Czerwone jabłuszko. Wprowadzenie metrum 3 4. Poznanie kujawiaka i nauka jego figur. Wprowadzenie chwytu fletowego d 1. Granie na fletach melodii zwrotki piosenki Czerwone jabłuszko. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Czerwone jabłuszko realizuje schematy rytmiczne w metrum 3 4 charakteryzuje kujawiaka zna podstawowy krok i figury kujawiaka potrafi odczytać zapis graficzny chwytu d 1 i prawidłowo wykonuje odpowiadający mu dźwięk gra melodię Czerwone jabłuszko Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 26 28, CD 1 nr 8, 35 CD 2 nr 20 21, flet, instrumenty perkusyjne: drewienka, pudełka akustyczne, balon (najlepiej czerwony, imitujący jabłko) Przebieg zajęć: 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Krople deszczu z układem ruchowym (CD 1 nr 35). Choć na dworze deszcz i plucha, ja nie smucę się, nie słucham. I w kaloszach przez kałuże skaczę, licząc krople duże. 17

Opis zabawy: Dzieci ustawione są w parach, swobodnie w całej sali. Choć na dworze deszcz i plucha Ja nie smucę się, nie słucham pary podają sobie ręce, tworzą haczyki pod prawe ręce i 8 podskokami zmiennymi obracają się w prawo. I w kaloszach przez kałuże Skaczę, licząc krople duże dzieci rozłączają pary i każde osobno skacze po sali w różnych kierunkach obunóż po kałużach, na koniec znajdując nową parę. Zabawę powtarzamy. 2. Nauka piosenki Czerwone jabłuszko (s. 26). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np. Jaki ma nastrój? W jakim jest tempie? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. Wskazówka realizacyjna: Należy zadbać o precyzyjne wykonanie melizmatu (dwóch dźwięków na jednej sylabie) w przedostatnim takcie piosenki. 3. Wykonanie piosenki z prostym układem ruchowym według instrukcji zawartych w poleceniu (ćw. 1, s. 26). 4. Realizacja ruchowa pulsu ćwierćnutowego w metrum 4 3 (ćw. 2, s. 27). Należy grać na bębenku równym rytmem ćwierćnutowym. Podczas głośnego liczenia każde raz powinno być podkreślone akcentem mocniejszym uderzeniem w bębenek. 5. Realizacja schematu rytmicznego i omówienie metrum 4 3 (ćw. 3, s. 27). Nauczyciel rozmawia z uczniami o akcencie, co to jest akcent i jak się go zapisuje. Uczniowie realizują klaskaniem schemat rytmiczny, głośno licząc i akcentując raz. Ponownie wykonują schemat rytmiczny, ale bez liczenia. Nauczyciel, posługując się informacją w zeszycie, wyjaśnia, że w metrum 4 3 liczymy na trzy trzema ćwierćnutami, ponieważ tyle ich mieści się w każdym takcie. 6. Realizacja zróżnicowanych schematów rytmicznych w metrum 4 3 (ćw. 4, s. 27). W czasie realizacji rytmów na instrumentach perkusyjnych nauczyciel powinien zadbać o precyzję i zachowanie równego tempa. W tym celu może wyklaskiwać puls ćwierćnutowy. 7. Omówienie kujawiaka na przykładzie piosenki Czerwone jabłuszko (ćw. 5, s. 27). Nauczyciel prezentuje wersję wokalną piosenki, prosząc uczniów, by podczas słuchania zastanowili się, jakimi słowami można określić jej nastrój. Następnie uczniowie ustalają, które z zaproponowanych przez nich określeń najlepiej oddaje charakter piosenki i wspólnie redagują oraz zapisują dokończenie zdania w ćwiczeniu. Nauczyciel, posługując się informacjami w ramce, omawia kujawiaka. Wskazówka realizacyjna: Ważne jest, by uczniowie używali określeń, takich jak tęskny, zadumany, śpiewny, ponieważ najlepiej określają one nastrój i charakter tańca. Jeśli uczniowie nie potrafią poradzić sobie z charakteryzowaniem słuchanej muzyki, należy ich naprowadzić. 8. Wprowadzenie chwytu fletowego d 1 (ćw. 6, s. 28). Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje uczniom ustawienie rąk i palców. 9. Granie melodii zwrotki piosenki Czerwone jabłuszko (ćw. 7, s. 28). Dzieci śpiewają melodię solmizacją. Następnie, opierając ustnik fletu na brodzie, w wolnym tempie śpiewają solmizacją piosenkę z jednoczesną zmianą chwytów. Na koniec wszyscy grają melodię z podkładem (CD 2 nr 21). 10. Muzyka i zdrowie realizacja polecenia na s. 28 w ramach edukacji prozdrowotnej. Celem zabawy jest ruch przy muzyce połączony z nauką tańca (CD 1 nr 8 lub CD 2 nr 20). 18

Nauka kroków kujawiaka: Uczniowie ustawieni są parami w kręgu, trzymają się za ręce (chłopiec podaje prawą, dziewczynka lewą). Dziewczynka stoi po prawej stronie chłopca. Ręce (prawa dziewczynki i lewa chłopca) kładą na biodrze. Opis ruchu: 1. Zwrotka: Podczas pierwszych 7 taktów uczniowie poruszają się krokiem podstawowym, para za parą, po obwodzie koła w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Realizacja jednego kroku podstawowego: 3 kroki w takcie (krok na każdą miarę taktu), chód na lekko ugiętych kolanach, jakby nieco się skradając (tzw. chodzony uginany). W 8. takcie wykonują przytupnięcie i zwrot w parach twarzami do siebie ustawienie w trzymaniu zamkniętym (rys. 1). Refren: Uczniowie tańczą krokiem podstawowym przez cztery takty (połowa refrenu) w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, wykonując jednocześnie obroty (krok obrotowy). W 4. takcie otwierają parę i stają twarzami do środka kręgu. Podczas kolejnych 4 taktów dzieci kołyszą się na boki, raz w prawo, raz w lewo. Zmiana kierunku na raz w takcie (rys. 4). Przygrywka: Uczniowie ponownie ustawiają się parami w kręgu, w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, trzymając się za wewnętrzne ręce. 2. Zwrotka: Przez 7 taktów pary poruszają się krokiem podstawowym, w każdym z nich na raz odwracają się na zmianę: raz od siebie na zewnątrz pary, w następnym takcie do siebie do środka pary (rys. 2). W ósmym takcie wykonują przytupnięcie i zwrot twarzami do środka kręgu. Chłopiec staje za plecami dziewczynki. Refren: Chłopiec trzyma dziewczynkę w pasie, a ona kładzie ręce na biodrach. Na każde raz w takcie kołyszą się na boki ale w przeciwne strony dziewczynka w prawo, chłopiec w lewo, w następnym takcie odwrotnie (rys. 3). 11. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie pierwszej zwrotki i refrenu piosenki. Krąg tematyczny X: Podróże w przeszłość Temat 10.: Na moście w Awinionie ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Na moście w Awinionie. Poznanie dawnych tańców dworskich. Nauka kroków gawota. Wprowadzenie chwytu fletowego c 1. Granie na fletach gamy C-dur. Granie na flecie melodii Mam chusteczkę haftowaną. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 29 31, CD 1 nr 9, 36, CD 2 nr 22, 23 flet, papierowe chusteczki CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Na moście w Awinionie wie, jakie tańce dworskie tańczono na dawnych balach tańczy gawota potrafi odczytać zapis graficzny chwytu d 1 i prawidłowo wykonuje odpowiadający mu dźwięk gra na flecie gamę C-dur oraz melodię Mam chusteczkę haftowaną 19

Przebieg zajęć: 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Pary kółeczka z układem ruchowym (CD 1 nr 36). Podejdź, podaj ręce dwie, niech kółeczka kręcą się. Podskocz, klaśnij raz i dwa, niech zabawa dłużej z inną parą trwa. Opis zabawy: Uczniowie ustawieni są w kręgu w parach, zwróceni twarzami do siebie, bokiem do kierunku ruchu. Podejdź, podaj ręce dwie śpiewając, podchodzą do siebie i podają sobie ręce, rozłożone szeroko w bok (tzw. łódeczki). Niech kółeczka kręcą się obrót w parach w prawo. Podskocz, klaśnij raz i dwa dzieci podskakują obunóż, a następnie na słowa raz i dwa wykonują 3 klaśnięcia. Niech zabawa dłużej z inną parą trwa pary rozłączają się i każdy podskakuje w swoją prawą stronę po obwodzie koła; na słowo trwa zatrzymuje się przed nowym partnerem. 2. Nauka piosenki Na moście w Awinionie (s. 29). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np. Jakie postacie występują w piosence? Kto tańczy na moście? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 3. Wykonanie piosenki z prostym układem ruchowym według instrukcji zawartych w poleceniu (ćw. 1, s. 29). Uczniowie stoją para za parą (w korowodzie). Nauczyciel ćwiczy z uczniami układ ruchowy do refrenu piosenki bez podkładu muzycznego. Następnie dzieci tańczą z nagraniem wersji wokalnej piosenki; w zwrotkach dzieci zwracają się w parach do siebie i wykonują ilustrację ruchową zgodnie z zapisem w tekście (w nawiasach). Na koniec powtórnie wykonują układ ruchowy, jednocześnie śpiewając piosenkę. 4. Omówienie dawnych tańców dworskich (s. 30 ramka). Na podstawie informacji w ramce oraz zamieszczonych w zeszycie fotografii nauczyciel rozmawia z dziećmi o dawnych balach, tańcach, wyglądzie miejsc, w których się one odbywały, strojach ich uczestników. 5. Nauka kroków gawota (ćw. 2, s. 30). Utwór ma budowę trzyczęściową ABA (CD 2 nr 22). Opis kroków: Część A Uczniowie ustawieni są parami w kręgu, twarzami do siebie (jedna osoba z pary tyłem do środka koła, druga twarzą). Nie trzymają się za ręce. 2 takty: 6 drobnych kroków na palcach w tył od siebie, następnie ukłon (lekki przysiad, stopy razem). 2 takty: 6 drobnych kroków na palcach w przód do siebie, następnie ukłon (lekki przysiad, stopy razem). 2 takty: 6 drobnych kroków na palcach w tył od siebie, następnie ukłon (lekki przysiad, stopy razem). 2 takty: obrót w miejscu w prawo 6 krokami, ukłon (każdy osobno). 8 taktów: powtórzenie powyższej sekwencji, zaczynając 6 krokami w przód do siebie. Dzieci stoją naprzeciwko siebie w bliskiej odległości. 2 takty: 4 kroki odstaw dostaw w prawo, z klaśnięciem na drugie dostaw. 2 takty: 4 kroki odstaw dostaw w lewo, z klaśnięciem na drugie dostaw. 4 takty: powtórzenie ruchu z poprzednich 4 taktów. 20

Część B Dzieci stoją w kręgu w parach, bokiem do siebie, poruszają się w kierunku ruchu przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, podając sobie wewnętrzne ręce. 2 takty: 3 kroki w wolnym tempie po obwodzie koła, a następnie ukłon do siebie. 2 takty: 3 kroki w wolnym tempie po obwodzie koła, a następnie ukłon do siebie. 4 takty: podają sobie obydwie ręce, tworząc małe kółeczka i 16 krokami na palcach obracają się w prawo. 8 taktów: powtórzenie powyższej sekwencji. Dzieci stoją naprzeciwko siebie, trzymając się obydwiema rękami. 2 takty: 3 małe kroki do siebie w wolnym tempie, a następnie ukłon. 2 takty: 3 małe kroki od siebie w wolnym tempie, a następnie ukłon. 4 takty: trzymając się za ręce, wykonują jednoczesny obrót pod rękami w prawo, a następnie ukłon. 8 taktów: powtórzenie powyższej sekwencji. Powtórzenie części A Naukę tańca należy rozłożyć na etapy. 6. Wprowadzenie chwytu fletowego c 1 (ćw. 3, s. 30). Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje uczniom ustawienie rąk i palców. Uwaga! Należy pamiętać, że dźwięk c 1, najniższy dla fletu sopranowego, jest dość trudny do zagrania i warto wspomnieć dzieciom, żeby nie zrażały się, jeśli początkowo nie będzie on wykonany czysto. 7. Granie na fletach gamy C-dur (ćw. 4, s. 31). Uczniowie śpiewają gamę w górę i w dół solmizacją, a później nazwami literowymi. Następnie, opierając flet ustnikiem o brodę, śpiewają ponownie gamę nazwami literowymi, jednocześnie zmieniając kolejne chwyty. Na zakończenie wszyscy grają gamę w górę i w dół, pamiętając o powtórzeniu dźwięku c 2. 8. Granie melodii Mam chusteczkę haftowaną (ćw. 5, s. 31). Uczniowie śpiewają piosenkę z tekstem. Razem z nauczycielem odczytują rytm tataizacją. Śpiewają melodię solmizacją. Następnie, opierając ustnik fletu na brodzie, powoli śpiewają piosenkę solmizacją z jednoczesną zmianą chwytów. Na zakończenie grają melodię akompaniamentem (CD 2 nr 23). 9. Muzyka i zdrowie realizacja polecenia na s. 31 w ramach edukacji prozdrowotnej. Celem zabawy jest ćwiczenie kontrolowanego oddechu. Opisy ćwiczeń zgodnie z fotografiami: 1. Dziecko podrzuca chusteczkę i kieruje na nią strumień powietrza, dzięki czemu chusteczka swobodnie fruwa nad jego głową. 2. Dziecko trzyma przed sobą chusteczkę za jeden róg i delikatnie na nią dmucha. 3. Dziecko trzyma za dwa rogi chusteczkę i dmucha na nią. 10. Muzyczne pożegnanie uczniowie śpiewają refren piosenki Na moście w Awinionie i wykonują do niego układ ruchowy. Na zakończenie wszyscy wykonują głęboki ukłon. Krąg tematyczny XI: Zwierzęta naszymi przyjaciółmi Temat 11.: Jak rozmawiać trzeba z psem ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Jak rozmawiać trzeba z psem. Wykonanie akompaniamentu rytmicznego gestodźwiękami. Realizacja partytury rytmicznej odgłosami. Granie na fletach melodii Siedzi sobie zając pod miedzą. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 32 33, CD 1 nr 10, 36, CD 2 nr 23 26, flet 21