Uprawnienia pacjentów w zakresie dostępu do świadczeń medycznych i leków Część pierwsza
Prawa obywatelskie w systemie świadczeń medycznych Dr Elżbieta Hibner Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Konstytucja RP Art. 68 Każdy ma prawo do ochrony zdrowia Uprawnienia obywatela Obowiązki władzy publicznej Puste regulacje
Inne konstytucje Litwa, Słowenia, Czechy Węgry Francja Stany Zjednoczone, Belgia, Norwegia, Finlandia, Japonia, Niemcy
Struktura systemu Premier nadzór Krajowy System Ratownictwa nadzór UNUZ Krajowy Związek Kas nadzór Minister właściwy ds. zdrowia Ministerstwo Zdrowia wojewodowie Państwowe Ratownictwo Medyczne Urzędy centralne GIS GIF Urząd inne Rejestr. Kasy Chorych Instytuty naukowo badawcze nadzór nadzór nadzór kontraktowanie świadczeń kontrola samorząd terytorialny samorządy zawodowe zoz y inni świadczeniodawcy apteki pacjenci obywatele
Bariery w dostępie do świadczeń zdrowotnych Starzejące się społeczeństwa Postęp naukowy i technologiczny Postęp w naukach farmaceutycznych Specyfika rynku usług medycznych
Fakty i mity Odpolitycznienie systemu ochrony zdrowia Poprawa dostępności do świadczeń Lepiej zagwarantowane prawa pacjenta Poprawa jakości usług medycznych Więcej pieniędzy w systemie Pieniądz za pacjentem
Odpolitycznienie systemu ochrony zdrowia Środki publiczne Regulacje ustawowe Czynnik merytoryczny
Poprawa dostępności do świadczeń Proces wieloletni Przykład Włoch Polityka regionalna
Lepiej zagwarantowane prawa pacjenta Obowiązki pacjenta Ruch konsumencki Skuteczna egzekucja prawa
Poprawa jakości usług Mechanizmy motywacyjne Prywatyzacja Nadzór
Więcej pieniędzy w systemie Koszyk usług gwarantowanych Ubezpieczenia dodatkowe Współpłatność
Pieniądz za pacjentem Rejestr usług medycznych Bramkarz systemu Wzrost popytu na świadczenia
Postulaty ustrojowe Ustawowy podział kompetencji pomiędzy szczeblami władzy publicznej Rada Zdrowia Publicznego Sieć szpitali
Postulaty organizacyjne Rejestr usług medycznych Prywatyzacja Przedsiębiorczość społeczna
Ubezpieczenia zdrowotne a społeczeństwo obywatelskie Dr Krzysztof Kuszewski Zakład Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia oraz Szpitalnictwa Państwowy Zakład Higieny
FUNKCJE POWSZECHNEGO UBEZPIECZENIA ZADROWOTNEGO Gwarancja świadczeń dla ubezpieczonych Zebranie środków na świadczenia medyczne Redystrybucja pomiędzy zdrowymi i chorymi Uśrednienie różnic w potrzebach zdrowotnych Racjonalne kontraktowanie świadczeń Dostosowanie wpływów do wydatków Zapewnienie standardu jakości Kontrola rzetelności rozliczeń za leki i świadczenia Wpływanie na kształt oferty świadczeń i jej korekta
TWARDY PŁATNIK CZY WRAŻLIWY SPOŁECZNIK? Zasada zrównoważonego rozwoju, więc nie można wydawać więcej niż się zebrało, trzeba być twardym ale rozsądnym Wydawanie musi być racjonalne Najbardziej ciążą małe, multiplikowane kwoty np. leki, konsultacje, diagnostykę, hospitalizację, często bez niezbędnej potrzeby Drogie ale rzadkie procedury nie stanowią przy 30 mld problemu pod warunkiem systemowych rozwiązań Podstawą panowania nad wydatkami jest RUM!
2 TWARDY PŁATNIK CZY WRAŻLIWY SPOŁECZNIK? Czy ubezpieczyciel może wpływać na to aby system był przyjazny dla pacjenta? Tak! Czy ubezpieczyciel może tolerować używanie środków na inny cel niż ustawowy? Nie! W Polsce nie istnieje ostra granica pomiędzy funkcją medyczną a opiekuńczą Brak powszechnej świadomości, że wydawane są nasze i tylko nasze pieniądze Nie martwimy się o racjonalne, standardowe działania a potem mówimy o braku środków Przykładem jest tu narodowa lekomania
Konsumpcja leków na jednego mieszkańca 1999 FRANCE POLAND HUNGARY LITHUANIA CZECH REPUBLIC ITALY SPAIN SLOVAK REPUBLIC PORTUGAL BELGIUM GERMANY FINLAND UNITED KINGDOM RUSSIAN FEDERATION TURKEY UKRAINE 9 11 16 16 15 19 30 28 28 27 26 27 25 23 23 0 10 20 30 40 50 49 Ilościowo lecznictwo otwarte
Zmiany kosztów opieki zdrowotnej 60,00% 50,00% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 1999 2001 1999 2000 2001 2002 POZ porady specjalistów szpitale pogotowie środki farmaceutyczne inne
CO STAŁO SIĘ Z HOSPITALIZACJĄ? 1992 wzrost 52% HOSP. NA 10 TYS. 1996 wzrost 51% HOSP. NA 10 TYS. 1998 wzrost 83% HOSP. NA 10 TYS. 2002 wzrost 342% HOSP. NA 10 TYS. CZY ZWIĘKSZYŁA SIĘ 3X LICZBA ŁÓŻEK? CZY BYŁA WOJNA LUB EPIDEMIA GRYPY? ZACZĘTO PŁACIĆ ZA HOSPITALIZACJE, POZOSTAWIAJĄC KAPITACJĘ W POZ!!!
MISJA A RZECZYWISTOŚĆ Misja ustawowo zapisana jest piękna Wymagania społeczne - standard EU Środki dramatycznie niskie System ochrony zdrowia o dużych możliwościach i ambicji, częściowo zdemoralizowany Społeczeństwo karmione negatywną informacją Nie dopuszcza się myśli o konieczności małego współpłacenia, legalnie i bez ryzyka dla ubogich W ten sposób właśnie oni mają ograniczony dostęp w potrzebie, bogaci mogą zapłacić inaczej Mimo to uderzenie idzie w ubezpieczyciela
Wydatki na zdrowie (PPP$) na je dne go mie s zkańca a długość trwania życia w krajach Unii Europe js kie j i w Pols ce (1999 r., Belgia - 1996 r., Szwecja - 1998 r. ) 80 79 78 His zpania Gre cja Szwecja Włochy UE Francja Nie mcy Luks e mburg 77 Liczba lat 76 Portugalia Irlandia Dania 75 74 73 Polska 72 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 Wydatki ($)
3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Wydatki na zdrowie na jedneg o mieszkań ca (PPP$) w wybranych krajach europejskich Aus tria Be lgia Czechy Dania Finlandia Francja Niemc y Grecja W ę gry Irlandia W łochy Luxemburg Hola ndia Polska P ortuga lia Hiszpania Szwecja Wlk.Brytania UE USD per capita 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
ZASADY POLITYKI ZDROWOTNEJ EU RÓWNY DOSTĘP PODSTAWOWE ŚWIADCZENIA PROFILAKTYCZNE KONTROLA ROZPOWSZECHNIENIA CHORÓB ZAKAŹNYCH CHOROBY SPOŁECZNE ZMIANA TRYBU ŻYCIA PROMOCJA ZDROWIA ZDROWIE DLA WSZYSTKICH?
CELE SYSTEMÓW Promowanie i poprawa zdrowia ludności równy dostęp do opieki zdrowotnej efektywność wykorzystania zasobów skuteczność medyczna procedur poprawa jakości i optymalizacja koszt-efekt satysfakcja odbiorców stabilność finansowa systemu wyższa produktywność populacji
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SYSTEMÓW Podatki-budżet obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne opłaty bezpośrednie pacjentów
Elementy ruchu naturalnego ludnoś ci Polski w latach 1946-2001 35 30 wsp. na 1000 ludności 25 20 15 Urodze nia Przyrost naturalny 10 Zgony 5 1946 1951 1956 1961 1966 1971 1976 1981 1986 1991 1996 2001
Zmiany w populacji w ciągu 30 lat 85 80 84 75 79 1970 1999 70 74 65 69 60 64 Males Mężczyźni Females Kobiety Ag e gr ou p (y ea rs) Grupy wieku (w latach) 55 59 50 54 45 49 40 44 35 39 30 34 25 29 20 24 15 19 10 14 5 9 0 4 2000000 1500000 1000000 500000 0 500000 1000000 1500000 2000000 Population Liczba ludności
JAKA MOŻE BYĆ REAKCJA SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO Przygotowanie rozsądnej polityki na przyszłość Korzystanie z doświadczeń EU Versus szukanie irracjonalnych rozwiązań, obiecywanie cudów Społeczeństwo obywatelskie musi część spraw załatwić samo, zrobiły to już kraje EU Wprowadzić ubezpieczenia opiekuńcze i wzajemne Połączyć ubezpieczenia zdrowotne z chorobowymi
Koszt-efekt, za co chcemy płacić Skuteczne procedury w miejsce licznych, naciąganych tanich hospitalizacji Racjonalna farmakoterapia Świadczenia opiekuńczo-lecznicze Hospitalizacja domowa Screening dla populacji zgłaszającej się sporadycznie aby wcześniej wykrywać i leczyć Rehabilitacja aby jak najdłużej utrzymać sprawność
Tu 80% wydatków w 2 lata
ISTOTA UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH SOCJALNOŚĆ - TROSKA O INNYCH DEMOKRACJA WEWNĄTRZ ORGANIZACJI NIEZALEŻNOŚĆ OD PAŃSTWA DOBROWOLNOŚĆ RÓWNOŚĆ PRAW I OBOWIĄZKÓW WSPÓŁUDZIAŁ W WYBORZE CELÓW DOSTOSOWANIE DO POTRZEB CZŁONKÓW STOWARZYSZENIA NON PROFIT, ZYSK NA POPRAWĘ USŁUG
ISTOTA UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH ZASADA SOLIDARNOŚCI WSZYSTKICH ŚWIADCZENIA OBEJMUJĄ NIE TYLKO USŁUGI MEDYCZNE MOGĄ TO BYĆ KORZYŚCI PIENIĘŻNE ŚWIADCZENIA OPIEKUŃCZE WAKACJE DLA DZIECI WYPOŻYCZANIE SPRZĘTU REHABILITACYJNEGO I DOSTOSOWANIE MIESZKAŃ DLA NIEPEŁNOSPRAWNYCH WYCHOWANIE PRZEZ WOLONTARIAT
Zakres ubezpieczeń wzajemnych w Belgii Młodzież -przygotowanie do udziału w ubezpieczeniu wolontariat, wakacje Świadczenia medyczne Starość opieka pielęgniarska i dzienne domy pobytu
TRADYCJA KOOPERCJANIZMU 60 LAT TEMU PO STRAJKU LEKARZY W BELGII NASTĄPIŁ ROZWÓJ RUCHU UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH NAZWANO JE CHRZEŚCIAŃSKIE UBEZPIECZENIA WZAJEMNE -MUTUALITE OBECNIE W BELGII SĄ CZTERY TAKIE STOWARZYSZENIA JEDNO JEST W POLSCE FLANDRIA W INOWROCŁAWIU Z FILIAMI W TORUNIU BYDGOSZCZY I INNYCH MIASTACH POMORZA
CZYM MOGĄ BYĆ UBEZPIECZENIA WZAJEMNE MOGĄ BYĆ RODZAJEM UBEZPIECZENIA DODATKOWEGO MOGĄ BYĆ UBEZPIECZENIEM PODSTAWOWYM JEŚLI SPEŁNIĄ WARUNEK GWARANTOWANEGO MINIMUM ZAKRESU ŚWIADCZEŃ MOGĄ STANOWIĆ POCZĄTEK AKCEPTOWANYCH SPOŁECZNIE UBEZPIECZEŃ OBYWATELSKICH O ZNACZNIE WIĘKSZYM ZAKRESIE NIŻ UBEZPIECZENIA ZDROWOTNE
PROBLEMY EKSPANSJI UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH POPULACJA CZŁONKOWSKA MUSI BYĆ DOSTATECZNIE LICZNA ABY WYRÓWNAĆ RYZYKA CHOROBY MUSI BYĆ DOSTATECZNIE MŁODA ABY WYRÓWNAĆ RÓŻNICE ZAPADALNOŚCI OTZYMYWANY PRODUKT UBEZPIECZENIA NIE MOŻE BYĆ WIEKSZY NIŻ WPŁYWY ZE SKŁADKI KOMPETENCJE ŚWIADCZENIODAWCÓW MUSZĄ ZAPEWNIĆ JAKOŚĆ I AKCEPTACJĘ PACJENTÓW
UBEZPIECZENIA WZAJEMNE JAKO DODATKOWE DOSTOSOWUJĄCE DO LOKALNYCH POTRZEB NASTAWIONE NA PROBLEM NP. DROGIE LEKI CZY ŚWIADCZENIA OPIEKUŃCZO- LECZNICZE POPRAWIAJĄCE DOSTĘP KONSULTACJI SPECJALISTYCZNEJ W NIEPUBLICZNYCH PRAKTYKACH POPRZEZ ZMNIEJSZENIE OPŁAT NP. O 30% WSPOMAGAJĄCYCH REHABILITACJĘ
UBEZPIECZENIA WZAJEMNE JAKO ELEMENT DECETRALIZACJI CZEŚĆ ŚWIADCZEŃ JEST OPŁACANA I ZARZĄDZANA LOKALNIE UBEZPIECZENI MAJĄ WPŁYW NA DECYZJE WYBIERANI SĄ KOMPETENTNI DOSTAWCY ŚWIADCZEŃ POLITYKA LEKOWA REALIZOWANANA JEST POPRZEZ KONTRAKTY Z APTEKAMI GWARANTUJĄCYMI TANIE LEKI GENERYCZNE
UBEZPIECZENIA WZAJEMNE JAKO ELEMENT POPRAWY FINANSOWANIA SYSTEMU DODATKOWY STRUMIEŃ PIENIĘDZY ALOKACJA DO POŻĄDANYCH PRZEZ PACJENTÓW ŚWIADCZENIODAWCÓW PIENIĄDZ IDZIE ZA PACJENTEM RACJONALIZACJA WYDATKÓW NA LEKI NOWE ŚWIADCZENIA, CO OZNACZA NOWE MIEJSCA PRACY, NP. USŁUGI OPIEKUŃCZE
ZMIANA MENTALNOŚCI UBEZPIECZONYCH WIEDZĄ ZA CO PŁACĄ I CZEGO MOGĄ OCZEKIWAĆ REALIZACJA ZASADY KOOPERACJONIZMU; OBRONA PRZED MONOPOLEM (W TYM PRZYPADKU PAŃSTWA) EDUKACJA, ŻE ŚWIADCZENIA KOSZTUJĄ RACJONALIZACJA KORZYSTANIA
CZY WARTO ROZWIJAĆ UBEZPIECZENIA WZAJEMNE W POLSCE? Jeśli przyjąć tezę zaniku państwa socjalnego Jeśli zdrowie jest sprawą indywidualną Jeśli człowiek ma prawo wyboru Państwo musi nakreślić ramy minimum obowiązku i zakresu ubezpieczenia Istnieć więc będzie obowiązek ubezpieczenia tak jak w OC, ubezpieczyciel będzie konkurował Ubezpieczenie zdrowotne w przyszłości będzie ubezpieczeniem prywatnym z elementami rynku
WSPÓLNE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW JEST LEPSZE