Rynek surowców strategicznych w Unii Europejskiej na przykładzie węgla kamiennego.

Transkrypt

1 Rynek surowców strategicznych w Unii Europejskiej na przykładzie węgla kamiennego. dr Tomasz Heryszek Uniwersytet Śląski w Katowicach Wiceprezes Zarządu ds. Handlowych WĘGLOKOKS S.A.

2 Unia Europejska (EU-28) jedna z największych gospodarek świata 508 mln mieszkańców (2015) 7% populacji ogólnoświatowej PKB mld EUR (2015) UE jest jednym z głównych konsumentów energii w skali globalnej, Udział państw Unii w światowym zużyciu energii pierwotnej przekracza 12%, UE jest trzecim co do wielkości rynkiem energii na świecie, po Chinach i USA.

3 Główne problemy z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejsk wysoki stopnień uzależnienia od importu surowców energetycznych, zwłaszcza paliw płynny Obecnie udział surowców pochodzących z importu w unijnym rynku energetycznym sięga 55 brak zróżnicowania źródeł dostaw paliw płynnych wiele państw uzależnionych jest od jedn dostawcy.

4 Najważniejsze nośniki energii pierwotnej w bilansie energetycznym UE EU-25 energia jądrowa 14% 2,5 mld tew źródła odnawialne 7% węgiel 18% ropa naftowa 37% gaz ziemny 24% 2010 EU-27 energia jądrowa 14% źródła odnawialne 9% 2,5 mld tew węgiel 17% EU-28 ropa naftowa 35% 2,3 mld tew gaz ziemny 25% 2014 energia jądrowa 12% źródła odnawialne 12% węgiel 17% 1 tew (ekwiwalent z 1 tony) = 29 GJ energii gaz ziemny 22% ropa naftowa 37%

5 Zróżnicowanie struktury energetycznej w poszczególnych państwach UE Francja: dominacja energetyki opartej na elektrowniach atomowych, Niemcy: wciąż znacząca pozycja węgla, przy dynamicznym wzroście udziału odnawialnych źródeł energii ( Wielka Brytania: gwałtowny spadek udziału węgla - tradycyjnie dominującego nośnika energii - głównie na korzyść gazu ziemnego, Holandia: dominacja gazu ziemnego, Austria i Szwecja: znaczna przewaga energii pochodzącej z elektrowni wodnych, Polska: zdecydowana dominacja węgla - około 80% wytwarzanej energii otrzymywane jest z tego surowca.

6 Węgiel kamienny i brunatny w Unii Europejskiej - wydobycie i import w 2015 roku mln ton wydobycie węgiel brunatny wydobycie węgiel kamienny import węgiel kamienny

7 Zużycie węgla kamiennego do produkcji energii elektrycznej w wybranych krajach Europy Kraj Zużycie węla kamiennego w elektrowniach Niemcy 45,4 39,2 Polska 30,0 29,7 Wielka Brytania 29,4 38,4 Czechy 2,3 2,7 Hiszpania b.d. 18,7 mln ton Ukraina b.d. 31,6 Turcja 14,9

8 Wydobycie węgla kamiennego w Unii Europejskiej - najważniejsze fakty i prognozy utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali wspólnego rynku dla sektorów wydobycia węgla w sześciu państwach założycielskich, Lata 50-te, 60-te XX wieku - energetyka oparta na węglu, jako kluczowy element rozwoju europ gospodarki, Lata 70-te XX wieku - początek stopniowego wygaszania wydobycia w państwach Europy Zach zamknięcie ostatniej kopalni węgla w Belgii, zakończenie procesu restrukturyzacji i wydobycia węgla we Francji, zamknięcie ostatnich liczących się kopalń głębinowych w Wielkiej Brytanii, planowane zamknięcie ostatniej kopalni węgla w Niemczech, do znaczne ograniczenie wydobycia węgla w Czechach.

9 Wydobycie węgla kamiennego w krajach Unii Europejskiej Państwo Polska Wielka Brytania Czechy Niemcy Hiszpania Rumunia b.d Bułgaria b.d b.d RAZEM mln ton

10 Główne przyczyny spadku wydobycia węgla kamiennego w państwach UE Relatywnie wysoki koszt wydobycia w kopalniach państw Europy Zachodniej, Spadek cen węgla na światowych rynkach, Silna konkurencja cenowa węgla sprowadzanego z innych kierunków, Spadek popytu związany z zamykaniem przestarzałych elektrowni węglowych, Wzmożona konkurencja paliw alternatywnych, głównie gazu ziemnego, Rosnący udział OZE w miksie energetycznych poszczególnych krajów.

11 mln ton UE wydobycie i import węgla kamiennego Wydobycie Import do UE

12 Według wstępnych danych wydobycie węgla w UE w roku 2016 obniżyło się o 19 mln ton i wyniosło 82 mln ton.

13 Najwięksi unijni importerzy węgla kamiennego 2015

14 UE- najwięksi importerzy węgla kamiennego

15 Niemcy największy rynek energii elektrycznej w Europie Węgiel kamienny i brunatny pozostaje elektrownie fotowoltaliczne i pozostałe 7,4% gaz ziemny 8,3% elektrownie wodne 3,8% węgiel brunatny 24,5% jednym z głównych filarów biomasa 9,0% niemieckiej energetyki. elektrownie wiatrowe 14,2% energia jądrowa 14,6% węgiel kamienny 18,2% TWh

16 Niemcy największy importer węgla kamiennego w UE Niemcy są największym konsumentem i importerem węgla kamiennego w Unii Europejskiej. Przez ostatnie 40 lat starano się zapobiegać zamykaniu kopalń węgla kamiennego poprzez p subwencji, rekompensując różnicę pomiędzy cenami węgla na rynku światowym, a wysokimi ko wydobycia węgla w Niemczech. W roku 2018 subwencje zostaną całkowicie zniesione, a bez nich ostatnie czynne kopalnie nie stanie funkcjonować i zostaną zamknięte. W roku 2016 w Niemczech pozostały tylko dwie kopalnie węgla kamiennego. Wydobycie węgla kamiennego w Niemczech w latach obniżyło się z 12,1 do 3,8 m Od dłuższego czasu dostawy z importu pokrywają zdecydowaną większość zapotrzebowa węgiel w niemieckiej energetyce. W latach niemiecki import węgla charakteryzo systematycznym wzrostem.

17 Niemcy import węgla Węgiel energetyczny 28,8 32,7 32,7 33,2 29,2 31,4 33,6 35,3 39,9 41,9 43,2 Węgiel koksowy 7,1 9,1 10,2 10,3 6,9 9,2 10,0 9,6 10,2 11,8 12,3 Razem 35,9 41,8 42,9 43,5 36,1 40,6 43,6 44,9 50,1 53,7 55,5 mln ton 50,0 45,0 Węgiel energetyczny Węgiel koksowy 40,0 35,0 30,0 25,0 28,8 32,7 32,7 33,2 29,2 31,4 33,6 35,3 39,9 41,9 43,2 20,0 15,0 10,0 5,0 7,1 9,1 10,2 10,3 6,9 9,2 10,0 9,6 10,2 11,8 12,3 0,

18 Niemcy struktura jakościowa importu 2016 Całkowity import 55,2 mln ton koks 3,5% antracyt 1,1% brykiety 0,2% węgiel koksowy 22,0% węgiel energetyczny 73,2%

19 Polski węgiel w krajach Unii Europejskiej Od chwili powstania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w roku 1957, kraje należące do rozszerzającej się sukcesywnie Wspólnoty odgrywały istotną rolę w geograficznej strukturze dostaw węgla z Polski. W roku 2004, po rozszerzeniu Unii o nowych 10 państw członkowskich, Polska stała się największym unijnym producentem węgla kamiennego. Polska jest, obok Czech, głównym dostawcą tego surowca na unijne rynki w ramach dostaw wewnątrzwspólnotowych.

20 Dostawy węgla z Polski na tle importu węgla kamiennego do Unii Europejskiej 2005 Dostawy węgla z Polski 8% 2010 Dostawy węgla z Polski 6% Import węgla ogółem 207 mln ton Import węgla ogółem 172 mln ton 2015 Dostawy węgla z Polski 5% Import węgla ogółem 182 mln ton

21 Rozwój cen ropy naftowej, gazu ziemnego oraz węgla energetycznego w dostawach do UE EUR / tew ropa naftowa gaz ziemny węgiel energetyczny

22 Notowania indeksu węglowego (CIF (Cost, Insurance, Freight) ARA za 6000 kcal/kg)

23 Ceny referencyjne węgla koksowego

24 Czy Europa może odejść od węgla kamiennego? Oczywiście może. 1. Jeśli posiada dostęp do substytutów np. węgla brunatnego lub kontraktów gazowych. 2. Jeśli podejmuje świadomą decyzję bycia importerem energii elektrycznej (przesył?) Kwestia bezpieczeństwa energetycznego. 1. Samowystarczalność energetyczna. 2. Dostępność własnych zasobów.

25 Czy Europa może odejść od węgla kamiennego? W UE spada produkcja energii i wzrasta zależność od importu nośników energii. Produkcja energii na całym świecie ( ) wzrosła z 9 tys. d Mtoe (milionów ton ekwiwalentu ropy naftowej). W UE zmniejszyła się z 966 do 775 Mtoe. W USA wzrosła z 1659 do 2912 Mtoe W Chinach wzrosła z 1064 do 2593 Mtoe. Na świecie zwiększyła się konsumpcja energii (za wyjątkiem UE). Zależność energetyczna UE ( ) zwiększyła się z 43 do 5

26 Czy Europa może odejść od węgla kamiennego? Gaz: import w UE wzrost z 43 do 67 %, Ropa: import w UE wzrost z 74 do 87 %, Węgiel (łącznie): import z 21 do 45 %, W tym węgiel kamienny z 30 do 68 % (Polska w UE od 2004). Globalna emisja CO2 zwiększyła z 21 do 33 mld ton. W Chinach wzrost z 3 do 9 mld ton (27 % globalnej emisji), Azja (cała) wzrost z 5 do 13 mld ton (38 % globalnej emisji), W USA constans 5 mld ton (16 % globalnej emisji), W UE spadek z 4 do 3,6 mld ton (11 % globalnej emisji).

27 Dziękuję za uwagę Źródła: Verein der Kohlenimporteure (VdKI) - Annual Reports EURACOAL: Coal industry across Europe 6th edition EURACOAL: Market Reports 2016 EURACOAL Market Committee 28 March 2017 Hans-Wilhelm Schiffer: The Role of Coal in the Energy Supply of the EU-28, Cornerstone Autumn 2016, World Coal Association AGEB AG Energiebilanzen EU Energy in Figures 2016 European Commission BP Statistical Review of World Energy 2016 Coal Information 2016 International Energy Agency IHS McCloskey