Wykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski

Transkrypt

1 Wykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski dr inż. Janusz Ryk Podkomisja stała do spraw energetyki Sejm RP Warszawa, 4 kwiecień 2013

2 Bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej - Polityczne uwarunkowania dostępności paliw i energii z krajów spoza Unii Europejskiej - Wyczerpywanie się własnych zasobów energetycznych - Ograniczenia techniczne i ekonomiczne dostępności zasobów paliw pierwotnych - Wzrost zależności energetycznej UE

3 Bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej Zależność energetyczna Polski na tle innych krajów europejskich 120 Średnia EU27: 54,8% ,4% Źródło danych: Eurostat, Energy dependence 2008

4 Bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej Bezpieczeństwo dostaw paliw i energii: - Wspólna polityka energetyczna EU - Dywersyfikacja dostaw paliw i energii - Zróżnicowanie technologii - Wzrost efektywności zużycia energii z uwzględnieniem ochrony środowiska

5 Bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej Bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej Dyrektywa 2005/89/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. dotycząca środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych. - Właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego energii elektrycznej w Unii Europejskiej - Odpowiedni poziom połączeń wzajemnych pomiędzy państwami członkowskimi - Odpowiedni poziomu mocy wytwórczych i równowagę między podażą i popytem

6 Bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej Zgodnie z Dyrektywą 2005/89/WE kraje członkowskie są zobligowane do: zapewnienia ciągłości dostaw energii elektrycznej badanie rynku wewnętrznego oraz możliwości współpracy transgranicznej w zakresie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej zmniejszenie długoterminowych skutków wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną wprowadzenie stopnia dywersyfikacji źródeł wytwarzania energii elektrycznej w celu zapewnienia właściwej równowagi między różnymi paliwami pierwotnymi promowanie efektywności energetycznej oraz wykorzystania nowych technologii; stałe odnawianie sieci przesyłowych i dystrybucyjnych w celu utrzymania ich wydajności. Przy wdrażaniu środków poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraje członkowskie są zobowiązane do zapewnienia prawidłowego wdrożenia m.in.: Dyrektywy 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii

7 Polityka Energetyczna Unii Europejskiej Realizacja bezpieczeństwa energetycznego z uwzględniniem: - 20% wzrost efektywności stosowanie wysokosprawnych źródeł wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w miejsce źródeł kondenscyjnych - 20% udział energii odnawialnej stosowanie paliw odnawialnych w wysokosprawnej kogeneracji - 20% redukcja emisji CO2 wykorzystanie krajowego potencjału wysokosprawnej kogeneracji

8 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Polityka energetyczna Polski do 2030 roku: poprawa efektywności energetycznej, wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, dywersyfikacja struktury wytwarzania rozwój odnawialnych źródeł energii, rozwój konkurencyjnych rynków, ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko

9 Systemy scentralizowane w Europie Zainstalowana moc cieplna w MWt Sources: Euroheat&Power

10 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Polityka energetyczna Polski do 2030 roku: - Dwukrotny wzrost do roku 2020 produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w wysokosprawnej kogeneracji, w porównaniu do produkcji w 2006r.(2.1. Cele w zakresie poprawy efektywności energetycznej) - Zmniejszenie wskaźnika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji, poprzez m.in. modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej,(2.1. Cele w zakresie poprawy efektywności energetycznej) - Preferowanie skojarzonego wytwarzania energii jako technologii zalecanej przy budowie nowych mocy wytwórczych ( Wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła) - Dążenie do zastąpienia do roku 2030 ciepłowni zasilających scentralizowane systemy ciepłownicze polskich miast źródłami kogeneracyjnymi. ( Wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła)

11 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Program rozwoju kogeneracji w Polsce sierpień 2006 sierpień 2007: - Analiza krajowego potencjału wysokosprawnej kogeneracji grudzień 2009 czerwiec 2011 : - Program rozwoju kogeneracji w Polsce - Program działań wykonawczych na lata , - Prognoza oddziaływania na środowisko

12 Bilans mocy w szczycie obciążenia - brak wystarczającej rezerwy mocy Bezpieczeństwo energetyczne Polski

13 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Program rozwoju kogeneracji w Polsce Cele: a. Realizacja Polityki Państwa w zakresie poprawy efektywności, redukcji emisji zanieczyszczeń w tym CO2. b. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego pokrycie potencjalnego deficytu mocy w 2016 roku. c. Stworzenie warunków rozwoju, pozwalających na podwojenie produkcji energii w wysokosprawnej kogeneracji w 2020 roku.

14 Rozwój kogeneracji w perspektywie 2020 roku Prognoza produkcji ciepła użytkowego do roku 2030 Rok Produkcja lokalna [PJ] Ciepło sieciowe [PJ] Razem [PJ] Źródło danych: Program rozwoju kogeneracji w Polsce, UCBEiOŚ PW,

15 Rozwój kogeneracji w perspektywie 2020 roku Potencjał kogeneracji Całkowity potencjał kogeneracji zwymiarowany produkcją ciepła użytkowego [PJ] Całkowity potencjał kogeneracji w istniejących źródłach [PJ] Dodatkowy całkowity potencjał kogeneracji [PJ] Dodatkowy potencjał techniczny kogeneracji [PJ] Potencjał techniczny całkowity zwymiarowany produkcją ciepła użytkowego [PJ] Potencjał techniczny produkcji energii elektrycznej [TWh] wariant węglowy Potencjał techniczny wyrażony w mocy zainstalowanej [GW] wariant węglowy Potencjał techniczny produkcji energii elektrycznej [TWh] wariant gazowy Potencjał techniczny wyrażony w mocy zainstalowanej [GW] wariant gazowy 67,5 65,3 64,6 64, ,7 14,2 14,0 13,9 13,5 110,1 104,7 103,3 102,4 97,2 23,9 22,8 22,5 22,3 21,1 Źródło danych: Program rozwoju kogeneracji w Polsce, UCBEiOŚ PW,

16 Rozwój kogeneracji w perspektywie 2020 roku Potencjał ekonomiczny produkcji energii elektrycznej Potencjał ekonomiczny ciepła [TWh] 122,6 119,5 119,0 118,0 113,9 Potencjał ekonomiczny energii elektrycznej -wariant węglowy [TWh] 55,4 54,0 53,3 53,3 50,7 Potencjał ekonomiczny energii elektrycznej -wariant gazowy [TWh] 86,0 82,3 80,9 79,8 74,6 Źródło danych: Program rozwoju kogeneracji w Polsce, UCBEiOŚ PW,

17 Rozwój kogeneracji w perspektywie 2020 roku Potencjał ekonomiczny wyrażony mocach nowych jednostek kogeneracyjnych Rok Moc instalacji istniejących [GW] 5,4 5,6 5,6 5,6 5,6 Potencjał ekonomiczny mocy elektrycznej wariant węglowy [GW] 5,62 5,36 5,38 5,30 4,89 Potencjał ekonomiczny mocy elektrycznej wariant gazowy [GW] 11,23 10,72 10,76 10,61 9,78 Źródło danych: Program rozwoju kogeneracji w Polsce, UCBEiOŚ PW,

18 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Realizacja programu rozwoju kogeneracji w perspektywie 2020 roku: Przyrost nowych mocy w systemie od 6000 MW w nowoczesnych jednostkach kogeneracyjnych Zapewni wystarczającą rezerwę mocy w systemie co pozwoli na przygotowanie programów długoterminowego bezpieczeństwa energetycznego Pozwoli na wzrost efektywności produkcji energii elektrycznej w sektorze z 37 do 45 % Redukcja emisji CO 2 : mln T

19 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Rozwój kogeneracji w perspektywie 2020 roku - KPI Moc osiągalna elektryczna [MW] Moc osiągalna cieplna [MWt] Ilość energii w wysokosprawnej kogeneracji [TWh] Nowe jednostki kogeneracyjne * w zakresie mocy: Powyżej 400 Mwe szt Mwe szt MWe szt 14 < 10 Mwe szt 27 RAZEM szt 54 *przy średnim wykorzystaniu mocy osiągalnej w roku 4600h

20 Bezpieczeństwo energetyczne Polski MWe Realizacja programu rozwoju kogeneracji w latach 2014 do 2020 : 6-8 mld EUR 20

21 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Nowe moce mogą powstawać w warunkach zaufania inwestorów do Polski jako państwa prawa: - Przejrzysta polityka energetyczna - Stabilność prawa - Właściwie działające mechanizmy rynkowe - Satysfakcjonujący poziom zwrotu z zainwestowanego kapitału

22 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Polityka energetyczna Polski do roku 2030: podwojenie produkcji energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji do roku 2020 Rok Produkcja [GWh] * Udział w produkcji [%] 17,4 15,6 16,1 16,3 17,1 Dane wg ARE. *W roku 2006 r. są zmiana definicji energii wytworzonej w kogeneracji

23 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Od 1 stycznia 2013 brak regulacji prawa w zakresie wsparcia produkcji energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji! - 16 listopada 2012 roku Opóźnienie prac nad trójpakiem było powodem skierowania przez Ministra Gospodarki do Prezesa RM projektu Ustawy o zmianie Ustawy Prawo Energetyczne przedłużającej wsparcie dla kogeneracji do 31 marca styczeń 2013 RM podejmuje decyzje o przyjęciu projektu przedłużającego wsparcie dla kogeneracji do 31 marca 2015 roku i skierowaniu projektu do notyfikacji do Komisji Europejskiej - 2 kwietnia 2013 Prezes Rady Ministrów kieruje projekt do Sejmu

24 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Na skutek braku regulacji prawnych w 2013 roku wyłączono elektrociepłownie: - 1 stycznia 7 elektrociepłowni - 15 marca w Mielcu - 18 marca w Lublinie - 1 kwietnia w Rzeszowie -.? Ubytek mocy w systemie ok. 400 MWe

25 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Wskaźniki rentowności netto na działalności gosopodarczej, rok 2011 Działalność energetyczna ( energia elektryczna i ciepło) Udział wyniku w przychodach Grupy wytwórców energi elektrycznej i ciepła Z przychodami ze sprzedaży praw majątkowych Bez przychodów ze sprzedaży praw majątkowych 1) Udział wyniku w przychodach Udział wyniku w przychodach Elektrownie Zawodowe 12,7 10,1 Elektrociepłownie Zawodowe 12,3 4,4 w tym: węglowe 11,4 5,4 gazowe 14,9-0,6 w tym opalane wyłacznie gazem 13,6-4,1 Elektrociepłownie Niezależne 2) 7,3 3,6 1) Przychody pomniejszone o prawa majątkowe do świadectw pochodzenia z wysokosprawnej kogeneracji i energii odnawialnej ( współspalania) 2) Elektrociepłownie wydzielone w odrębne podmioty gospodarcze z przedsiębiorstw przemysłowych Na podstawie danych: ARE S.A.

26 Rynek certyfikatów czerwonych i żółtych 26 Źródło: PGNiG Energia

27 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Projekt Rządowy z dnia 2 stycznia 2013: Cel Ustawy: przedłużenie systemu wsparcia dla kogeneracji do 31 marca 2015 roku. 1. Zakłada wejście w życie Ustawy z dniem pozytywnej opinii Komisji Europejskiej, co może spowodować kolejne wielomiesięczne opóźnienie wejścia jej w życie. 2. Nie eliminuje problemu nadpodaży czerwonych certyfikatów z poprzedniego okresu wsparcia. 3. Ze względu na opóźnienie wejścia w życie Ustawy spowoduje nadpodaż żółtych certyfikatów i w konsekwencji może doprowadzić do spadku ich wartości. Wniosek: 1. Ustawa przedłużająca wsparcie kogeneracji w przyjętym przez Rząd projekcie nie zrealizuje założonego celu. 2. Przedłużanie się prac nad Ustawa znacząco zwiększa ryzyko regulacyjne na jakie narażeni są operatorzy jednostek kogeneracyjnych

28 Bezpieczeństwo energetyczne Polski Przedłużanie się prac nad Ustawą przedłużającą wsparcie kogeneracji obniża bezpieczeństwo energetyczne w systemie elektroenergetycznym ( ubytek 400 MWe) Bezpieczeństwo energetyczne wymaga budowy nowych mocy. Jak najszybsze uruchomienie programu rozwoju kogeneracji pozwoli - obok budowy nowych dużych bloków energetycznych - na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego w perspektywie roku Rozwój kogeneracji jest nie tylko elementem poprawy bezpieczeństwa energetycznego, ale również realizacji polityki energetycznej Polski w zakresie wzrostu efektywności, dywersyfikacji paliw i redukcji emisji CO2 Dzisiaj przychody z rynku nie pokrywają kosztów budowy nowych jednostek wytwórczych. Do czasu przygotowania rozwiązań rynkowych pozwalających na zapewnienie pokrycia kosztów inwestycyjnych (np. rynek mocy ), rozwój kogeneracji jest jedynym sposobem, dopuszczonym przez UE, w którym Państwo może wspierać budowę nowych źródeł.