WZROST, OWOCOWANIE I ZAWARTO N W LICIACH JABŁONI JONAGORED W ZALENOCI OD JESIENNEGO NAWOENIA AZOTEM I PODKŁADKI

Act Sci. Pol., Hortorum Cultus 3(2) 2004, 153-160 WZROST, OWOCOWANIE I ZAWARTO N W LICIACH JABŁONI JONAGORED W ZALENOCI OD JESIENNEGO NAWOENIA AZOTEM I PODKŁADKI Driusz Wron Szkoł Główn Gospordrstw Wiejskiego w Wrszwie Streszczenie. Dowidczenie złoono w 2001 r. w Wrszwie-Wilnowie. Uyto drzew odminy Jongored wysdzonych wiosn 1996 r. n podkłdkch P 16 i P 22, w rozstwie 3,5 1,2 m. Zwrto zotu w licich drzew rosncych zrówno n podkłdce P 16, jk i P 22 w obu bdnych ltch (2002 i 2003) nie zleł w sposób istotny od kombincji nwoeni. dn z zstosownych dwek nwoeni zotem nie powodowł silniejszego wzrostu drzew. W obu bdnych ltch (2002, 2003) jesienne nwoenie zotem nie miło istotnego wpływu n zwizywnie owoców. Nwoenie zotem nie miło te wpływu n plonownie drzew, n wielko owoców w poszczególnych ltch, ni n sum plonów z dwóch lt (2002 2003). Wzrost i owocownie drzew zleło ntomist od podkłdki. Drzew rosnce n podkłdce P 16 rosły silniej i wydły wyszy plon ni drzew rosnce n podkłdce P 22. Słow kluczowe: jbło, zot, nwoenie, wzrost, owocownie, zwrto N w licich WSTP Azot jest podstwowym skłdnikiem budulcowym ywych komórek i korzystnie wpływ n wzrost pdów, wielko plonu i regulrno owocowni. W glebie zot wystpuje głównie w formie orgnicznej, tylko niewielk jego cz, bo zledwie 1 5% stnowi bezporednio dostpne dl roliny formy minerlne (Łoginow i in. 1987). Wymg si obecnie, by system gospodrowni zotem zpewnił uzyskiwnie oczekiwnej produkcji, równoczenie ogrniczł do minimum jego strty w wyniku rozprszni do rodowisk. Dostpne dne eksperymentlne n temt potrzeb nwoeni sdów zotem orz terminu i rcjonlnych sposobów wnoszeni nwozów budzi wiele wtpliwoci, wydwne zleceni s czsto kontrowersyjne. Wielu bdczy uw, e stosownie zotu doglebowo wczesn wiosn, jedynie w umirkownych dwkch dodtnio wpływ n wzrost i owocownie jbłoni [Mochecki i in. 1987, Wro- Adres do korespondencji Corresponding uthor: Driusz Wron, Ktedr Sdownictw i Przyrodniczych Podstw Ogrodnictw Szkoły Głównej Gospodrstw Wiejskiego, ul. Nowoursynowsk 159, 02-787 Wrszw; e-mil: wron@lph.sggw.ww.pl

154 D. Wron n i Sdowski 1998, Pcholk 1990, Scholz i Helm 2000]. Nwoenie dolistne ntomist jest skuteczne przy usuwniu objwów niedoboru n licich [Sdowski 1974, wietlik i Fust 1984], nie wpływ jednk n wielko plonu [Yogrtnm i Greenhm 1982, Link 1996, Olszewski 1999]. Celem bd był ocen wzrostu i plonowni drzew odminy Jongored pod wpływem jesiennego nwoeni zotem zrówno doglebowego, jk i dolistnego. MATERIAŁ I METODY Dowidczenie złoono w 2001 roku w Wrszwie Wilnowie, n yznej mdzie wykzujcej skłd grnulometryczny pyłu ilstego. Uyto drzew odminy Jongored wysdzonych wiosn 1996 roku n podkłdkch P 16 i P 22, w rozstwie 3,5 1,2 m. W midzyrzdzich utrzymywno murw, w rzdch drzew wski ugór herbicydowy (1 m szer.) Zstosowno nstpujce kombincje nwoeni: (1) N-0 (bez zotu, kontrol); (2) N-50 (50 kg N h -1, doglebowo jesieni n cłej powierzchni); (3) N-100 (100 kg N h -1, doglebowo jesieni n cłej powierzchni); (4) 5% mocznik (dolistnie); (5) N-50 + 5% mocznik (50 kg N h -1, doglebowo jesieni + 5% mocznik dolistnie). Jko nwóz zotowy stosowno mocznik. Zrówno nwoenie doglebowe, jk i dolistne wykonywno jesieni po zbiorze owoców. Próbki lici do nliz pobierno corocznie w dwóch terminch: w czerwcu orz po zkoczeniu wzrostu wierzchołkowego pdów (przełom lipc i sierpni). Zwrto zotu oznczno metod Kjeldhl. Wzrost drzew ocenino n podstwie pol przekroju poprzecznego pni orz przyrostu pol przekroju poprzecznego pni z okres dwuletni. Zwizywnie owoców ocenino n podstwie liczby zwizków n 100 kwitostnów, okrelnej po opdzie czerwcowym zwizków. Plon rejestrowno z kdego poletk nwozowego, oddzielnie z drzew rosncych n podkłdce P 16 i P 22. Wsk nik intensywnoci owocowni wyrono stosunkiem sumy plonów (2002-2003) do pol powierzchni przekroju poprzecznego pni mierzonego jesieni 2003 r. Dowidczenie prowdzono w 4 powtórzenich. N poletku rosło 6 drzew: 3 n podkłdce P 16 i 3 n P 22. Wyniki oprcowno z pomoc nlizy wrincji dwuczynnikowej. Do porównni rednich uyto testu grupowego Newmn-Keuls przy poziomie istotnoci 5%. WYNIKI I DYSKUSJA Zwrto zotu w licich drzew rosncych zrówno n podkłdce P 16, jk i P 22 w obu bdnych ltch (2002 i 2003) nie zleł w sposób istotny od kombincji nwoeni (tb. 1 i 2). W czerwcu 2002 r. w przypdku drzew rosncych n podkłdce P 16 we wszystkich kombincjch nwoeni, oprócz kombincji kontrolnej, był n poziomie uznwnym z optymlny, ntomist w terminie stndrdowym (przełom lipc i sierpni) spdł do poziomu uznwnego z niski. W kombincji kontrolnej w czerwcu był n poziomie niskim i spdł do poziomu uznwnego z deficytowy w terminie stndrdowym. Podobn sytucj znotowno w przypdku drzew rosncych Act Sci. Pol.

Wzrost, owocownie i zwrto n w licich jbłoni Jongored... 155 Tbel 1. Zwrto N w licich drzew rosncych n podkłdce P 16 w zlenoci od kombincji nwoeni, % Tble 1. Lef N concentrtion of trees growing on P 16 rootstock depending on fertiliser tretments, % Kombincj nwoeni Termin pobierni próbek Dte of smpling Tretment 09.06.2002 2.08.2002 10.06.2003 31.07.2003 1 2,00 1,71 2,49 2,09 2 2,17 1,82 2,58 2,22 3 2,22 1,94 2,64 2,26 4 2,20 1,88 2,61 2,17 5 2,25 1,89 2,62 2,28 1: N-0 (bez zotu, kontrol); (check, without nitrogen) 2: N-50 (50 kg N h -1, doglebowo jesieni n cłej powierzchni); (soil pplied in utumn on the whole surfce) 3: N-100 (100 kg N h -1, doglebowo jesieni n cłej powierzchni); (soil pplied in utumn on the whole surfce) 4: 5% mocznik (dolistnie jesieni); 5: N-50 + 5% mocznik (50 kg N h -1, doglebowo jesieni + 5% mocznik dolistnie jesieni). rednie oznczone t sm liter w kolumnch nie róni si istotnie przy = 0,05 1: N-0 (check, without nitrogen) 2: N-50 (50 kg N h -1, (soil pplied in utumn on the whole surfce) 3: N-100 (100 kg N h -1, soil pplied in utumn on the whole surfce) 4: 5% ure (folir nutrition in utumn) 5: N-50 + 5% ure (50 kg N h -1, soil pplied in utumn + 5% ure, folir nutrition in utumn) Mens followed by the sme letter in columns re not significntly different t = 0.05 Tbel 2. Zwrto N w licich drzew rosncych n podkłdce P 22 w zlenoci od kombincji nwoeni, % Tble 2. Lef N concentrtion of trees growing on P 22 rootstock depending on fertiliser tretments, % Kombincj nwoeni Termin pobierni próbek Dte of smpling Tretment 09.06.2002 2.08.2002 10.06.2003 31.07.2003 1 2,04 1,96 2,42 2,23 2 2,17 2,01 2,38 2,21 3 2,10 1,97 2,57 2,22 4 2,15 2,03 2,60 2,31 5 2,16 2,04 2,54 2,19 Objnieni ptrz tbel 1 Explntion see tble 1 n podkłdce P 22 w czerwcu. W terminie stndrdowym we wszystkich kombincjch nwoeni zwrto N w licich był n poziomie uznwnym z niski. W czerwcu 2003 r. we wszystkich kombincjch nwoeni, jk równie w kombincji kontrolnej zwrto N w licich zrówno z drzew rosncych n podkłdce P 16 jk i P 22 był n poziomie uznwnym z wysoki, ntomist w terminie stndrdowym spdł do Hortorum Cultus 3(2) 2004

156 D. Wron poziomu uznwnego z optymlny. W obu bdnych ltch i terminch njmniejsz zwrto N w licich był w kombincji kontrolnej bez nwoeni zotem. Wzrost drzew mierzony polem przekroju poprzecznego pni po 2 ltch prowdzeni dowidczeni (jesie 2003) zrówno dl drzew rosncych n podkłdce P 16, jk i P 22 nie zleł w istotnym stopniu ni od dwki, ni od sposobu nwoeni. Podobn sytucje znotowno w przyrocie pol przekroju poprzecznego pni z okres dwuletni (2002 2003). dn z zstosownych dwek nwoeni zotem nie powodowł silniejszego wzrostu drzew (tb. 3 i 4). Moemy jednk stwierdzi, i drzew rosnce n podkłdce P 16 rosły zdecydownie silniej ni n podkłdce P 22 i dły prwie dwukrotnie wikszy przyrost pol przekroju poprzecznego pni z okres dwuletni. Tbel 3. Wzrost drzew n podkłdce P 16 w zlenoci od kombincji nwoeni Tble 3. Tree growth on P 16 rootstock s ffected by different fertiliser tretments Kombincj nwoeni Tretment Pole powierzchni przekroju pni jesie 2003 Trunk cross-sectionl re utumn 2003 cm 2 Przyrost pol powierzchni przekroju pni 2002 2003 Increse in trunk cross-sectionl re 2002 2003 cm 2 1 25,01 11,51 2 24,77 11,10 3 19,25 9,11 4 26,10 11,35 5 21,50 9,91 Objnieni ptrz tbel 1, Explntion see tble 1 Tbel 4. Wzrost drzew n podkłdce P 22 w zlenoci od kombincji nwoeni Tble 4. Tree growth on P 22 rootstock s ffected by different fertiliser tretments Kombincj nwoeni Tretment Pole powierzchni przekroju pni jesie 2003 Trunk cross-sectionl re utumn 2003 cm 2 Przyrost pol powierzchni przekroju pni 2002 2003 Increse in trunk cross-sectionl re 2002 2003 cm 2 1 15,45 5,22 2 15,98 5,16 3 12,97 4,25 4 14,25 4,55 5 14,98 4,54 Objnieni ptrz tbel 1, Explntion see tble 1 W obu bdnych ltch (2002, 2003) jesienne nwoenie zotem nie miło istotnego wpływu n zwizywnie owoców zrówno n drzewch rosncych n podkłdce P 16, jk i P 22 (tb. 5 i 6). Plonownie drzew w poszczególnych ltch jk równie sum plonów z lt 2002 2003 orz wielko owoców nie zleł w sposób istotny ni od dwki ni od sposobu nwoeni (tb. 7 i 8). Jednk zdecydownie wyszy plon dły drzew rosnce n podkłdce P 16, w porównniu do drzew rosncych n podkłdce P 22. Jednoczenie owoce uzyskne z drzew n podkłdce P 16 miły wiksz redni ms owocu. Act Sci. Pol.

Wzrost, owocownie i zwrto n w licich jbłoni Jongored... 157 Tbel 5. Zwizywnie owoców z drzew rosncych n podkłdce P 16 w zlenoci od kombincji nwoeni Tble 5. Fruit set of trees growing on P 16 rootstock depending on fertiliser tretments Liczb zwizków n 100 kwitostnów, % Kombincj nwoeni Number of fruitlets per 100 clusters, % Tretment 2002 2003 1 50,1 82,2 2 68,4 82,7 3 55,5 92,4 4 64,2 76,5 5 65,1 80,4 Objnieni ptrz tbel 1, Explntion see tble 1 Tbel 6. Zwizywnie owoców z drzew rosncych n podkłdce P 22 w zlenoci od kombincji nwoeni Tble 6. Fruit set of trees growing on P 22 rootstock depending on fertiliser tretments Liczb zwizków n 100 kwitostnów, % Kombincj nwoeni Number of fruitlets per 100 clusters, % Tretment 2002 2003 1 65,1 77,6 2 66,3 83,6 3 80,6 77,4 4 84,6 73,7 5 69,2 80,6 Objnieni ptrz tbel 1, Explntion see tble 1 Tbel 7. Plonownie drzew rosncych n podkłdce P 16 w zlenoci od kombincji nwoeni Tble 7. Yield of trees growing on P 16 rootstock s ffected by different fertiliser tretments Kombincj nwoeni Plon, kg drzewo -1 Yield, kg per tree redni ms owocu, g Men fruit weight, g Tretment 2002 2003 2002+2003 2002 2003 1 14,7 33,2 47,9 253 271 2 14,4 32,2 46,6 309 259 3 12,6 28,9 41,5 269 278 4 14,4 33,1 47,5 259 263 5 14,7 30,3 45,0 273 260 Objnieni ptrz tbel 1, Explntion see tble 1 Tbel 8. Plonownie drzew rosncych n podkłdce P 22 w zlenoci od kombincji nwoeni Tble 8. Yield of trees growing on P 22 rootstock s ffected by different fertiliser tretments Kombincj nwoeni Plon, kg drzewo -1 Yield, kg per tree redni ms owocu, g Men fruit weight, g Tretment 2002 2003 2002+2003 2002 2003 1 9,7 21,4 31,1 250 219 2 11,3 20,8 32,1 246 229 3 7,0 19,6 26,6 245 225 4 9,6 19,5 29,1 253 207 5 9,9 21,1 31,0 241 190 Objnieni ptrz tbel 1, Explntion see tble 1 Hortorum Cultus 3(2) 2004

158 D. Wron Wsk nik intensywnoci owocowni wyrony stosunkiem sumy plonów (2002 2003) do pol powierzchni przekroju poprzecznego pni mierzonego jesieni 2003 w przypdku obu podkłdek, był niezncznie wyszy w kombincji gdzie zstosowno dwk 100 kg N h -1 doglebowo jesieni n cłej powierzchni orz w kombincji łczonej 50 kg N h -1, doglebowo jesieni + 5% mocznik dolistnie. Rónice pomidzy kombincjmi nie zostły jednk udowodnione sttystycznie (rys. 1 i 2). 2 kg cm -2 1,5 1 1 2 3 4 5 Rys. 1. Wsk nik intensywnoci owocowni dl drzew rosncych n podkłdce P 16 w zleno- ci od kombincji nwoeni. Objnieni ptrz tbel 1 Fig. 1. Cropping efficiency coefficient of trees growing on P 16 rootstock depending on fertiliser tretments. Explntion see tble 1 2 kg cm -2 1,5 1 1 2 3 4 5 Rys. 2. Wsk nik intensywnoci owocowni dl drzew rosncych n podkłdce P 22 w zleno- ci od kombincji nwoeni. Objnieni ptrz tbel 1 Fig. 2. Cropping efficiency coefficient of trees growing on P 22 rootstock depending on fertiliser tretments. Explntion see tble 1 Uzyskne wyniki nszych bd potwierdzj informcje Vng-Petersen i in. [1973], Ysts i Fr ynes [1993] orz Wrony i Kot [2002], o niewielkim wpływie nwoeni zotem n wzrost i plonownie drzew jbłoni. Wymienieni utorzy podkre- lj, e n odpowiednie zoptrzenie drzew owocowych w zot wiksze oddziływnie m sposób utrzymywni gleby ni zrónicowne nwoenie, n tomist zot uwlniny w procesie minerlizcji mterii orgnicznej gleby moe w pełni zspokj potrzeby drzew owocowych. Prwdopodobnie n nszej glebie bogtej w próchnic stwrzło to luksusowe wrunki dl zoptrzeni drzew w zot i w konsekwencji brk rekcji n nwoenie wyrjce si zwyk plonu i silniejszym wzrostem drzew. Act Sci. Pol.

Wzrost, owocownie i zwrto n w licich jbłoni Jongored... 159 Greenhm i White [1959] orz Kozer [1974] wskzuj n wzrost wielkoci plonu pod wpływem dokrmini dolistnego. Nie znlzło to potwierdzeni w nszych wrunkch, gdzie bdni przeprowdzone n odminie Jongored, wykzły brk wpływu dokrmini dolistnego n wzrost plonu w stosunku do innych kombincji nwoeni. Do podobnych wniosków doszli Yogrtnm i Greenhm [1982] orz Olszewski [1999], którzy twierdz, e njlepsz form nwoeni zotem jest nwoenie doglebowe. Według Fill i in. [1990] orz Bläsing i in. [1990] nliz lici jko metod uywn do okrelni stnu odywieni drzew owocowych w zot jest zwodn. Zwrto N w licich bowiem jest modyfikown zlenie od loklizcji, odminy i roku. Czsto whni sezonowe w zwrtoci N w licich s wiksze ni rónice spowodowne nwoeniem co zobserwowno równie w nszych bdnich. Wobec brku rekcji drzew n jesienne nwoenie zotem w pierwszych ltch prowdzeni dowidczeni, trudno jest oceni celowo jego stosowni. Jednke wydje si brdziej celowe nwoenie wczesn wiosn, kiedy zpotrzebownie n ten skłdnik jest njwiksze, uwlninie zotu z mterii orgnicznej gleby jest jeszcze niewielkie. Potwierdzj to bdni Wrony i Sdowskiego [1999]. WNIOSKI 1. Zwrto N w licich był brdziej modyfikown whnimi sezonowymi ni nwoeniem zotem. 2. N dobrej glebie o wysokiej zwrtoci próchnicy dn z dwek jk i sposobów nwoeni zotem nie mił wpływu n wzrost i plonownie drzew odminy Jongored. 3. Zrónicowne nwoenie zotem nie wpłynło n zwizywnie owoców i wielko wsk nik intensywnoci owocowni. 4. Wzrost i owocownie drzew zleło od podkłdki. Drzew rosnce n podkłdce P 16 rosły silniej i wydły wyszy plon ni drzew rosnce n podkłdce P 22. PIMIENNICTWO Bläsing R., Atkinson D., Clyton-Green K., 1990. The contribution of roots nd reserves to tree nutrient demnds: impliction for the interprettion of nlyticl dt. Act Hort. 274, 51 69. Fill O., Stringri G., Mesclchin E., Agnolin C., 1990. Apple nd grpevine lef nlysis in dvisory work in Trentino district. Act Hort. 13 (1), 15 25. Link H. 1996. Criticlview on usge of folir fertilizer in fruit growing. Interntionl seminr Ecologicl spects of nutrition nd lterntives for herbicides in horticulture (Wrszw, June 10 15.1997) 43 44. Łoginow W., Jnowik J., Spychj-Fbisik E., 1987. Zmieno ogólnej zwrtoci poszczególnych form zotu w glebie. Zesz. Nuk. ATR Bydg., Rol. 23, 13 24. Mochecki J., Kłosowski W., Pitkowski M., 1987. Efekty nwoeni sdu jbłoniowego w pełni owocowni. Pr. Inst. Sd. A27, 39 46. Hortorum Cultus 3(2) 2004

160 D. Wron Olszewski T., 1999. Efektywno nwoeni dolistnego nwozmi wieloskłdnikowymi n tle nwoeni doglebowego orz jego wpływ n wielko i jko plonu. I Ogólnopolskie Sympozjum Minerlnego Odywini Rolin Sdowniczych (Skierniewice, 1 2.12.1998) 142 151. Pcholk E., 1990. Nwoenie i nwdninie w intensywnym sdzie jbłoniowym wzrost i plonownie odminy Jmes Grive. Prce Komisji Nuk Roln. i Lenych PTPN 69, 87 100. Sdowski A., 1974. Wpływ nwoeni pozkorzeniowego n ogrniczenie wystpowni gorzkiej plmistoci podskórnej jbłek. Zesz. Prob. Post. Nuk Roln. 143, 319 325. Scholz K. P., Helm H. U., 2000. N-nutrition of pple. Prt 1. Principles of N-supply. Erwerbsobstbu 42, 6, 192 200. wietlik D., Fust M., 1984. Folir nutrition of fruit drops. Hort. Rev. 6, 287 350. Vng-Peterson O., Poulsen E., Hnsen P., 1973. The nutritionl stte of Dnish fruit orchrds s shown by lef nlysis. Tidsskr. Plntevl 77, 37 47. Wron D., Sdowski A., 1999. Efekty nwoeni jbłoni zotem w pierwszych czterech ltch po posdzeniu. I Ogólnopolskie Sympozjum Minerlnego Odywini Rolin Sdowniczych (Skierniewice, 1 2.12.1998) 115 127. Wron D., Kot C., 2002. Cropping nd fruit qulity of Šmpion pple trees on M.9, depending on N fertilistion. Scientific works of the Lithunin Institute of Horticulture nd Lithunin University of Agriculture, Horticulture nd vegetble growing 21(3), 120 125. Yogrtnm N., Greenhm W. P., 1982. The ppliction of folir sprys contining nitrogen, mgnesium, zink nd boron to pple trees. Effects on fruit set nd cropping. J. Hort. Sci. 57(2), 151 158. Ysts J., Fr ynes O., 1993. The fertilizer requirement of young pple trees s ffected by restricting the fertiliser plcement to the herbicide strip. Act Hort. 347, 179 188. GROWTH, CROPPING AND LEAF N CONTENT IN JONAGORED APPLE TREES DEPENDING ON NITROGEN FERTILISATION IN AUTUMN AND ROOTSTOCK Abstrct. The experiment ws estblished in Wrsw-Wilnów in 2001. Jongored pple trees on P 16 nd P 22 rootstock plnted in spring 1996, spced 3.5 x 1.2 m were used. No differences in lef N concentrtion were found in 2002 nd 2003. Neither different N tretments or mode of N ppliction hd ny mrked effect on yield vlue or vegettive growth of trees. No significnt response to utumn N feretiliztion ws noted on fruit set nd men fruit weight either. Growth of trees nd cropping depended on rootstock. Trees on P 22 showed less vigorous growth, nd yield per tree ws lower in comprison with trees on P 16. Key words: pple, nitrogen, fertiliztion, growth, yield, lef N concentrtion Zkceptowno do druku Accepted for print: 22.11.2004 Act Sci. Pol.