Polityka społeczna (4): zdrowie

Transkrypt

1 Polityka społeczna (4): zdrowie

2 Literatura C. Włodarczyk, S. Poździoch, Systemy zdrowotne. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001, s.14-19;

3 3 15,3 15,2 14, ,3 13,1 11,9 United States 8,1 7,8 7,7 7,5 7,3 7,1 6 United Kingdom 11,6 11,5 11,1 10,9 10,4 10,5 8,3 Switzerland 9,1 9,3 9,1 8,7 8,4 8,4 8,3 Sweden 8,1 7,9 7,3 7,2 7,2 7,3 6,5 Spain 5,9 5,6 5,5 5,5 5,8 Slovak Republic 10,1 9,8 9,5 9,3 9,4 8,7 6,2 Portugal 6,5 6,5 6,6 6 5,7 5,9 4,9 Poland 9,7 10,1 9,9 8,9 8,5 9,4 7,7 Norway 9,2 9,1 8,9 8,3 7,9 8 7,7 Netherlands 8,7 8,4 8,3 8,2 8,1 7,8 7,7 Italy 8 8,3 7,7 7,3 7,1 7,3 Hungary 10 10,5 10,3 10,4 9,9 9,6 7,4 Greece 10,6 10,8 10,6 10,4 10,3 10,3 8,5 Germany 10,5 10,4 10 9,3 9,2 9,2 8,4 France 7,5 7,4 7,2 6,9 6,7 6,9 7,8 Finland 8,9 8,9 8,8 8,6 8,3 8,5 8,3 Denmark 7,3 7,5 7,2 7 6,7 6,7 4,7 Czech Republic 10,1 8,9 8,7 8,6 8,5 7,2 Belgium 9,6 9,6 9,5 9,5 9,4 9,6 7 Austria 9,6 9,2 9,1 8,9 8,8 8,4 7,5 Australia Źródło: OECD Health Data 2006, October 2006 Łączne wydatki na zdrowie (% PKB)

4 Łączne wydatki na zdrowie w 2004 r. (% PKB) Australia Austria Belgium* Czech Republic Denmark Finland France Germany Greece Hungary Italy Netherlands Norway Poland Portugal Slovak Republic* Spain Sweden Switzerland United Kingdom United States (*) za 2003 rok Źródło: OECD Health Data 2006, October

5 Australia Austria Belgium Czech Republic Denmark Finland France Germany Greece Hungary Italy Netherlands Norway Poland Portugal Slovak Republic Spain Sweden Switzerland United Kingdom United States Łączne wydatki na zdrowie na osobę (USD, wg PPP) Źródło: OECD Health Data 2006, October

6 Łączne wydatki na zdrowie na osobę w 2004 r. (USD, wg PPP) Australia Austria Belgium* Czech Republic Denmark Finland France Germany Greece Hungary Italy Netherlands Norway Poland Portugal Slovak Republic* Spain Sweden Switzerland United Kingdom United States (*) za 2003 rok Źródło: OECD Health Data 2006, October

7 Australia Austria Belgium Udział wydatków publicznych w łącznych wydatkach na zdrowie (%) Czech Republic Denmark Finland France Germany Greece Hungary Italy Netherlands Norway Poland Portugal Slovak Republic Spain Sweden Switzerland United Kingdom United States ,1 73,5 97,4 82,7 80,9 76,6 76,2 53,7 79,1 67,1 82,8 91,7 65,5 78,7 89,9 52,4 83,6 39, Źródło: OECD Health Data 2006, October ,8 90,5 82,2 75, ,8 53,4 72,4 70,4 62,7 82,6 71,1 67,6 89, ,7 55,3 80,6 43, ,9 69,9 75,8 90,5 82,4 75,1 75,8 79,7 52,6 70, ,1 82, ,5 89,4 71,6 84,9 55,6 80, ,5 69,5 76,4 89,9 82,7 75,9 75,9 79,4 55, ,3 62,8 83,6 71,9 71,5 89,3 71,2 84,9 57, , ,7 70, ,7 82,9 76,1 78,1 79,3 54,1 70,2 74,2 62,5 83,5 71,2 72,2 89,1 71,3 85,1 57,9 83,4 44, ,6 70,3 71,1 89,8 76,2 78,3 78,7 53,6 72,5 73, ,7 69,9 73,5 88,3 70,4 85,4 58,5 85,6 44, ,5 70,7 89,2 76,6 78,4 76,9 52,8 71,9 75,1 62,3 83,5 68,6 73,2 70,9 84,9 58,4 86,3 44,7 7

8 Udział wydatków publicznych w łącznych wydatkach na zdrowie w 2004 (%) Australia Austria Belgium* Czech Republic Denmark* Finland France Germany Greece Hungary Italy Netherlands Norway Poland Portugal Slovak Republic* Spain Sweden Switzerland United Kingdom United States (*) za 2003 rok Źródło: OECD Health Data 2006, October

9 Zmiana udziału publicznych wydatków na zdrowie (%) 9

10 Wydatki na zdrowie wg źródeł finansowania (%) 10

11 Wydatki na leki wg źródeł finansowania (%) 11

12 Definicja zdrowia według WHO Definicja klasyczna: Zdrowie jest stanem zupełnej pomyślności: fizycznej, psychicznej i społecznej, a nie jedynie brakiem choroby lub ułomności. 12

13 Definicja zdrowia według WHO (2) przyjęcie pozytywnego rozumienia zdrowia, które logicznie przestało być zależne od pojęcia choroby; potraktowanie subiektywnego poczucia stanu zdrowia jako uprawnionego, a - w niektórych interpretacjach - nawet uprzywilejowanego kryterium zdrowia; pozbawienie kryteriów profesjonalnych (medycznych) roli jedynych kryteriów zdrowia; wyraźne wpisanie pojęcia zdrowia w szeroki kontekst norm i wartości społecznych. Źródło: W.C.Włodarczyk, Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym, Vesalius, Kraków 1996, s

14 Negatywna definicja zdrowia Zdrowie to wolność od fizycznej choroby albo bólu Zdrowie to normalny stan organizmu, w którym nie występuje fizyczna lub psychiczna choroba, a wszystkie części organizmu pełnią swoje funkcje 14

15 Funkcjonalna definicja zdrowia Podstawowe pojęcia: rola - zorganizowany system uczestniczenia w systemie społecznym zadanie - podsystem roli określony przez pewien zespól fizycznych operacji Zdrowie w sensie mentalnym to zdolność do pełnienia ról, zaś w sensie somatycznym zdolność do wykonywania zadań 15

16 Modele poznawcze Model biomedyczny: jednoznaczne określenie przyczyny złego stanu zdrowia. Diagnoza określająca działania zmierzające do usunięcia szkodliwego skutku lub jego jasno określonej przyczyny Model społeczny (społeczno-ekologiczny): szukanie równowagi zdrowotnej na którą składają się stan sprawności, brak dolegliwości i poczucie zadowolenia 16

17 Potrzeby zdrowotne Potrzeby zdrowotne to takie zakłócenia w stanie zdrowia lub społecznym samopoczuciu, które wymagają interwencji w postaci działań leczniczych, rehabilitacyjnych lub pomocy społecznej, a także działań zapobiegawczych 17

18 Pola zdrowia Wpływ czynników z poszczególnych pól zdrowia na stan zdrowia (ocena procentowa). Pole zdrowia synteza biologia 15 zachowania 50 środowisko 20 opieka zdrowotna 10 18

19 Pojęcie systemu zabezpieczenia zdrowotnego definicja systemu zabezpieczenia zdrowotnego koncepcyjnie wyodrębniona całość, której części powinny współprzyczyniać się do realizacji jego misji (celu), rozumianej jako poprawa stanu zdrowia populacji (optymalizacja efektu zdrowotnego) trzy kręgi podmiotów w systemie podmioty powołane do udzielania świadczeń -opieka zdrowotna instytucje administrujące, zarządzające i finansujące opiekę zdrowotną podmioty realizujące zadania z obszaru zdrowia publicznego 19

20 Ubezpieczenie w zabezpieczeniu (5) Kwestia terminologiczna: ubezpieczenie(a) zdrowotne a ubezpieczenie(a) chorobowe 20

21 Rozwiązania systemowe (1) Istnieją dwa podstawowe modele systemu ochrony zdrowia: - system Bismarck a - system Beveridge a 21

22 Ubezpieczenia zdrowotne rys historyczny Bismarck i niemiecki systemem ubezpieczeń społecznych 1881 rok - wytyczne do tworzenia systemu tzw. ubezpieczeń pracowniczych na wypadek choroby, starości i inwalidztwa pierwsze na świecie państwowe ubezpieczenie na wypadek choroby zasiłki pieniężne oraz pokrycie kosztów leczenia samorządowe kasy chorych przymus przynależności (pracownicy najemni) finansowanie świadczeń ze składek (pracodawca -1/3 i pracownik -2/3) 22

23 Ubezpieczeniowy system zabezpieczenia zdrowotnego łączenie ubezpieczenia z zatrudnieniem finansowanie przez obowiązkowe składki płacone przez pracodawcę i pracownika liczne autonomiczne kasy chorych (fundusze ubezpieczeniowe) prawo ubezpieczonego do wolnego wyboru lekarza przetargowe wybieranie usługodawców (kontrakty) ambulatoryjna opieka lekarska głównie przez lekarzy praktykujących prywatnie 23

24 Zaopatrzenie zdrowotne przechodzenie od modelu kas chorych do modelu narodowej służby zdrowia Beveridge angielska narodowa służba zdrowia (NHS), wprowadzona w 1948 r. - wzorzec społecznego zabezpieczenia zdrowotnego realizowanego w oparciu o model zaopatrzeniowy opieka medyczna wyłączona z systemu ubezpieczeń społecznych odrębny fundusz finansowany z podatków ogólnych (finansowanie budżetowe) 24

25 Zaopatrzeniowy system zabezpieczenia zdrowotnego finansowanie ochrony zdrowia z podatków (ogólnych lub lokalnych) poprzez budżet centralny lub budżety lokalne gwarancje państwa w zakresie powszechnego dostępu do świadczeń zdrowotnych redystrybucję środków prowadzi państwo lub jego agendy uprawnienia ze względu na obywatelstwo niewielki zakres działalności sektora prywatnego niewielka partycypacja pacjenta w kosztach leczenia wynagradzanie lekarzy na zasadzie stałej pensji lub opłaty kapitacyjnej 25

26 System zabezpieczenia zdrowotnego w Polsce - rys historyczny systemem niemiecki - wzorzec społecznego zabezpieczenia zdrowotnego realizowanego w oparciu o model ubezpieczeniowy Polska ustawa z 19 maja 1920 roku o ubezpieczeniu na wypadek choroby pracownicy najemni zatrudnieni na umowę o pracę samorządne kasy chorych terytorialna przynależność do kasy składka (6,5% płacy) finansowana przez pracodawcę (3/5) i pracownika (2/5) zasiłki pieniężne oraz pokrycie kosztów leczenia 26

27 Ubezpieczenia zdrowotne rys historyczny Polska od samorządności do centralizmu od 1929 roku ograniczanie samorządności kas wzmacnianie nadzoru Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z 28 września 1931 roku proces centralizacji terytorialnej w 1935 roku powołano Ogólny Fundusz Ubezpieczenia na Wypadek Choroby i Macierzyństwa zarządzany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych 27

28 System zabezpieczenia zdrowotnego w Polsce - rys historyczny (cd.) Od ubezpieczeń do państwowej służby zdrowia lata bezplanowy rozwój zabezpieczenia zdrowotnego od okres scaleniowy - likwidacja systemu ubezpieczeniowego i przejęcie lecznictwa przez państwową służbę zdrowia organizacyjne dostosowywanie polskiej służby zdrowia do modelu radzieckiego (model Siemiaszki) od końca lat 80-tych odchodzenie od monopolu państwa w opiece zdrowotnej, podwaliny pod reformę strukturalną 28

29 System zabezpieczenia zdrowotnego w Polsce regulacje prawne ujęcie retrospektywne do końca 1998 roku formalnie państwowa służba zdrowia, przełom lat 80-tych i 90-tych przynosi odchodzenie od monopolu państwa 1 styczeń 1999 roku wchodzi w życie ustawa z dnia 6 lutego 1997 roku o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym 1 kwietnia 2003 roku wchodzi w życie ustawa z dnia 23 stycznia 2003 roku o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia 7 stycznia wyrok Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności ustawy o NFZ (wniosek do TK wpłynął w kwietniu 2003 roku) 1 października 2004 roku wchodzi w życie ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych 29

30 Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce zasada rozdziału dwóch ryzyk zdrowotnych o charakterze finansowym, pomiędzy dwa systemy ryzyko utraty zarobków w związku z niezdolnością do pracy wywołaną chorobą - system ubezpieczeń społecznych (według nomenklatury ustawowej) jako ubezpieczenie chorobowe ryzyko ponoszenia wydatków na zakup świadczeń zdrowotnych - system powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego 30

31 Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce instytucjonalny rozdział płatnika i świadczeniodawcy wprowadzony ustawą z 1997 roku o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym obecnie funkcję płatnika sprawuje NFZ NFZ nie może posiadać uprawnień właścicielskich w stosunku do zakładów opieki zdrowotnej NFZ pełni rolę płatnika trzeciej strony - opłaca koszty udzielonych ubezpieczonemu świadczeń zdrowotnych osoba korzystająca nie ponosi kosztów w momencie korzystania brak świadomości kosztów społecznych dla korzystającego i świadczeniodawcy krańcowy koszt prywatny opieki zdrowotnej wynosi zero 31

32 Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce NFZ jako płatnik trzeciej strony opłata za świadczenie ŚWIADCZENIODAWCA KONTRAKTOWY np. szpital świadczenie zdrowotne PŁATNIK Narodowy Fundusz Zdrowia ŚWIADCZENIOBIORCA Ubezpieczony składka 32

33 Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce zasada kontraktowania świadczeń sieć świadczeniodawców kontraktowych konwencja wyłączania umowa zawierana pomiędzy NFZ a świadczeniodawcą opłacanie świadczeń tylko w ramach sieci zakontraktowanych usługodawców zasada świadczeń rzeczowych rozwiązanie przeciwstawne to restytucja pieniężna (refundacja kosztów wykorzystanych świadczeń) np. opieka ambulatoryjna we Francji 33

34 Restytucja naturalna świadczenie rzeczowe restytucja naturalna eliminuje obecność ceny na płaszczyźnie lekarz-ubezpieczony pacjent Zakład Ubezpieczeń Przepływy finansowe Przepływy rzeczowe 3. Umówiona cena za świadczenie 1. Składka Ubezpieczony (Pacjent) 2. Świadczenie zdrowotne Świadczeniodawca 34

35 Restytucja pieniężna świadczenie pieniężne wadą metody odszkodowawczej jest czasowe obciążenie płynności finansowej pacjentów Zakład Ubezpieczeń Przepływy finansowe Przepływy rzeczowe 1. Składka 3. Zwrot kosztów Ubezpieczony (Pacjent) 2. Świadczenie zdrowotne 2. Cena za świadczenie Świadczeniodawca 35

36 Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce zasada powszechności ubezpieczenia obowiązek ubezpieczenia dotyczy prawie wszystkich obywateli obowiązek administracyjny zgłoszenia do ubezpieczenia możliwość ubezpieczenia dobrowolnego w NFZ zasada solidaryzmu społecznego (solidarność pioniowa) zasada równego dostępu do świadczeń postulat na poziomie systemowym, a nie dostępności do instytucji Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa. 36

37 Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce równy dostęp należy rozumieć jako: jednakową dostępność do opieki zdrowotnej w stosunku do potrzeb jednakowe zużycie zasobów materialnych i pracy w stosunku do zgłaszanej potrzeby zdrowotnej jednakową jakość opieki zdrowotnej dla wszystkich w praktyce: dążenie do likwidacji różnic w osiąganiu nie wszystkich, ale określonego zakresu standardowego usług brak barier finansowych jako przesłanka równego dostępu współpłacenie 37

38 Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce wprowadzenie instytucji lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lekarz POZ to funkcja realizuje opiekę zdrowotną dla zapisanych ubezpieczonych przewodnik pacjenta po systemie opieki zdrowotnej, de facto strażnik systemu (ang. gate keeper) zasada wolnego wyboru świadczeniodawcy dotyczy sieci placówek kontraktowych prawo wyboru dotyczy: (1) lekarza, pielęgniarki POZ, (2) lekarza specjalisty w ramach ambulatorium, (3) szpitala, (4) lekarza dentysty ograniczenie bezkosztowej zmiany lekarza POZ 38

39 Granice powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce zakres podmiotowy świadczeniobiorcami są dwie kategorie podmiotów: - ubezpieczeni, - inne osoby, które nie będąc ubezpieczonymi, posiadają obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na terytorium Polski, w sytuacji gdy spełniają kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania świadczeń z pomocy społecznej ubezpieczonym można stać się na dwa sposoby: obowiązkowo lub dobrowolnie ustawa wymienia wszystkie kategorie osób podlegające obowiązkowi ubezpieczenia wraz ze wskazaniem tytułu do ubezpieczenia obowiązkowego 39

40 Granice powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce zakres podmiotowy (cd.) ponad trzydzieści kategorii podmiotów niejednorodność podmiotów objętych ubezpieczeniem (np. pracownicy, rolnicy, osoby prowadzące działalność gospodarczą, zleceniobiorcy, funkcjonariusze państwowi, policjanci, sędziowie, duchowni, emeryci, renciści, studenci, bezrobotni, osoby pobierające zasiłek przedemerytalny, osoby na urlopie wychowawczym) zróżnicowanie podmiotów nie ma odzwierciedlenie w stopie składki, która nie uwzględnia stopnia zagrożenia utratą zdrowia współubezpieczenie członków rodziny, którzy nie posiadają innego tytułu do ubezpieczenia, bez wzrostu wysokości składki 40

41 Granice powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce źródła finansowania głównym źródłem pozyskiwania środków jest składka ( składatek ) składka obciążą tylko ubezpieczonego podmiot finansujący składkę pracodawca płatnik składki do NFZ, za pośrednictwem ZUS-u składka opłacana od każdego z uzyskiwanych przychodów stanowiących tytuł do objęcia ubezpieczeniem obowiązkowym brak ograniczenia wysokości podstawy wymiaru składek składka podlega częściowemu odliczeniu od podatku dochodowego 41

42 Granice powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce stopa składki na ubezpieczenie zdrowotne w latach rok składka ogółem 7,50% 7,50% 7,75% 7,75% 8,00% 8,25% 8,50% 8,75% 9,00% 9,00% składka odliczana od podatku PIT 7,50% 7,50% 7,75% 7,75% 7,75% 7,75% 7,75% 7,75% 7,75% 7,75% 42

43 Granice powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce zakres przedmiotowy świadczenia rzeczowe dostarczane przez świadczeniodawców kontraktowych; w stanach nagłych także przez świadczeniodawców bez kontraktu świadczeniobiorca ma prawo wyboru świadczeniodawcy gwarancja dostępu do świadczeń, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie 43

44 Granice powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce zakres przedmiotowy (cd.) ze środków publicznych finansuje się, na zasadach i w zakresie określonym w ustawie m.in.: - podstawową opiekę zdrowotną, - badania diagnostyczne, w tym laboratoryjne - ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne - rehabilitację leczniczą - świadczenia stomatologiczne - leczenie szpitalne - świadczenia wysokospecjalistyczne - świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze, etc. ustawa wylicza 22 kategorie świadczeń 44

45 Zasady korzystania ze świadczeń z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego zakres przedmiotowy (cd.) skonstruowano negatywny koszyk świadczeń gwarantowanych świadczenia niefinansowane wylicza załącznik do ustawy Minister Zdrowia zapowiada wprowadzenie pozytywnego koszyka świadczeń gwarantowanych (planowany termin skierowania projektu ustawy pod obrady Rady Ministrów połowa 2007 roku) zakres terytorialny finansowane są świadczenia udzielone na terytorium Polski działanie przepisów o otwartej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego świadczenia natychmiast konieczne podczas pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego UE 45

46 Zasady korzystania ze świadczeń z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce opieka podstawowa - lekarz podstawowej opieki zdrowotnej wolny wybór lekarza POZ funkcję sprawuje: lekarz rodzinny, internista lub pediatra ambulatoryjna opieka specjalistyczna ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne na podstawie skierowania lekarza POZ lub innego lekarza specjalisty wyłączenia przedmiotowe lekarz ginekolog, położnik, dentysta, dermatolog, wenerolog, onkolog, okulista i psychiatra wyłączenia podmiotowe chorzy na gruźlicę, zakażeni wirusem HIV, inwalidzi wojenni i osoby represjonowane oraz osoby uzależnione w zakresie lecznictwa odwykowego 46

47 Zasady korzystania ze świadczeń z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce ambulatoryjna opieka specjalistyczna (cd.) skierowanie na konsultację jednorazową lub skierowanie na stałą opiekę specjalistyczną (do momentu wyleczenia) obowiązek dołączenia do skierowania wyników badań stanowiących podstawę wydania skierowania prawo do skierowania na bezpłatne w momencie korzystania badania diagnostyczne przysługuje lekarzom kontraktowym wypis ze szpitala z zaleceniem opieki specjalistycznej = skierowanie do specjalisty 47

48 Zasady korzystania ze świadczeń z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce leczenie szpitalne leczenie szpitalne na podstawie skierowania lekarza POZ lub lekarza specjalisty (nie dotyczy stanów nagłych) prawo do skierowania przysługuje także lekarzowi, który nie ma umowy z NFZ leczenie uzdrowiskowe konieczność potwierdzenia skierowania przez oddział wojewódzki NFZ właściwy ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy rejonizacja = (z założenia) przeszłość prawo wyboru lekarza specjalisty lub szpitala spośród wszystkich placówek kontraktowych na terenie kraju 48

49 Zasady korzystania ze świadczeń z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce zaopatrzenie w leki recepta ważna jest przez 30 dni, z wyjątkiem recepty na antybiotyki i recept wystawionych w ramach pomocy doraźnej 7dni recepty na preparaty immunologiczne oraz leki sprowadzane z zagranicy dla indywidualnych użytkowników 60 dni aptekarz ma obowiązek poinformować nas o tańszym odpowiedniku leku wypisanego na recepcie, za wyjątkiem sytuacji, gdy lekarz odnotuje, że zmiana jest niemożliwa 49

50 Finansowanie (1) Podatki Składki Estonia Dania Hiszpania Islandia Cypr Norwegia Portugalia Wielka Brytania Finlandia Szwecja Czechy Niemcy Francja Włochy Luksemburg Węgry Holandia Austria Polska Szwajcaria Słowenia Grecja 50

51 Finansowanie (2) Składki Ogółem Pracodawca Pracownik Czechy 13,5% 9% 4,5% Niemcy W zależności od kasy chorych (średnio): 14,2% 7,1% 7,1% Francja 13,55% 12,8% 0,75% Włochy 2,88% 2,88% Umysłowi 0,66% (produkcja) 0,44% (usługi) Luksemburg 5,4% 2,7% 2,7% Węgry 15% 11% + 7,94 miesięcznie 4% + 7,94 miesięcznie Holandia 8,2% + 13,45% wszyscy rezydenci 6,75% 51 1,45% (8,2% w przypadku samozatrudnienia, emerytów (6,2%)) + 384,72 rocznie (z czego 255 na pokrycie kosztów opieki)

52 Finansowanie (2) Składki Ogółem Pracodawca Pracownik Austria 7,5% (wolne zawody 7,10%) Fizyczni 3,55% Umysłowi 3,75% Wolne zawody 3,5% Fizyczni 3,95% Umysłowi 3,75% Wolne zawody 3,6% Rodzina 3,4% Polska 8,5% - 8,5% Szwajcaria Składka ustalana indywidualnie przez ZU. Składki równe dla wszystkich, rozróżnienie regionalne, niższe dla osób pon.18 r.ż. (25 r.ż.). Średnia składka miesięczna w 2005 r. 290 CHF (188 ) Słowenia 12,92% 6,56% 6,36% (6,36% rolnicy 5,21% emeryci) (12,92% w przypadku samozatrudnienia) Grecja 6,45% 4,3% 2,15% 52