Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce

Transkrypt

1 Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Janusz Kotowicz W2 Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska

2 W2. Zasoby i zużycie gazu ziemnego w świecie i Polsce

3 Zasoby gazu ziemnego Zasoby gazu ziemnego: udokumentowane, prawdopodobne (zlokalizowane i wstępnie zbadane), przypuszczalne. Zasoby udokumentowane (w mld m 3 ) Afryka Ameryka Północna 7980 Ameryka Środkowa i Południowa 6880 Daleki Wschód Europa 5850 Iran Rosja Środkowy Wschód bez Iranu WNP bez Rosji 10630

4 Zasoby gazu ziemnego Udokumentowane zasoby gazu ziemnego V gn w bln mn 3 w różnych krajach świata w latach Kraj % świat. zasob. 1. Rosja ,14 46,80 27,78 2. Iran 13,73 17,00 23,00 23,02 13,66 3. Katar 1,70 4,62 8,49 14,84 8,83 4. Arabia S. 3,18 5,25 6,05 6,57 3,90 5. Zj. Em. Ar. 0,59 5,67 6,01 6,27 3,72 6. USA 5,41 4,71 4,74 5,48 3,25 7. Algieria 3,73 3,35 4,52 4,98 2,96 8. Wenezuela 1,19 2,99 4,16 4,32 2,56 9. Nigeria 1,16 2,47 3,51 3,98 2, Irak 0,78 2,69 3,11 3,12 1,85 Pozostałe 49,07 29,13 Cały świat 74,71 119,3 149,4 168,5 100,0

5 Zasoby gazu ziemnego Blisko 42% zasobów udokumentowanych gazu w dwóch państwach: Rosji i Iranie. Największe zasoby bliski Wschód, Rosja, pozostałe kraje WNP (Turkmenistan, Uzbekistan, Kazachstan), Afryka, Azja Południowo- Wschodnia. Największe złoża w Europie: Norwegia i Holandia. W 10 krajach świata jest prawie 70% udokumentowanych zasobów.

6 Zasoby i wydobycie gazu ziemnego Stosunek zasobów udokumentowanych gazu ziemnego do jego wydobycia w latach Gaz ziemny w mld m n 3 Rok Zasoby Wydobycie/rok Zasoby/ Wydobycie , , , , , ,3

7 Tendencje światowe wykorzystania paliw gazowych Rosnące znaczenie gazu ziemnego w wytwarzaniu energii elektrycznej (obecnie 13% światowej produkcji) i w zużyciu paliw pierwotnych, wysoka dynamika zużycia (np. w EWG do 2010 r. 50% przyrostu zużycia wszystkich paliw pierwotnych), wysoka pozycja ekologiczna (niskie koszty emisji), wdrażanie nowych, efektywnych metod poszukiwania i wydobycia gazu ziemnego, modernizacja i rozbudowa sieci gazowych i magazynów gazu, rozwój nowych technologii transportu (skraplanie, upłynnianie), demonopolizacja i liberalizacja rynku nośników energii (wytwarzanie i przesył), prywatyzacja rynku elektroenergetycznego, rosnące znaczenie niezależnych producentów energii elektrycznej (IPP), tworzenie lokalnych rynków energii, regulacje prawne sprzyjające rozwojowi gospodarki skojarzonej.

8 3. Zużycie gazu

9 Główni producenci i konsumenci gazu ziemnego (2005) Produkcja, mld m 3 n/a Zużycie, mld m 3 n/a Rosja 598,0 USA 633,5 USA 525,7 Rosja 405,1 Kanada 185,5 W, Brytania 94,6 W, Brytania 88,0 Kanada 91,4 Algieria 87,8 Iran 88,5 Iran 87,0 Niemcy 85,9 Norwegia 85,0 Japonia 81,1 Polska 4,3 Polska 13,6

10 Zużycie gazu ziemnego na świecie Zużycie gazu ziemnego na świecie w mld m n3 w latach Kraj Rok Udział w 2004 r., % 1. USA 540,3 596,1 613,8 654,4 651,8 26,0 2. Rosja 420,1 390,9 364,7 377,2 412,6 16,5 3. W. Brytania 52,4 66,1 86,9 95,7 105,8 4,2 4. Niemcy 59,9 67,9 79,7 89,2 97,9 3,9 5. Kanada 61,8 70,8 70,3 77,8 91,2 3,6 6. Japonia 51,2 60,3 69,5 76,2 81,6 3,2 7. Ukraina 127,8 81,3 68,8 68,5 79,4 3,2 8. Włochy 43,4 45,3 57,2 63,8 73,9 3,0 9. Iran 22,7 31,8 51,8 62,9 60,8 2,4 10. Uzbekistan 36,8 41,3 47,0 49,8 51,9 2,1 Świat 1971,2 2063,5 2239,9 2404,6 2505,2 100,0

11 Struktura zużycia gazu ziemnego na świecie ,6 udział, % ,8 40, r 1997 r 10 2,6 3,6 0 Przemysł Transport Inne (energetyka, komunalne) Zasoby światowe (2005): około mld m 3 (oraz gazy kopalniane i hydraty) Geopolityczne znaczenie gazu ziemnego

12 Zużycie gazu ziemnego w różnych krajach Zużycie na głowę, m 3 /rok W. Brytania Niemcy Słowacja Węgry Włochy Czechy Francja Polska Udział w zużyciu energii pierwotnej, %

13 Zużycie gazu ziemnego Udział sektorów gospodarki w całkowitym zużyciu gazu ziemnego Udział w całkowitym zużyciu gazu ziemnego % Polska Europa Gospodarstwa domowe Przemysł Energetyka Inne

14 Zużycie gazu w Polsce Wyszczególnienie Sprzedaż grupy kapitałowej PGNiG SA [mln m 3 ] [%] sprzedaż z systemu i bezpośrednio ze złóż W tym: sprzedaż Spółek Gazownictwa PGNiG S.A. [mln m 3 ] [%] [mln m 3 ] [%] RAZEM ,11 100, ,64 70, ,47 29,8 1. Przemysł, z tego 8 362,79 62, ,28 51, ,51 10,9 Zakłady azotowe 2 395,83 17, ,42 17,7 20,41 0,2 Elektrownie i elektrociepłownie 1 096,90 8,2 981,42 7,3 115,48 0,9 Ciepłownie 542,81 4,0 120,34 0,9 422,47 3,1 Inni mali odbiorcy (o zużyciu do 1 mln m 3 /rok) Inni średni odbiorcy (o zużyciu powyżej 1 mln m 3 do 25 mln m 3 /rok) Inni duzi odbiorcy (o zużyciu powyżej 25 mln m 3 /rok) 1 055,52 7,9 390,60 2,9 664,92 5, ,33 10, ,10 8,7 243,23 1, ,49 19, ,40 13,8 693,09 5,2

15 Zużycie gazu w Polsce 2. Handel i usługi, z tego 1 224,98 9,1 594,40 4,4 630,58 4,7 Mali odbiorcy (o zużyciu do 1 mln m 3 /rok) Średni odbiorcy (o zużyciu powyżej 1 mln m 3 do 25 mln m 3 /rok) Duzi odbiorcy (o zużyciu powyżej 25 mln m 3 /rok) 580,01 4,3 517,50 3,9 62,51 0,5 76,90 0,6 76,90 0,6 0,00 0,0 0,00 0,0 0,00 0,0 0,00 0,0 3. Odbiorcy hurtowi, z tego 4 257,89 31, ,40 31,6 11,49 0,1 Spółki Gazownictwa PGNiG SA 4 067,54 30, ,60 30,2 9,94 0,1 Pozostali 190,35 1,4 188,80 1,4 1,55 0,0 4. Gospodarstwa domowe (grupy taryfowe od,-1 do,-4) 3 582,58 26, ,06 13, ,52 5. Eksport 39,80 0,3 39,80 0,3 0,00 0,0 6. OGP Gaz-System 68,50 0,5 68,50 0,5 0,00 0,0 7. OSD 77,60 0,6 77,60 0,6 0,00 0,0 8. Pozostali odbiorcy 26,35 0,2 0,00 0,0 26,35 0,2 13,5

16 4. Gazownictwo w Polsce

17 Gaz ziemny w Polsce Zasoby gazu ziemnego (2005): 110 mld, m 3 Zasoby ropy naftowej (2004): 109 mln, ton Gaz ziemny Ropa Wydobycie gazu ziemnego (2005): 4,3 mld m 3 /rok Zużycie gazu ziemnego (2005): 13,6 mld m 3 /rok (w tym 2,4 mld to gaz ziemny zaazotowany)

18 Rynek gazu w Polsce W strukturze rynku gazu występują podmioty prowadzące następujące rodzaje działalności: poszukiwanie i wydobycie, wytwarzanie, przesył (OSP), dystrybucja (OSD), obrót. Największa gazownicza grupa kapitałowa PGNiG S.A. (Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo) Udziały rynkowe PGNiG S.A.: 97 % w łącznej sprzedaży gazu, 98 % w sprzedaży gazu odbiorcom indywidualnym, 99 % w przesyle gazu, 100 % (prawie) w krajowym wydobyciu gazu, 100 % w magazynowaniu gazu.

19 Rynek gazu w Polsce Poza PGNiG S.A. działa ok. 30 innych niedużych niezależnych podmiotów zajmujących się dystrybucją i sprzedażą gazu, m.in.: Media-Odra-Warta, G.EN GazEnergia S.A., Gaz Technologia i Energia Sp. z o.o., KRI Sp. z o.o. GAZ-SYSTEM S.A. RCEkoenergia Sp. z o.o. W zakresie wydobycia gazu ziemnego, poza PGNiG S.A., działalność taką prowadzą firmy: Petrobaltic S.A. (mający wyłączną koncesję na poszukiwania i eksploatację złóż węglowodorów na polskim obszarze morskim obejmującym ok. 30 tys. km 2 ), EuroGas Polska Sp. z o.o., FX Energy Poland Sp. z o.o., RWE Dea Polska Oil Sp. z o.o., CalEnergy Gas Polska Sp. z o.o., CalEnergy Gas Polska Sp. z o.o., Energia Zachód Sp. z o.o..

20 Przykładowy wykres zapotrzebowania gazu

21 Magazynowanie liczba zbiorników: 6, całkowita pojemność: 1,5 mld m 3 n, maksymalna wydajność: 33,3 mln m 3 n/dzień. Zabezpieczenie dostaw przez 43 dni

22 Magazynowanie Podziemne Magazyny Gazu Lp. Nazwa Rodzaj Pojemność czynna [mln m 3 ] Max zdolność opróżniania [mln m 3 /dobę] Max. zdolność napełniania [mln m 3 /dobę] Stan na [mln m 3 ] 1 Wierzchowice 2 Brzeźnica 3 Strachocina 4 Swarzów 5 Husów 6 Mogilno sczerpane złoże gazu sczerpane złoże gazu sczerpane złoże gazu sczerpane złoże gazu sczerpane złoże gazu kawerny solne 575,0 4,8 3,6 374,99 65,0 0,9 0,8 32,44 150,0 1,2 1,4 80,24 90,0 1,2 0,7 53,76 400,0 5,7 2,4 284,53 380,2 18,0 9,6 340,18 RAZEM 1660,2 31,8 18,5 1166,14

23 Gazociągi przesyłowe

24 Gazociągi przesyłowe Gazociąg tranzytowy (JAMAL): długość w Polsce: 680 km, średnica: 1400 mm, ciśnienie maksymalne: 8,4 MPa, wydajność: 32,3 mld m 3 n /rok. Gazociągi dystrybucyjne (wysokiego ciśnienia): długość: km, średnica: mm, ciśnienie: 1,6 6,3 MPa, wydajność : 32,3 mld m 3 n /rok. Gazociągi średniego i niskiego ciśnienia: łączna długość: km, gęstość: 350 m/km 2, ciśnienie: 1,8 kpa 1,6 MPa.

25 Import gazu ziemnego do Polski Gaz ziemny sprzedawany polskim odbiorcom pochodzi z trzech kierunków pozyskania: z importu - gaz wysokometanowy (ok. 65% całego wolumenu), z wydobycia krajowego - gaz wysokometanowy (ok. 25%), mieszany z gazem importowym, z wydobycia krajowego - gaz zaazotowany, dostarczany do odbiorców odrębną siecią (ok.10%). Obecnie PGNiG S.A. importuje gaz w ramach kontraktu długoterminowego z Rosją (kontrakt jamalski) oraz trzech kontraktów średnioterminowych na dostawy z Niemiec, Norwegii i krajów Azji Środkowej,

26 Zaopatrzenie w gaz ziemny w Polsce (2006) Rodzaj pozyskania Ilość Udział w bilansie Udział w imporcie mln m n 3 % % 1. Wydobycie krajowe ,3-2. Import razem ,0 100, Import ze wschodu, w tym z: ,0 91, Rosji ,9 68, Ukrainy 3,8 0,03 0, Uzbekistanu ,8 22, Turkmenistanu 38,9 0,3 0, Import z innych kierunków 869 6,0 8, Import z Niemiec 510 3,5 4, Import z Norwegii 359 2,5 3,5 3. Eksport 43,6 0,3-4. Zmiany stanu zapasów Straty i zużycie własne

27 Import gazu ziemnego do Polski Struktura pozyskania gazu ziemnego w Polsce w latach 2003 i mln m Russia Central Asia Norway Germany

28 Import gazu ziemnego do Polski Źródła pochodzenia gaz ziemnego w Polsce w latach