ZBIÓR POLSKICH AKTÓW PRAWNYCH Z ZAKRESU OCHRONY KONSUMENTÓW

ZBIÓR POLSKICH AKTÓW PRAWNYCH Z ZAKRESU OCHRONY KONSUMENTÓW 6WDQSUDZQ\QDG]LHZU]HQLDU

6SLVWUHFL 1. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Dz.U. tekst jedn. z 2003 nr 86, poz. 804 ze zm.... 5 2. 5R]SRU]G]HQLH3UH]HVD5DG\0LQLVWUyZ]GQLDOXWHJRUZVSUDZLH RNUHOHQLDZáDFLZRFLPLHMVFRZHMLU]HF]RZHMGHOHJDWXUUU]GXOchrony Konkurencji i Konsumentów, Dz.U. Nr 18, poz. 172 ze zm... 29 3. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 - Kodeks cywilny, Dz.U. Nr 16, poz. 93 ]H]PZ\FLJSU]HSLVyZ... 31 4. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 -.RGHNVSRVWSRZDQLDF\ZLOQHJR ']81USR]]H]PZ\FLJSU]HSLVyZ... 33 5. 5R]SRU]G]HQLH5DG\0LQLVWUyZ]GQLDOLSFDUZVSUDZLHZ]RUX rhmhvwuxsrvwdqrzlhz]rufyzxprz\x]qdq\fk]dqlhgr]zrorqh Dz.U. Nr 62, poz. 723... 35 6. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.... 37 7. Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnyckzduxqndfkvsu]hgd*\ konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego - Dz.U. Nr 141, poz. 1176, ze zm.... 43 8. 5R]SRU]G]HQLH0LQLVWUD*RVSRGDUNL3UDF\L3ROLW\NL6SRáHF]QHM z dnia 30 stycznia 2003 r. w sprawie terminów zawiadomienia sprzedawcy o stzlhug]hqlxqlh]jrgqrflwrzdux*\zqrflrzhjr]xprz Dz.U. Nr 31, poz. 258... 47 9. Ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim, Dz.U. Nr 100, poz.1081 ze zm.... 49 10. Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz RGSRZLHG]LDOQRFL]DV]NRGZ\U]G]RQSU]H]SURGXNWQLHEH]SLHF]Q\ Dz.U. Nr 22, poz. 271 ze zm.... 55 11. 8VWDZD]VLHUSQLDRXVáXJDFKWXU\VW\F]Q\FK Dz.U. z 2001 r. Nr 55, poz. 578. ze zm.... 65 12. Ustawa z dnia 5 lipca 2002 r. o ochronie niektóryfkxváxjzldgf]rq\fk GURJHOHNWURQLF]QRSDUW\FKOXESROHJDMF\FKQDGRVWSLHZDUXQNRZ\P Dz.U. Nr 126, poz. 1068 ze zm.... 81 13. Ustawa z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczon\pf]dvlhznd*g\purnx RUD]R]PLDQLHXVWDZ.RGHNVF\ZLOQ\.RGHNVZ\NURF]HLXVWDZ\RNVLJDFK wieczystych i hipotece, Dz.U. Nr 74, poz. 855 ze zm.... 83

Dziennik Ustaw Nr 86 Poz. 804 USTAWA z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Dz.U. tekst jedn. z 2003 nr 86, poz. 804 ze zm. ']LDá I Przepisy ogólne Art. 1. 1. 8VWDZD RNUHOD ZDUXQNL UR]Zoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w LQWHUHVLHSXEOLF]Q\PRFKURQ\LQWHUHVyZSU]HGVLELRrców i konsumentów. 2. Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwg]ldáa- QLD SUDNW\NRP RJUDQLF]DMF\P NRQNXUHQFM RUD] SUDNW\NRP QDUXV]DMF\P ]ELRURZH LQWHUHV\ NRQVu- PHQWyZDWDN*HDQW\NRQNXUHQF\MQ\PNRQFHQWUacjom SU]HGVLELRUFyZLLFK]ZL]NyZMH*HOLWHSUDktyki lub NRQFHQWUDFMH Z\ZRáXM OXE PRJZ\ZRáyZDü VNXWNL na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 3. 8VWDZD RNUHOD WDN*H RUJDQ\ ZáDFiwe w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Art. 2. 1. 8VWDZD QLH QDUXV]D SUDZ SU]\VáXJu- MF\FKQDSRGVWDZLHSU]HSLVyZGRW\F]F\FKRFKUony ZáDVQRFL LQWHOHNWXDOQHM L SU]HP\VáRZHM w szczegól- QRFL SU]HSLVyZ R RFKURQLH Z\QDODzków, wzorów X*\WNRZ\FKLSU]HP\VáRZ\FKWRSRJUDILLXNáDGyZVFa- ORQ\FK ]QDNyZ WRZDURZ\FK R]QDF]H JHRJUDILFznych, praw autorskich i praw pokrewnych. 2. 8VWDZVWRVXMHVL GR ]DZLHUDQ\FK PLdzy SU]HGVLELRUFDPL 1) XPyZZV]F]HJyOQRFLOLFHQFMLDWDN*HLnnych QL* XPRZ\ SUDNW\N Z\NRQ\ZDQLD SUDZ R NWórych mowa w ust. 1; 2) XPyZ GRW\F]F\FK QLHXMDZQLRQ\FK GR ZLDGo- PRFLSXEOLF]QHM a) informacji technicznych lub technologicznych, b) ]DVDGRUJDQL]DFMLL]DU]G]DQLD - FR GR NWyU\FK SRGMWR G]LDáDQLD ]PLHU]DMce GR]DSRELH*HQLDLFKXMDZQLHQLXMH*HOLVNXtkiem tych umów jest nieuzasadnione ograniczenie VZRERG\ G]LDáDOQRFL JRVSodarczej stron lub istotne ograniczenie konkurencji na rynku. Art. 3. Przepisów ustawy nie strvxmhvlgr 1) RJUDQLF]H NRQNXUHQFML GRSXV]F]RQ\FK QD SRGVWDZLHRGUEQ\FKXVWDZ 2) XNáDGyZ]ELRURZ\FKSUDF\ Art. 4.,OHNURüZXVWDZLHMHVWPRZDR 1) SU]HGVLELRUF\ -UR]XPLHVL SU]H] WR SU]Hd- VLELRUF Z UR]XPLHQLX SU]HSLVyZ XVWDZ\ ] dnia 19 listopada 1999 r. - 3UDZR G]LDáDOQRFL gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, z 2000 r. Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz. 1193, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115 i Nr 147, poz. 1643 oraz z 2002 r. Nr 1, poz. 2, Nr 115, poz. 995 i Nr 130, poz. 1112), a WDN*H a) RVREIL]\F]QRVRESUDZQDWDN*HMHd- QRVWN RUJDQL]DF\MQ QLHPDMF RVRERZo- FL SUDZQHM RUJDQL]XMF OXE ZLDdF]F XVáXJL R FKDUDNWHU]H X*\WHF]QRFL SXEOLFz- QHMNWyUHQLHVG]LDáDOQRFLJoVSRGDUF] w rozumieniu przepisów R G]LDáDOQRFL Jospodarczej, b) RVREIL]\F]QZ\NRQXMF]DZyGZHZáa- VQ\P LPLHQLX L QD ZáDVQ\ Uachunek lub SURZDG]F G]LDáDOQRü Z UDPDFK Z\Nonywania takiego zawodu, c) RVREIL]\F]QSRVLDGDMFDNFMHOXEXG]Laá\]DSHZQLDMFHMHMFRQDMPQLHMJáRVyZ w organach co najmniej jednego przedsi ELRUF\OXESRVLDGDMFNRQWUROZUR]XPLeniu pkt 13, nad co najmniej jednym przed- VLELRUF FKRüE\ QLH SURZDG]LáD G]LDáDOQo- FLJRVSRGDUF]HMZUR]XPLHQLXSU]HSLVyZR G]LDáDOQRFLJRVSRGDUF]HMMH*HOLSRGHMPXMH dalsze G]LDáDQLD SRGOHJDMFH NRQWUROL NRncentracji, o której mowa w art. 12; 2) ]ZL]NDFK SU]HGVLELRUFyZ - UR]XPLH VL przez to izby, zrzeszenia i inne organizacje ]U]HV]DMFH SU]HGVLELRUFyZ R NWyU\FK Powa ZSNWMDNUyZQLH*]ZL]NLW\FKRUJDQizacji; 3) SU]HGVLELRUF\ GRPLQXMF\P - UR]XPLH VL SU]H]WRSU]HGVLELRUFZSU]\SDGNXJG\ a) G\VSRQXMH EH]SRUHGQLR OXE SRUHdnio ZLNV]RFL JáRVyZ QD ]JURPadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, WDN*HMDNR]DVWDZQLNDOERX*\WNRwQLNEG( Z ]DU]G]LH LQQHJR SU]HGVLELRUF\ SU]Hd- VLELRUF\ ]DOH*QHJR WDN*H QD SRGVWDZLH SRUR]XPLH]LQQ\PLRVobami, lub b) MHVWXSUDZQLRQ\GRSRZRá\ZDQLDOXERGZoá\ZDQLD ZLNV]RFL F]áRQNyZ ]DU]GX OXE rady nadzorczej innego przedvlelruf\ SU]HGVLELRUF\ ]DOH*QHJR WDN*H na podstawie porozuplh]lqq\plrvredploxe c) F]áRQNRZLH MHJR ]DU]GX OXE UDG\ QDG]Rr- F]HM VWDQRZLZLFHM QL* SRáRZF]áRnków ]DU]GX LQQHJR SU]HGVLELRUF\ SU]HGVL ELRUF\]DOH*QHJROXE d) G\VSRQXMH EH]SRUHGQLR OXE SRUHdnio ZLNV]RFLJáRVyZZVSyáce osobowej za- OH*QHM DOER QD ZDOQ\P ]JURPDG]HQLX VSyá 5

Poz. 804 Dziennik Ustaw Nr 86 G]LHOQL ]DOH*QHM WDN*H QD SRGVWDZLH SRUo- ]XPLH]Lnnymi osobami, lub e) Z\ZLHUD GHF\GXMF\ ZSá\Z QD G]LaáDOQRü LQQHJR SU]HGVLELRUF\ SU]HGVLELRUF\ ]a- OH*QHJR Z V]F]eJyOQRFL QD SRGVWDZLH umowy przewlgxmfhm ]DU]dzanie innym SU]HGVLELRUF SU]HGVLELRUF ]DOH*Q\P lub przekazywanie zysku przez takiego SU]HGVLELRUF 4) "porozumieniach" -UR]XPLHVLSU]H]WR a) XPRZ\ ]DZLHUDQH PLG]\ SU]HGVLELRUFa- PLPLG]\]ZL]NDPLSU]HGVLELRrców oraz PLG]\ SU]HGVLELRUFDPLLLFK]ZLzkami albo niektóre postanowienia tych umów, b) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek for- PLH SU]H] GZyFK OXE ZLFHM SU]HGVLELRr- FyZOXELFK]ZL]NL c) XFKZDá\ OXE LQQH DNW\ ]ZL]NyZ SU]HGVL biorców lub ich organów statutowych; 5) "porozumieniach dystrybucyjnych" - ro]xplhvl przez to porozumienia zawieudqh PLG]\ SU]HGVLELRUFDPL G]LDáDMF\PL QD Uy*Q\FK szczeblach obrotu, których celem jest zakup towarów dokonywany z zamiarem ich dalszej odsprzeda*\ 6) "towarach" -UR]XPLHVL przez to rzeczy, jak UyZQLH* HQHUJL SDSLHU\ ZDUWRFLowe i inne SUDZD PDMWNRZH XVáXJL D WDN*H URERW\ Eudowlane; 7) "cenach" -UR]XPLHVLSU]H]WRFHQ\MDNUyw- QLH*RSáDW\RFKDUDNWHU]HFHQPDU*HKDQGOowe, prowizje i narzuty do cen; 8) U\QNXZáDFiwym" -UR]XPLHVLSU]H]WRUynek WRZDUyZNWyUH]HZ]JOGXQDLFKSU]H]QDF]e- QLH FHQ RUD] Zá DFLZRFL Z W\P MDNRü V uznawane przez ich nabywców za substytuty RUD]VRIHURZDQHQDREV]DU]HQDNWyU\P]H Z]JOGX QD LFK URG]DM L ZáDFLZoFL LVWQLHQLH EDULHU GRVWSX GR U\QNX SUHIHUHQFMH NRQVu- PHQWyZ ]QDF]FH Uy*QLFH FHQ L NRV]W\ WUDQs- SRUWXSDQXM]EOL*RQHZDUXQNLNRQNXUHQFML 9) SR]\FML GRPLQXMFHM - UR]XPLH VL SU]H]WR SR]\FMSU]HGVLELRUF\NWyUDXPR*OLZLDPX]apobieganie skutecznej konkurencji na rynku ZáDFLZ\P SU]H] VWZRU]HQLH PX PR*OiZRFL G]LDáDQLD Z ]QDF]Q\P ]DNUHVLH QLH]aOH*QLH RG konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; GRPQLHP\ZDVL*HSU]HdVLELRUFDPDSR]\FM GRPLQXMFMH*HOLMHJRXG]LDáZU\QNXSU]HNUacza 40%; 10) "konkurentach" -UR]XPLHVLSU]H]WRSU]HGVL ELRUFyZ NWyU]\ ZSURZDG]DMOXEPRJZSUo- ZDG]Dü DOER QDE\ZDM OXE PRJ QDEyZDü Z W\PVDP\PF]DVLHWRZDU\QDU\QNXZáDFLZ\P 11) "konsumencie" -UR]XPLHVLSU]H]WRNRQVumenta w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr SR]]Sy(Q]P 12) "organizacjach konsumenckich" - rozuplh VL SU]H] WR QLH]DOH*QH RG SU]HGVLbiorców i ich ]ZL]NyZ RUJDQL]DFMH VSRáHF]QH GR NWórych ]DGD VWDWXWRZ\FK QDOH*\ RFKURQD LQWeresów konsumentów; organizacje konsumenckie mo- J SURZDG]Lü G]LDáDOQRü JRVSRGDUF] QD ]a- VDGDFK RJyOQ\FK R LOH GRFKyG ] G]LDáDOQoFL VáX*\Z\áF]QLHUHDOL]DFMLFHOyZVWDWXWowych; 13) SU]HMFLX NRQWUROL - UR]XPLH VL SU]H] WR ZV]HONLH IRUP\ EH]SRUHGQLHJR OXE SRrednie- JR X]\VNDQLD XSUDZQLH NWyUH RVREQR Dlbo áf]qlhsu]\xz]jogqlhqlxzv]\vwnlfkrnrolfz- QRFL SUDZQ\FK OXE IDNW\F]Q\FK XPR*OiZLDM Z\ZLHUDQLH GHF\GXMFHJR ZSá\ZX QD RNUHOo- QHJR SU]HGVLELRUF OXE SU]HGVLELRrców; XSUDZQLHQLDWDNLHWZRU]ZV]F]HJyOQoFL a) SUDZR GR FDáHJR DOER GR F]FL PLenia SU]HGVLELRUF\ b) SUDZD OXE XPRZ\ SU]\]QDMFH GHF\GXMcy ZSá\Z QD VNáDG Z\QLN JáRVRZDQLD OXE Gecyzje organów przedsibiorcy; 14) JUXSLH NDSLWDáRZHM - UR]XPLHVL SU]H]WR ZV]\VWNLFK SU]HGVLELRUFyZ NWyU]\ V NRQWUo- ORZDQL Z VSRVyE EH]SRUHGQL OXE SRUHGQL SU]H] MHGQHJR SU]HGVLELRUF Z W\P UyZQLH* WHJRSU]HGVLELRUF 15) "przychodzie" - UR]XPLH VL SU]H] WR SU]ychód uzyskany w roku podatkowym poprzedzajcym G]LH ZV]F]FLD SRVWSRZDQLD QD SRdstawie ustdz\ Z UR]XPLHQLX RERZL]XMF\FK SU]Hd- VLELRUFSU]HSLVyZRSRGDWNXGRFKRGRZ\P 16) SU]HFLWQ\P Z\QDJURG]HQLX - UR]XPLH VL SU]H]WRSU]HFLWQHPLHVLF]QHZ\QDJURG]enie Z VHNWRU]H SU]HGVLELRUVWZ ]D RVWDWQL PLeVLF NZDUWDáXSRSU]HG]DMFHJRG]LHZ\GDQLD decy- ]ML3UH]HVD8U]GX2FKURQ\.RQNXUHQFMLL.RnsuPHQWyZRJáDV]DQHSU]H]3UH]HVD*áyZQHJR 8U]GX 6WDW\VW\F]QHJR QD SRGVWDZLH RGUbnych przepisów; 17) WDMHPQLF\ SU]HGVLELRUVWZD - UR]XPLH VL SU]H] WR WDMHPQLF SU]HGVLELRUVWZD Z UR]umieniu art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503); 18) ( UR]SRU]G]HQLX QU :( - rozuplh VL SU]H]WRUR]SRU]G]HQLH5DG\QU:(] dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w*\flhsu]hslvyzrnrqnxuhqfmlxvwdqrzlonych w art. 81 i art. 82 Traktatu (Dz. Urz. WE L 1 z 4.01.2003); 19) UR]SRU]G]HQLX QU :( - rozumie VLSU]H]WRUR]SRU]G]HQLHQU:(] dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji pu]hgvlelrrców (Dz. Urz. UE L 024 z 29.01.2004, str. 1 i n.). 6

Dziennik Ustaw Nr 86 Poz. 804 ']LDá II =DND]SUDNW\NRJUDQLF]DMF\FKNRQNXUHnFM 5R]G]LDá 1 =DND]SRUR]XPLHRJUDQLF]DMF\FK konkurenfm Art. 5. 1. =DND]DQH V SRUR]XPLHQLD NWórych celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na ryn- NXZáDFLZ\PSROHJDMFHZV]F]HJyOQRFLQD 1) XVWDODQLX EH]SRUHGQLR OXE SRUHGQLR FHQ L LQQ\FK ZDUXQNyZ ]DNXSX OXE VSU]HGD*\ WRZarów; 2) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zb\wxrud]srvwsxwhfkqlf]qhjroxelqzhvwycji; 3) podziale rynków zbytu lub zakupu; 4) stosowaniu w podobnych umowach z osobami WU]HFLPL XFL*OLZ\FK OXE QLHMHGQROLW\FK ZDUXn- NyZ XPyZ VWZDU]DMF\FK W\PRVRERP]Uy*Qicowane warunki konkurencji; 5) X]DOH*QLDniu zawarcia umowy od przyjcia lub VSHáQLHQLD SU]H] GUXJ VWURQ LQQHJR ZLDd- F]HQLD QLHPDMFHJR U]HF]RZHJR DQL ]Z\F]a- MRZHJR]ZL]NX]SU]HGPLRWHPXPRZ\ 6) RJUDQLF]DQLX GRVWSX GR U\QNX OXE HOLPLQRZa- QLX ] U\QNX SU]HGVLELRUFyZ QLHREMW\FK SRUozumieniem; 7) X]JDGQLDQLXSU]H]SU]HGVLELRUFyZSU]\VWSu- MF\FK GR SU]HWDUJX OXE SU]H] W\FK SU]HGVL ELRUFyZ L SU]HGVLELRUF EGFHJR RUJDQL]DWorem przetargu wauxqnyz VNáDGDQ\FK RIHUW Z szczególnofl]dnuhvxsudfoxefhq\ 2. Porozumienia, o których mowa w ust. 1 V ZFDáRFLOXEZRGSRZLHGQLHMF]FLQLHZD*QH]]a- VWU]H*HQLHPDUWL Art. 6. 1. Zakazu, o którym mowa w art. 5, nie VWRVXMHVLGR 1) SRUR]XPLH]DZLHUDQ\FKPLG]\NRQNXUHQWami, NWyU\FK áf]q\ XG]LDá Z U\QNX Z URNX NDOHQGa- U]RZ\P SRSU]HG]DMF\P zawarcie porozumienia nie przekracza 5%; 2) SRUR]XPLH ]DZLHUDQ\FK PLG]\ SU]HGVLELRr- FDPLG]LDáDMF\PLQDUy*Q\FKV]F]HEODFKREUo- WXNWyU\FKáF]Q\XG]LDáZU\QNXZURNXNDOHn- GDU]RZ\P SRSU]HG]DMF\P ]DZDUFLH SRUR]umienia nie przekracza 10%. 2. :\áf]ho których mowa w ust. 1, nie sto- VXMH VL GR SU]\SDGNyZ RNUHORQ\FK Z DUW XVW pkt 1-3 i pkt 7. Art. 7. 1. 5DGD0LQLVWUyZPR*HZGURG]HURz- SRU]G]HQLDZ\áF]\üVSRG]DND]XRNWyU\PPRZD ZDUWSRUR]XPLHQLDNWyUHSU]\F]\QLDMVLGRSolepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do po- VWSX WHFKQLF]QHJR OXE JRVSRGDUF]HJR ]DSHZQLaM QDE\ZF\OXEX*\WNRZQLNRZLRGSRZLHGQLF]üZ\Qi- NDMF\FKVWGNRU]\FLLNWyUH 1) QLH QDNáDGDM QD ]DLQWHUHVRZDQ\FK SU]HGVL ELRUFyZRJUDQLF]HNWyUHQLHVQLH]EGQH do RVLJQLFLDW\FKFHOyZ 2) QLH VWZDU]DMW\PSU]HGVLELRUFRP PR*OLZoFL Z\HOLPLQRZDQLD NRQNXUHQFML QD U\QNX ZáDFi- Z\P Z ]DNUHVLH ]QDF]QHM F]FL RNUHORQ\FK towarów. 2. :UR]SRU]G]HQLXRNWyU\PPRZDZXVW 5DGD0LQLVWUyZRNUHOL 1) warunki, jaklhpxv]e\üvsháqlrqhde\sruo- ]XPLHQLHPRJáRE\üX]QDQH]DZyáF]RQHVSRG zakazu; 2) NODX]XOH NWyU\FK Z\VWSRZDQLD Z SRUR]XPLe- QLXQLHX]QDMHVL]DQDUXV]HQLHDUW 3) NODX]XOH NWyU\FK Z\VWSRZDQLH Z SRUR]XPLeniu stanowi naruszenie art. 5; 4) okrevrerzl]\zdqldz\áf]hqld 5R]G]LDá 2 =DND]QDGX*\ZDQLDSR]\FMLGRPLQXMFHM Art. 8. 1. =DND]DQH MHVW QDGX*\ZDQLH SR]ycji GRPLQXMFHM QD U\QNX ZáDFLZ\P SU]H] MHGQego lub NLONXSU]HGVLELRUFyZ 2. 1DGX*\ZDQLH SR]\FML GRPLQXMFHM Solega w V]F]HJyOQRFLQD 1) EH]SRUHGQLP OXE SRUHGQLP QDU]XFDQLX QLeuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygóro- ZDQ\FK DOER UD*FR QLVNLFK RGOHJá\FK WHUPi- QyZSáDWQRFLOXELQQ\FKZDUXQNyZ]DNXSXDl- ERVSU]HGD*\WRZarów; 2) RJUDQLF]HQLXSURGXNFML]E\WXOXESRVWSXWHFhnicznego zev]nrggodnrqwudkhqwyzoxenrnsumentów; 3) stosowaniu w podobnych umowach z osobami WU]HFLPL XFL*OLZ\FK OXE QLHMHGQROLW\FK ZDUXn- NyZ XPyZ VWZDU]DMF\FK W\PRVRERP]Uy*Qicowane warunki konkurencji; 4) X]DOH*QLDQLX ]DZDUFLD XPRZ\ RG SU]\Mcia lub VSHáQLHQLD SU]H] GUXJ VWURQ LQQHJR ZLDd- F]HQLD QLHPDMFHJR U]HF]RZHJR DQL ]Z\F]a- MRZHJR]ZL]NX]SU]HGPLRWHPXPRZ\ 5) SU]HFLZG]LDáDQLX XNV]WDáWRZDQLX VLZDUXnków QLH]EGQ\FK GR SRZVWDQLD EG( UR]ZRMX NRnkurencji; 6) QDU]XFDQLX SU]H] SU]HGVLELRUF XFL*Oiwych ZDUXQNyZ XPyZ SU]\QRV]F\FK PX QLHX]a- VDGQLRQHNRU]\FL 7) VWZDU]DQLX NRQVXPHQWRP XFL*OLZ\FK ZDUXnków dochodzenia swoich praw, 8) SRG]LDOH U\QNXZHGáXJNU\WHULyZ WHU\WRULDlnych, asortymentowych lub podmiotowych. 3. &]\QQRFL SUDZQH EGFH SU]HMDZHm nad- X*\ZDQLDSR]\FMLGRPLQXMFHMVZFDáRFLOXEZRd- SRZLHGQLHMF]FLQLHZD*QH 7

Poz. 804 Dziennik Ustaw Nr 86 5R]G]LDá 3 Decyzje w sprawach praktyk ograniczajcych NRQNXUHQFM Art. 9. 3UH]HV 8U]GX 2FKURQ\.RQNurencji i.rqvxphqwyz]zdq\gdohm3uh]hvhp8u]gxzy- GDMH GHF\]M RX]naniu praktyki za ograniczajf NRQNXUHQFMLQDND]XMF]DQLHFKDQLHMHMVWRVRZania, MH*HOLVWZLHUG]LQDUXV]HQLH]DND]XRNUeORQHJRZDUW Z]DNUHVLHQLHZ\áF]RQ\PQDSRGVWDZLHDUWL lub naruszenie art. 8. Art. 10. 1. 1LHZ\GDMHVLGHF\]MLRNWyrej mo- ZDZDUWMH*HOL]DFKRZDQLHU\QNRZHSU]HGVLELRr- F\DOER]ZL]NXSU]HGVLELRUFyZSU]HVWDáRQDUuV]Dü ]DND]\RNUHORQHZDUWOXEZDUWZV]F]HJyOQo- FL ] SRZRGX WUZaáHJR ]PQLHMV]HQLD LFK XG]LDáX Z rynku. 2. : SU]\SDGNX RNUHORQ\P Z XVW 3UH]Hs 8U]GXZ\GDMHGHF\]MRX]QDQLXSUDNW\NL]DRJUDQi- F]DMF NRQNXUHQFMLVWZLHUG]DMF ]DQLHFKDQLH MHM stosowania. 3. &L*DUXGRZRGQLHQLDRNROLF]QRFLRNWórych mowa w ust. 1, spoczywa na przedvlelruf\ OXE ]ZL]NXSU]HGVLELRUFyZ Art. 11. 1. Prezes UrzGX Z\GDMH GHFy]M R niestwierdzeniu stosowania praktyki ograniczajcej NRQNXUHQFMMH*HOLQLHVWZLHUG]LQDUXV]HQLD]DNazów RNUHORQ\FKZDUWOXEZDUW 2. 'HF\]M R NWyUHM PRZD Z XVW 3Uezes 8U]GX Z\GDMH UyZQLH* Z SU]\SDGNX JG\ SRUR]umienie ssháqld SU]HVáDQNL R NWyU\FK PRZD Z DUW XVW D QLH ]RVWDáR REMWH URzSRU]G]HQLHP 5DG\ Ministrów, o którym mowa w art. 7. 3. &L*DUXGRZRGQLHQLDRNROLF]QRFLRNWórych mowa w ust. 2, spoczywa na przedvlelruf\ OXE ]ZL]NXSU]HGVLELRUFyZ Art. 11a. 1. -H*HOL Z WRNX SRVWSRZDQLD DQWymonopolowego zostanie uprawdopodobnione - na SRGVWDZLH RNROLF]QRFL VSUDZ\ LQIRUPDFML ]DZDUW\FK ZH ZQLRVNX OXE EGF\FK SRGVWDZ ZV]F]FLD So- VWSRZDQLD]XU]GX-*H]RVWDáQDUXV]RQ\]akaz, o którym mowa w art. 5 lub art. 8, a przedsibiorca lub ]ZL]HN SU]HGVLELRUFyZ NWyUHPX MHVW ]DU]XFane QDUXV]HQLH WHJR ]DND]X ]RERZL*H VL GR SRdMFLD OXE ]DQLHFKDQLD RNUHORQ\FK G]LDáD ]PLHU]DMF\FK GR ]DSRELH*HQLD W\P QDUuV]HQLRP 3UH]HV 8U]GX PR*H Z GURG]H GHF\]ML ]RERZL]Dü przedvlelruf OXE ]ZL]HN SU]HGVLELRUFyZ GR Z\NRQDQLD W\FK ]obowi]d 2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes 8U]GXPR*HRNUHOLüWHUPLQZ\NRQDQLD]RERZL]D 3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes 8U]GX QDNáDGD QD SU]HGVLELRUF OXE ]ZL]Hk SU]HGVLELRUFyZ RERZL]HN VNáDGDQLD Z Z\]QDF]onym terminie informacji o stopniu realizacji zobowi ]D 4. W przypadku wydania decyzji, o której mowa ZXVWQLHVWRVXMHVLDUW-11 oraz art. 101 ust. 1 SNWLSNW]]DVWU]H*HQLHPXVW 5. Prezes 8U]GX PR*H] XU]GX XFK\OLü Ge- F\]MRNWyUHMPRZDZXVWZSU]ypadku gdy: 1) ]RVWDáDRQDZ\GDQDZRSDUFLXRQLHSUDZG]iwe, QLHNRPSOHWQH OXE ZSURZDG]DMFH Z EáG LQIRrmacje lub dokumenty; 2) SU]HGVLELRUFDOXE]ZL]HNSU]HGVLELRrców nie wykonuje zrerzl]d LRERZL]NyZ QDáR*onych w decyzji, o której mowa w ust. 1-3. 6. 3UH]HV 8U]GX PR*H ]D ]JRG SU]HGVL ELRUF\OXE]ZL]NXSU]HGVLELRUFyZ]XU]GXXFKyOLü GHF\]M R NWyUHM PRZD Z XVW Z SU]\SDGNX JG\ QDVWSLáD ]PLDQD RNROLF]QRFL PDMF\FK LVWotny ZSá\ZQDZ\GDQLHGecyzji. 7. W przypadku uchylenia decyzji Prezes 8U]GXRU]HNDFRGRLVWRW\VSUDZ\ ']LDá III.RQFHQWUDFMDSU]HGVLELRUFyZ 5R]G]LDá 1 Kontrola koncentracji Art. 12. 1. =DPLDU NRQFHQWUDFML SRGOHJD ]Jáo- V]HQLX 3UH]HVRZL 8U]GX MH*HOL áczny obrót przed- VLELRUFyZ XF]HVWQLF]F\FK Z NRQFHQWUDFML Z URNX REURWRZ\P SRSU]HG]DMF\P URN ]JáRV]HQLD SU]HNUa- F]DUyZQRZDUWRüHXUR 2. 2ERZL]HN Z\QLNDMF\ ] XVW GRW\F]\ ]amiaru: 1) SRáF]HQLDGZyFKOXEZLFHM VDPRG]LHlnych SU]HGVLELRUFyw; 2) SU]HMFLD - SRSU]H] QDE\FLH OXE REMFLH DNFML LQQ\FK SDSLHUyZ ZDUWRFLRZ\FK XG]LDáyZ FaáRFL OXE F]FL PDMWNX OXE Z MDNLNROZLHN LQQ\ sposób - EH]SRUHdQLHM OXE SRUHGQLHM NRQWUROL QDG FDá\P DlER F]FL MHGQHJR OXE ZLFHM SU]HGVLELRUFyZ SU]H] MHGQHJR OXE ZLFHM przedvlelrufyz 3) XWZRU]HQLD SU]H] SU]HGVLELRUFyZ ZVSyOQego SU]HGVLELRUF\ 3. 2ERZL]HN]JáRV]HQLD]DPLDUXNRQFHQWUacji, RNWyU\PPRZDZXVWGRW\F]\UyZQLH* 1) REMFLD OXE QDE\FLD DNFML DOER XG]LDáyZ Lnnego SU]HGVLELRUF\ SRZRGXMFHJR X]\VNanie co QDMPQLHMJáRVyZQDZDOQ\P]JURPDG]eniu lub zgromadzeniu wspólników; 2) REMFLD SU]H] W VDP RVRE IXQNFML F]áRQND RUJDQX]DU]G]DMFHJR DOER RUJDQX NRQWUROQe- JRXNRQNXUXMF\FK]HVRESU]HGVLELRrców; 3) UR]SRF]FLD Z\NRQ\ZDQLa praw z akcji lub XG]LDáyZREMW\FKOXEQDE\W\FKEH]XSU]HGQLe- JR]JáRV]HQLD]JRGQLH]DUWSNWL 8

Dziennik Ustaw Nr 86 Poz. 804 Art. 13. 1LH SRGOHJD ]JáRV]HQLX ]DPLDU NRncentracji: 1) MH*HOLREUyWSU]HGVLELRUF\ a) QDG NWyU\P PD QDVWSLü SU]HMFLH NRQWUoli, zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 2, b) NWyUHJR DNFMH OXE XG]LDá\ EG REMWH OXE nabyte, zgodnie z art. 12 ust. 3 pkt 1, c) ] NWyUHJR DNFML OXE XG]LDáyZ PD QaVWSLü wykonywanie praw, zgodnie z art. 12 ust. 3 pkt 3 - QLH SU]HNURF]\á QD WHU\WRULXP 5]HF]\SRVSROi- WHM3ROVNLHMZ*DGQym z dwóch lat obrotowych SRSU]HG]DMF\FK ]JáRV]HQLH UyZQRZDrWRFL 10.000.000 euro; 2) (uchylony); 3) SROHJDMFHM QD F]DVRZ\P QDE\FLX OXE REMciu SU]H] LQVW\WXFM ILQDQVRZ DNFML DOER XG]LDáyZ Z FHOX LFK RGVSU]HGD*\ MH*HOL SU]HGPLRWHP G]LDáDOQRFLJRVSRdarczej tej instytucji jest pro- ZDG]RQH QD ZáDVQ\ OXE FXG]\ UDFKXQHN LQZe- VWRZDQLHZDNFMHDOERXG]LDá\LQQ\FKSU]HGVL ELRUFyZ SRG ZDUXQNLHP *H RGVSU]HGD* WD Qa- VWSLSU]HGXSáywem roku od dnia nabycia, oraz *H a) instytucja ta nie wykonuje praw z tych akcji DOERXG]LDáyZ]Z\MWNLHPSUDZDGRG\Zidendy, lub b) Z\NRQXMH WH SUDZD Z\áF]QLH Z FHOX SU]y- JRWRZDQLD RGVSU]HGD*\ FDáRFL OXE F]FL SU]HGVLELRUVWZDMHJRPDMWNXOXEW\FKDk- FMLDOERXG]LDáyZ 4) SROHJDMFHMQDF]DVRZ\PQDE\FLXSU]H]SU]Hd- VLELRUF DNFML OXE XG]LDáyZ Z FHOX ]DEH]SLe- F]HQLD ZLHU]\WHOQRFL SRG ZaUXQNLHP *H QLH EG]LH RQ Z\NRQ\ZDá SUDZ ] W\FK Dkcji lub XG]LDáyZ ] Z\áF]HQLHP SUDZD GR LFK VSU]e- GD*\ 5) QDVWSXMFHM Z WRNX SRVWSRZDQLD XSDGáRFLo- ZHJR ] Z\áF]HQLHP SU]\SDGNyZ JG\ ]DPLerzDMF\SU]HMüNRQWUROMHVWNRQNXUHntem albo QDOH*\ GR JUXS\ NDSLWDáRZHM GR NWóUHM QDOH* NRQNXUHQFLSU]HGVLELRUF\SU]HMPRZanego; 6) SU]HGVLELRUFyZQDOH*F\FKGRWHMVDPHMJUupy NDSLWDáRZHM Art. 13a. Przepisu art. 13 pkt 1 nie stovxmhvl w przypadku koncentracji, w wyniku których powsta- QLHOXEXPRFQLVLSR]\FMDGRPLQXMFDQDU\QNXQD NWyU\PQDVWSXMHNRQFHQWUDFMD Art. 14. Dokonanie koncentracji przez przed- VLELRUF ]DOH*QHJR XZD*D VL ]D MHM GRNRQanie SU]H]SU]HGVLELRUFGRPLQXMFego. Art. 15. Obrót, o którym mowa w art. 12 ust. 1 i DUW SNW REHMPXMH REUyW ]DUyZQR SU]HGVLELRr- FyZ EH]SRUHGQLR XF]HVWQLF]F\FK Z NRQFHQWUDFML MDN L SR]RVWDá\FK SU]HdVLELRUFyZ QDOH*F\FK GR JUXSNDSLWDáRZ\FK GRNWyU\FK QDOH* SU]HGVLELRUF\ EH]SRUHdnio uczestnlf]f\znrqfhqwudfml Art. 16. 5DGD 0LQLVWUyZ RNUHOL Z GURG]H URz- SRU]G]HQLD VSRVyE REOLF]DQLD REURWX R NWórym PRZDZDUWXVWLDUWSNWXZ]JOGQLDMF VSHF\ILN G]LDáDOQRFL SURZDG]RQHM SU]H] SU]HGVL biorców, a w szczejyoqrfl ]DVDG\ UDFKXQNRZRFL RGQRV]FHM VL GR SRV]F]HJyOQ\FK SU]HGVLELRrców, w tym do banków, ubezpieczycieli i funduszy inwestycyjnych. 5R]G]LDá 2 Decyzje w sprawach koncentracji Art. 17. 3UH]HV8U]GXZGURG]HGHF\]MLZy- GDMH]JRGQDGRNRQDQLHNRQFHQWUDFMLZZ\QLNXNtórej konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograni- F]RQD Z V]F]HJyOQRFL SU]H] SRZVWDQLH OXE XPRcnienie pozycji doplqxmfhmqdu\qnx Art. 18. 3UH]HV 8U]GX Z GURG]H Gecyzji, Z\GDMH ]JRG QD GRNRQDQLH NRQFHQWUacji, gdy - po VSHáQLHQLX SU]H] SU]HGVLELRUFyZ ]DPLHU]DMF\FK GRNRQDüNRQFHQWUDFMLZDUXnNyZRNUHORQ\FKZXVW - konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograni- F]RQD Z V]F]HJyOQRFL SU]H] SRZVWDQLH OXE XPRc- QLHQLHSR]\FMLGRPLQXMFHMQDU\QNX 2. 3UH]HV 8U]GX PR*H QD SU]HGVLELRrF OXE pr]hgvlelrufyz]dplhu]dmf\fkgrnrqdünrqfhqwua- FML QDáR*\ü RERZL]HN OXE SU]\Mü LFK ]RERZL]anie, ZV]F]HJyOQRFLGR 1) ]E\FLD FDáRFL OXE F]FL PDMWNX MHGQego lub NLONXSU]HGVLELRUFyZ 2) Z\]E\FLD VL NRQWUROL QDG RNUHORQ\P SU]Hd- VLELRUF OXE SU]HGVLELRUFDPL Z V]F]HJyOQo- FL SU]H] ]E\FLH RNUHORQHJR SDNLHWX DNFML OXE XG]LDáyZOXERGZRáDQLD]IXQNFMLF]áRQNDRUJa- QX]DU]G]DMFHJROXENRQWUROQHJRMHGQHJROXE NLONXSU]HGVLELRrców, 3) XG]LHOHQLD OLFHQFML SUDZ Z\áF]Q\FK NRQNXUHntowi -RNUHODMFZ decyzji, o której mowa w ust. 1, termin VSHáQLHQLDZDUXQNyZ 3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes 8U]GX QDNáDGD QD SU]HGVLELRUF OXE SU]HGVLELRr- FyZRERZL]HNVNáDGDQLDZZ\]QDF]RQ\PWHUPinie, informacji o realizacji tych warunków. Art. 19. 1. 3UH]HV 8U]GX ]DND]XMH Z GUodze decyzji, dokonania koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, w V]F]HJyOQRFLSU]H]SRZVWDQLHOXEXPRFQLHQLHSR]y- FMLGRPLQXMFHMQDU\QNX 2. 3UH]HV 8U]GX Z\GDMH Z GURG]H Gecyzji, zgrg QD GRNRQDQLH NRQFHQWUDFML Z Zyniku której konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, Z V]F]HJyOQRFL SU]H] SRZVWDQLH OXE XPRFQLenie SR]\FML GRPLQXMFHM QD U\QNX Z SU]\SDGNX JG\ od- 9

Poz. 804 Dziennik Ustaw Nr 86 VWSLHQLHRG]DND]XNRQFHQWUDFMLMHVWX]asadnione, a w szczegyoqrfl 1) SU]\F]\QL VL RQD GR UR]ZRMX HNRQRPLF]Qego OXESRVWSXWHFKQLF]QHJR 2) PR*H RQD Z\ZU]Hü SR]\W\ZQ\ ZSá\Z QD Jo- VSRGDUNQDURGRZ Art. 20. 1. 3UH]HV 8U]GX PR*H XFK\OLü GHFyzje, o których mowa w art. 17, 18 ust. 1 i w art. 19 XVW MH*HOL ]RVWDá\ RQH RSDUWH QD QLHU]HWHOQ\FK Ln- IRUPDFMDFK]DNWyUHVRGSRZLHG]LDOQLSU]HGVLELRr- F\ XF]HVWQLF]F\ Z NRQFHQWUDFML OXE MH*HOL SU]HGVL ELRUF\QLHVSHáQLDMZDUXQNyZRNWyU\FKPRZDZDUW 18 ust. 2 i 3. W przypadku uchylenia decyzji Prezes 8U]GXRU]HNa co do istoty sprawy. 2. -H*HOL Z SU]\SDGNDFK R NWyU\FK Powa w XVWNRQFHQWUDFMD]RVWDáDMX*GRNRQDQDDSU]\ZUó- FHQLH NRQNXUHQFML QD U\QNX QLH MHVW PR*OLZH Z LQQ\ VSRVyE 3UH]HV 8U]GX PR*H Z GURG]H GHFyzji, RNUHODMF WHUPLQ MHM Z\NRQDQLD QD ZDUXQNDch okre- ORQ\FKZGeF\]MLQDND]DüZV]F]HJyOQRFL 1) SRG]LDá SRáF]RQHJR SU]HGVLELRUF\ QD ZDUXn- NDFKRNUHORQ\FKZGHF\]ML 2) ]E\FLHFDáRFLOXEF]FLPDMWNXSU]HGVLELRrcy; 3) ]E\FLH XG]LDáyZ OXE DNFML ]DSHZQLDMF\FK NRn- WURO QDG SU]HGVLELRUF OXE SU]HGVLELRUFDPL OXEUR]ZL]DQLHVSyáNLQDGNWyUSU]HGVLbiorcy VSUDZXMZVSyOQNRQWURO 4) RGZRáDQLH]IXQNFMLF]áRQNDRUJDQyZ]DU]G]a- MF\FKOXENRQWUROQ\FKSU]HGVLELRUFyZXF]HVt- QLF]F\FKZNRQFHQWUDFML 3. Decyzja, o której mowa w ust. 2, nie mo*e E\üZ\GDQDSRXSá\ZLHODWRGGQLDGRNRQDQLDNRncentracji. 4. 3U]HSLV\XVWLXVWVWRVXMHVLRGSRZLHd- QLR Z SU]\SDGNX QLH]JáRV]HQLD 3UH]HVRZL 8U]du zamiaru koncentracji, o którym mowa w art. 12 ust. 1, oraz w przypadku niewykonania decyzji o zakazie koncentracji. Art. 21. 1. Decyzje, o których mowa w art. 17 i art. 18 ust. 1 lub art. 19 ust. 2, wygavdm MH*HOL Z terminie 2 lat od dnia ich wydania koncentracja nie ]RVWDáDGRNRQDQD 2. 3UH]HV 8U]GX PR*H QD ZQLRVHN SU]HGVL ELRUF\XF]HVWQLF]FHJRZNRQFHQWUDFMLSU]HGáu*\üZ drodze postanowienia, termin, o którym mowa w ust. RURNMH*HOLSU]HGVLELRUFDZ\ND*H*HQLHQDVWSiáD]PLDQDRNROLF]QRFLZZ\QLNXNWyUHMNRQFHQWUDFMD PR*H VSRZRGRZDü LVWRWQH RJUDQLF]enie konkurencji na rynku. 3. Przed w\gdqlhp SRVWDQRZLHQLD R SU]HGáu- *HQLXWHUPLQXRNWyU\PPRZDZXVW3UH]HV8U] GXPR*HSU]HSURZDG]LüSRVWSRZDQLHZ\MaQLDMFH 4. Na postanowienie w sprawie odmowy prze- GáX*HQLDWHUPLQXRNWyU\PPRZDZXVWSU]\VáXJu- MH]D*DOHQLH 5. W przypadku wydania postanowienia o od- PRZLH SU]HGáX*HQLD WHUPLQX R NWyU\P PRZD Z XVW GRNRQDQLH NRQFHQWUDFML SR XSá\ZLH WHJR WHUPLQX Z\PDJD ]JáRV]HQLD ]DPLDUX NRQFHQWUDFML 3Uezesowi 8U]GXLX]\VNDQLD]JRG\QDMHMGRNRQDQLHQD]DVa- GDFKLZWU\ELHRNUHORQ\PZXVWDZLH Art. 22. 3UH]HV8U]GXQDZQLRVHNLQVW\WXFMLIi- QDQVRZHMPR*HSU]HGáX*\üZGURG]HGHF\]MLWHUPLQ RNWyU\PPRZDZDUWSNWMH*HOLXGRZRGQLRQD *HRGVSU]HGD*DNFMLDOERXG]LDáyZQLHE\áDZSUDNWy- FH PR*OLZD OXE X]DVDGQLRQD HNRQRPLF]QLH SU]HG XSá\ZHProku od dnia ich nabycia. Art. 23. 6GUHMHVWURZ\G]LDáDMFQDSRGVWawie RGUEQ\FK SU]HSLVyZ GRNRQD ZSLVX GR UHMHVWUX Me- *eli: 1) 3UH]HV8U]GXZ\GD]JRGQDGRNRQDQLHNRncentracji; 2) SU]HGVLELRUFD Z\ND*H *H ]DPLDU NRQFHQWUacji QLHSRGOHJDRERZL]NRZL]Jáoszenia. ']LDá IIIa =DNUHVSUDNW\NQDUXV]DMF\FK]ELRURZH interesy konsumentów 5R]G]LDá 1 3UDNW\NLQDUXV]DMFH]ELRURZHLQWHUHV\ konsumentów Art. 23a. 1. 3U]H] SUDNW\N QDUXV]DMF ]ELo- URZH LQWHUHV\ NRQVXPHQWyZ UR]XPLH VL JoG]FH Z nie bezprawne d]ldádqlh SU]HGVLbiorcy. Nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów. 2. =D SUDNW\N QDUXV]DMF ]ELRURZH LQWHUesy NRQVXPHQWyZXZD*DVLZV]F]HJyOQRFLVWRVRZanie SRVWDQRZLHZ]RUFyZXPyZNWyUH]RVWDá\ZSisane do rejestru povwdqrzlhz]rufyzxprz\x]qdq\fk za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 45 Ko- GHNVXSRVWSRZDQLDF\ZLOQHJRQDUXV]DQLHRERZLzku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i SHáQHM LQIRUPDFML QLHXF]FLZ OXE ZSURZDG]DMF Z EáG UHNODP L LQQH czyny nieuczciwej konkurencji JRG]FHZ]ELRURZHLQWHUHV\NRQVumentów. Art. 23b. Ochrona zbiorowych interesów konsumentów przewidziana w ustawie nie wyáf]d RFKURQ\Z\QLNDMFHM]LQQ\FKXVWDZZV]F]HJyOQoFL z przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. 3U]HSLVyZXVWDZ\QLHVWRVXMHVLGRVSUDZRX]QDQLH SRVWDQRZLHZ]RUFDXPRZ\]DQLHGR]Zolone. 10

Dziennik Ustaw Nr 86 Poz. 804 5R]G]LDá 2 Decyzje w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentów Art. 23c. 1. 3UH]HV8U]GXZGHF\]MLRX]Qaniu SUDNW\NL]DQDUXV]DMF]ELRrowe interesy konsumentów nakazuje zaniechanie jej stosowania. 2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes 8U]GX PR*H RNUHOLü URGNL XVXQLFLD WUZDMF\FK skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególqrfl ]RERZL]Dü SU]HGVLELRUF GR ]ár*e- QLDMHGQRNURWQHJROXEZLHORNURWQHJRRZLDGF]enia o WUHFLLZIRUPLHRNUHORQHMZGHF\]ML0R*HUyZQLH* QDND]DüSXEOLNDFMGHF\]MLZFDáoFLOXEZF]FLQD NRV]WSU]HGVLELRUF\ Art. 23d. -H*HOL QLH ]DFKRG] RNROLF]noFL RNUHORQHZDUWD3UH]HV8U]GXZ\GDMHGHFy]M Z NWyUHM VWZLHUG]D *H GDQD SUDNW\ND QLH QDUusza zbiorowych interesów konsumentów. Art. 23e. 1. 1LH Z\GDMH VL GHF\]ML R X]Qaniu SUDNW\NL]DQDUXV]DMF]ELRURZHLQWHUHV\NRQVXPHn- WyZ L QDND]XMFHM ]DQLHFKDQLH MHM VWRVRZDQLD MH*HOL SU]HGVLELRUFD]DSU]HVWDáVWRVRZDQLDSUDNW\NLRNWórej mowa w art. 23a. 2. : SU]\SDGNX RNUHORQ\P Z XVW 3UH]HV 8U]GX Z\GDMH GHF\]M R X]QDQLX SUDNW\NL ]D QDUu- V]DMF]ELRURZHLQWHUHV\NRQVXPHQWyZLVWZLHUG]a- MF]DQLHchanie jej stosowania. 3. &L*DUXGRZRGQLHQLDRNROLF]QRFLRNWórych mowa w ust. 1, spoczywa na przedvlelruf\ Art. 23f. 1. -H*HOL Z WRNX SRVWSRZDQLD Z VSUDZLH SUDNW\N QDUXV]DMF\FK ]ELRURZH LQWHUHV\ konsumentów zostanie uprawdopodobnione - na podstawie RNROLF]QRFL VSUDZ\ LQIRUPDFML ]DZDrtych ZH ZQLRVNX OXE EGF\FK SRGVWDZ ZV]F]FLD So- VWSRZDQLD ] XU]GX - *H SU]HGVLELRUFD VWosuje SUDNW\NRNWyUHMPRZDZDUWDDSU]HGVLELRrca, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu, ]RERZL*H VL GR SRGMFLD OXE ]DQLHFKDQLD RNUHOo- Q\FKG]LDáD]PLHU]DMF\FKGR]DSRELH*HQLDW\PQa- UXV]HQLRP 3UH]HV 8U]GX PR*H Z GURG]H GHFyzji, QDáR*\üRERZL]HNZ\NRQDQLDW\FK]RERZL]D 2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes 8U]GXPR*HRNUHOLüWHUPLQZ\NRQDQLa zobowi]d 3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes 8U]GX QDNáDGD QD SU]HGVLELRUF RERZL]HN VNáadania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu UHDOL]DFML]RERZL]D 4. W przypadku wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, art. 23c-23e nie stosxmhvl]]dvwu]e*hqlhp ust. 7. 5. 3UH]HV 8U]GX PR*H] XU]GX XFK\OLü Ge- F\]MRNWyUHMPRZDZXVWZSU]ypadku gdy: 1) ]RVWDáDRQDZ\GDQDZRSDUFLXRQLHSUDZG]iwe, QLHNRPSOHWQH OXE ZSURZDG]DMFH Z EáG LQIRrmacje lub dokumenty; 2) SU]HGVLELRUFD QLH Z\NRQXMH ]RERZL]D L RERZL]NyZ QDáR*RQ\FK Z GHF\]ML R NWyUHM mowa w ust. 1-3. 6. 3UH]HV 8U]GX PR*H ]D ]JRG SU]HGVL ELRUF\]XU]GXXFK\OLüGHF\]MRNWyUHMPRZDZXVW Z SU]\SDGNX JG\ QDVWSLáD ]PLDQD RNROLF]QRFL PDMF\FKLVWRWQ\ZSá\ZQDwydanie decyzji. 7. W przypadku uchylenia decyzji Prezes 8U]GXRU]HNDFRGRLVWRW\VSUDZ\ ']LDá IV Organizacja ochrony konkurencji i konsumentów 5R]G]LDá 1 3UH]HV8U]GX Art. 24. 1. 3UH]HV 8U]GX MHVW FHQWUDOQ\P Rr- JDQHP DGPLQLVWUDFML U]GRZHM ZáDFLZ\P Z sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Prezes 5DG\ 0LQLVWUyZ VSUDZXMH QDG]yU QDG G]LDáDOQRFL 3UH]HVD8U]GX 1a. 3UH]HV8U]GXMHVWRUJDQHPZ\NRQXMcym ]DGDQLD QDáR*RQH QD ZáDG]H SDVWZ F]áRQNRwskich Unii Europejskiej na podstawie art. 84 i art. 85 TraktaWX XVWDQDZLDMFHJR :VSyOQRW (XURSHMVN '] Urz. WE C 325 z 24.12.2002), zwanego dalej "Trak- WDWHP :( : V]F]HJyOQRFL 3UH]HV 8U]GX MHVW ZáDFLZ\PRUJDQHPRFKURQ\NRQNXUHQFMLZUR]XPLe- QLXDUWUR]SRU]G]HQLDQU:( 2. Prezes Rady MinistryZSRZRáXMHQDRNUHV ODW3UH]HVD8U]GXZ\áRQLRQHJRZGURG]HNRQNXrsu VSRUyG RVyE SRVLDGDMF\FK Z\NV]WDáFHQLH Z\*sze, Z V]F]HJyOQRFL ] ]DNUHVX SUDZD HNRQRPLL OXE ]a- U]G]DQLDLZ\Uy*QLDMF\FKVLZLHG]WHRUHW\FzQL GRZLDGF]HQLHP]]DNUHVXJRVSRGDUki rynkowej oraz ochrony konkurencji i konsumentów. 3. 3UH]HV 5DG\ 0LQLVWUyZ RNUHOLZGUodze UR]SRU]G]HQLDVSRVyELWU\ESU]HSURZDG]DQLDNRnkursu, o którym mowa w ust. 2. Prezes Rady Mini- VWUyZRNUHOLVNáDGNRPLVMLNRQNXUVRZHMZ\PRJLZo- EHF F]áRQNyZ NRPLVML NRQNXUVRZHM NLHUXMF VL No- QLHF]QRFL]DSHZQLHQLD RELHNW\ZQRFL Z\ERUX 3Ue- ]HVD8U]GX 4. &]árqnlhp NRPLVML NRQNXUVRZHM QLH PR*H E\ü RVRED NWyUD Z RVWDWQLFK WU]HFK OaWDFK SHáQLáD IXQNFM Z RUJDQDFK SU]HGVLELRrF\ SRVLDGDMFHJR SR]\FMGRPLQXMFQDU\QNXOXEUHSUH]HQWRZDáDMe- JR LQWHUHV\ D WDN*H RVRED QLHGDMFD UNRMPL EHz- VWURQQRFLSHáQLHQLDIXQNFMLZLQWHUHVLHSXEOLF]Q\P 5. 3UH]HV8U]GXPR*H]RVWDüRGZRáany przez 3UH]HVD 5DG\ 0LQLVWUyZ SU]HG XSá\ZHP Nadencji w przypadku: 11

Poz. 804 Dziennik Ustaw Nr 86 1) QDZL]DQLD VWRVXQNX SUDF\ ] Z\MWNLHP ]atrudnienia na stanowisku profesora w szkole Z\*V]HMOXESODFyZFHQDXNRZHM 2) SRGMFLDG]LDáDOQRFLJRVSRGDUF]HMZFKDUDNWe- U]H SU]HGVLELRUF\ OXE REMFLD IXQNFML F]áRnka RUJDQX ]DU]G]DMFHJR OXE NRQWUROQHJR SU]Hd- VLELRUF\ 3) skazaqld SUDZRPRFQ\P Z\URNLHP VGX ]D SU]HVWSVWZRSRSHáQLRQHXP\OQLH 4) UD*FHJRQDUXV]HQLDVZRLFKRERZLzków; 5) FKRURE\ WUZDOH XQLHPR*OLZLDMFHM Z\NRQ\Zanie ]DGD 6) ]ár*hqlduh]\jqdfml 6. 3UH]HV8U]GXZ\NRQXMHVZRMH]DGania przy SRPRF\ 8U]GX 2FKURQy Konkurencji i Konsumen- WyZ]ZDQHJRGDOHM8U]GHP Art. 25. 3UH]HV 5DG\ 0LQLVWUyZ SRZRáXMH L Rd- ZRáXMH ZLFHSUH]HVyZ 8U]GX QD ZQLRVHN 3UH]esa 8U]GX Art. 26. 'R ]DNUHVX G]LDáDQLD 3UH]HVD 8U]du QDOH*\ 1) sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedvlelrufyzsu]hslvyzxvwawy; 2) Z\GDZDQLH Z SU]\SDGNDFK RNUHORQ\FK XVWa- ZGHF\]MLZVSUDZDFKSU]HFLZG]LDáDQLDSUDk- W\NRP RJUDQLF]DMF\P NRQNXUHQFM Z VSUa- ZDFKNRQFHQWUDFMLOXESRG]LDáXSU]HGVLELRUFyZ RUD]SU]HFLZG]LDáDQLDSUDNW\NRPQDUXV]aMF\P zbiorozhlqwhuhv\nrqvxphqwyzdwdn*hghfy- ]MLZVSUDZDFKNDUSLHQL*nych; 3) SURZDG]HQLH EDGD VWDQX NRQFHQWUDFML JRVSo- GDUNL RUD] ]DFKRZD U\QNRZ\FK SU]HGVLELRrców; 4) SU]\JRWRZ\ZDQLH SURMHNWyZ U]GRZ\FK SUogramów rozwoju konkurencji oraz projektów U]GRZHMpolityki konsumenckiej; 5) nadzorowanie pomocy publicznej udzielanej SU]HGVLELRUFRP QD SRGVWDZLH RdUEQ\FK przepisów; 6) GRNRQ\ZDQLH RFHQ\ VNXWHF]QRFL RUD] HIHk- W\ZQRFL SRPRF\ SXEOLF]QHM XG]LHORQHM SU]Hd- VLELRUFRPDWDN*HVNXWNyZXG]LHORQHMSRPocy w sferze konkurencji; 6a) ZVSyáSUDFD ] LQQ\PL RUJDQDPL GR NWyU\FK ]a- NUHVX G]LDáDQLD QDOH*\ RFKURQD NRQNXUHncji i konsumentów; 7) ZVSyáSUDFD ] ]DJUDQLF]Q\PL L PLG]\QDURGowymi organizacjami i organami w zakresie ochrony konkurencji; 7a) Z\NRQ\ZDQLH ]DGD L kompetencji organu RFKURQ\ NRQNXUHQFML SDVWZD F]áRQNRZVNLego 8QLL (XURSHMVNLHM RNUHORQ\FK Z UR]SRU]G]e- QLX QU :( RUD] Z UR]SRU]G]HQLX QU 139/2004/WE; 8) RSUDFRZ\ZDQLH L SU]HGNáDGDQLH 5DG]LH 0LQi- VWUyZ SURMHNWyZ DNWyZ SUDZQ\FK GRW\F]F\FK praktyn RJUDQLF]DMF\FK NRQNXUHQFM UR]ZRMX konkurencji lub warunków jej powstawania, a WDN*HRFKURQ\LQWHUHVyZNRQVXPHQWyZ 9) opiniowanie projektów aktów prawnych doty- F]F\FK SUDNW\N RJUDQLF]DMF\FK NRQNXUHQFM rozwoju konkurencji lub warunków jej powstawanld D WDN*H RFKURQ\ LQWHUHVyZ NRQVXPHntów; 10) SU]HGNáDGDQLH 5DG]LH 0LQLVWUyZ RNUHVowych VSUDZR]GD] UHDOL]DFML U]GRZ\FK SURJUamów rozwoju konkurencji i polityki konsumenckiej; 11) Z\VWSRZDQLH GR SU]HGVLELRUFyZ L ]ZLzków SU]HGVLELRUFyZZVSUDZDFKRchrony praw i interesów konsumentów; 12) SRGHMPRZDQLHF]\QQRFLZ\QLNDMF\FK]SU]episów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji RUD] SU]HSLVyZ GRW\F]F\FK QLHGR]ZRORQ\FK SRVWDQRZLHXPRwnych; 13) Z\VWSRZDQLH GR Z\VSHFMDOL]RZDQ\FK MHGQostek i odpowiednichrujdqyznrqwurolsdvwzo- ZHM R Z\NRQDQLH EDGD SU]HVWU]HJania praw konsumentów; 14) QDG]yUQDGRJyOQ\PEH]SLHF]HVWZHPSURGXktów przeznaczonych dla konsumentów w za- NUHVLH Z\QLNDMF\P ] SU]HSLVyZ R RJylnym EH]SLHF]HVWZLHSUoduktów; 14a) monitorowanie systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu w zakrevlhlfk]jrgqrfl z zasadniczymi wymaganiami, zgodnie z usta- Z]GQLDVLHUSQLDURV\VWHPLHRFHQ\ zgodqrfl '] 8 1U SR] RUD] ] 2003 r. Nr 80, poz. 718, Nr 130, poz. 1188 i Nr 170, poz. 1652), 15) ZVSyáSUDFD ] RUJDQDPL VDPRU]GX WHU\WRULDlnego oraz z krajowymi i zagranicznymi organi- ]DFMDPL VSRáHF]Q\PL L LQQ\PL LQVW\WXFMDPL GR NWyU\FK]DGDVWDWXWRZ\FKQDOH*\RFKURQDLQWeresów konsumentów; 16) XG]LHODQLH SRPRF\ RUJDQRP VDPRU]GX ZRjewództwa i powiatu oraz organizacjom, do któ- U\FK]DGDVWDWXWRZ\FKQDOH*\RFKURQDLQWHUe- VyZ NRQVXPHQWyZ Z ]DNUHVLH Z\QLNDMF\P ] U]GRZHMSROLW\NLNRQVXPHQFNLHM 17) LQLFMRZDQLHEDGDWRZDUyZLXVáXJZ\NRQ\Zanych przez organizacje konsumenckie; 18) opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych populary]xmf\fk ZLHG]RSUDZDFKNRQVXPHntów; 19) UHDOL]DFMD]RERZL]DPLG]\QDURGRZ\FK5]e- F]\SRVSROLWHM 3ROVNLHM Z ]DNUHVLH ZVSyáSUacy i wymiany informacji w sprawach ochrony konkurencji i pomocy publicznej udzielanej przedsi biorcom; 20) gromadzenie i upowszechnianie orzecznictwa w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów; 21) Z\NRQ\ZDQLH LQQ\FK ]DGD RNUHORQ\FK Z XVWDZLHOXEXVWDZDFKRGUEQ\FK Art. 26a. 3UH]HV8U]GX2FKURQy Konkurencji i.rqvxphqwyz ZVSyáSUDFXMH ] 6]HIHP.UDMowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie nie- ]EGQ\PGRUHDOL]DFMLMeJR]DGDXVWDZRZ\FK 12

Dziennik Ustaw Nr 86 Poz. 804 Art. 27. 1. 3UH]HV 8U]GX Z\GDMH ']LHQQLN 8U]GRZ\8U]GX2FKURQ\.RQNXUHQFMLL.RQVXPHntów. 2. Decyzje i SRVWDQRZLHQLD 3UH]HVD 8U]GX D WDN*H RU]HF]HQLD 6GX 2NUJRZHJR Z :DUV]awie - VGX RFKURQ\ NRQNXUHQFML L NRQVXPHQWyZ ]ZDQHJR GDOHM VGHP RFKURQ\ NRQNXUHQFML L NRnsumentów", RUD] 6GX 1DMZ\*V]HJR Z VSUDZDFK GRW\F]F\FK NDVDFMLRGZ\URNyZVGXRFKURQ\NRnkurencji i kon- VXPHQWyZOXELFKVHQWHQFMH]SRPLQLFLHPLQIRUPa- FML VWDQRZLF\FK WDMHPQLF SU]HGVLELRUVWZD MDN UyZQLH* LQQ\FK WDMHPQLF SRdOHJDMF\FK RFKURQLH QD SRGVWDZLHRGUEQ\FKSU]HSLVyZPRJE\üZFDáRFL OXE Z F]FL SXEOLNRZDQH Z ']LHQQLNX 8U]GRwym 8U]GX2FKURQ\.Rnkurencji i Konsumentów. 3. : ']LHQQLNX 8U]GRZ\P 8U]GX 2FKUony.RQNXUHQFML L.RQVXPHQWyZ]DPLHV]F]D VL UywQLH* LQIRUPDFMH NRPXQLNDW\ RJáRV]HQLD Z\MDQLenia i LQWHUSUHWDFMH PDMFH LVWRWQH ]QDF]HQLH GOD VWRVRZania przepisów w sprawdfkremw\fk]dnuhvhpg]ldáania Pre]HVD8U]GX Art. 28. 1. :VNáDG8U]GXZFKRG]L&HQWUala w :DUV]DZLHRUD]GHOHJDWXU\8U]GXZ%\GJRVzczy, w *GDVNXZ.DWRZLFDFKZ.UDNRZLHZ/ublinie, w àrg]lz3r]qdqlxz:duv]dzlhlzh:uofádzlx 2. Delegaturami UU]GX NLHUXM G\UHNWRU]\ Gelegatur. 3. 3UH]HV 5DG\ 0LQLVWUyZ RNUHOLZGUodze UR]SRU]G]HQLD ZáDFLZRü PLHMVFRZ L U]HF]RZ GHOHJDWXU 8U]GX Z VSUDZDFK ] ]anuhvx G]LDáDQLD 3UH]HVD 8U]GX XZ]JOGQLaMF FKDUDNWHU L OLF]E VSUDZZ\VWSXMF\FKQDGDQ\PWHUenie. 4. 'HOHJDWXU\8U]GXRSUyF]VSUDZQDOH*cych GRLFKZáDFLZRFLPRJ]DáDWZLDüLQQHVSUDZ\SU]e- ND]DQHLPSU]H]3UH]HVD8U]GX 5. W szczególnie uzasadnionych przypadkach 3UH]HV8U]GXPR*HVSUDZQDOH*FGRZáDFLZo- FL GHOHJDWXU\ SU]HMü OXE SU]HND]Dü GR ]DáDWZLHQLD LQQHM GHOHJDWXU]H 8U]GX DOER VSUDZ QDOe*F GR VZRMHM ZáDFLZRFL SU]HND]Dü GR ]DáDWZLHQLD ZVNazanej delegaturze. 6. Decyzje i postanowienia w sprawach z za- NUHVX ZáDFLZRFL GHOHJDWXU RUD] Z VSUDZDFK SU]e- ND]DQ\FK GR ]DáDWZLHQLD SU]H] 3Ue]HVD 8U]GX QD SRGVWDZLHXVWG\UHNWRU]\GHOHJDWXUZ\GDMZLPLe- QLX3UH]HVD8U]GX Art. 29. 2UJDQL]DFM 8U]GX RNUHOD VWDWXW Qa- GDQ\ Z GURG]H ]DU]G]HQLD SU]H] 3UH]HVD 5ady Ministrów. Art. 29a. 1. 7ZRU]\ VL 5DG GR VSUDZ 'obrych Praktyk Gospodarczych jako organ opiniodawczo-grudgf]\3uh]hvd8u]gx 2. 'R ]DGD 5DG\ GR VSUDZ 'REU\FK 3UDktyk *RVSRGDUF]\FKQDOH*\ZV]F]HJylQRFL 1) przedstawianie propozycji i opinii dotyczcych zmian w przepisach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów; 2) przygrwrz\zdqlh RSUDFRZD QD WHPDW VWDQX ochrony konkurencji i konsumentów w poszczególnych sektorach gospodarki; 3) SURSDJRZDQLH SROXERZQHJR UR]ZL]ywania VSRUyZ NRQVXPHQFNLFK Z V]F]HJyOQRFL V downictwa polubownego i mediacji; 4) Z\UD*DQLH RSLQLL GRW\F]F\ch zasad dobrych praktyk gospodarczych. Art. 29b. 1. : VNáDG 5DG\ GR VSUDZ 'obrych 3UDNW\N*RVSRGDUF]\FKZFKRG]LF]áRQNyZSRZoá\ZDQ\FKVSRUyG 1) RVyE UHSUH]HQWXMF\FK RUJDQL]DFMH L URGRZiska konsumenckie -ZOLF]ELHF]áRQNyZ 2) RVyE UHSUH]HQWXMF\FK RUJDQL]DFMH L URGRZi- VNDSU]HGVLELRUFyZ-ZOLF]ELHF]áRQNyZ 3) RVyE Z\Uy*QLDMF\FK VLZLHG]LGRZLDGF]eniem w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów -ZOLF]ELHF]áRQNyZ 2. &]árqnyz 5DG\ GR VSUDZ 'REU\FK 3UDktyk *RVSRGDUF]\FKSRZRáXMHLRGZRáXMH3UH]HV8U]du. 3. Pracami Rady do spraw Dobrych Praktyk Gospodarczych kieruje Prezes Urzdu. 4. Tryb prac Rady do spraw Dobrych Praktyk *RVSRGDUF]\FK RNUHOD UHJXODPLQ XVWDORQ\ SU]H] 3UH]HVD8U]GX Art. 29c. 1. 2EVáXJ DGPLQLVWUDF\MQ L ILQDQVo- Z5DG\GRVSUDZ'REU\FK3UDNW\N*RVSRGDUF]\FK ]DSHZQLD8U]G 2. &]árqnrp 5DG\ GR VSUDZ 'REU\FK 3UDNW\N *RVSRGDUF]\FKSU]\VáXJXMHZ\áF]QLH]ZURWNRVztów SU]HMD]GyZ RUD] GRMD]GyZ URGNDPL NRPXQLNacji PLHMVFRZHM QD REV]DU]H NUDMX QD ]DVDGDFK RNUHOonych w przepisach wydanych na podstawie art. 77 5 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy ']8]U1USR]]Sy(Q]P Art. 30. 1. 3UH]HVRZL 8U]GX SRGOHJD,QVSHkcja Handlowa. 2. 3UH]HV8U]GX]DWZLHUG]DSU]HGNáadane mu SU]H]*áyZQHJo Inspektora Inspekcji Handlowej kie- UXQNL G]LDáDQLD,QVSHNFML +DQGORZHM RUD] MHM SODQ\ kontroli o znaczeniu krajowym. 3. 3UH]HV 8U]GX PR*H ]OHFLü,QVSHNFML +Dn- GORZHMSU]HSURZDG]HQLHNRQWUROLOXEUHDOL]DFMLQQ\FK ]DGDQDOH*F\FKGR]DNUHVXMHJRG]LaáDQLD. 4. 3UH]HV 8U]GX GRNRQXMH RNUHVRZ\FK RFHQ G]LDáDOQRFL,QVSHNFML+DQGORZHMQDSRGVWDZLHSU]Hd- NáDGDQ\FKPXUDSRUWyZWHM,QVSHNFMLLSU]HND]XMHZy- QLNDMFH]W\FKRFHQZQLRVNL*áyZQHPX,QVSHNWorowi Inspekcji Handlowej. Art. 31. 3UH]HV 8U]GX PR*H SRGDZDü GR pu- EOLF]QHM ZLDGRPRFL LQIRUPDFMH R Z\QLNDFK NRntroli,QVSHNFML +DQGORZHM RUD] LQIRUPDFMH R G]LDáaniach SRGMW\FKQDSRGVWDZLHDUWSNWL]SRPLQL FLHPLQIRUPDFMLVWDQRZLF\FKWDMHPQLFSU]HGVLELRr- VWZD MDN UyZQLH* LQQ\FK WDMHPQLF SRGOHJDMF\FK ofkurqlhqdsrgvwdzlhrgueq\fksu]episów. 13

Poz. 804 Dziennik Ustaw Nr 86 5R]G]LDá 2 6DPRU]GWHU\WRULDOQ\LRUJDQL]DFMH konsumenckie Art. 32. Zadania w dziedzinie ochrony intere- VyZ NRQVXPHQWyZ Z ]DNUHVLH RNUHORQ\P XVWDZ RUD]RGUEQ\PLSU]HSLVDPLZ\NRQXMUyZQLH*VDPo- U]GWHU\WRULDOQ\DWDN*HRUJDQL]DFMHNRQVumenckie i inne instytucje, do których statutowych lub ustawo- Z\FK]DGDQDOH*\RFKURQDLQWHUHVyZNRQVXPHntów. Art. 33. =DGDQLHPVDPRU]GXWHU\WRULDlnego w zakresie ochrony praw konsumentów jest prowadzenie edukacji konsumenckiej, Z V]F]HJyOQRFL Soprzez wprowadzenie elementów wiedzy konsumenc- NLHM GR SURJUDPyZ QDXF]DQLD Z V]NRáDFK SXEOLFznych. Art. 34. 1. =DGDQLDVDPRU]GXSRZLDWowego w zakresie ochrony praw konsumentów wykonuje powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów, zwany dalej "rzecznikiem konsumentów". 2. 3RZLDW\ PRJ Z GURG]H SRUR]XPLenia, XWZRU]\ü MHGQR ZVSyOQH VWDQRZLVNR U]HF]QLND NRnsumentów. Art. 35. 1. Rzecznika konsumentów powoáxmh L RGZRáXMH UDGD SRZLDWX OXE UDGD PLasta na prawach SRZLDWX]ZDQDGDOHMUDG 2. RzeczQLND NRQVXPHQWyZ SRZRáXMH VL VSo- UyG RVyE ] Z\*V]\P Z\NV]WDáFHQLHP Z V]F]HJyl- QRFLSUDZQLF]\POXEHNRQRPLF]Q\PL]FRQDMPQLHM SLFLROHWQLSUDNW\N]aZRGRZ 3. Rzecznik konsumentów jest bezpouhgqlr SRGSRU]GNRZDQ\ UDG]LH L SRQRVL SU]HG QL RGSowiedziDOQRü 4. Usytuowanie organizacyjne rzecznika kon- VXPHQWyZRNUHODVWDWXWOXEUHJXODPLQSRZLatu. Art. 36. 1. Rzecznik konsumentów jest zatrudniony w starostwie powiatowym. 2. &]\QQRFL Z VSUDZDFK ] ]DNUHVX SUDZD pracy wobec rzecznika konsumentów wykonuje starosta. 3. :DUXQNL SUDF\ L SáDF\ U]HF]QLND NRQVXPHn- WyZRNUHODUDGD 4. Zasady wynagradzania rzecznika konsu- PHQWyZ UHJXOXM SU]HSLV\ R SUDFRZQLNDFK VDPRU] dowych. Art. 37. 1. 'R]DGDU]HF]QLNDNRQVXPHntów w V]F]HJyOQRFLQDOH*\ 1) ]DSHZQLHQLH EH]SáDWQHgo poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów; 2) VNáDGDQLH ZQLRVNyZ Z VSUDZLH VWDQowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów; 3) Z\VWSRZDQLHGRSU]HGVLELRUFyZZVprawach ochrony praw i interesów konsumentów; 4) ZVSyáG]LDáDQLH]ZáDFLZ\PLPLHMVFRZRGHOHJa- WXUDPL 8U]GX RUJDQDPL,QVSHNFML +DQGORZHM oraz organizacjami konsumenckimi; 5) Z\NRQ\ZDQLH LQQ\FK ]DGD RNUHORQ\FK Z XVWDZLHOXEZSU]HSLVDFKRGUEQ\FK 2. RzHF]QLN NRQVXPHQWyZ PR*H Z V]F]HJyl- QRFL Z\WDF]Dü SRZyG]WZD QD U]HF] NRQVXPHntów RUD]ZVWSRZDü]DLFK]JRGGRWRF]FHJRVLSo- VWSRZDQLDZVSUDZDFKRRFKURQLQWHUHVyZNRQVumentów. 3. Rzecznik konsumentów w sprawach o wy- NURF]HQLD QD V]NRG NRQVXPHQWyZ MHVW RVNDU*\FLelem publicznym w rozumieniu przepisów Kodeksu SRVWSRZDQLDZVSUDZDFKRZ\NURF]enia. 4. 3U]HGVLELRUFD GR NWyUHJR ]ZUyFLá VL U]HF]QLNNRQVXPHQWyZG]LDáDMFQDSRGVWawie ust. 1 SNWRERZL]DQ\MHVWXG]LHOLüU]HF]QLNRZLZ\MaQLH i informafmlegf\fksu]hgplrwhpz\vwslenia oraz XVWRVXQNRZDüVLGRXZDJLRSLQLLU]HF]Qika. 5. 'R U]HF]QLND NRQVXPHQWyZ VWRVXMH VL Rd- SRZLHGQLR SU]HSLV DUW.RGHNVX SRVWSRZania cywilnego. Art. 38. 1. Rzecznik konsumentów w terminie GRGQLDPDUFDND*GHJRURNXSU]HGNáDGDUDG]LHGR zatwierdzenia roczne sprawozdanie ze swojej dziaádoqrflzurnxsrsu]hgqlp 2. =DWZLHUG]RQH SU]H] UDG VSUDZR]Ganie, o którym mowa w ust. 1, rzecznik konsumentów prze- ND]XMHZáDFLZHMPLHMVFRZRGHOHJDWXU]H8U]du. 3. Rzecznik konsumentów jest obowizany SU]HND]\ZDü QD ELH*FR GHOHJDWXURP 8U]GX ZQLo- VNLLV\JQDOL]RZDüSUREOHP\GRW\F]FHRFKURQ\NRnsumentów, które wymajdm SRGMFLD G]LDáD QD szczeblach adminivwudfmlu]grzhm Art. 38a. 1. 3U]\ 3UH]HVLH 8U]GX WZoU]\ VL.UDMRZ 5DG Rzeczników KonsumenWyZ ]ZDQ GDOHM5DG 2. 5DGD MHVW VWDá\P RUJDQHP RSLQLRGDwczo- GRUDGF]\P 3UH]HVD 8U]GX Z ]DNUHVLH VSUDZ ]ZL ]DQ\FK ] RFKURQSUDZNRQVXPHntów na szczeblu VDPRU]GXSRZLDWRZHJR 3. 'R]DGD5DG\QDOH*\ZV]F]HJyOQoFL 1) przedstawiaqlh SURSR]\FML GRW\F]F\FK NLHUXnków zmian legislacyjnych w przepisach doty- F]F\FKRFKURQ\SUDZNRnsumentów; 2) Z\UD*DQLH RSLQLL Z SU]HGPLRFLH SURMHNWyZ Dk- WyZ SUDZQ\FK OXE NLHUXQNyZ U]GRZHM Solityki konsumenckiej; 3) Z\UD*DQLH RSLQLL Z LQQ\FK VSUDZDFK ] zakresu RFKURQ\ NRQVXPHQWyZ SU]HGáo*RQ\FK 5DG]LH SU]H]3UH]HVD8U]GX 4. : VNáDG 5DG\ ZFKRG]L G]LHZLFLX U]HF]Qi- NyZNRQVXPHQWyZSRMHGQ\P]REV]DUXZáDFLZoFL PLHMVFRZHM GHOHJDWXU 8U]GX 2FKURQ\.RQNurencji i Konsumentów. 5. &]árqnyz 5DG\ SRZRáXMH L RGZRáXMH 3Uezes 8U]GX3RZRáDQLHQDVWSXMHQDZQLRVHNG\UHNWorów 14

Dziennik Ustaw Nr 86 Poz. 804 GHOHJDWXURNWyU\FKPRZDZXVW]DSLVHPQ]Jo- G UHNRPHQGRZDQ\FK U]HF]QLNyZ NRQVXPHntów. W SU]\SDGNX RGZRáDQLD ] IXQNFML U]HF]QLND NRQVXPHn- WyZF]áRQNRVWZRZ5DG]LHZ\JDVD 6. &]árqhn 5DG\ PR*H E\ü RGZRáDQ\ SU]H] 3UH]HVD8U]GX]SRZRGX 1) QDUXV]HQLD RERZL]NyZ Z\QLNDMF\FK ] F]áRnkostwa w Radzie; 2) FKRURE\XQLHPR*OLZLDMFHMZ\NRQ\ZDQLH]aGD F]áRQND5DG\ 3) ]ár*hqlduh]\jqdfml 7. 2EVáXJ DGPLQLVWUDF\MQ 5DG\ ]apewnia 8U]G 8. 8U]G ]ZUDFD F]áRQNRP 5DG\ NRV]W\ SU]e- MD]GyZ QD SRVLHG]HQLD 5DG\ QD ]DVDGDFK RNUHOo- Q\FK Z SU]HSLVDFK Z VSUDZLH QDOH*QRFL SU]\VáXJu- MF\FK SUDFRZQLNRZL ] W\WXáX SRGUy*\ VáX*ERZHM QD obszarze kraju. 9. 7U\ESUDF\5DG\RNUHODUHJXODPLQXVWDOony przez Prezesa Ur]GX Art. 39. 1. Organizacje konsumenckie repre- ]HQWXMLQWHUHV\NRQVXPHQWyZZREHFRUJDQyZDGPi- QLVWUDFML U]GRZHM L VDPRU]GRZHM L PRJ XF]HVWQi- F]\üZUHDOL]DFMLU]GRZHMSROLW\NLNRQVXPHQFNLHM 2. Organizacje, o których mowa w ust. 1, mam ZV]F]HJyOQRFL prawo do: 1) Z\UD*DQLDRSLQLLRSURMHNWDFKDNWyZSUDwnych i LQQ\FKGRNXPHQWyZGRW\F]F\FKSUDZLLQWHUesów konsumentów; 2) opracowywania i upowszechniania konsumenckich programów edukacyjnych; 3) Z\NRQ\ZDQLD WHVWyZ SURGXNWyZ L XVáXJ RUD] publikowania ich wyników; 4) Z\GDZDQLD F]DVRSLVP RSUDFRZD EDGDwczych, broszur i ulotek; 5) SURZDG]HQLD QLHRGSáDWQHJR SRUDGQLFWZD NRn- VXPHQFNLHJR RUD] XG]LHODQLD QLHRGSáDWQHM Somocy konsumentom w dochodzeniu ich rosz- F]H FK\ED *H VWDWXW RUJDQL]DFML VWaQRZL *H G]LDáDOQRüWDMHVWZ\NRQ\ZDQDRdSáDWQLH 6) XG]LDáXZSUDFDFKQRUPDOL]DF\MQ\FK 7) UHDOL]RZDQLD ]DGDSDVWZRZ\FK Z G]LHG]inie ochrony konsumentów, zlecanych przez organy DGPLQLVWUDFMLU]GRZHMLVDPRU]Gowej; 8) XELHJDQLDVLRGRWDFMH]HURGNyZSXEOLFznych QDUHDOL]DFM]DGDRNWyU\FKPRZDZSNW Art. 40. 2UJDQ\DGPLQLVWUDFMLU]GRZHMLVDPo- U]GRZHMVRERZL]DQHGR]DVLJDQLDRSLQLLRUJDQi- ]DFML NRQVXPHQFNLFK Z VSUDZDFK GRW\F]F\FK NLe- UXQNyZG]LDáDQLDQDU]HF]RFKURQ\LQWHUHVyZNRQVumentów. Art. 41. WyVRNRü URF]Q\FK GRWDFML FHOowych, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148, Nr 45, poz. 391 i Nr 65, poz. 594), SU]HND]\ZDQ\FK ] EXG*HWX SDVWZD QD UHDOL]DFM ]DGD R NWórych mowa w art. 39 ust. 2 pkt 7, jest XVWDODQD Z XVWDZLH EXG*HWRZHM Z F]FL EXG*HWX SDVWZDNWyUHMG\VSRQHQWHPMHVW3UH]HV8U]GX ']LDá V 3RVWSRZDQLHSU]HG3UH]HVHP8U]GX 5R]G]LDá 1 Przepisy ogólne Art. 42. 1. 3RVWSRZDQLH SU]HG 3UH]esem 8U]GX MHVW SURZDG]RQH MDNR SRVWSRZDQLH Z\Ma- QLaMFH SRVWSRZDQLH DQW\PRQRSRORZH OXE SRVW SRZDQLH Z VSUDZLH SUDNW\N QDUXV]DMF\FK ]ELRURZH interesy konsumentów. 2. 3RVWSRZDQLH Z\MDQLDMFH PR*H SRSU]e- G]Dü ZV]F]FLH SRVWSRZDQLD DQW\PRQRSRORZHJR OXE SRVWSRZDQLD Z VSUDZLH SUDNW\N QDUXV]DMF\FK zbiorowe interesy konsumentów. 3. (uchylony). Art. 43. 1. 3UH]HV 8U]GX PR*H ZV]F]ü ] XU]GX Z GURG]H SRVWDQRZLHQLD SRVWSRZDQLH Zy- MDQLDMFHMH*HOLRNROLF]QRFLZVND]XMQDPR*OiZRü naruszenia przepisów ustawy, w sprawach dotycz c\fkrnuhorqhmjdá]ljrvsrgdunlzvsudzdfkgrwy- F]F\FKRFKURQ\LQWHUHVyZNRQVXPHQWyZRUD]ZLnnych przypadkach, gdy ustawa tak stanowi. 2. 3RVWSRZDQLH Z\MDQLDMFH PR*H PLHü QD FHOXZV]F]HJyOQRFL 1) ZVWSQH XVWDOHQLH F]\ QDVWSLáR QDUuszenie przepivyz XVWDZ\ X]DVDGQLDMFH ZV]F]FLH SRVWSRZDQLD DQW\PRQRSolowego, w tym, czy sprawa ma charakter antymonopolowy; 2) ZVWSQH XVWDOHQLH F]\ QDVWSLáR QDUuszenie X]DVDGQLDMFH ZV]F]FLH SRVWpowania w sprawie zakazu stosowania praktyk naruszaj cych zbiorowe interesy konsumentów; 3) EDGDQLHU\QNXZW\PRNUHOHQLHMHJRVWUXNWury i stopnia koncentracji; 4) ZVWSQHXVWDOHQLHLVWQLHQLDRERZL]NX]JáRV]enia zamiaru koncentracji; 5) XVWDOHQLH F]\ PLDáR PLHMVFH QDUXV]HQLH FKUonionych prawem interesów konsumentów uza- VDGQLDMFH SRGMFLHG]LDáD RNUHORQ\FK Z Rd- UEQ\FKXVWDZDFK 3. =DNRF]HQLH SRVWSRZDQLD Z\MDQLDMFego QDVWSXMHZGURG]HSRVWDQRZLHQLD 4. 3RVWSRZDQLH Z\MDQLDMFH QLH Sowinno WUZDü GáX*HM QL* GQL D Z VSUDZDFK V]F]HJyOQLH skomplikowanych - niegáx*hmql*gqlrggqldmego ZV]F]FLD 5. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 3, SU]HSLVX XVW RUD] DUW.RGHNVX SRVWSRZania DGPLQLVWUDF\MQHJRQLHVWRVXMHVL 15

Poz. 804 Dziennik Ustaw Nr 86 Art. 44. 1. 3RVWSRZDQLH DQW\PRQRSolowe w VSUDZDFK SUDNW\N RJUDQLF]DMF\FK NRQNXUHQFM RUD] Z VSUDZDFK NRQFHQWUDFML D WDN*H SRVWSRZanie w sprawach praktyk nauxv]dmf\fk ]ELRURZH LQWHUHV\ NRQVXPHQWyZZV]F]\QDVLQDZQLRVHNOXE]XU]du. 2. 3RVWSRZDQLH Z VSUDZDFK QDNáDGDQLD NDU SLHQL*Q\FKRNUHORQ\FKZG]LDOH9,ZV]F]\QDVL] XU]GX Art. 45. 1. 3U]HGVLELRUF\ L ]ZL]NL SU]HGVL ELRUFyZ V RERZL]DQL GR SU]HND]ywania wszelkich koniecznych informacji i donxphqwyz QD *GDQLH 3UH]HVD8U]GX 2. )GDQLH R NWyU\P PRZD Z XVW SRZLnno ]DZLHUDü 1) wskazanie zakresu informacji i okresu, którego GRW\F] 2) ZVND]DQLHFHOX*GDQLD 3) wskazanie terminu udzielenia informacji; 4) pouczenie o sankcjach za nieudzielenie informacji lub za udzielenie informacji nieprawdzi- Z\FKOXEZSURZDG]DMF\FKZEáG Art. 45a..D*G\PDSUDZRVNáDGDQia na piplh -]ZáDVQHMLQLFMDW\Z\OXEQDSURE3UH]HVD8U]GX- Z\MDQLH GRW\F]F\FK LVWRWQ\FK RNROLF]QRFL VSUawy. Art. 46. 1. 'RZRGHP ] GRNXPHQWX Z SRVWSo- ZDQLXSU]HG3UH]HVHP8U]GXPR*HE\üW\ONRRU\Ji- QDá GRNXPHQWX OXE MHJR NRSLD SRZLDGF]RQD SU]H] organ administracji publicznej, notariusza, adwokata, UDGF SUDZQHJR OXE XSRZD*QLRQHJR SUDFRZQLND przedvlelruf\ 2. 'RZRGHPZSRVWSRZDQLXSU]HG3UH]esem 8U]GXMHVWGRNXPHQWVSRU]G]RQ\ZM]\NXSRlskim, ]]DVWU]H*HQLHPXVW 3. -H*HOLGRNXPHQW]RVWDáVSRU]G]RQ\ZM]y- NX REF\P QDOH*\ SU]HGáR*\ü WDN*H SRZLDGF]RQH SU]H] WáXPDF]D SU]\VLJáHJR WáXPDF]HQLH QD M]\N SROVNLWHJRGRNXPHQWXDOERMHJRF]FLPDMFHMVWa- QRZLüGRZyGZVSUDZLH Art. 47. 1. 6WURQDSRZRáXMFDVLQDGRZyG]H ZLDGNyZMHVWRERZL]DQDGRNáDdQLHZVND]DüIDNW\ NWyUH PDM E\ü SRWZLHUG]RQH ]H]QDQLDPL SRV]F]e- JyOQ\FK ZLDGNyZ RUD] SRGDü GDQH XPR*OLZLDMFH SUDZLGáRZHZH]ZDQLHZLDGND 2. 3UH]HV8U]GXZ]\ZDMFZLDGNDSRGDMHZ ZH]ZDQLXLPLQD]ZLVNRLPLHMVFH]DPLHV]NDQLDZezwanego, PLHMVFHLF]DVVNáDGDQLDZ\MaQLHRNUHOD strony i przedmiot sprawy oraz wskazuje przepisy o odpozlhg]ldoqrfl NDUQHM ]D VNáDGDQLH IDáV]\Z\FK ]H]QD Art. 48. 1. =H]QDQLH ZLDGND SR VSLVaniu do SURWRNRáXEG]LHPXRGF]\WDQHLVWRVRZQLHGRRNo- OLF]QRFL QD SRGVWDZLH MHJR XZDJ X]XSHáQLRQH OXE sprostowane. 2. 3URWRNyá SU]HVáXFKDQLD ZLDGND SRdpisuje ZLDGHN L SURZDG]F\ SU]HVáXFKDQLH SUDFRZQLN 8U]GX Art. 49. 1. : VSUDZDFK Z\PDJDMF\FK ZLDGo- PRFL VSHFMDOQ\FK 3UH]HV 8U]GX SR Z\VáXFKDQLX wniosków VWURQ FR GR OLF]E\ ELHJá\FK L LFK Z\Eoru, PR*H ZH]ZDü MHGQHJROXE NLONX ELHJá\FK Z FHOX]a- VLJQLFLDLFKRSLQLL 2. %LHJá\P Z UR]XPLHQLX XVW PR*H E\ü UyZQLH* RVRED SUDZQD Z\VSHFMDOL]RZDQD Z GDQHM dziedzinie. Art. 50. 6WURQDPR*H*GDüZ\áF]HQLDELHJáe- JR]SU]\F]\Q]MDNLFKPR*QD*GDüZ\áF]HQLDSUa- FRZQLND8U]GXGRXNRF]HQLDF]\QQRFLELHJáego. 6WURQDVNáDGDMFDZQLRVHNRZ\áF]HQLHELHJáHJRSR UR]SRF]FLX SU]H] QLHJR F]\QQRFL MHVW RERZL]ana XSUDZGRSRGREQLü*HSU]\F]\QDX]DVDGQLDMFDZ\á czenihsrzvwdádsy(qlhmoxe*hzf]eqlhmqlhe\ádmhm znana. Art. 51. 3UH]HV8U]GXPR*H]DU]G]LüRND]a- QLHELHJáHPXDNWVSUDZ\LSU]HGPLRWXRJOG]LQ3U]e- SLV\DUWXVWLVWRVXMHVLRGSRZLHGQLR Art. 52. 1. 2SLQLD ELHJáHJR SRZLQQD ]DZLeUDü uzasadnienie. 2. %LHJOLPRJ]áR*\üRSLQLáF]Q Art. 53. 1. 3UH]HV 8U]GX SU]\]QDMH ELHJá\P Z\QDJURG]HQLHZHGáXJSU]HSLVyZRNRV]WDFKSURZa- G]HQLDGRZRGX]RSLQLLELHJáHJRZSRVWSRZDQLXV dowym, z zastrze*hqlhpxvw 2. 3UH]HV 8U]GX PR*H QDáR*\ü QD VWUoQ RERZL]HN ZSáDFHQLD ]DOLF]NL QD SRF]HW Z\GDWNyZ ELHJáHJR 3. -H*HOL SRVWSRZDQLH ]RVWDáR ZV]F]WH ] XU]GXL]DNRF]RQHZ\GDQLHPGHF\]MLRNWyUHMPowa w art. 11 ust. 1 i art. 23d, koszty wynagrodzenia ELHJáHJRSRQRVL6NDUE3Dstwa. Art. 54. 1. 3UH]HV 8U]GX PR*H ]ZUyFLü VLR wydanie opinii do instytutu naukowego lub naukowobadawczego. 2. :RSLQLLLQVW\WXWZVND]XMHRVREDOERRVoby, NWyUHSU]HSURZDG]Lá\EDGDQLDLZ\GDá\RSLQL 3. 3U]HSLV\DUWLXVWLVWRVXMHVLRdpowiednio. Art. 55. 1. 3UH]HV 8U]GX PR*H Z WRNX SRVW SRZDQLDSU]HSURZDG]LüUR]SUDZ 2. Rozprawa, o której mowa w ust. 1, jest jaw- QD] Z\áF]HQLHP UR]SUDZ\ OXE MHM F]FL SRGF]DV NWyUHMVUR]SDWU\ZDQHLQIRUPDFMHVWDQRZLFHWDMHm- QLF SU]HGVLELRUVWZD MDN UyZQLH* LQQH WDMHmnice podlegajfhrfkurqlhqdsrgvwdzlhrgueq\fksu]episów. 16