Bezpieczeństwo energetyczne

Bezpieczeństwo energetyczne część I Fundamenty Wykład dla PISM listopad 2012 r. Andrzej Szczęśniak niezależny ekspert www.naftagaz.pl

Agenda części I Definicje Energia = cywilizacja, dobrobyt Źródła problemów Strategie, pomiar, narzędzia Instytucje 2

Definicje: Bezpieczeństwo stan niezagrożenia, spokoju, pewności (PWN) stan faktyczny, ale poprzez odczucia poziom (osobisty czy w społecznościach) oparty na wiedzy, także na emocjach zależy do systemów wartości, preferencji czy stanu psychicznego... oraz informacji, kształtujących wiedzę i uczucia Ten sam stan faktyczny może być odbierany różnie przez osoby czy zbiorowości 3

Energia, cóż to takiego? Potencjał, zdolność wykonania pracy... + ciepło... + promieniowanie 1599 rok po raz pierwszy w języku angielskim XIX wiek naukowe zrozumienie Rozwój technologii masowe przekształcanie energii masowe użycie Trudności pojęciowe (masa jednostek dżule, kalorie, BTU, toe, kwh...) 4

Energia = cywilizacja, dobrobyt 5

Energia = cywilizacja, dobrobyt 2 6

Energia - źródła i nośniki Biomasa Energia nuklearna Woda i wiatr Biopaliwa Węgiel Energia odnawialna Ropa naftowa Energia elektryczna Gaz ziemny Oszczędność energii 7

Bezpieczeństwo energetyczne Bezpieczeństwo infrastruktury Ceny Dywersyfikacja dostaw Inwestycje Zagrożenia terroryzmu i wojny Premia bezpieczeństwa Zabezpieczenie dostaw Bezpieczeństwo popytu... i dochodów Dostęp do nowych zasobów Broń energetyczna 8

Definicje klasyczne Bezpieczeństwo i pewność w ropie leży tylko w różnorodności i jeszcze raz różnorodności. ( Safety and certainty in oil, lie in variety and variety alone. ) Winston Churchill 1911 r. - wzorcowy strategiczny wybór ciągła zdolność państwa do utrzymywania swego funkcjonowania bez poważnych zaburzeń USA - Robert Ebel - Center for Strategic and International Studies Fizyczne bezpieczeństwo systemu Fizyczna dostępność dostaw zaspokajająca popyt po określonej cenie Międzynarodowa Agencja Energii Bezpieczeństwo ekonomiczne, ciągłość dostaw 9

Definicje: polska i polecana stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska Prawo Energetyczne: szerokie rozumienie, wiele elementów (środowisko), rozległość i nieokreśloność zapewnienie odpowiednich, wiarygodnych dostaw po dobrej cenie i w sposób, nie zagrażający podstawowym narodowym wartościom i celom Daniel Yergin: podporządkowanie strategicznej polityce 10

Miejsce w polityce energetycznej Trójkąt: Konkurencja, Środowisko, Bezpieczeństwo Siła napędowa: bezpieczeństwo narodowe czy stabilność gospodarcza 11

Polityka a gospodarka W energii nie występują osobno Pytanie, jednak - co jest ważniejsze... Fundamentem: biznes, gospodarka kapitał, inwestycje globalny rynek i ład prawny Polityka i jej wymogi Bezpieczeństwo musi kosztować! 12

Bezpieczeństwo kosztuje Koszty a poziom bezpieczeństwa - początkowo niskie - rosną geometrycznie Ograniczenia: - preferencje klientów - otoczenie konkurencyjne - obciążenie gospodarki 13

Źródła problemów - potrzeby 14

Źródła problemów rosnący import 15

Zagrożenia Braki fizyczne Wymiar militarny Zagrożenia ekonomiczne Zagrożenia wpływu i nacisku 16

Strategie bezpieczeństwa Zapobieganie (regiony, państwa stabilne, przyjazne) Powstrzymywanie (niestabilne, wrogie) dywersyfikacja źródeł pochodzenia, transportu elastyczność energetyczna Odstraszanie (regiony w kryzysie) współpraca, wymiana krajowe źródła alternatywne użycie siły, dyplomacja, aktywna polityka zagr. Zarządzanie kryzysowe ograniczenia popytu rezerwy strategiczne (np. IEA, SPR) 17

Mierzenie Import wobec konsumpcji Podstawowy miernik zależności gospodarki od importu surowców energetycznych Import brutto i netto Brutto = całość importu / konsumpcja Netto = import netto / konsumpcja Na ile można zamienić? Polska niewielka zależność 18

Mierzenie (2) Wrażliwość - wskaźniki: stan finansów gospodarki i państwa intensywność energetyczna gospodarki Wielkość zapasów a konsumpcja (IEA) Stosunki międzynarodowe (USA - Kanada) Stan infrastruktury, połączenia między rynkami Wskaźnik N-1 (bezpieczeństwo gazowe EU) Pewność regionów i państw dostawców 19

Wrażliwość gospodarki na szok 20

Ocena zewnętrznych zagrożeń 21

Dostawcy ropy: dobrzy i źli 22

Strategie - dywersyfikacja źródeł 23

Klasyka Churchill 1911 Z węgla na ropę Statki - szybsze od niemieckich Zasoby: własne czy niepewne (Iran)? Rząd UK kupuje udziały w AngloPersian Oil Co. (dzisiaj BP) Światowy układ sił: USA 62%, Rosja 12%, Meksyk 5% dostaw Churchill: safety and certainty in oil lie in variety and variety alone 24

Instytucje: Międzynarodowa Agencja Energii 1974 po embargu naftowym 1973 Zadanie: przygotowanie na kryzys - koordynacja Dominacja: USA + Japonia Narzędzie: zapasy ropy 90 dni importu, programy działania, próg - brak 7% dostaw Podaż: uruchomienie zapasów i produkcji Popyt: ograniczenia, substytuty 25

IEA 3 miesiące konsumpcji 5 miesięcy importu Polska w czołówce 65 mln bbl = 8,9 mln ton * 120 $/bbl = 7,8 mld $ = 24 mld zł 26

Zagrożenia naturalne huragan Katrina sierpień wrzesień 2005 r. - huragany w Katrina i Rita w Zatoce Meksykańskiej 47% mocy rafineryjnych i 28% wydobycia ropy USA sparaliżowane W tydzień po huraganie ceny benzyny w całym kraju podskoczyły o 46 centów (do 3,07$/galon) Możliwości przetwórcze ropy zmniejszyły się o 2 mln bbl dziennie (na 17 mln bbl/d) Przeciętne gospodarstwo w USA wydaje na paliwa 1 900 $ (45% więcej niż rok wcześniej) 27

Bezpieczeństwo energetyczne część II USA i globalne wyzwania Wykład dla PISM listopad 2012 r. Andrzej Szczęśniak niezależny ekspert www.naftagaz.pl 28

Agenda części 2. Źródła problemów światowych Globalny wymiar problemów Kryzysy energetyczne USA energetyczne mocarstwo Amerykańskie globalne strategie 29

Źródła problemów: rozkład zasobów 30

Unia Europejska, czyli uboga krewna 31

32

Wysokie koszty konsumentów 33

Globalne Bałkany (Z. Brzeziński) Globalne Bałkany świat muzułmański: Dzisiaj: 68% ropy, 41% gazu, 2020 (z Rosją): 39% produkcji ropy USA, UE, Azja: 60% konsumpcji Polityczna niestabilność: \ Źródło radykalnego terroryzmu Wrogość etniczna i religijna Niezaakceptowane państwo Izrael Aspiracje militarne (Iran) 34

Wielkie przemieszczanie 35

Wąskie gardła 36

Nowi konkurenci 37

Ubóstwo energetyczne Ilość osób bez dostępu do elektryczności (mln) World Energy Outlook - IEA 2009 38

Historia kryzysów 1973 embargo jako naftowy szantaż Zachodu 1979/80 rewolucja w Iranie, wojna Iran Irak 1990 - wojna w Zatoce 1998 szok niskich cen ropy naftowej 2002 grudzień strajk w Wenezueli 2003 marzec inwazja Iraku 2004 2008 kryzys spekulacji = 145 $/bbl 2009 Ukraina blokada tranzytu gazu 39

Kryzys = brak ropy 40

Historia cen = historia kryzysów 41

Aktywa zainwestowane w ropę: - 13 mld $ 2003 r. -> 260 mld $ marzec 2008 - ceny 25 towarów + 183% Kryzys 2008 ropa = 145 $/bbl 42

USA energetyczny hegemon 43

USA potęga zasobów 44

USA dywersyfikacja idealna Andrzej Szczęśniak Bezpieczeństwo energe 45

Nowoczesna wojna = paliwa US Army 20 mln ton paliw na rok = największy kupiec paliw na świecie 8,5 mld $ w 2005r (70% paliwo lotnicze) brygada piechoty USA w Afganistanie = 320 tysięcy litrów paliwa dziennie paliwo = 70% wagi wyposażenia galon paliwa lotniczego $1.05 w rafinerii $400 na polu walki 46

Broń energetyczna... Zachodu USA Japonia 1941r. (odmowa sprzedaży) USA (+ Saudi Arabia) UK, Francja 1956r. od 1984 r. USA Iran 1990 Irak (oil for food) 1995 r. USA Libia, Iran Libia 2004 r. koniec 2010 Iran (ONZ, USA, EU) 47

Gaz z łupków - globalna strategia USA ekspansja technologii i sojusze światowe Shale gas osłabienie wpływu producentów (Rosja) Global Shale Gas Initiative Polska najlepszym uczniem w klasie Prezydent Obama w Polsce: wspierajcie amerykańskie inwestycje Beata Stelmach, MSZ: gaz łupkowy zwiększy obecność amerykańską w Europie, kluczową dla wzmocnienia pozycji Europy i zabezpieczenia równowagi sił Richard Morningstar (US. State Dep.): mamy bardzo, naprawdę bardzo specjalne stosunki z Polską 48

Bezpieczeństwo energetyczne część 3 Europa, Rosja Wykład dla PISM listopad 2012 r. Andrzej Szczęśniak niezależny ekspert www.naftagaz.pl 49

Agenda części 3. Energetyczne ubóstwo surowcowe Trzy europejskie priorytety Niemcy i Norwegia EU-Rosja czyli współzależność Rosja strategia suwerenności Gazprom 50

Europa pozycja energetyczna Największy światowy konsument energii Minimalne zasoby energetyczne Ameryka - zasoby węgla (8 razy), gazu (4 razy), ropy naftowej (12 razy) większe niż Europa Największy importer energii Koszty: deficyt handlowy EU27 = 73 mld Euro Surowce energetyczne = 306 mld Euro (2010) Zróżnicowane zasoby i polityki krajów członków Energia odnawialna jako remedium i narzędzie promocji własnego przemysłu 51

Bruksela, nie Houston ma problem 52

Unia Europejska brak zasobów ropa naftowa gaz ziemny węgiel 53

Unia wspólna polityka? Energia zastrzeżona dla państw członkowskich Traktat Lizboński daje Brukseli pewien wpływ Ogromna ilość słów, dokumentów, przepisów Niewielkie efekty koszty, ekonomia, społeczeństwo Polityka energetyczna Unii trzy wymiary 54

Potrójne wyzwanie Polityka energetyczna Europy 55

Priorytety: zrównoważony rozwój 2020 rok = 20 20 20% (+10%) * emisje CO2 redukcja 20% * energia odnawialna udział 20% (10% transport) efektywność energetyczna + 20% oznacza = 15% energii mniej, o 26% mniejszy import Handel emisjami (ETS) Energia nuklearna napięcia * od przewidywanej konsumpcji 56

Priorytety: konkurencyjny rynek Wspólny europejski rynek energii brak sukcesów wiele rynków, wiele regulacji Liberalizacja rynku model brytyjski, opór przemysłu, kompromisy Osłabione koncerny = mniej bezpieczeństwa Badania naukowe, postęp techniczny ("czysty" węgiel) jako światowa przewaga konkurencyjna... kiedy? 57

Priorytety: bezpieczeństwo Współpraca międzynarodowa stosunki z dostawcami (Polska a Turcja wobec Rosji) Postulat wspólnej polityki zagranicznej obszary i dialogi energetyczne: Bałkany, Rosja, Norwegia, Ukraina, Afryka Płn., Morze Kaspijskie kompromis klauzula gazpromowska Dywersyfikacja źródeł i rodzajów energii sterowana mniej Rosji czy naturalna więcej LNG mniej węgla, a atomu? więcej odnawialnych... o ile? Solidarność? czy konkurencja i łączenie rynków? 58

EU gaz, dywersyfikacja Europa jako całość dobre zróżnicowanie 59

Niemcy pragmatyzm nowej energii Ubóstwo energetyczne 97% ropy i 83% gazu z importu Technologiczne mocarstwo tworzy przemysł nowej, zielonej energii Idee otwierają rynki: ochrona klimatu, efektywność energetyczna Unia Europejska jako nośnik nowej energii Import energii w zamian za technologie Rosja partnerstwo dla modernizacji Afryka północna Desertec Głos decydujący niemieckie firmy, państwo wsparcie projektów Chiny tania praca i rozwój technologiczny zagrożeniem 60

61

Norwegia dobrobyt ze złóż Poland a shale gas promise How Norway have met the challenge? December 1969 - Phillips Petroleum - Ekofisk October 1970 BP - giant Forties oilfield Production from the field started on 15 June 1971 Norway: National Oil company (Statoil 1972)... + 50% state's participation each production licence... + international investors + technology Norwegian Petroleum Directorate 62

Europejskie narzędzia gazowe Powstrzymywanie Odstraszanie (siła) Dobre stosunki + dywersyfikacja dostawców NATO, brak wspólnej armii, siła krajów członkowskich (Libia 2011), Rosja potęgą nuklearną Zapobieganie współpraca, rynek Rosja i Algieria wiarygodni dostawcy zakłócenie: państwa tranzytowe Zarządzanie kryzysowe Rezerwy gazu - bardzo drogie 63

Europa wobec Rosji Duży import surowców (inaczej niż USA) Stabilność dostaw (polityka + kontrakty długoterminowe) podstawa bezpieczeństwa Uzależnienie? Współzależność Strategia: energia za modernizację Brak wspólnej zewnętrznej polityki energetycznej Sukcesy w dostępie do rosyjskich złóż Zagrożenie zbyt mocna pozycja 64

Brak gazowego wyboru 65

Współzależność Europa Rosja 34% importu i 23% konsumpcji gazu EU 33% importu i 30% konsumpcji ropy EU 23% importu i 30% konsumpcji węgla EU + największy dostawca uranu Rosja Europa 88% eksportu rosyjskiej ropy 70% eksportu rosyjskiego gazu 50% eksportu rosyjskiego węgla 66

Rosja 67

Rosja surowcowe mocarstwo 68

Ropa, gaz, węgiel pozycja Rosji 69

Rosja strategia suwerenności Odzyskanie kontroli państwa nad zasobami konflikty o umowy z 90-tych lat Zintegrowana strategia wydobycia i eksportu przełamywanie słabych punktów (infrastruktura) zachęty dla inwestorów Bliska zagranica jako strefa bezpieczeństwa Bezpośredni dostęp do odbiorców (Ukraina!) Koniunktura cenowa dochody państwa, wzrost rosyjskich firm 70

Rosyjska strategia dywersyfikacji rynków sprzedaży i dróg eksportu ma przynieść zyski rzędu 7 mld $ rocznie (materiały firmy Łukoil) Rosja: zarabiamy na dywersyfikacji 71

Rosja, czyli Gazprom Strategia: zintegrowany koncern po 1990: eksporter bez dostępu do rynków po 2000: kontrola rurociągów, magazyny, ropa, energetyka Bezpośrednie wiązanie się z rynkiem EU dostęp do europejskiego odbiorcy Inwestycje w magazyny (Węgry, Belgia, Niemcy...) bezpieczeństwo energetyczne Wymiana aktywów: udział w wydobyciu za dostęp do rynków 72

Rosja globalne możliwości Między Europą a Nowym Światem Pacyfiku Azja jako zrównoważenie siły Europy Chiny - rosnący rynek, walka o pozycję wyjściową bufor wobec Europy Syberia Zachodnia (Ałtaj) Japonia, Korea, Pacyfik zrównoważenie Chin Azja Centralna anty-zachodni podział wpływów Gas-OPEC czyli wzmacnianie producentów Inne inwestycje światowe = budowanie związków LNG jako strategia 30% światowego rynku 2030 73

Bezpieczeństwo energetyczne część 4 Polska Wykład dla PISM listopad 2012 r. Andrzej Szczęśniak niezależny ekspert www.naftagaz.pl 74

Agenda części 4. - Polska Energetyczna pozycja Polski Polskie bezpieczeństwo w Europie Geografia jako atut? Polska Rosja strategie i konflikty Wielkie projekty Gaz łupkowy i inne wyzwania Opinia publiczna czy narzędzie walki? 75

Polskie zasoby Polska węgiel kamienny: 6 14 mld ton, brunatny: 1,5 3,9 mld Czechy: węgiel kamienny: 1,7 3,2 mld, brunatny: 0,2 3,5 mld Niemcy: węgiel kamienny: 0,1 0,37 mld, bunatny: 6,6 48 mld Grecja: węgiel bunatny: 3,9 mld ton 76

Zależność Wysoka samodzielność surowcowa Węgiel podstawą, słabnącą od 25 lat Ropa 95% zależności Gaz 65% Wzrastające uzależnienie 77

Zużycie Niskie zużycie na tle EU Zmniejsza się z biegiem czasu Wiele krajów rozwój zużycia 78

Energetyczna pozycja Polski 79

Polska na osi wschód zachód 80

Uzależnienie czy szansa? Bardzo dobra pozycja geostrategiczna atut czy problem? Dobrowolne uzależnienie? 1993 rok 13,6 mln ton importu 6 mln z Rosji (44%) 2004 rok 18,4 mln ton 94% z Rosji Powód: korzyści ekonomiczne 81

Import energii Polska i Unia 82

Eksport energii Polska i Unia 83

Solidarność czy konkurencja Solidarność energetyczna polski wkład do Traktatu Rozumienie polskie: nacisk na Rosję (wspólne zakupy) Rozumienie unijne: infrastruktura + konkurencja Infrastruktura prawna (nawet techniczna) nie działa Projekty unijne: PolLit Link 170 m, NeuenhagenVierraden-Krajnik, Yamal Europe II, Baltic Pipe, White Stream, terminal LNG Świnoujście 114 m, Wierzchowice 109 m, Kosakowo 28 m, 84

Nowe kraje Unii inna pozycja 85

Polski priorytet: energią w Rosję Rozbudzone negatywne emocje społeczne Richard Lugar, US Senator: energy is becoming the weapon, might require NATO to review alliance obligations (Alliance Charter art. 5) any NATO member whose energy sources are cut off by force should be able to rely on assistance from the alliance Energetyczne NATO z USA obok Unii? Piotr Naimski: W Waszyngtonie pytano mnie: będziecie chcieli posyłać czołgi po ropę naftową? Oczywiście nie. Nowe porozumienie miałoby pomagać państwom dotkniętym kataklizmem albo presją polityczną nieodpowiedzialnego dostawcy. Jak walczyć między energetycznym mocarstwem i największym konsumentem? 86

Bezpieczeństwo priorytetem Strategia do 2030r.: Głównym celem polityki energetycznej w obszarze sektora gazowego jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego. 87

Polska Rosja sprawy sporne Spór o zobowiązanie budowy II nitki Jamału Konflikt o EuroPolGaz Blokada rosyjskich firm (Łukoil) Pośrednicy w zakupach ropy Zakup rafinerii w Możejkach Brak dostaw rurociągiem na Litwę Budowa BTS-2 koniec Przyjaźni Podwyższenie ceny gazu - listopad 2006 88

Możejki Powstrzymywanie ekspansji? Polityczna, nieefektywna akwizycja Źle wynegocjowane warunki Poparcie polityków tylko w obietnicach Strategiczny sojusz z Litwą = koszt dla Orlenu Terminal w Butyndze, rurociąg produktowy, Droga ropa, duże inwestycje, brak rynku, Akcje rządu Litwy = 284,5 mln$ cena 2006r. Orlen -60% od 26 maja 2006r. 89

Porażka w negocjacjach 2006 Listopad 2006 negocjacje PGNiG - Gazprom -> podwyższenie ceny gazu kontraktu jamalskiego o 10% (+RosUkrEnergo) Szacowane skutki dla Polski (do 2022 r.) 2 2,5 mld$ (wariant niskich cen) 2,5-5 mld$ (wariant wysokich cen) Dokumenty ujawnia Premier Pawlak: dodatkowy koszt: 700 mln$ / 2007-8r. 90

EU27 bilanse krajów w handlu z Rosją 2008 (mln Euro) Holandia (Rotterdam) -12 621 Polska -7 656 Francja -5 998 Włochy Spór o -5 616 Węgry -3 981 Litwa -3 747 Słowacja -3 454 Bułgaria -3 233 Czechy -3 026 Niemcy -2 488 Austria 1 169 Polska Rosja wyniki 91

Wielkie projekty bezpieczeństwa Jamał 2 zablokowany 2001 r. Amber pomysł na przywództwo w regionie Gaz z Norwegii ofiara politycznych podziałów Interkonetory w kierunku Czech - tak, Niemiec... mhm Gazoport brak ekonomii, w budowie Magazyny kosztowne, długotrwałe inwestycje Nabucco egzotyczna aktywność europejska Wydobycie na M. Północnym inwestycja nie dla bezpieczeństwa, pierwsza porażka 92

Przyjaźń bez ropy? Konflikt Rosji z Białorusią Primorsk - alternatywa dla Przyjaźni Polska usztywnienie stanowiska Efekt mniej ropy przez Polskę 93

Odessa Brody 2001 wybudowany, 2004 rosyjska ropa, 2010 białoruskie próby, dzisiaj - pusty 94

Gaz z Norwegii Projekt od 1991 r. Umowy 2001 bez realizacji Podejście drugie 2006 r. połączenie do Danii Duńczycy chcą taniego gazu My nie chcemy rosyjskiego gazu 95

Dywersyfikacja? 2006: W Naftoporcie rozładowywany jest pierwszy tankowiec, który przetransportował z Zatoki Perskiej do Polski milion baryłek ropy (...) Kolejny tankowiec zawinie do Gdańska jeszcze w tym roku. Prezes Olechnowicz: Nasza strategia zakłada zaopatrywanie się w 40% w ropę z innego źródła niż kierunek rosyjski. I mam nadzieję, że w 2007 r. takie proporcje osiągniemy. Raport 4Q2007: Przerób ropy: URAL 92,6%, FORTIES 4,3%, ropa ROZEWIE 3,1%, ropa KUWAIT poniżej 0,1% Dlaczego? Ekonomia! 96

Rosyjska ropa = lepsze marże 8 7,21 7,41 Marże rafineryjne 6,58 $ / bbl - różnice między ropą Brent a Urals (REBCO) 7 6,03 www.szczesniak.pl 6 Brent Urals 5 4,67 4,39 3,93 4 3,38 3,08 3 2 1 0,65 0,62 1,71 1,55 1,72 1,58 1,43 1,05 2,04 1,77 0,62 0,7 5,18 5,03 4,84 3,77 3,79 2,38 1,51 1,39 0,74 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 97

Gazoport LNG Brak fundamentów biznesowych Chętni do korzystania? BRAK jedynie PGNiG Zakończenie procedury Udostępnienia Terminalu LNG w Świnoujściu. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA (PGNiG) - wiążące zamówienie, w dniu 18 marca podpisana umowa pomiędzy Polskim LNG SA i PGNiG o świadczenie usług regazyfikacji oraz usług dodatkowych. W wyniku procedury przydzielona została moc 370 000 Nm3/h z oferowanych 570 Nm3/h. Kontrakt katarski? 20-30% droższy niż rosyjski Wysokie koszty podatek dywersyfikacyjny: Usługa regazyfikacji przez 20 lat (od 1 lipca 2014): przyjęcie tankowców LNG do terminalu (10 zawinięć rocznie), wyładunku, odbioru, regazyfikacji, dostarczenia zregazyfikowanego LNG do systemu przesyłowego oraz przeładunku LNG do cystern samochodowych. Wartość kontraktu ponad 13 mld zł.h. Ilości: 2,1 mld m3 3,2 mld m3. Koszty 650 mln zł/rok = 0,20 0,30 zł/m3 gazu 98

LNG a ceny i konkurencja Brak rynku bez kontraktów odbiorów, mieszanka krajowa Struktura kosztowa (1Q2010 - szacunkowo): krajowy gaz: 0,35 zł/m3 (~ 30%) import Rosja: 0,95 zł/m3 (~ 60%) import Niemcy: 1,10 zł/m3 (~ 8%) import LNG: do 1,35 do 1,55 zł/m3 cena hurtowa gazu 0,91 zł/m3 Konkurencja gazu z Nord Stream napór z zachodu Zagrożenie obciążenia PGNiG nadmiernymi kosztami wobec konkurencji Gazoport = przedsięwzięcie polityczne bez perspektyw na rynku polskim włączonym w europejski 99

Gorączka gazu łupkowego Budowanie oczekiwań: min. Sikorski: druga Norwegia, Premier: emerytury Gaz łupkowy jako narzędzie w negocjacjach: Wyborcza: Na Pomorzu Kanadyjczycy już szukają. Ministerstwo Gospodarki nie dowierza i forsuje umowę z Gazpromem. (A. Kublik 17.06.2010) Min. Budzanowski: Polska eksporterem przez gazoport Fala optymizmu zalewa media Skutki: rozbudzone oczekiwania lokalne i polityczne 100

Realia: bez szaleństw Exxon: nie da się wydobyć PIG studzi nastroje, USGS jeszcze bardziej Pierwsze negatywne odgłosy: PGNiG, Aurelian (tight), San Leon, Lane Energy (3Legs Resources) suche lub niewydajne odwierty, Wydajności znacznie niższe niż w USA To dopiero początek, spokojnie 101

Energetyka zaniedbania (NIK 2009) Niekorzystna struktura wiekowa mocy średni wiek bloków energetycznych (2008) 35 lat 25 z 98 bloków powyżej 40 lat Pogarszający się stan techniczny sprawność wytwarzania z 38,6% (2005) do 37,5% (2008) średni czas postoju z powodu awariami z 5 do 17 dni remonty awaryjne z 420 MW do 1057 MW linie przesyłowe 220 kv 55% w wieku dopuszczalnym dla ich eksploatacji (do 40 lat), 33,3% miało od 40 do 50 lat, powyżej 50 lat 11,7% Trudności w realizowaniu inwestycji brak kapitału 102

Wyzwanie energii nuklearnej Polska odpowiedź na politykę klimatyczną EU (uzależnienie od węgla) Ambitny timing 2020 r. - dzisiaj już 2023 r. Wyzwanie dla państwa EU, Niemcy Potrzeby kapitałowe (zadłużenie, wymogi) Wybór strategiczny EU (Francja) czy USA? Bilans korzyści i kosztów Czekamy na gaz łupkowy 103

Polski odbiór publiczny 104

Głos opinii publicznej 105

Polskie emocje medialne 106

Ukraiński kryzys 107

Ukraiński kryzys 2 108