Wykład: JAK HICKS TŁUMACZYŁ KEYNESA? - MODEL RÓWNOWAGI IS-LM
Stanley Fischer o modelu IS-LM Model IS-LM jest użyteczny z dwóch powodów. Po pierwsze jako narzędzie o znaczeniu historycznym, a po drugie, ponieważ jest to wciąż podstawowy model używany przez ludzi, aby rozumieć gospodarkę. (...) Nie sądzę, aby istniał lepszy model dający właściwe wyczucie procesów dostosowawczych w krótkich okresach.
John Hicks (1904-1989) Mr Keynes and the Classics: A Suggested Interpretation (1937) Value and Capital (1939) Nagroda Nobla (1972)
Model IS - LM : podstawowe zmienne Y = C + I + G +X ZMIENNE ENDOGENICZNE (ustalane w modelu) C = a + b (1 - t) Y I = e - dr X = g - my - nr MD = (ky - hr) P ZMIENNE EGZOGENICZNE (ustalane poza modelem) MS i G
Konsumpcja a dochody dyspozycyjne, USA 1960 2008
Inwestycje, stopa % i rentowność projektów inwestycyjnych
Algebraiczne wyprowadzenie krzywej IS 1) Y = C + I + G + X 2) C = 300 + 0,8 Yd 3) I = 200-1500 r 4) X = 100-0,04 Y - 500 r 5) MD = P ( 0,5 Y - 2000 r ) G = 200 t = 0,2 MS = 550 P = 1 IS: Y = 300 + 0,8(1-0,2)Y + 200-1500r + 200 +100-0,04Y - 500r IS: Y = 2000-5000 r
Wyprowadzenie krzywej IS AD 2 E1 AD1 1 E0 AD0 Y 1 r r0 Krzywa IS 2 r1 IS Y Y0 Y1
Algebraiczne wyprowadzenie krzywej LM 1) Y = C + I + G + X 2) C = 300 + 0,8 Yd 3) I = 200-1500 r 4) X = 100-0,04 Y - 500 r 5) MD = P ( 0,5 Y - 2000 r ) G = 200 t = 0,2 MS = 550 P = 1 LM: MS = MD LM: 550 = P ( 0,5 Y - 2000 r ) LM: Y = 1100 + 4000 r
Wyprowadzenie krzywej LM Stopa procentowa r MS r Krzywa LM 2 LM 1 MD1 MD0 M0 M Y0 Y1 Y 1 2
Model równowagi makroekonomicznej: IS - LM Stopa procentowa Krzywa LM [obrazuje równowagę na rynku pieniężnym] r LM r0 E0 Krzywa IS [obrazuje równowagę na rynku dóbr i usług] IS Y0 Y Dochód narodowy
Model IS - LM: wpływ ekspansywnej polityki budżetowej na gospodarkę Stopa procentowa Krzywa LM [obrazuje równowagę na rynku pieniężnym] r LM r1 r0 E0 E1 Krzywe IS [obrazują równowagę na rynku dóbr i usług] IS1 IS0 Y0 Y1 Y Dochód narodowy
Wpływ ekspansywnej polityki fiskalnej na wzrost gospodarczy (OECD 1970-96) Wskaźnik Ekspansja fiskalna Stopa wzrostu realnego GDP - przed zmianą polityki fiskalnej 2,57 % - w trakcie 1,12 % - po zmianie polityki fiskalnej 2,00 % Liczba epizodów 38
Podstawowe wskaźniki ekonomiczne w USA w latach 1981-1987 Wskaźnik 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 Stopa wzrostu GNP (%) 1,9-2,5 3,6 6,8 3,4 2,8 3,4 Stopa bezrobocia (%) 7,5 9,5 9,5 7,4 7,1 6,9 6,1 Inflacja (CPI) (%) 10,3 6,2 3,2 4,3 3,6 1,9 3,6 Deficyt budżetowy (w mld $) 64 146 176 170 197 206 158 Saldo bilansu handl. (w mld $) -28-36 -67-113 -122-146 -160
Model IS - LM: wpływ restrykcyjnej polityki budżetowej na gospodarkę Stopa procentowa r Krzywa LM [obrazuje równowagę na rynku pieniężnym] LM r0 r1 E1 E0 Krzywe IS [obrazują równowagę na rynku dóbr i usług] IS0 IS1 Y1 Y0 Y Dochód narodowy
Wpływ restrykcyjnej polityki fiskalnej na wzrost gospodarczy (OECD 1970-96) Wskaźnik Restrykcje fiskalne Stopa wzrostu realnego GDP - przed zmianą polityki fiskalnej 2,21 % - w trakcie 2,36 % - po zmianie polityki fiskalnej 2,13 % Liczba epizodów 65
Stopa fiskalizmu a wzrost PKB Kraj Stopa fiskalizmu Średnioroczny wzrost PKB 1960 1996 zmiana 1960-65 1990-96 zmiana Kraje, gdzie stopa fiskalizmu wzrosła nieznacznie USA 28,4 34,6 +6,2 4,4 2,2-2,2 Irlandia 28,2 37,3 +9,7 4,1 5,9 +1,8 W. Brytania 32,2 43,7 +11,5 3,5 1,2-2,3 Kraje o największym wzroście fiskalizmu Hiszpania 13,7 45,4 +31,7 8,5 1,8-6,7 Grecja 17,4 49,4 +32,0 7,2 1,2-6,0 Szwecja 31,0 66,1 +35,1 4,9 0,6-4,3 Kraje OECD 27,0 48,0 +21,0 5,5 1,9-3,6
Nachylenie krzywej LM a efektywność polityki fiskalnej Stopa procentowa r LM0 LM1 r2 IS2 r1 r0 IS1 IS0 Dochód narodowy Y0 Y1 Y2 Y
Czynniki przesunięć krzywej IS 1. Zmiany autonomicznych wydatków konsumpcyjnych niepowiązane ze stopami procentowymi. 2. Zmiany wydatków inwestycyjnych niepowiązane ze stopami procentowymi. 3. Zmiany wydatków rządowych. 4. Zmiany podatków. 5. Zmiany eksportu netto niezwiązane ze stopami procentowymi.
Model IS - LM: wpływ ekspansywnej polityki monetarnej na gospodarkę Stopa procentowa r r0 r1 Krzywe LM [obrazują równowagę na rynku pieniężnym] E0 E1 LM0 IS LM1 Krzywa IS [obrazuje równowagę na rynku dóbr i usług] Y0 Y1 Y Dochód narodowy
Keynes o polityce monetarnej Dopóki istnieje bezrobocie, wzrost ilości pieniądza nie wywiera żadnego wpływu na ceny, a zatrudnienie powiększa się ściśle proporcjonalnie do każdego przyrostu efektywnego popytu wywołanego przez wzrost ilości pieniądza. (...) Skoro zaś nastanie pełne zatrudnienie, ceny zmieniają się w tej samej proporcji co ilość pieniądza.
Ekspansywna polityka monetarna a tempo wzrostu gospodarczego w USA w latach 1982-84 Wskaźnik 1981 1982 1983 1984 Tempo wzrostu nominalnej podaży pieniądza M1 Tempo wzrostu realnej podaży pieniądza M1 Tempo inflacji mierzone deflatorem PNB Tempo wzrostu gospodarczego 6,5 8,5 9,6 5,7-3,2 2,1 6,0 2,0 9,7 6,4 3,9 3,7 1,9-2,5 3,6 6,8
STOPA INFLACJI /CPI/ (w %) Wzrost podaży pieniądza a inflacja TEMPO WZROSTU M1 (w %)
Model IS - LM: wpływ restrykcyjnej polityki monetarnej na gospodarkę Stopa procentowa r Krzywe LM [obrazują równowagę na rynku pieniężnym] LM1 LM0 E1 r1 r0 E0 Krzywa IS [obrazuje równowagę na rynku dóbr i usług] IS Y1 Y0 Y Dochód narodowy
Restrykcyjna polityka monetarna a tempo wzrostu gospodarczego w USA w latach 1978-1982 Wskaźnik 1978 1979 1980 1981 1982 Tempo wzrostu nominalnej podaży pieniądza M1 Tempo wzrostu realnej podaży pieniądza M1 Tempo inflacji mierzone deflatorem PNB Tempo wzrostu gospodarczego 8,2 7,6 6,8 6,5 8,5 0,9-1,3-2,2-3,2 2,1 7,3 8,9 9,0 9,7 6,4 5,3 2,5-0,2 1,9-2,5
Przesunięcia krzywej LM 1. Zmiany podaży pieniądza. 2. Autonomiczne zmiany popytu na pieniądz. 3. Zmiany ogólnego poziomu cen [wzrost P działa jak restrykcyjna polityka monetarna zmniejszają się realne zasoby pieniądza; spadek P działa jak ekspansywna polityka monetarna zwiększają się realne zasoby pieniądza].
Mechanizm transmisyjny AD E1 C + I + G1 E0 C + I + G0 r LM Y r MS r1 E1 r0 E0 IS1 MD1 IS0 MD0 Y0 Y1 Y M
Efekt Pigou (efekt realnych zasobów) Stopa procentowa 1 - spadek cen prowadzi do wzrostu realnych zasobów pieniądza r LM0 LM1 r0 r1 E0 E1 E2 IS1 2 - spadek cen prowadzi także do wzrostu realnej wartości majątku IS0 Y0 Y Dochód narodowy
Spowolnienie wzrostu gospodarczego w USA w roku 2001 (1) 1. Stopa wzrostu realnego GDP 1994-2000: 3,9% (średnio rocznie) 2001: 1,2% 2. Stopa bezrobocia grudzień 2000: 4,0% grudzień 2001: 5,8% Źródło: G. Mankiw, Macroeconomics
Spowolnienie wzrostu gospodarczego w USA w roku 2001 (2) przyczyny: szoki 1. Spadające ceny akcji sierpień 2000 sierpień 2001: - 25 % tydzień po 11 września : - 12 % 2. Atak terrorystyczny 11 września wzrost niepewności spadek zaufania konsumentów i firm Efekt redukcja wydatków przesunięcie krzywej IS w lewo Źródło: G. Mankiw, Macroeconomics
Spowolnienie wzrostu gospodarczego w USA w roku 2001 (3) - odpowiedź (polityka gospodarcza) 1. Polityka fiskalna - cięcia podatkowe - wyższe wydatki: pomoc dla Nowego Jorku oraz linii lotniczych, wojna z terroryzmem 2. Polityka monetarna - FED obcina stopy % 11 razy w 2001 r., obniżając podstawowe stopy z 6,5% do 1,75% - wzrost podaży pieniądza Źródło: G. Mankiw, Macroeconomics
Spowolnienie wzrostu gospodarczego w USA w roku 2001 (4) - efekty polityki 1. W pierwszym kwartale 2002 stopa wzrostu realnego GDP sięga 6,1% 2. Później stopa wzrostu zmniejsza się do 2% 3. W czerwcu 2003 r. NBER ogłasza, że recesja skończyła się w listopadzie 2001 r. Źródło: G. Mankiw, Macroeconomics