BADANIE BIOFIZYCZNE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA MŁODZIEŻY LICEALNEJ Katarzyna Gliniewicz, VI Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie Opiekunowie: mgr Piotr Chmiel, dr Aneta Mika
Plan prezentacji Biofizyka a aktywność fizyczna Badanie Wnioski i dyskusja
Wprowadzenie Biofizyka a aktywność fizyczna
Wprowadzenie Biofizyka jest dziedziną naukową z pogranicza biologii, fizyki oraz chemii. Zajmuje się badaniem procesów fizycznych związanych z funkcjonowaniem określonych obiektów żywych Wydolność fizyczna jest to możliwość wykonywania aktywności fizycznej, czyli każdej aktywności ciała z udziałem mięsni szkieletowych, prowadzącej do większego niż podczas spoczynku zapotrzebowania na energię
Wprowadzenie WHO, Amerykańskie Towarzystwo Serca i Amerykańskie Towarzystwo Medycyny Sportowej zalecają: min. aktywność fizyczną dla dorosłych wg schematu: 3x30x130 optymalną dla młodych ludzi wg schematu: 5x60, u dorosłych 5x30 Wykładnikiem wytrenowania jest aktualne tętno oraz jego zmiany w trakcie i po wysiłku Powtarzalny wysiłek = efektywniejszy układ krążenia
Cel pracy Ocena poziomu aktywności fizycznej wśród uczniów klas I-III VI Liceum Ogólnokształcącego w Szczecinie.
Materiał i Metoda Schemat badania 1. Ankieta deklaracja aktywności fizycznej 2. Ocena wydolności fizycznej próby wydolnościowe: Próba ortostatyczna Cramptona Próba Schellonga Próba Ruffiera
Materiał i Metoda Wśród czterdziestoosobowych grup młodzieży z kolejnych klas I-III ( 120 osób), w listopadzie 2013r, przeprowadzono serię prób wydolności układu krążenia Grupy składały się z kobiet i mężczyzn w stosunku 50/50 Przed podejściem do badań uczestnicy - nie wykonywali żadnej aktywności fizycznej przez co najmniej 15 minut - nie spożywali posiłków - nie byli narażani na znaczące zmiany temperatury. Pomiędzy próbami uczestnicy zachowali odstęp 4 minut ( w spoczynku). Grupę kontrolną stanowiło 10 osób zwolnionych z zajęć wf
Ankieta Czy uprawiasz pozaszkolną aktywność sportową? Klasy I : 70% uczniów, Klasy II: 56%, Klasy III: 68%. Osoby zwolnione z zajęć w-f: 20% uprawia sport w stopniu stosownym do swoich możliwości.
Metoda: Próba ortostatyczna Cramptona ( z wyłączeniem pomiaru ciśnienia tętniczego) Prawidłowa reakcja występuje wtedy, gdy nastąpi nieznaczne przyspieszenie tętna po czasie 1 min od pionizacji (z pozycji leżącej). Obniżenie tętna może świadczyć o zaburzeniach w układzie krążenia.
Metoda: Próba Schellonga Prawidłowość otrzymanego wyniku określono biorąc pod uwagę czas, jaki organizm badanego potrzebował do powrócenia do poziomu tętna sprzed próby. Prawidłowo tętno powinno wrócić do wartości sprzed wysiłku po 3 min odpoczynku.
Metoda: Próba Ruffiera Pomiar tętna z tętnicy promieniowej dokonywany jest trzykrotnie: przed próbą, bezpośrednio po próbie i po 1 minucie wypoczynku w pozycji siedzącej.
Metoda: Próba Ruffiera Otrzymane wartości podstawiamy do wzoru: IR- wskaźnik Ruffiera P tętno spoczynkowe P1- tętno bezpośrednio po próbie P2 tętno po 1min. wypoczynku Interpretacja wskaźnika IR: 0 - bardzo dobra od 1 do 5 - dobra od 6 do 10 średnia powyżej 10 - słaba
Wyniki Wynikami prób były odczyty tętna z tętnicy promieniowej dokonywane bezpośrednio po teście lub po wyznaczonym odstępie czasu, przez samych egzaminowanych. Nauczyciel nadzorujący przeprowadzanie badania wpisywał je do specjalnie przygotowanych tabel. Otrzymane w ten sposób dane zostały opracowane, na ich podstawie określono rezultat badania, a dokładne porównanie zobrazowano przy pomocy tabel zawierających przyjęte kryteria porównania wyników.
Wyniki Próba ortostatyczna Cramptona 1995 1996 1997 Płeć K M K M K M Aktywność pozaszkolna + - + - + - + - + - + - Wynik doskonały 100% 57% 91% 50% 43% 60% 40% 63% 0% 7% 0% 0% Wynik zadawalający 0% 11% 9% 33% 14% 13% 30% 24% 75% 40% 75% 46% Wynik słaby 0% 32% 0% 17% 43% 27% 30% 13% 25% 53% 25% 54%
Wyniki Próba Schellonga 1995 1996 1997 Płeć K M K M K M Aktywność pozaszkolna + - + - + - + - + - + - Wynik prawidlowy 100% 50% 82% 50% 57% 66% 70% 87% 50% 74% 62% 31% Wynik nieprawidłowy 0% 50% 18% 50% 43% 34% 30% 13% 50% 26% 38% 69%
Wyniki Próba Ruffiera 1995 1996 1997 Płeć K M K M K M Aktywność pozaszkolna + - + - + - + - + - + - Wynik dobry 0% 16% 18% 0% 43% 20% 30% 25% 0% 6% 25% 23% Wynik średni 100% 47% 55% 33% 43% 67% 30% 25% 50% 27% 37% 38% Wynik słaby 0% 37% 27% 67% 14% 13% 40% 50% 50% 67% 38% 39%
Wyniki W grupie kontrolnej składającej się z osób zwolnionych z wychowania fizycznego wszyscy uzyskali wynik słaby, zarówno w próbie ortostatycznej Cramptona, jak i w próbie Ruffiera.
Omówienie Wyniki wskazują na wzrost wydolności fizycznej uczniów szkół średnich wraz z wiekiem, co najmniej na podstawie dwóch z trzech zastosowanych prób. We wszystkich grupach badanych zadeklarowany procent osobregularnie uczestniczących w zajęciach sportowych oscyluje wokół 55-70%, w porównaniu do 20-30% wg piśmiennictwa, dla odpowiedniej grupy wiekowej. Ocena sprawności fizycznej uczniów VI LO w Szczecinie jest porównywalna do wyników uzyskanych podczas podobnych badań przeprowadzonych w Białej Podlaskiej na studentach wychowania fizycznego, gdzie ponad połowa badanych osób uzyskała zadowalające wyniki, a kobiety uzyskały niewiele słabsze wyniki od mężczyzn.
Wnioski Ponad połowa badanej młodzieży charakteryzuje się wysokim poziomem aktywności fizycznej. Ponad 65% uczniów uczestniczy w zajęciach sportowych w czasie wolnym. Aktywność fizyczna młodzieży licealnej rośnie wraz z wiekiem. Powyższy wynik nie jest zgodny z raportem HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) sporządzonym w 2010r przez Instytut Matki i Dziecka, po przeprowadzeniu ankiet w 150 polskich szkołach
Piśmiennictwo 1. Szczypaczewska M., Chwalbinska J., Krysztofiak H., Nazar K.: Metody oceny wydolności fizycznej sportowców. [W:] Braksator W., Mamcarz A., Dłużniewski M. (red.): Kardiologia sportowa. Via Medica, Gdańsk 2006 2. Caspersen C.J., Powell K.E., Christenson G.M.: Physical activity, exercise and physical fitness: definitions for health-related research. Public. Health Rep. 1985 3.Kozlowski S., Nazar K.: Wprowadzenie do fizjologii klinicznej. PZWL, Warszawa 1995 4.Górski J.: Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001 5.Wojtyła-Buciara P., Marcinkowski J.T.: Aktywność fizyczna w opinii młodzieży licealnej i ich rodziców. Probl Hig Epidemiol 2010, 91(4) 6. Bytniewski M. :Aktywność ruchowa a poziom wydolności układu krążenia studentów ZWWF, Biała Podlaska 2003
Dziękuję Państwu za uwagę!