SZCZEGÓŁOWY PLAN ZAJĘĆ FAKULTATYWNYCH DLA SŁUCHACZY 5 LUB 6 ROKU STUDIÓW WYDZIAŁU WOJSKOWO LEKARSKIEGO UM W ŁODZI ROK AKADEMICKI 2009/2010 I. Przedmiot fakultatywny Endokrynologia a sport wyczynowy aspekty kliniczne dopingu hormonalnego Propozycja zajęć fakultatywnych przygotowana przez: Zakład Endokrynologii Onkologicznej Katedry Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, ul. Żeligowskiego 7/9 Klinikę Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Katedry Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi (Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki), ul. Rzgowska 281/289 tel. (0 42) 271 17 15, 271 13 43 II. Informacje bazowe sala wykładowa sale konsultacyjne 2 sale chorych 12 III. Ogólne cele nauczania Zajęcia fakultatywne Endokrynologia a sport wyczynowy aspekty kliniczne dopingu hormonalnego stanowią uzupełnienie zajęć z endokrynologii realizowanych na Wydziale Wojskowo Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Pozwalają na wykorzystanie i utrwalenie wiadomości z zakresu fizjologii i patofizjologii układu wydzielania wewnętrznego. Temat zajęć fakultatywnych zwraca uwagę na istotne zagadnienie i jednocześnie ogromny problem współczesnego sportu, jakim jest doping hormonalny. Realizacja proponowanego programu pozwoli na zrozumienie zagadnień związanych z dopingiem hormonalnym, a także na poznanie zagrożeń, będących konsekwencją stosowania przez zawodowych sportowców substancji niedozwolonych. Możliwe będzie również uświadomienie studentom przyszłym lekarzom wojskowym, że problem dopingu 1
hormonalnego nie jest ograniczony jedynie do wielkich aren sportowych, lecz niestety staje się także coraz bardziej rozpowszechniony wśród osób amatorsko uprawiających sport. IV. Główne formy nauczania z podaniem siatki godzin w semestrach i latach studiów Proponowane zajęcia fakultatywne: Blok składający się z 5 spotkań, obejmujących zarówno seminaria (w grupach minimum 10 osobowych), jak i ćwiczenia kliniczne (w grupach minimum 5 osobowych), po 4 godziny dydaktyczne łącznie 20 godzin. Rozliczenie godzin (dla jednego bloku) Semestr letni Liczba godzin dydaktycznych Seminaria 14 (zajęcia w grupach min. 10 osobowych) Ćwiczenia kliniczne 6 (zajęcia w grupach min. 5 osobowych) Razem 20 Forma zaliczenia Zaliczenie na podstawie obecności V. Metody nauczania Proponowany temat zajęć fakultatywnych wydaje się istotny dla lekarza wojskowego. Nauczanie proponowanych zajęć fakultatywnych składa się z dwóch zasadniczych części seminariów i ćwiczeń klinicznych. Seminaria i ćwiczenia kliniczne obejmują zagadnienia niedostępne w obowiązujących podręcznikach i wykraczające poza program nauczania endokrynologii realizowany na Wydziale Wojskowo Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Zajęcia odbywają się w Klinice Endokrynologii i Chorób Metabolicznych (Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi) zgodnie z harmonogramem opracowanym przez Dziekanat Wydziału Wojskowo Lekarskiego. Czas trwania zajęć 8.15 11.30 (4 godziny dydaktyczne oraz 15 minutowa przerwa po 2 godzinach dydaktycznych). Seminaria odbywają się w grupach minimum 10 osobowych, podczas gdy ćwiczenia kliniczne realizowane są w grupach minimum 5 osobowych pod kierunkiem nauczycieli akademickich. Na poszczególnych zajęciach studenci otrzymują materiały dydaktyczne (konspekty zajęć, prezentacje oraz niezbędne pozycje z piśmiennictwa). 2
VI. Rygory dydaktyczne Zajęcia fakultatywne Endokrynologia a sport wyczynowy aspekty kliniczne dopingu hormonalnego zostają zaliczone na podstawie potwierdzonej obecności na zajęciach. Treści programowe Ćwiczenie I Temat: Układ wydzielania wewnętrznego repetytorium Ćwiczenie I składa się z seminarium (2 godziny dydaktyczne) i ćwiczeń klinicznych (2 godziny podstawowe wiadomości dotyczące mechanizmu działania hormonów; anatomia, fizjologia i patofizjologia gruczołów wydzielania wewnętrznego. Ćwiczenie II Temat: Doping hormonalny historia, podstawowe pojęcia Ćwiczenie II składa się z seminariów (4 godziny definicja dopingu; historia dopingu; organizacje zajmujące się zwalczaniem dopingu historia powstania, zakres i metodyka działania; lista substancji zakazanych ; lista substancji dopuszczonych do stosowania przez sportowców; sposoby kontroli sportowców. Ćwiczenie III Temat: Doping hormonalny androgeny i ich syntetyczne pochodne Ćwiczenie III składa się z seminarium (2 godziny dydaktyczne) i ćwiczeń klinicznych (2 godziny synteza hormonów sterydowych; 3
naturalne androgeny i ich syntetyczne pochodne mechanizm działania; efekty uboczne stosowania hormonów sterydowych; przedstawienie wyników badań przeprowadzonych wśród sportowców. Ćwiczenie IV Temat: Doping hormonalny hormon wzrostu i insulinopodobny czynnik wzrostu I Ćwiczenie IV składa się z seminarium (2 godziny dydaktyczne) i ćwiczeń klinicznych (2 godziny budowa, synteza i wydzielanie hormonu wzrostu (GH; growth hormone); mechanizm działania GH i jego obwodowego mediatora insulinopodobnego czynnika wzrostu I (IGF I; insulin like growth factor I); efekty uboczne stosowania GH i IGF I, stany nadmiaru GH i IGF I; przedstawienie wyników badań przeprowadzonych wśród sportowców. Ćwiczenie V Temat: Doping hormonalny inne substancje Ćwiczenie V składa się z seminariów (4 godziny inne niedozwolone substancje stosowane przez sportowców; mechanizm działania, efekty uboczne; przedstawienie wyników badań przeprowadzonych wśród sportowców; dyskusja Czy doping hormonalny to problem ograniczony jedynie do środowiska zawodowych sportowców? ; podsumowanie zajęć. 4
Zalecana literatura: Piśmiennictwo dotyczące zagadnień omawianych podczas zajęć fakultatywnych wchodzi w skład materiałów przygotowanych dla każdego uczestnika. 5