Sprawozdanie z działalności Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej we Wrocławiu za rok 2008 Inspekcja Handlowa jest wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Inspekcja działa na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 25 z późn. zm.). Działalność WIIH we Wrocławiu w roku 2008 wytyczały zatwierdzone przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kierunki działania Inspekcji Handlowej oraz kwartalne plany pracy. Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej we Wrocławiu przeprowadzał kontrole następujących zagadnień: bezpieczeństwa produktów w zakresie spełniania wymagań zasadniczych i ogólnych wymagań bezpieczeństwa, jakości handlowej artykułów żywnościowych, jakości paliw, przestrzegania zasad sprzedaży konsumenckiej, w tym prawa konsumenta do rzetelnej informacji o towarze (jego właściwościach, cenie, ilości), jakości świadczonych usług, legalności działalności przedsiębiorców. Priorytetowe znaczenie miało wykonywanie ustawowych zadań Inspekcji Handlowej jako organu wyspecjalizowanego w rozumieniu ustawy o systemie oceny zgodności, wyrażające się zintensyfikowaniem działań kontrolnych w zakresie spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań, określonych w rozporządzeniach wykonawczych do ustawy o systemie oceny zgodności, implementujących dyrektywy nowego podejścia. W roku 2008 kontynuowano zakrojone na szeroką skalę kontrole w oparciu o ustawę z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr 169, poz. 1200 ze zm.). Przeprowadzone kontrole wykazały, że nadal na rynku oferowane jest do sprzedaży paliwo niespełniające wymagań jakościowych. W działalności kontrolnej w 2008 r. przeprowadzano kontrole produktów pod względem spełniania ogólnych wymagań bezpieczeństwa. W zakresie artykułów nieżywnościowych kontrola objęto m.in. kosmetyki. Kontrolowano także przedsiębiorców świadczących usługi dla ludności. W toku kontroli brano pod uwagę nie tylko zgodność produktów z określonymi przepisami prawa i deklaracją przedsiębiorcy, ale również badano legalność prowadzonej działalności gospodarczej. Kontrole artykułów żywnościowych kładły nacisk na przestrzeganie przepisów prawa wspólnotowego dotyczącego jakości handlowej żywności. Zakres przeprowadzonych kontroli obejmował również prawidłowość oznakowania wprowadzanych do obrotu wyrobów. Kontrole przyczyniły się do zwiększenia ochrony interesów ekonomicznych konsumentów poprzez eliminowanie z obrotu produktów niewłaściwej jakości, jak również wymusiły na przedsiębiorcach rzetelną i prawidłową informację o oferowanych produktach. 1
Dobór tematów do kontroli produktów żywnościowych, nieżywnościowych oraz usług, a także przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą związaną z produkcją, handlem i usługami wynikał z przyjętych kierunków działania, analiz zjawisk występujących na rynku, napływających informacji od przedsiębiorców i konsumentów oraz rozeznania własnego. Niezależnie od powyższego, Inspekcja Handlowa realizowała działania w zakresie podejmowania mediacji i prowadzenia stałych polubownych sądów konsumenckich oraz poradnictwa konsumenckiego. Jednym z celów Inspekcji Handlowej jest propagowanie wśród konsumentów, a także przedsiębiorców tych form niesienia pomocy w rozstrzyganiu sporów i poznawaniu obowiązujących przepisów prawa. Realizując swoje zadania ustawowe w 2008 r. Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej we Wrocławiu współpracował z licznymi instytucjami takimi jak: Policja, Urzędy Miar, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Państwowa Inspekcja Pracy, Straż Pożarna, Inspekcja Sanitarna, Urzędy Celne, Izba Celna, Urząd Kontroli Skarbowej, Inspekcja Ochrony Środowiska, NIK, Prokuratura, urzędy miast i gmin, starostwa powiatowe, Urząd Marszałkowski, Dolnośląski Urząd Wojewódzki. Kontrola wyrobów objętych dyrektywami nowego podejścia w zakresie zgodności z zasadniczymi wymaganiami. W trybie nadzoru rynku w 2008 roku Inspekcja Handlowa prowadziła regularne kontrole wyrobów pod kątem spełniania wymagań przepisów krajowych wdrażających dyrektywy nowego podejścia. Kontrolą objęto wyroby podlegające 8 dyrektywom, działania kontrolne prowadzono na terenie całego Dolnego Śląska. W ramach współpracy z organami celnymi Inspekcja Handlowa wydawała opinie dotyczące spełniania zasadniczych wymagań przez wyroby sprowadzane spoza Unii Europejskiej. Ścisła współpraca w omawianym zakresie umożliwia zatrzymanie na granicy wyrobów, które nie spełniają przepisów obowiązujących we Wspólnocie. W 2008 r. w oparciu o programy kontroli opracowane przez Główny Inspektorat Inspekcji Handlowej w Warszawie realizowano następujące tematy kontrolne: 1. Kontrola zabawek. 2. Kontrola produktów oferowanych przez Internet. 3. Kontrola stateczników do lamp fluorescencyjnych. 4. Kontrola sprzętu elektrycznego. 5. Kontrola maszyn. 6. Kontrola sprzętu elektrycznego oferowanego na placach targowych. 7. Kontrola urządzeń ciśnieniowych i prostych zbiorników ciśnieniowych. 8. Kontrola środków ochrony indywidualnej. 9. Kontrola sprzętu elektrycznego lampki choinkowe i girlandy świerkowe oraz oprawy oświetleniowe, żarówki, listwy zasilające. 10. Kontrola wyrobów objętych dyrektywami nowego podejścia w zakresie oznakowania znakiem CE oraz dołączania niezbędnych dla konsumenta instrukcji i ostrzeżeń. 2
Efektem przeprowadzonych kontroli było stwierdzenie różnych nieprawidłowości tj.: niezgodności z zasadniczymi wymaganiami, nieprawidłowego oznakowania CE lub jego braku, nieprawidłowo sporządzonej deklaracji zgodności lub jej braku, innych brak wymaganych informacji, ostrzeżeń itp. Zgodnie z ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087) w toku kontroli pobierane były próbki wyrobów do badań laboratoryjnych. W dalszym ciągu barierą w tego rodzaju kontrolach są niewystarczające środki na pokrycie kosztów tych badań, które w przypadku pozytywnych ich wyników pokrywane są ze środków własnych Inspektoratu. W związku z ustaleniami kontroli wydano 19 decyzji z art. 40k ust. 1 cytowanej ustawy, zakazujące dalszego przekazywania użytkownikowi, konsumentowi i dystrybutorowi wyrobów niespełniających zasadniczych wymagań. Materiały kontrolne przekazywano Głównemu Inspektorowi Inspekcji Handlowej jako organowi wyspecjalizowanemu w celu prowadzenia dalszego postępowania administracyjnego jak również zgłaszano kwestionowane wyroby do ogólnokrajowego systemu informatycznego HERMES. Kontrola wyrobów pod kątem spełniania ogólnych wymagań bezpieczeństwa. W 2008 r. Inspekcja Handlowa, realizując założenia strategii polityki konsumenckiej, swoje działania skoncentrowała także na prowadzeniu kontroli w zakresie spełniania przez produkt ogólnych wymagań bezpieczeństwa. Ich efektem było eliminowanie z obrotu tych produktów, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia lub życia użytkowników. Ponadto kontrolą z zakresu ogólnego bezpieczeństwa produktów objęte zostały wyroby wymienione w systemie RAPEX (System Szybkiego Ostrzegania Rapid Alert System). W ubiegłym roku kontrolowano następujące zagadnienia: 1. Bezpieczeństwo sprzętu oferowanego w sklepach wędkarskich i myśliwskich. 2. Bezpieczeństwo mebli mieszkaniowych. 3. Bezpieczeństwo wyrobów, prawidłowość oznakowania i jakość produktów włókienniczych stosowanych w gospodarstwach domowych. 4. Bezpieczeństwo wyrobów, prawidłowość oznakowania i jakość produktów włókienniczych. 5. Bezpieczeństwo grilli i podpałek do grilli. 6. Bezpieczeństwo mebli do stosowania na zewnątrz domu (mebli ogrodowych) i akcesoriów ogrodowych. 7. Bezpieczeństwo zapalniczek. 8. Bezpieczeństwo produktów oferowanych na placach targowych. 9. Bezpieczeństwo sprzętu sportowego i akcesoriów. 10. Bezpieczeństwo urządzeń przeznaczonych do montowania na placach zabaw. 11. Bezpieczeństwo, prawidłowość oznakowania i jakość wyrobów konfekcyjnych przeznaczonych dla dorosłych ze szczególnym uwzględnieniem wyrobów importowanych. 12. Bezpieczeństwo ozdób bożonarodzeniowych. 13. Bezpieczeństwo artykułów przeznaczonych dla małych dzieci. 14. Bezpieczeństwo, prawidłowość oznakowania i jakość wyrobów konfekcyjnych przeznaczonych dla dzieci ze szczególnym uwzględnieniem wyrobów importowanych. 3
Oceniając bezpieczeństwo produktów uwzględniono: cechy produktu, w tym jego skład, opakowanie, instrukcje montażu i uruchomienia, a także - biorąc pod uwagę rodzaj produktu instrukcje instalacji i konserwacji, oddziaływanie na inne produkty, jeżeli można w sposób uzasadniony przewidzieć, że będzie on używany łącznie z innymi produktami, wygląd produktu, jego oznakowanie, ostrzeżenia i instrukcje dotyczące jego użytkowania i postępowania z produktem zużytym oraz wszelkie inne udostępniane konsumentowi wskazówki lub informacje dotyczące produktu, kategorie konsumentów narażonych na niebezpieczeństwo w związku z używaniem produktu, w szczególności dzieci i osoby starsze. W związku z ustaleniami kontroli wydano 1 decyzję z art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz. 2275 ze zm.) wstrzymującą wprowadzenie produktu na rynek do czasu jego odpowiedniego oznakowania, gdyż w toku kontroli stwierdzono, że produkt może stwarzać zagrożenie w określonych warunkach. Materiały z kontroli przekazano Prezesowi UOKiK, jako organowi nadzoru w celu prowadzenia dalszego postępowania. Kontrole stacji paliw. Przeprowadzone w 2008 roku w ramach Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw Ciekłych i Biopaliw Ciekłych kontrole jakości paliw potwierdziły, że sprzedaż tych produktów nadal budzi zastrzeżenia i wskazane są dalsze systematyczne kontrole rynku paliwowego. Szczegółowe sprawozdanie z działalności w tym zakresie zostanie przekazane w terminie późniejszym. Inne kontrole. W 2008 r. Inspekcja Handlowa objęła również kontrola produkty, pod względem zgodności z deklarowaną przez producentów szczegółową charakterystyka jakościową, a także z informacjami zamieszczonymi na opakowaniach jednostkowych lub reklamach. W toku każdej kontroli sprawdzano także oznakowanie produktów czy spełnia wymagania określone prawem oraz czy nie wprowadza konsumentów w błąd. Przy doborze tematów kontroli uwzględniono obszary, w których występują największe zagrożenia naruszeń interesów konsumentów takie jak: nieuczciwa promocja produktów, fałszowanie żywności, niewłaściwa informacja o towarach i cenach oraz inne praktyki naruszające interesy konsumentów. Inspekcja kontrolą objęła także legalność i rzetelność działania przedsiębiorców sprawdzając m.in. posiadanie zezwoleń na działalność gospodarczą, prawidłowość stosowania cen oraz sposób ich uwidaczniania. W toku kontroli prawidłowości świadczenia usług sprawdzano jakość i rzetelność ich wykonania przez usługodawcę, a także umowy, czy nie zawierają niedozwolonych klauzul i warunków ograniczających prawa konsumenta. W przypadku podejrzenia stosowania czynów nieuczciwej konkurencji naruszających interesy konsumentów oraz ujawnienia stosowania nieuczciwych praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów sprawy były kierowane do Prezesa UOKiK, jako organu właściwego. 4
Wśród zagadnień objętych kontrolą w 2008 r. znalazły się: ARTYKUŁY ŻYWNOŚCIOWE 1. Jakość handlowa i prawidłowość oznakowania mięsa i przetworów mięsnych. 2. Jakość i prawidłowość oznakowania mrożonych wyrobów kulinarnych. 3. Prawidłowość funkcjonowania handlu detalicznego towarami żywnościowymi i usług gastronomicznych w rejonach o nasilonym ruchu turystycznym, w tym przy wyciągach narciarskich i przy szlakach turystycznych w sezonie zimowego wypoczynku. 4. Prawidłowość funkcjonowania podmiotów gospodarczych prowadzących obrót wyrobami alkoholowymi i tytoniowymi. 5. Jakość i oznakowanie produktów żywnościowych oferowanych w sklepach sieci wielko powierzchniowych, głównie pod marką sieci lub wyprodukowanych dla tych sieci. 6. Prawidłowość funkcjonowania placówek detalicznych i gastronomicznych oraz punktów handlu detalicznego zlokalizowanych na targowiskach. 7. Prawidłowość wprowadzania do obrotu i oznakowania pasz dla zwierząt towarzyszących. 8. Jakość i prawidłowość oznakowania herbat oraz kawy naturalnej i jej ekstraktów. 9. Jakość i oznakowanie ryb i przetworów rybnych, w tym głównie ryb świeżych i mrożonych oraz konserw. 10. Prawidłowość funkcjonowania usług gastronomicznych w rejonach o nasilonym ruchu turystycznym w sezonie letniego wypoczynku. 11. Jakość i oznakowanie mleka i przetworów mlecznych. 12. Jakość handlowa, w tym prawidłowość oznakowania i prezentacji, jaj spożywczych. 13. Prawidłowość stosowanych promocji przez sieci handlowe dla produktów żywnościowych. 14. Jakość i oznakowanie produktów rolnictwa ekologicznego. ARTYKUŁY NIEŻYWNOŚCIOWE I USŁUGI 1. Prawidłowość oznakowania i obrotu kosmetykami. 2. Legalność działania przedsiębiorców prowadzących sprzedaż produktów przez Internet oraz kontrola oferowanych produktów. 3. Legalność działania przedsiębiorców świadczących usługi dla ludności. 4. Prawidłowość obrotu akumulatorami samochodowymi i bateriami. 5. Legalność działania przedsiębiorców prowadzących punkty skupu złomu. 6. Legalność działania przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne. 7. Legalność działania przedsiębiorców świadczących usługi hotelarskie. 8. Prawidłowość oznakowania substancji i preparatów niebezpiecznych oferowanych w placówkach detalicznych i hurtowych. 9. Wyroby chemii gospodarczej. 10. Części samochodowe podlegające obowiązkowej homologacji i innych. 11. Prawidłowość i rzetelność promocji organizowanych przez przedsiębiorców. 5
Wybrane dane statystyczne dotyczące przeprowadzonych kontroli. Liczba kontroli ogółem 1451: detal 759, sklepy wielkopowierzchniowe 187, gastronomia 50, usługi 74, hurt 146, zakłady produkcyjne 35, importer 14, magazyny centralne 1, targowiska 153, pozostałe podmioty 32. Sprawy o wykroczenia: Liczba wniosków o ukaranie ogółem 33; Liczba nałożonych mandatów karnych 570; Wartość grzywien nałożonych w drodze mandatu 97600 zł; Kwota grzywien orzeczonych przez sądy 7850 zł. W 151 przypadkach wobec sprawców wykroczeń na zasadzie art. 41 kw odstąpiono od ich ukarania poprzestając na pouczeniu. Sprawy skierowane do organów ścigania: Liczba zawiadomień 36, Liczba wszczętych postępowań karnych 16, Liczba skierowanych aktów oskarżenia 2, Odmowy ścigania 7. Liczba czynności dochodzeniowych prowadzonych przez Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora w trybie Rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie określenia organów uprawnionych obok Policji do prowadzenia dochodzeń oraz organów uprawnionych do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, jak również zakresu spraw zleconych tym organom (Dz. U. Nr 108, poz. 1019 z późn. zm.) 3. W 2008 r. wydano 269 decyzji z art. 18 ust. 1 ustawy o Inspekcji Handlowej polegających na wycofaniu z obrotu lub niezwłocznym usunięciu stwierdzonych nieprawidłowości ze względu na bezpieczeństwo lub interes konsumentów albo interes gospodarczy państwa. W trybie natomiast art. 16 ust. 1 pkt 5 cyt. wyżej ustawy wydano 839 żądań o usunięcie uchybień porządkowych i organizacyjnych. Do innych organów (m.in. izb skarbowych, inspekcji sanitarnych) skierowano łącznie 506 spraw. 6
Poradnictwo konsumenckie, sądownictwo polubowne. W 2008r. Wojewódzki Inspektorat, tak jak w latach ubiegłych, niósł pomoc konsumentom przy rozwiązywaniu sporów z przedsiębiorcami. Działając z upoważnienia art. 36 ustawy o Inspekcji Handlowej prowadzono działania mediacyjne w celu polubownego zakończenia sporu cywilno-prawnego między konsumentem a przedsiębiorcą. Liczba rozpatrzonych wniosków o mediację i informacji na różne nieprawidłowości w handlu, gastronomii i usługach 1949. Podania rozpatrywane były w formie mediacji, kontroli oraz porady i informacji prawnej. Zakres tematyczny wniosków o mediację związany jest z ustawowymi zadaniami Inspekcji Handlowej w zakresie działań interwencyjnych mających na celu ochronę interesów konsumentów oraz kontrole jakości, oznaczeń handlowych i bezpieczeństwa towarów i usług. Szczegółowe dane dotyczące tej problematyki zawarto w sprawozdaniu Analiza zbiorcza z przyjmowania i załatwiania wniosków o mediację w roku 2008 przez Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej we Wrocławiu oraz Delegatury w Legnicy, Jeleniej Górze i Wałbrzychu przekazane Panu Wojewodzie w dniu 8 stycznia 2009 r. Działalność Stałego Polubownego Sądu Konsumenckiego przy Dolnośląskim Wojewódzkim Inspektorze oraz działania mediacyjne są alternatywnym sposobem rozstrzygania sporów konsumenckich. Sądy polubowne działają na podstawie art. 37 ustawy o Inspekcji Handlowej. Sądy rozpatrują spory o prawa majątkowe wynikłe z umów sprzedaży i świadczenia usług zawartych pomiędzy konsumentami a przedsiębiorcami na podstawie regulaminu. Warunkiem rozpoznania sporu przez sąd polubowny jest zgoda obu stron. Liczba wniosków złożonych do Stałego Polubownego Sądu Konsumenckiego w 2008 roku wyniosła 39, a łączna wartość roszczeń 67 816,91 zł. Dwadzieścia cztery wnioski pozostawiono bez rozpatrzenia, z czego 13 z powodu odmowy zapisu na sąd polubowny, natomiast pozostałe 11 z powodu milczenia strony. W postępowaniu sądowym wydano 3 wyroki oraz zostało zawartych 7 ugód. Bardzo istotnym elementem sprawowanej przez Inspekcje Handlową ochrony interesów konsumentów jest poradnictwo konsumenckie. Sieć poradnictwa konsumenckiego obejmuje teren działania Inspektoratu (Wrocław oraz Delegatury w Jeleniej Górze, Legnicy i Wałbrzychu) i umożliwia konsumentom oraz przedsiębiorcom uzyskanie informacji o obowiązujących przepisach w zakresie reklamacji i obrotu handlowego. Porady i instruktaże udzielane są bezpośrednio, telefonicznie oraz pisemnie. W 2008 roku udzielono ogółem 13 237 porad i instruktaży, z czego: konsumentom 10 569, przedsiębiorcom 2668. 7