ARCH. MED. SĄD. KRYM., 2009, LIX, 93-100 PRACE ORYGINALNE Krzysztof Woźnik, Artur Moskł, Andrzej Urnik 1, Młgorzt Kłys Pośmiertne dni orzowe TK z rekonstrukcją 3D u ofir wypdków drogowych Postmortem CT exmintion with 3D reconstruction in cses referring to csulties of trffic ccidents Z Ktedry Medycyny Sądowej UJ CM Kierownik: prof. dr h. n. med. M. Kłys 1 Z Ktedry Rdiologii UJ CM Kierownik: prof. dr h. med. A. Urnik Przedstwiono wyniki dń pośmiertnych w pięciu przypdkch zgonów w wyniku orżeń, odniesionych w wypdkch drogowych: u czterech pieszych i jednego motocyklisty. Przed klsyczną sądowo- -lekrską sekcją zwłok dodtkowo przeprowdzono pośmiertne dnie TK. Stwierdzone zminy wewnętrzne zostły zestwione w teli orz przedstwione w postci orzów 3D i 2D z tomogrfii komputerowej. N dołączonej płycie CD zmieszczono przestrzenne nimcje. The uthors presented results of postmortem exmintion in five cses of victims of ftl trffic ccidents (four pedestrins nd one motorcyclist). Prior to clssic forensic utopsies, the odies were exmined employing CT imging. The results re presented in the tle long with 3D nd 2D CT imges. The enclosed CD includes 3D nimtions. Słow kluczowe: sądowo-lekrsk sekcj zwłok, pośmiertne dni orzowe, tomogrfi komputerow, wypdki drogowe, rekonstrukcj zdrzeni Key words: forensic utopsy, postmortem imging exmintion, computer tomogrphy, trffic ccidents, ccident reconstruction WSTęP Do kluczowych dnych z sekcji zwłok ofir wypdków drogowych, pozwljących n skuteczne opiniownie, nleżą nie tylko tkie informcje, które mówią wprost o przyczynie zgonu, le i zespół oserwcji zmin pourzowych, pozwljących n późniejszą rekonstrukcję orzu powstłych orżeń i mechnizmu ich powstni. Służą temu, między innymi dodtkowe techniki preprowni zwłok, poszerzjące klsyczny sposó wykonywni sądowo-lekrskiej sekcji zwłok, jk i w mirę konieczności zezpiecznie mteriłu iologicznego (frgmentów złmnych kości) do dlszych dń kryminlistycznych. Wzogcenie sądowo-lekrskiej dignostyki pośmiertnej o wykorzystnie współczesnych zdoyczy technik rejestrcji i przetwrzni dnych, między innymi uzysknych w wyniku dni TK, stwrz dotychczs prowdzonemu zkresowi dń dodtkowe możliwości. CEL PRACY Celem dń ył konfrontcj orzu zmin pourzowych w przypdkch ofir wypdków drogowych (uszkodzeń kośćc, nrządów wewnętrznych, wynczynień krwi do jm cił orz ptologicznej loklizcji przestrzeni powietrz-
94 Krzysztof Woźnik Nr 2 nych w jmch cił), zorzownych w wyniku pośmiertnego dni TK, z uwidocznionymi drogą klsycznego dni pośmiertnego sądowo-lekrskimi sekcjmi zwłok. MATERIAł Bdniom poddno 5 przypdków zrządzonych zgodnie z k.p.k. sekcji sądowo-lekrskich, wykonywnych w pierwszym i drugim kwrtle 2009 roku w Ktedrze i Zkłdzie Medycyny Sądowej UJ CM jeden przypdek motocyklisty i czterech pieszych; kżd z ofir płci męskiej. W kżdym przypdku uzyskno n tkie dnie zgodę włściwego prokurtor. METODA Po dokonniu oględzin zwłok, mjących n celu określenie stnu znmion śmierci, zwłoki umieszczono w dwóch specjlnie przygotownych szczelnych foliowych workch i trnsportowno je do Ktedry Rdiologii UJ CM do dni TK: głowy i szyi orz tułowi i kończyn dolnych. Bdnie wykonno przy użyciu prtu Somtom Senstion S16 firmy nr Wiek w ltch Age yers Rol w ruchu drogowym Role in trffic ccident 3/09 59 pieszy pedestrin 6/09 24 motocyklist motocyclist 8/09 27 pieszy pedestrin 9/09 25 pieszy pedestrin 10/09 57 pieszy pedestrin Orżeni kośćc Injuries of ones złmnie kości sklepieni / frcture of clvri [ryc.1 / fig. 1] i podstwy czszki / nd the se of the skull, złmnie żuchwy / frcture of the mndile [ryc.2 / fig. 2], oustronne złmni żeer / ilterl ri frctures [ryc. 3 / fig. 3], złmnie wyrostków ościstych w odcinku lędźwiowym kręgosłup / processus spinosus frctures of the lumr prt of the verterl column, złmni ou kości udowych / frctures of oth femurs [ryc. 5, / fig. 5, ] otwrte złmnie prwej kości udowej / open frcture of the right femur, otwrte złmnie kości prwego podudzi / open frcture of the ones of the right shnk, złmnie lewej kości strzłkowej / frcture of the left fiul, złmnie sklepieni i podstwy czszki / frcture of the se nd clvri of the skull [ryc. 4 / fig. 4], złmnie (przerwnie ciągłości) kręgosłup n grnicy odcink szyjnego i piersiowego / frcture (lcertion) of the verterl column etween the cervicl nd thorcic prt [ryc. 6 / fig. 6], złmnie mostk / frcture of the sternum, oustronne złmnie żeer / ilterl frctures of the ris, złmnie miednicy (zniszczenie struktur prwego stwu krzyżowo-iodrowego złmnie górnej głęzi prwej kości łonowej) / frcture of the pelvis, [ryc. 7 / fig. 7] frgmentcj kości czszki / frgmenttion of the skull [ryc. 9,, 10, / fig. 9,, 10, ], złmnie kości lewego podudzi / frctures of the ones of the left shnk [ryc. 11, / fig. 11, ], oustronne złmni żeer / ilterl frctures of the ris, złmnie kości prwego podudzi / frcture of the ones of the right shnk [ryc. 12, / fig. 12, ], złmnie lewej kości strzłkowej / frcture of the left fiul, zniszczenie struktur stwu szczytowo-potylicznego / dmge of the tlnto-occipitl joint, złmnie ou oojczyków i łoptek / frctures of oth clvicles nd scpuls, oustronne złmni żeer / ilterl ri frctures, złmnie prwej kości rmiennej / frcture of the right humerus [ryc. 13 / fig. 13], złmnie ou głęzi lewej kości łonowej / frctures of the left hip one Inne orżeni wewnętrzne Other internl injuries Tel I. Zestwienie dnych przypdków stwierdzone orżeni wewnętrzne. Tle I. Exmined cses internl chnges found. krew w jmie prwego stwu kolnowego / lood inside the knee joint, krew pod oponą twrdą i pjęczą mózgu / sudurl nd surchnoid hemorrhge, podiegnięcie krwwe język / lood suffusion of the tongue, rozerwnie przepony po lewej stronie / lcertion of the diphrgm on the left, ognisk stłuczeni płuc / contusion of the lungs, krew w jmch opłucnej / lood in pleurl cvities (P 200ml i L 400ml), pęknięcie śledziony / the rupture of the spleen krew pod oponą pjęczą mózgu / surchnoid hemorrhge, ognisk stłuczeni płuc / contusions of the lungs, rozerwnie przepony po stronie lewej z przemieszczeniem żołądk do lewej jmy opłucnej / lcertion of the left prt of the diphrgm with prtil displcement of the stomch into the left pleurl cvity [ryc. 8 / fig. 8], pęknięcie orty w odcinku piersiowym / rupture of the thorcic prt of the ort, pęknięcie śledziony / rupture of the spleen, pęknięci lewej nerki / ruptures of the left kidney wymóżdżenie / decerertion, podiegnięci krwwe grzietu i kończyn dolnych / lood suffusions of the soft tissues of the ck nd lims krew pod oponą twrdą i pjęczą mózgu orz w komorch mózgowych / sudurl nd surchnoid hemorrhge, hemocephlus, ognisk stłuczeni płuc prwego / contusion of the right lung, krew w lewej jmie opłucnej / lood inside the left pleurl cvity (50ml), pęknięci wątroy / ruptures of the liver, krew w jmie otrzewnej / lood in the peritonel cvity (100ml) wylew krwwy w lewym mięśniu mostkowooojczykowo-sutkowym / lood suffusion of the left sternocleidomstoid muscle, krew w prwej jmie opłucnej / lood in the right pleurl cvity (200ml), rozerwni płuc prwego (przez odłmy żeer) / lcertions of the right lung, rozerwnie work osierdziowego / lcertion of the pericrdil sc, podiegnięci krwwe grzietu i kończyn dolnych / lood suffusions of the soft tissues of the ck nd lower lims, krew w drogch oddechowych / spirtion of lood
Nr 2 POśMIERTNE BADANIA OBRAZOWE OFIAR WYPADKÓW DROGOWYCH 95 Siemens. Uzyskne w wyniku dni pliki DICOM (w przypdku głowy i szyi minimln gruość wrstwy 0,75 mm, pozostłych części zwłok 1,5 mm) poddwno nlizie przy użyciu specjlistycznego oprogrmowni, w zkresie: 1. orzów 2D (w projekcjch poprzecznych), 2. wyrnych rekonstrukcji wielopłszczyznowych (MPR), 3. wyrnych rekonstrukcji 3D, w wyselekcjonownych przypdkch przed klsyczną sądowo-lekrską sekcją zwłok przygotowując je tkże w formie nimcji: kośćc (w tym uszkodzeń) poszczególnych okolic cił i przestrzeni powietrznych. Typową sądowo-lekrską sekcję zwłok, z koniecznymi w dnym przypdku dodtkowymi technikmi, wykonywno korzystjąc z dokonnych rekonstrukcji w wrunkch sli sekcyjnej odtwrzjąc je n przenośnym sprzęcie komputerowym. WYNIKI BADAŃ Stwierdzone podczs sekcji zwłok zminy ilustruje tel I orz ryciny rekonstrukcje 3D wrz z wyrnym orzem z sekcji zwłok. Ryc. 1. Porównnie rzeczywistego orzu sekcyjnego złmni kości czszki z rekonstrukcją 3D. Fig. 1. Comprison etween n ctul utopsy specimen of clvri frcture with 3D reconstruction. Ryc. 2. Wypreprown cyfrowo żuchw ze złmniem po lewej stronie. Fig. 2. The mndile 3D reconstruction the frcture on the left. Ryc. 3. Złmni żeer widok od tyłu. Fig. 3. Frctured ris the posterior spect. Ryc. 4. Szczelin złmni kości czszki iegnąc od rejonu prwego stwu skroniowo-żuchwowego. Fig. 4. The skull 3D reconstruction the line of frcture eginning t the right temporomndiulr joint.
96 Krzysztof Woźnik Nr 2 Ryc. 5. Złmni kości udowych:. widok od przodu,. widok od tyłu. Fig. 5. Frctures of oth femurs 3D reconstructions:. the nterior spect,. the posterior spect. Ryc. 6. Przerwnie ciągłości kręgosłup n grnicy odcink szyjnego i piersiowego. Fig. 6. The lcertion of the verterl column (etween the cervicl nd thorcic prt) 3D reconstruction. Ryc. 7. Złmnie miednicy zniszczenie struktur prwego stwu krzyżowo-iodrowego orz złmnie prwej kości łonowej. Fig. 7. Frcture of the pelvis on the right 3D reconstruction.
Nr 2 POśMIERTNE BADANIA OBRAZOWE OFIAR WYPADKÓW DROGOWYCH 97 Ryc. 8. Przestrzenie powietrzne: żołądek poprzez rozerwną przeponę przemieszczony do lewej jmy opłucnej. Fig. 8. Air spces in 3D reconstruction: the stomch displced to the left pleurl cvity through the lcerted diphrgm. Ryc. 9. Zmiżdżenie kości czszki widok od strony lewej:. widok wyjściowy,. rekonstrukcj. Fig. 9. Frgmenttion of the skull 3D reconstruction, the left-hnd-side spect:. the ctul position of the ones,. reconstruction (Autodesk 3ds Mx).
98 Krzysztof Woźnik Nr 2 Ryc. 10. Zmiżdżenie kości czszki widok od przodu. widok wyjściowy,. rekonstrukcj. Fig. 10. Frgmenttion of the skull 3D reconstruction, the nterior spect:. the ctul position of the ones,. reconstruction (Autodesk 3ds Mx). Ryc. 11. Złmni kości lewego podudzi:. widok od przodu i oku,. widok od tyłu i strony przyśrodkowej. Fig. 11. Frctures of the ones of the left shnk 3D reconstruction:. the nterior nd lterl spect,. the posterior nd middle spect. Ryc. 12. Złmne kości prwego podudzi:. widok od przodu i strony przyśrodkowej,. widok od przodu i oku. Fig. 12. Frctures of the ones of the right shnk 3D reconstruction:. the nterior nd middle spect,. the posterior nd lterl spect.
Nr 2 POśMIERTNE BADANIA OBRAZOWE OFIAR WYPADKÓW DROGOWYCH 99 Ryc. 13. Złmni trzonu prwej kości rmiennej, prwej łoptki, ou oojczyków i żeer po prwej stronie widok od przodu i (nieco) strony prwej. Fig. 13. Frctures of the right humerus, scpul, oth clvicles nd the ris on the right 3D reconstruction: the nterior nd (prtilly) the right-hnd-side spect. W trkcie nlizy ukłdu kostnego jedynie w przypdkch złmń żeer ez przemieszczeń, orzownie TK nstręczło większe trudności konieczn ył złożon nliz różnych typów TK (poprzeczne, MPR, 3D). Poz tym w kżdym z oceninych przypdków udło się dorze uwidocznić złmni kości, tkże w formie przestrzennej rekonstrukcji. Widoczne yły zminy tkie jk stłuczenie płuc, oecność krwi w jmch opłucnej. Dzięki uwidczniniu przestrzeni powietrznych w przypdku 6/09 wykryto przemieszczenie żołądk do jmy opłucnej. Rekonstrukcj kostn w progrmie Osirix dł dore podstwy do dlszej oróki wyimportownych oiektów w progrmch typu CAD, w celu kryminlistycznej rekonstrukcji czego dowodzą przykłdy tkich dziłń dokonne przy użyciu progrmu 3ds Mx firmy Autodesk. DYSKUSJA Jk widomo, dl skutecznego opiniowni n temt rekonstrukcji okoliczności doznni orżeń w wypdku drogowym, rdzo istotn jest ocen wielu okolic cił, z uwzględnieniem odcink szyjnego kręgosłup [1, 2], z dodtkowymi technikmi dni pośmiertnego dotyczącymi zwłszcz kończyn dolnych [3, 4, 5, 6, 7]. Szerokie polskie oprcownie n temt wypdków drogowych, z wykorzystniem komputerowych nimcji, powstło n zie nlizy rdzo szerokiego mteriłu sekcyjnego, w tym dń kryminlistycznych zezpiecznych podczs sekcji zwłok kości [8]. Dotychczs w Polsce ntomist nie dokonno plikcji pośmiertnego dni TK dl codziennej prktyki sądowo-lekrskiej, choć już w 2002 roku wykorzystnie tkiej metody dwczej yło w nszym środowisku postulowne [9]. W piśmiennictwie świtowym spotykmy oprcowni dotyczące wykorzystni techniki pośmiertnego dni TK ofir wypdków komunikcyjnych jko przykłd możn przytoczyć wykorzystnie orzów 2D TK w nlizie orżeń 7 ofir ktstrof lotniczych [10]. Szwjcrski projekt Virtopsy [11, 12, 13] przedstwił złożeni wielokierunkowych pośmiertnych dń orzowych, uwzględnijąc ich wykorzystnie dl dokumentcji również przypdków ofir wypdków drogowych, z wykorzystniem rekonstrukcji 3D [14]. Jk dotąd są to prktycznie jedyne oprcowni tk szeroko poruszjące tę temtykę. Wśród doniesień kzuistycznych odnotowno dnie techniką pośmiertnych dń orzowych zwęglonych zwłok, znlezionych w smochodzie [15]. Wyniki dń służyły do wielospecjlistycznych opinii rekonstrukcyjnych [16, 17]. WNIOSKI N podstwie oprcowni włsnych przypdków wykzno przydtność pośmiertnego dni TK, w dokumentcji i orzowniu orżeń ukłdu kostnego, dl celów sądowo- -lekrskich w polskich wrunkch. Wykonne rekonstrukcje kośćc w sposó plstyczny i czytelny pokzują stn fktyczny i mogą yć dużym ułtwieniem w późniejszym opiniowniu odnośnie rekonstrukcji zdrzeni, tk istotnego w sprwch dotyczących wypdków komunikcyjnych. Konieczne są, oczywiście, dlsze dni, które pozwolą w pełni określić zkres przydtności prezentownych metod, jk i wyznczyć ich ogrniczeni. PIśMIENNICTWO 1. Mądro R., Teresiński G.: Neck injuries s reconstructive prmeter in cr-to-pedestrin ccidents, Forensic Sci. Int. 2001, 118(1), 57-63.
100 Krzysztof Woźnik Nr 2 2. Woźnik K., Rzepeck-Woźnik E.: Rutynowe dnie odcink szyjnego rdzeni kręgowego i kręgosłup podczs sekcji sądowo-lekrskich. Arch. Med. Sąd. Krym. 2003, 53 (2), 91-107. 3. Teresiński G., Mądro R.: Pelvis nd hip joint injuries s reconstructive fctors in crto-pedestrin ccidents, Forensic Sci. Int. 2001, 124(1), 68-73. 4. Teresiński G., Mądro R.: Knee joint injuries s reconstructive fctors in cr-to-pedestrin ccidents, Forensic Sci. Int. 2001, 124(1), 74-82. 5. Teresiński G., Mądro R.: Ankle joint injuries s reconstruction prmeter in cr-to-pedestrin ccidents, Forensic Sci. Int. 2001, 118(1), 65-73. 6. Teresiński G., Mądro R.: Evidentil vlue of injuries useful for reconstruction of the pedestrin-vehicle loction t the moment of collision, Forensic Sci. Int. 2002, 128(3), 127-135. 7. Teresiński G., Mądro R.: Ewolucj metod sądowo-lekrskiej rekonstrukcji okoliczności potrąceń pieszych przez pojzdy mechniczne możliwości poszerzeni zkresu wnioskowni, Arch. Med. Sąd. Krym. 2001, (3), 259-272. 8. Teresiński G.: Biomechnik potrąceń pieszego, Wydwnictwo Akdemii Medycznej w Lulinie 2005. 9. Teresiński G.: O ustlniu okoliczności urzu głowy, Arch. Med. Sąd. Kryminol. 2002, 52 (2), 65-83. 10. Levy G., Goldstein L., Blchr A., Apter S., Brenoim E., Br-Dyn Y., Shmis A., Atr E.: Postmortem computed tomogrphy in victims of militry ir mishps: rdiologicl-pthologicl correltion of CT findings. Isr. Med. Assoc. J. 2007, 9(10), 699-702. 11. Bolliger S. A., Thli M. J., Ross S., Buck U., Nether S., Vock P.: Virtul utopsy using imging: ridging rdiologic nd forensic sciences. A review of the Virtopsy nd similr projects, Eur. Rdiol. 2008, 18(2), 273-282. 12. Thli M. J., Yen K., Schweitzer W., Vock P., Boesch C., Ozdo C., Schroth G., Ith M., Sonnenschein M., Doernhoefer T., Scheurer E., Plttner T., Dirnhofer R.: Virtopsy, new imging horizon in forensic pthology: virtul utopsy y postmortem multislice computed tomogrphy (MSCT) nd mgnetic resonnce imging (MRI) fesiility study, J. Forensic Sci. 2003, 48(2), 386-403. 13. Thli M. J., Jckowski C., Oesterhelweg L., Ross S. G., Dirnhofer R.: Virtopsy The Swiss virtul utopsy pproch, Leg. Med. (Tokyo). 2007, 9(2), 100-104. 14. Aghyev E., Thli M., Jckowski C., Sonnenschein M., Yen K., Vock P., Dirnhofer R.: Virtopsy ftl motor vehicle ccident with hed injury, J. Forensic Sci. 2004, 49(4), 809-813. 15. Thli M. J., Yen K., Plttner T., Schweitzer W., Vock P., Ozdo C., Dirnhofer R.: Chrred ody: virtul utopsy with multi-slice computed tomogrphy nd mgnetic resonnce imging, J. Forensic Sci. 2002, 47(6), 1326-31. 16. Thli M. J., Brun M., Brüschweiler W., Dirnhofer R.: Mtching tire trcks on the hed using forensic photogrmmetry, Forensic Sci. Int. 2000, 113(1-3), 281-287. 17. Buck U., Nether S., Brun M., Bolliger S., Friederich H., Jckowski C., Aghyev E., Christe A., Vock P., Dirnhofer R., Thli M.: Appliction of 3D documenttion nd geometric reconstruction methods in trffic ccident nlysis: With high resolution surfce scnning, rdiologicl MSCT/ MRI scnning nd rel dt sed nimtion, Forensic Sci. Int. 2007, 170(1), 20-28. Adres do korespondencji: dr Krzysztof Woźnik Ktedr Medycyny Sądowej UJ CM ul. Grzegórzeck 16 31-531 Krków mpwozni@cyf-kr.edu.pl