Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1. Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne

Transkrypt

1 Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1 Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne

2 Wysiłek fizyczny dynamiczny vs. statyczny Wpływ wysiłku fizycznego dynamicznego na RR, HR, SV, CO Celem ćwiczenia jest określenie wpływu różnych rodzajów wysiłku fizycznego na podstawowe parametry charakteryzujące pracę serca SV i CO Badanie reakcji organizmu na wysiłek statyczny Cel ćwiczenia określenie wpływu wysiłku fizycznego o charakterze statycznym na HR i RR

3 Przebieg restytucji na podstawie wybranych parametrów fizjologicznych, obliczanie współczynnika skuteczności restytucji WSR Wysiłek dynamiczny zmiany hemodynamiczne (HR, RRs, RRr, SV, CO) Wskaźniki te oznaczane w spoczynku, bezpośrednio po obciążeniu oraz w okresie restytucji (wypoczynku) dostarczają informacje o intensywności wykonywanej pracy, stopniu zmęczenia i skuteczności odpoczynku Poszczególne parametry hemodynamiczne podczas pracy i w okresie restytucji różny stopień zmienności W największym stopniu zmienia się tętno oraz ciśnienie tętna i CO W najmniejszym RRr i MAP

4 Określanie wydolności układu krążenia i kondycji fizycznej na podstawie testów wysiłkowych Opisane testy opracowane do oceny wydolności i kondycji fizycznej u ludzi nietrenujących wyczynowo żadnej dyscypliny sportu Cel ćwiczenia ocena wydolności układu krążenia (próba Ruffiera) i kondycji fizycznej (próba Harwardzka) na podstawie spoczynkowych i powysiłkowych pomiarów HR w określonych punktach czasowych

5 Próba Ruffiera Test zaliczany do najprostszych prób czynnościowych układu krążenia ocena jego sprawności na podstawie wskaźnika uwzględniającego częstość tętna po wykonaniu 30 przysiadów. Wyniki testu wprawdzie uzależnione od indywidualnej masy ciała badanych, ale zaleta może być przeprowadzony w każdych warunkach Zwrócić uwagę na należyte wykonanie przysiadów + tempo przysiadów bezwzględnie utrzymane

6 Próba Harwardzka test step-up Łatwość przeprowadzania + znaczny stopień obciążenia wysiłkiem Może być przydatna np. dla orientacyjnego określenia efektywności stosowania metod treningowych HR podczas i po obciążeniu różnice pomiędzy osobą wytrenowaną a nie uprawiającą sportu U osób niewytrenowanych bezpośrednio po rozpoczęciu obciążenia obserwuje się wzrost HR, dopiero po pewnym czasie HR ustala się na poziomie odpowiadającym obciążeniu Po zakończeniu pracy HR spada natychmiast, przy czym szybkość obniżania tym wolniejsza, im parametr ten zbliża się do wartości spoczynkowej Czas powrotu HR do wartości spoczynkowej od kilku sek-do kilku godz. (po szczególnie długich obciążeniach)

7 Próba Harwardzka test step-up U osób wytrenowanych wzrost HR przy takim samym obciążeniu, a nawet przy wysiłku maksymalnym jest znacznie mniejszy niż u niewytrenowanych U osób wytrenowanych skrócony czas powrotu HR do stanu spoczynkowego W wyniku bardziej ekonomicznej pracy serce wytrenowane w warunkach spoczynkowych wykonuje mniejszą pracę niż serce niewytrenowane dlatego przy dużym obciążeniu może wykonać znacznie większą pracę serce wytrenowane większe możliwości przystosowawcze

8 Reakcje krążeniowo-oddechowe podczas wysiłku fizycznego Wentylacja minutowa płuc (VE) Częstość skurczów serca (HR) Objętość wyrzutowa serca (SV) Pojemność minutowa serca (CO) Ciśnienie tętnicze krwi (RR) Przepływ krwi przez mięśnie (MBF) w spoczynku i podczas wysiłku

9 Parametr (adaptacja) RR HR SV CO RRs RRr Wysiłek dynamiczny (,, b/z) Wysiłek statyczny (,, b/z) VO2 (minutowy pobór tlenu) VE MBF

10 Zaliczenie ćwiczeń wykonanie 6 zadań oznaczonych! (protokół) Na następne ćwiczenie, na osobnej kartce papieru

11 WPŁYW WYSIŁKU FIZYCZNEGO NA CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI, TĘTNO, OBJĘTOŚĆ WYRZUTOWĄ I POJEMNOŚĆ MINUTOWĄ SERCA

12 Opis ćwiczenia - Wpływ wysiłku fizycznego na RR, HR, SV, CO Cel ćwiczenia określenie wpływu różnych rodzajów wysiłku fizycznego na podstawowe parametry charakteryzujące pracę serca SV, CO Sprzęt: sfigmomanometr manualny, fonendoskop, stoper, kalkulator Wykonanie: w spoczynku zmierzyć os. badanej RR, HR; os. badana wykonuje następnie określone niżej rodzaje wysiłku fizycznego (po każdym wysiłku odpoczynek, aż badane parametry wrócą do stanu wyjściowego): 1. Bieg w miejscu w ciągu 1 minuty w tempie 2 kroki na sekundę wysiłek krótkotrwały o małej intensywności (KoMI) 2. Wchodzenie na stopień - 30 uniesień na stopień wysiłek o średniej intensywności (ŚrI) 3. Szybki bieg w ciągu 30 sekund wysiłek szybkościowy (Sz) 4. 3-minutowy bieg w miejscu wysiłek wytrzymałościowy (Wy) Po zakończeniu wysiłku należy ponownie zmierzyć CT i HR. Obliczyć SV i CO. SV = (RRs x 0,5) - (RRr x 1,09) - (n x 0,61) [gdzie SV objętość wyrzutowa serca, RRs ciśnienie tętnicze skurczowe w mmhg, RRr ciśnienie rozkurczowe w mmhg, n wiek os. badanej] CO = SV x HR! Uzyskane wyniki przedstawić w formie tabeli i wykresów

13 Parametr Spoczynek Po wysiłku KoMI ŚrI Sz Wy SBP DBP HR SV CO Jak wysiłek fizyczny wpływa na wybrane parametry układu krążenia? Jaki jest mechanizm tych zmian i ich znaczenie dla organizmu?

14 KINETYKA ZMIAN PARAMETRÓW UKŁADU KRĄŻENIA WYWOŁANYCH WYSIŁKIEM FIZYCZNYM

15 Intensywny wysiłek fizyczny wyraźne zmiany parametrów krążeniowych Im krótszy czas powrotu parametrów krążeniowych do wartości spoczynkowych wyższa wydolność układu krążenia i bardziej sprawny organizm

16 Obliczanie wskaźnika skuteczności restytucji opis ćwiczenia Sprzęt: cykloergometr rowerowy (ew. np. przysiady), sfigmomanometr, fonendoskop, stoper Wykonanie: Badanemu w warunkach spoczynkowych mierzy się metodą palpacyjną tętno oraz ciśnienie skurczowe i rozkurczowe, w celu obliczenia objętości wyrzutowej [wzór Starra: SV=101+(RRsx0,5)-(RRrx1,09)-(nx0,61) gdzie SV-objętość wyrzutowa serca, RRs ciśnienie tętnicze skurczowe w mmhg, RRr-ciśnienie rozkurczowe w mmhg, n- wiek os. badanej] i pojemności minutowej serca (CO=SV x HR). Badany wykonuje dowolny wysiłek fizyczny (np. 1 minutowa jazda na cykloergometrze z obciążeniem 70-80g/kg masy ciała lub przysiady), po którym oraz po określonym czasie odpoczynku (np. 5min.) ponownie mierzy się te same parametry i oblicza wskaźnik skuteczności restytucji.

17 Wskaźnik skuteczności restytucji WSR WSR = (HR2-HR3/HR2-HR1) x 100 [%] HR1 tętno spoczynkowe, HR2 najwyższe tętno z wysiłku lub tętno zmierzone w 1. minucie restytucji, HR3 tętno zmierzone w 5. minucie restytucji WSR sprawniejszy układ krążenia ( zmęczenie) Pomiar RRs [mmhg] RRr [mmhg] Tętno [ud/min] WSR Interpretacja Przed wysiłkiem HR1= Bezpośredni o po wysiłku HR2= Po 5 min odpoczynku HR3=

18 WSR Liczba punktów Ocena bodźca wysiłkowego <50 Wysiłek zbyt ciężki, organizm ma problem z powrotem do stanu spoczynkowego Wysiłek kształtujący, powodujący zmiany adaptacyjne w organizmie Wysiłek podtrzymujący >80 Wysiłek zbyt lekki, a częste stosowanie tak słabych bodźców może doprowadzić do spadku poziomu adaptacji wysiłkowej

19 ZMIANY ADAPTACYJNE W UKŁADZIE SERCOWO-NACZYNIOWYM POD WPŁYWEM WYSIŁKU FIZYCZNEGO RÓŻNEGO TYPU

20 Badanie reakcji organizmu na wysiłek statyczny opis ćwiczenia Sprzęt przedmiot o znanym ciężarze (do utrzymywania w dłoni), pulsometr (lub stoper), sfigmomanometr, fonendoskop Wykonanie rejestracja HR i RR krwi w spoczynku, w pozycji siedzącej u os. badanej. Następnie os. badana utrzymuje przed sobą określony ciężar (np. 5 kg obciążnik), na wysokości barków przez 2 min. Pomiar HR i RR, (w 1 i 2 min) (pomiar CT i HR na nieobciążonej kończynie)!! Analiza HR i RR uzyskanych podczas kolejnych pomiarów!! wykres

21 próba Ruffiera, próba Harwardzka OKREŚLANIE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA I KONDYCJI FIZYCZNEJ NA PODSTAWIE TESTÓW WYSIŁKOWYCH

22 Opisane testy opracowane do oceny wydolności i kondycji fizycznej u ludzi nietrenujących wyczynowo żadnej dyscypliny sportu Cel ćwiczenia ocena wydolności układu krążenia (próba Ruffiera) i kondycji fizycznej (próba Harwardzka) na podstawie spoczynkowych i powysiłkowych pomiarów HR w określonych punktach czasowych

23 Próba Ruffiera Test zaliczany do najprostszych prób czynnościowych układu krążenia ocena jego sprawności na podstawie wskaźnika uwzględniającego częstość tętna po wykonaniu 30 przysiadów. Wyniki testu wprawdzie uzależnione od indywidualnej masy ciała badanych, ale zaleta może być przeprowadzony w każdych warunkach Zwrócić uwagę na należyte wykonanie przysiadów + tempo przysiadów bezwzględnie utrzymane

24

25 Próba Ruffiera Sprzęt: metronom, stoper Wykonanie: osoba badana odpoczywa w pozycji leżącej przez ok. 5min. W tym czasie wykonuje się pomiar tętna (HR) spoczynkowego (metodą palpacyjną przez 15 sekund, a wynik przelicza się na minutę), następnie os. bad. wstaje i wykonuje 30 przysiadów w ciągu 1 minuty (rytm nadaje metronom lub osoba kontrolująca przebieg próby). Po zakończeniu próby badany powraca do pozycji leżącej. Pomiary HR wykonuje się w 1. minucie restytucji (0-60s) i w 2. minucie restytucji ( s) HR1 wartość przed próbą HR2 wartość z 1. minuty restytucji (bezpośrednio po zakończeniu wysiłku) HR3 wartość z 2. minuty restytucji IR=(HR1+HR2+HR3)-200/10 Wartość indeksu Ruffiera (IR) Ocena poziomu wydolności 0 Bardzo dobra 1-5 Dobra 6-10 Średnia >10 Słaba

26 !! Uzyskane wyniki przedstawić w formie tabeli Lp. HR po próbie [sk./min] Indeks HR1 HR2 HR3 Ruffiera IR Ocena IR=(HR1+HR2+HR3)-200/10

27 Próba Harwardzka test step-up Łatwość przeprowadzania + znaczny stopień obciążenia wysiłkiem Może być przydatna np. dla orientacyjnego określenia efektywności stosowania metod treningowych HR podczas i po obciążeniu różnice pomiędzy osobą wytrenowaną a nie uprawiającą sportu U osób niewytrenowanych bezpośrednio po rozpoczęciu obciążenia obserwuje się wzrost HR, dopiero po pewnym czasie HR ustala się na poziomie odpowiadającym obciążeniu Po zakończeniu pracy HR spada natychmiast, przy czym szybkość obniżania tym wolniejsza, im parametr ten zbliża się do wartości spoczynkowej Czas powrotu HR do wartości spoczynkowej od kilku sek-do kilku godz. (po szczególnie długich obciążeniach)

28 Próba Harwardzka test step-up Sprzęt: stopień o wysokości 51cm ( ) i 46 cm ( ), stoper, metronom Wykonanie: os. badana przez 5 minut wchodzi na stopień i schodzi z niego w rytmie 30 wejść na minutę (na raz i dwa wejście, na trzy i cztery zejście; metronom nastawiony na 120 cykli/minutę).po wykonaniu próby badany siada i określa się częstość tętna w ciągu 30 s w następujących przedziałach czasowych: - HR1: od końca 1. min do 1 min i 30 s - HR2: od końca 2. min do 2 min i 30 s - HR3: od końca 4. min do 4 min i 30 s FI = czas próby[s]x100/suma trzech pomiarów tętnax2 Wskaźnik FI (wskaźnik sprawności fizycznej) Wydolność fizyczna <55 pkt Zła pkt Poniżej przeciętnej pkt Przeciętna pkt Dobra >90 pkt Bardzo dobra

29 !! Uzyskane wyniki przedstawić w formie tabeli HR sp. [sk/min] HR po próbie [sk./min] Wskaźnik FI Ocena HR1 HR2 HR3 FI = czas próby[s]x100/(hr1+hr2+hr3)x2

30 Dziękuję