INTERNET TO CYFROWE PODWÓRKO MŁODYCH? Dziecko autorem poczytnego bloga? Rodzic jako ambasador internetu? Młodzież = cyfrowi tubylcy? Czy młodzi ludzie tworzą wartościowe treści przy wykorzystaniu nowych technologii? W jaki sposób dzielą się swoją wiedzą i pasjami, jak budują relacje w Internecie? Wyniki badania Kompetencje Cyfrowe Młodzieży w Polsce zrealizowanego dla Fundacji Orange i Orange Polska przez TNS Polska przynoszą odpowiedź na te i wiele innych pytań, rysując obraz pokolenia niepamiętającego świata analogu. W społecznej świadomości funkcjonuje mit, że młodzi ludzie są cyfrowymi tubylcami biegle posługują się internetowymi narzędziami, wiedzą jak wyszukiwać informacje, a także kreatywnie wykorzystują nowe media. Tymczasem obraz ten nie jest jednoznaczny. Eksperci podkreślają, że młodzi na co dzień korzystają z cyfrowych udogodnień i nie wyobrażają sobie świata bez internetu, ale jednocześnie sugerują, że pomimo tego ich kompetencje cyfrowe mogą być ograniczone. Aby sprawdzić, jak jest w rzeczywistości, zapytaliśmy o to samych nastoletnich internautów (wiek respondentów 14-18 lat). Główne obszary badania to: wyszukiwanie informacji i korzystaniem z dostępnych źródeł (w tym dobór odpowiednich metod wyszukiwania, krytyczne podejście do źródeł informacji, korzystanie z aplikacji i narzędzi wspierających dotarcie do informacji) budowanie relacji w internecie (formy nawiązywania relacji i komunikacji w internecie, ich wpływ na rozwijanie zainteresowań, dyskusje na forach tematycznych zarówno jako odbiorca, jak i nadawca komunikatu, a także tworzenie swojego wizerunku w internecie) kreatywne wykorzystanie mediów (tworzenie treści wizualnych, audio i narracji cyfrowych z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi i aplikacji, forma ich prezentacji, współpraca z innymi przy tworzeniu i przetwarzaniu, a także prezentowanie on-line i off-line z wykorzystaniem różnorodnych narzędzi i aplikacji) tworzenie (budowanie własnych treści bez bezpośredniego korzystania z dostępnych już zasobów, tworzenie złożonych komunikatów multimedialnych łączących różnorodne narzędzia i formy prezentacji, konstruowanie unikatowych treści z elementów pozyskanych z innych źródeł; digitalizacja)
Internet i młodzi - rzeczywistość coraz mniej wirtualna Internet to nieodłączny element rzeczywistości młodych ludzi. To właśnie w tej przestrzeni młodzi spędzają czas, zdobywają wiedzę, szukają rozrywki, kontaktują się z bliskimi i dalszymi znajomymi, rozwijają swoje pasje. Młodzi traktują internet jako swój naturalny świat przeciętnie spędzają w nim 2,5 godziny na dobę. 71 % respondentów potwierdza, że trudno im sobie wyobrazić życie bez internetu (tak samo twierdzi 43% ich rodziców), a 69% zgadza się ze stwierdzeniem, że bez internetu życie byłoby dużo mniej zabawne. Dla młodych internautów Facebook to swoiste cyfrowe podwórko, gdzie spotykają swoich przyjaciół, chwalą się zdjęciami, filmami, dzielą radościami i smutkami, umawiają na spotkania w rzeczywistości offline, czy pomagają w odrabianiu prac domowych. 88% nastolatków posiada konto na tym serwisie społecznościowym, a 62% deklaruje, że odwiedza tę stronę codziennie. 43% Trudno mi wyobrazić sobie życie bez internetu % 71% % Być podobnym, by być innym? Także w internecie młodzi kształtują swoją osobowość. Sieć jest miejscem, które pomaga im zaspokoić potrzebę afiliacji, bycia częścią grupy rówieśniczej, częścią społeczności o podobnych zainteresowaniach i podobnym kręgu wartości. 75% młodych potwierdza, że internet pozwala im na kontakt z osobami o podobnych poglądach a 62% zgadza się ze sformułowaniem, że internet zapewnia im przynależność do grupy przyjaciół oraz ich akceptację. Wyniki pokazują, że aktywności w sieci, przez dorosłych często postrzegane jako czysta rozrywka, przez nastolatków traktowane są jako forma tworzenia i utrwalanie więzi z rówieśnikami. Młode osoby chętnie korzystają z takich narzędzi jak fora internetowe czy serwisy społecznościowe nie tylko dla rozrywarki, ale również dlatego, że to właśnie tam mogą nawiązać nowe kontakty lub podtrzymać już istniejące. Jednocześnie to właśnie w wirtualnym świecie młodzi zaznaczają swoje ja : 65% nastolatków twierdzi, że internet zapewnia im osobistą przestrzeń, a dla 44% badanych jest miejscem, gdzie mogą się wyróżnić oraz być innym niż wszyscy. Młodzi cenią także możliwość rozszerzenia kręgu znajomych 61 % potwierdza, że dzięki internetowi mogą komunikować się z ludźmi, których nie mieliby szansy spotkać osobiście. Nie dziwi więc, że dbają o to, jak są postrzegani przez innych internautów i świadomie kreują swój wizerunek w
sieci: 69% młodych przywiązuje dużą uwagę do tego, jakie informacje zamieszcza na swój temat w Internecie. Choć nastolatki podkreślają wagę przynależności do grupy czy możliwość dzielenia pasji, wskazują też na potrzebę wyrażania własnych opinii, uczuć, wolność wypowiedzi, chęć wyróżnienia się i podkreślenia swojej indywidualności w internecie. Umiem korzystać, ale tego nie robię wirtualne ograniczenia Największym ograniczeniem w korzystaniu z Internetu nie jest już technologia (58% młodych internautów ma stały dostęp do komputera stacjonarnego, 68% korzysta na co dzień z laptopa a 31% deklaruje posiadanie smartfona). Wśród głównych barier w czerpaniu w pełni z bogactwa internetu trzeba wymienić barierę językową. Tylko 8% młodych potwierdza, że często odwiedza obcojęzyczne strony, a 36% deklaruje, że w ogóle na takie strony nie wchodzi. Co istotne, pomimo, że współczynnik odwiedzania obcojęzycznych stron jest niski, aż 93% młodych zadeklarowało znajomość języka angielskiego, a 35% - niemieckiego. Niezależnie od częstotliwości korzystania z internetu, młodzi postrzegają siebie jako biegłych użytkowników nowych technologii. Dobrze lub bardzo dobrze ocenią swoje kompetencje w zakresie obsługi internetu (84%), obsługi komputera (80%) i wyszukiwania informacji w internecie (80%). Dobrze lub bardzo dobrze młodzi oceniają własne kompetencje jeśli chodzi o: Korzystanie z Internetu Obsługa komputera Wyszukiwanie informacji w Internecie Tworzenie i edytowanie tekstu Unikanie zagrożeń Ocena wiarygodności informacji Tworzenie prezentacji % odpowiedzi [4 - dobrze] i [5 bardzo dobrze]
Wysoka ocena własnych kompetencji i deklarowana dobra lub bardzo dobra znajomość obsługi komputera nie zawsze idzie w parze z rzeczywistym wykorzystaniem umiejętności obsługi narzędzi cyfrowych i aplikacji internetowych, oceną wiarygodności informacji czy łatwości ich wyszukiwania. Okazuje się, że jedynie 25% młodych ludzi korzysta z programów do edycji zdjęć, 10% - do edycji muzyki, a 9% - do edycji materiałów video. 66% młodych internautów nie zna i nie korzysta z tego typu narzędzi. Młodzi deklarują, że zdobywają kompetencje w zakresie korzystania z internetu i nowych technologii z różnych źródeł (samokształcenie w oparciu o internet 37%, wiedza od rówieśników 31%, szkoła 23%). Chociaż twierdzą, że nie mają większych problemów z wyszukiwaniem informacji, to jednak można przypuszczać, że znalezienie odpowiedzi na bardziej skomplikowane pytania mogłoby sprawić im sporo problemów. W trakcie badania okazało się, że tylko 2% młodych osób spontanicznie posługuje się operatorami logicznymi podczas wyszukiwania precyzyjnych informacji. 2% Tylu młodych spontanicznie użyło operatorów logicznych wykonując proste ćwiczenie związane z wyszukiwaniem informacji Do informacji znajdowanych w internecie i swoich kompetencji w zakresie ich weryfikacji młodzi podchodzą z różną dozą zaufania: 65% ocenia, że informacje, które znajduje w sieci są wiarygodne, ale 79% procent weryfikuje je w innych źródłach (np. 15% weryfikuje informacje zdobyte w internecie w oparciu o książki lub encyklopedie, a 24% - poszukując innych źródeł w sieci) Jednak 21 % młodych osób w ogóle nie sprawdza, czy wiadomości, które znajdują w sieci, są prawdziwe.
Co na to dorośli? Różnica w ocenie własnych umiejętności w zakresie kompetencji cyfrowych pomiędzy dziećmi a ich rodzicami jest znacząca. Mniej niż połowa dorosłych ocenia dobrze lub bardzo dobrze swoje umiejętności w zakresie korzystania z internetu, obsługi komputera czy wyszukiwania informacji. rodzice dzieci dobrze lub bardzo dobrze oceniający swoje kompetencje jeśli chodzi o: Korzystanie z Internetu Obsługa komputera Wyszukiwanie informacji Edytowanie tekstu Unikanie zagrożeń Ocenę wiarygodności informacji Tworzenie prezentacji % odpowiedzi [4 - dobrze] i [5 bardzo dobrze] Niepewność rodziców co do własnych umiejętności cyfrowych wpływa na to, jak postrzegają swoje kompetencje w porównaniu do dzieci: większość dorosłych uważa są mniej sprawnymi użytkownikami internetu i nowych technologii niż młode pokolenie, a tym samym nie są w stanie być przewodnikami dzieci po cyfrowym świecie. 76% Trzy czwarte rodziców ocenia swoje kompetencje gorzej niż kompetencje swoich dzieci 3% Tylko tylu rodziców przyznało, że udziela swoim dzieciom porad w zakresie korzystania z komputera i Internetu
W szkole nadal trwa walka, a przykład idzie z góry Jeśli chodzi o to, na ile szkoła odpowiada na potrzeby młodych ludzi w zakresie edukacji w zakresie kompetencji cyfrowych, opinie nastolatków są podzielone: 57% respondentów uważa, że informacje przekazywane na lekcjach informatyki są użyteczne. 52% młodych potwierdziło także, że na co dzień wykorzystują wiedzę zdobytą na lekcjach informatyki oraz, że nauczyciele zachęcają ich do korzystania z internetu podczas nauki. Ale 16 % uczniów jest zupełnie przeciwnego zdania: nie widzą żadnego pożytku w lekcjach informatyki, a 20% młodych deklaruje, że nauczyciele nie polecają internetu jako pomocy w zdobywaniu wiedzy. 72% 65% 60% Nauka bez Internetu byłaby dla mnie dużo trudniejsza Nauka bez Internetu byłaby dla mnie o wiele bardziej nudna Internet to dla mnie główne źródło informacji przy nauce i odrabianiu prac domowych Tymczasem z deklaracji młodych ludzi wynika, że internet jest dla nich najważniejszym wparciem w zdobywaniu wiedzy. Dla 72% respondentów nauka bez internetu byłaby dużo trudniejsza, a 60% z nich potwierdza, że internet to dla nich główne źródło informacji przy nauce i odrabianiu prac domowych. Młodzi chętnie korzystają z internetu jako pomocy dydaktycznej i z dużym zaufaniem podchodzą do tego w nim znajdują. Sieć to również narzędzie do wspierania pracy zespołowej w nauce 50% młodych korzysta z nowych technologii przy grupowym odrabianiu lekcji. *** Możliwości praktycznego wykorzystania cyfrowych narzędzi przez młodych w projektach edukacyjnych czy kulturalnych to inwestycja w przyszłość. Szacuje się, że do 2015 r.90% miejsc pracy będzie wymagało przynajmniej podstawowego poziomu umiejętności cyfrowych, a ponad 60% uczniów dziś rozpoczynających edukację będzie pracowało w zawodach jeszcze nie istniejących (wg Digital Agenda for Europe Scoreboard 2012). Badanie Kompetencje młodzieży w Polsce zostało zrealizowane w dniach 12-30 sierpnia przez TNS Polska na zlecenie Orange Polska na losowej, reprezentatywnej próbie 600 osób w wieku 14-18 lat. Jednocześnie przeprowadzano wywiady z dziećmi oraz jednym z rodziców. Wywiady realizowano w gospodarstwach domowych posiadających dostęp do internetu.