JARPOL ENTERPRISE OBSŁUGA INWESTORÓW PRZYGOTOWANIE I PROWADZENIE WIZYTY INWESTORSKIEJ ZASADY CEREMONIAŁU W URZĘDZIE TECHNIKI PROWADZENIA ROZMÓW Zapotrzebowanie na bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) 1 znacząco przewyższa ich podaż. Stwarza to zjawisko ostrej walki konkurencyjnej o pozyskanie inwestora zagranicznego. Jest to konkurencja pomiędzy różnymi krajami a także regionami, a w ich ramach pomiędzy mniejszymi jednostkami organizacyjnymi. Jak wykazują doświadczenia Polski i innych krajów, bezpośrednie inwestycje zagraniczne są bardzo korzystne dla regionów, w których są lokowane. Są to nie tylko korzyści krótkoterminowe, jak np. rozwiązanie problemu bezrobocia, ale przede wszystkim długoterminowe, takie jak: wprowadzenie nowych urządzeń i technologii, rozwój nowych gałęzi przemysłu, wzrost eksportu, tworzenie nowych rynków zbytu dla lokalnych poddostawców, rozwój kwalifikacji miejscowego rynku pracy itp. Biorąc pod uwagę aktualną i prognozowaną sytuację na rynkach światowych większość ekspertów jako źródła napływu BIZ w latach 2009-2015 wskazuje Chiny, Indie, kraje arabskie i skandynawskie oraz Japonię, gdzie mimo recesji znajdują się ogromne zasoby finansowe i surowce energetyczne. Wielu analityków wskazuje również na USA, które jako pierwsze powinny wyjść z fazy ostrego kryzysu. Inwestorzy amerykańscy będą mieli znacznie łatwiejszy dostęp do stosunkowo taniego kredytu niż inwestorzy europejscy i inwestorzy z tzw. emerging markets 2. Kryzys, podobnie jak to miało miejsce w poprzednich okresach dekoniunktury, spowoduje konieczność poszukiwania nowych sektorów wysokiej szansy. Firmy szukając możliwości obniżki kosztów skierują swoją uwagę głównie na rynki wschodzące i azjatyckie, gdzie są 1 Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne (BIZ), z angielskiego Foreign Direct Invenstment (FDI) 2 Ang. Emerging markets: rynki wschodzące
relatywnie niskie koszty pracy i wysokie kwalifikacje pracowników. Stwarza to szansę dynamicznego rozwoju dla sektora BPO ( Business Process Outsourcing 3 ). Korzystanie z usług BPO pozwala obniżyć koszty pracy a jednocześnie korzystać z potencjału ludzkiego znajdującego się w danym państwie. Niższe koszty operacyjne nie są jednak jedynym czynnikiem motywującym firmy do projektów typu BPO. Potencjał ludzki, tzw. HR pool dostępność oraz jakość wysoko wykwalifikowanej kadry staje się priorytetowym czynnikiem w wyborze lokalizacji inwestycyjnej. Ze względu na rosnącą konkurencję na rynku BIZ, coraz wyższy poziom obsługi inwestorów oraz wzrost atrakcyjności ofert inwestycyjnych oferowanych przez konkurentów, zarówno polskich jak i zagranicznych, w najbliższych latach koniecznym będzie nie tylko lepsze przygotowanie terenów inwestycyjnych i kadry pracowniczej spełniającej oczekiwania potencjalnych inwestorów, lecz również bardziej profesjonalne podejście do szeroko rozumianych zagadnień marketingowych i obsługi inwestora. Przed przystąpieniem do procesu komunikowania się powinniśmy zidentyfikować potencjalnych inwestorów, czyli znaleźć firmy które w najbliższym czasie mogą być zainteresowane poszukiwaniem terenów i obiektów pod inwestycje w Polsce lub Europie Środkowo Wschodniej. W dotychczasowej praktyce podstawowym źródłem informacji o potencjalnych inwestorach była Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych( PAIiIZ). Aktywna rola PAIiIZ nie zastąpi jednak aktywności Centrum Obsługi Inwestora oraz poszczególnych gmin w poszukiwaniu potencjalnych inwestorów, opracowywaniu informacji, budowaniu ofert inwestycyjnych. Bez aktywnego udziału gmin w procesie opracowywania ofert inwestycyjnych i budowania baz danych informacji niezbędnych dla inwestora PAIiIZ i COI nie są w stanie spełnić statutowej roli. Jedną z dobrych i mało kosztownych metod jest poszukiwanie przez jednostki samorządu terytorialnego informacji o potencjalnych inwestorach i ich działalności na stronach internetowych. Najlepsze strony / bazy danych firm można znaleźć pod następującymi adresami: www.kompas.com www.europages.com www.hoovers.com Strona2 3 Ang. Business Process Outsourcing : międzynarodowe centra usług z zakresu księgowości i finansów, usług typu IT oraz prac badawczo - rozwojowych
www.thomasregister.com www.tipcoeurope.com www.paiz.gov.pl www.nbp.pl Informacji prasowych na temat rynków zagranicznych i firm warto szukać na stronach internetowych: www.ft.com - Financial Time www.wsj.com - Wall Street Journal www.economist.com - Economist www.wbj.pl - Warsaw Business Journal Internet to narzędzie niezwykle popularne i bardzo często wykorzystywane nie tylko jako źródło informacji, lecz również do promocji gmin i regionów. Mając na uwadze zalety Internetu, a w szczególności niskie koszty podłączenia i użytkowania oraz szeroki międzynarodowy zasięg, zaleca się jak najszersze korzystanie z tej formy promocji terenów inwestycyjnych. Gminy współpracujące z COI powinny posiadać swoje własne strony, włączać oferty inwestycyjne do baz, które posiada Centra Obsługi Inwestora oraz Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. w Warszawie ( www.paiz.gov.pl ). Wykaz polskich placówek zagranicznych, do których również warto wysyłać oferty inwestycyjne znajduje się pod adresem: www.msz.gov.pl oraz www.mg.gov.pl Urząd gminy komunikuje się najczęściej z następującymi jednostkami: Strona3 MIESZKAŃCY GOŚCIE ZAGRANICZNI INWESTORZY
TURYŚCI NADAWCA PRZEKAZU CENTRUM OBSŁUGI INWESTORA URZĘDY PAŃSTWOWE KLIENCI PAIiIZ Każda jednostka wskazana na powyższym schemacie może i powinna być adresatem przekazu o posiadanych przez gminę terenach inwestycyjnych. Obowiązkiem gmin, które są partnerami COI, jest gromadzenie danych oraz opracowywanie ofert inwestycyjnych zgodnie ze standardami PAIiIZ, a następnie przekazywanie ich do bazy danych serwisu internetowego. Przekaz informacyjny, aby był skuteczny, musi jednak spełniać określone warunki. Budowa systemu skutecznej komunikacji Każda gmina, jako nadawca przekazu, musi podjąć następujące działania w celu budowy skutecznego systemu komunikacji: 1.Określić cele procesu komunikacji; 2. Zidentyfikować docelowych odbiorców przekazu informacyjnego; 3. Zaprojektować formę i treść przekazu informacyjnego. Strona4
Warunki niezbędne do prowadzenia zorganizowanej promocji gminy jako miejsca inwestycji to: 1. Opracowanie strategii promocji spójnej ze strategią rozwoju gminy i regionu; 2. Uzyskanie aprobaty samorządu do prowadzenia promocji w ramach współpracy z COI i PAIiIZ; 3. Wydzielenie osobnego budżetu i wyznaczenie osób odpowiedzialnych za realizację programu promocji; 4. Budowa komórki do spraw promocji i obsługi inwestora; 5. Budowa systemu promocji i obsługi inwestora w oparciu o standardy PAIiIZ/COI. Posiadając opracowany system komunikacji, opracowaną i zatwierdzoną strategię promocji, można przystąpić do realizacji zadań wynikających ze strategii promocji oraz porozumień zawartych z COI. Jeżeli w wyniku podejmowanych działań nawiążemy bezpośredni lub pośredni kontakt z potencjalnym inwestorem powinniśmy przystąpić do organizacji spotkania. Organizowanie wizyt inwestorów i prezentacja oferty gminy Po otrzymaniu od potencjalnego inwestora ( bezpośrednio lub za pośrednictwem COI ) prośby o zorganizowanie spotkania podejmujemy następujące działania: Ustalamy cel spotkania i spodziewane rezultaty; Określamy czas trwania wizyty tak, aby osiągnąć założony cel; Planujemy przebieg wizyty; Identyfikujemy uczestników spotkania reprezentujących inwestora i staramy się zrozumieć ich potrzeby / motywacje; Identyfikujemy innych uczestników spotkania i koordynujemy wystąpienia; Wyznaczamy doświadczoną i wiarygodną osobę prowadzącą spotkanie; Planujemy z góry - sprawdzamy czy termin spotkania nie koliduje z innymi wydarzeniami; Zarządzamy czasem z precyzją planujemy alternatywne działania na wypadek kryzysu; Powtarzamy próby wystąpień, przygotowujemy strategię negocjacji; Przygotowujemy materiały dla inwestora i planujemy dalsze działania; Strona5
Na bieżąco informujemy COI o planowanych działaniach. Każde spotkanie z potencjalnym inwestorem musi mieć swoje uzasadnienie oraz "temat", który zagwarantuje zainteresowanie klienta. Spotkania z inwestorem organizowane są zwykle po uprzednim ustaleniu terminu i miejsca spotkania, wymianie korespondencji i opracowaniu precyzyjnego planu wizyty. Należy pamiętać, że wbrew pozorom, zorganizowanie spotkania z potencjalnym inwestorem, zwłaszcza zagranicznym to zadanie trudne, wiążące się z koniecznością realizacji następujących działań: 1. Określenia celu i tematu spotkania / wizyty; 2. Opracowania scenariusza: kto ma być uczestnikiem, jakie informacje mają być przekazywane, kolejność wystąpień, ile czasu zajmą poszczególne etapy spotkania, czas na zadawanie pytań, wizyta w terenie, itp.; 3. Wyboru miejsca spotkania (może to być np. siedziba gminy, biuro Centrum Obsługi Inwestora lub wynajęte pomieszczenie). Konieczne jest zapewnienie odpowiedniego nagłośnienia sali i zadbania o niezbędny sprzęt np. projektor do slajdów, o ile będzie dokonywana prezentacja; 4. Zapewnienia tłumacza; 5. Zatwierdzenia planu wizyty inwestora minimum 7 dni przed terminem spotkania. Wskazane jest, aby na dwa dni przed wizytą ponownie potwierdzić termin i miejsce spotkania najlepiej e-mailem lub w rozmowie telefonicznej; 6. Przygotowania materiałów dla zaproszonych gości, dotyczących gminy, powiatu i regionu. Informacje te ułatwią zrozumienie oferty gminy (wskazane jest przygotowanie elektronicznej wersji materiału zawierającego m.in. oferty terenów inwestycyjnych, opis podaży rynku pracy, itp.); 7. Przygotowania skromnego poczęstunku, biorąc pod uwagę możliwości czasowe inwestora i porę dnia oraz uwarunkowania kulturowe; 8. Przygotowania wizytówek dla wszystkich uczestników spotkania reprezentujących gminę (wymiana wizytówek jest jednym z podstawowych elementów komunikacji z inwestorem, ułatwiającym kontakt na przyszłość, pozwala na łatwą identyfikację rozmówców). Strona6
Bardzo istotną kwestią jest odpowiednie przygotowanie się do prezentacji gminy i terenów inwestycyjnych. Należy zadbać o odpowiedni poziom wystąpień. Podczas spotkań z potencjalnymi inwestorami należy zwrócić uwagę na dwie zasadnicze kwestie: Inwestorzy oczekują konkretnych informacji, mogą zadawać niewygodne dla nas pytania. Stwórzmy listę potencjalnych pytań i przygotujmy się do udzielenia na nie odpowiedzi; Przygotujmy się do omówienia tematów jakie mogą być poruszone podczas spotkania; Zróbmy notatki zawierające istotne informacje o gminie takie jak: dane statystyczne, szczegóły dotyczące ofert inwestycyjnych, podaży i kosztów pracy, itp.. Do opracowania zestawu informacji wykorzystujmy bazę informacyjną prowadzoną przez PAIiIZ oraz COI. Jeżeli mimo starannego przygotowania się otrzymamy pytanie na które nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć, przyznajmy się do tego, zapewniając jednocześnie, że prześlemy inwestorowi odpowiedź najdalej w ciągu kilku dni. Jednym z podstawowych błędów popełnianych przez prezenterów jest ograniczanie się do opisu mocnych stron i potencjalnych możliwości gminy i regionu, a więc cech. Jest to niewystarczające. Potencjalny inwestor zwykle nie wie czy podobnych cech i walorów nie posiadają nasi konkurenci, inne gminy i sąsiednie regiony. Aby zachęcić go do działania na naszym terenie powinniśmy wyeksponować nasze przewagi nad konkurentami (benchmarking). Właściwej oceny atrakcyjności inwestycyjnej gminy i regionu można dokonać jedynie wówczas, gdy posiadamy jakiś punkt odniesienia. Tym punktem odniesienia, a więc tłem do oceny, jest sytuacja panująca w gminach i regionach sąsiednich. Zastanówmy się więc nad przewagami jakie posiadamy nad potencjalnymi rywalami. Nasi klienci, czyli inwestorzy, zainteresowani są kupnem korzyści, a nie cech lub przewag. Korzyści mają wymiar bardzo konkretny, finansowy. Z tego względu opracowując materiały informacyjne oraz oferty inwestycyjne przekładajmy cechy i przewagi na korzyści jakie odniesie inwestor podejmując decyzję o inwestycji w naszej gminie i regionie. Strona7
Oczywiście korzyści te nie mogą być abstrakcyjne lub teoretyczne. Muszą spełniać oczekiwania i potrzeby konkretnego inwestora, którego chcemy pozyskać. Jeżeli posiadamy dostateczną wiedzę, co do wymagań potencjalnego inwestora, to możemy przeprowadzić odpowiednia symulację i dokonać szczegółowych wyliczeń finansowych. Tego rodzaju kalkulacja finansowa, obrazująca wymierne finansowe korzyści z inwestycji, bardziej przemawia do wyobraźni inwestora. Warto więc porównać podaż i koszty pracy, nabycia nieruchomości, koszty wody, energii, itp. Dla ułatwienia podajemy podstawowe zasady dotyczące opracowania prezentacji gminy i ofert inwestycyjnych dla potencjalnego inwestora: Zawartość prezentacji: Ogólna informacja o regionie, szczegółowa o subregionie. Szczegółowa informacja o potencjale inwestycyjnym gminy. Specyficzne informacje skoncentrowane na potrzebach odbiorców (oferta inwestycyjna). Czas trwania: Maksimum 15-25 minut (10-14 folii plus notatki). Format: Prezentacje multimedialne (większe możliwości oddziaływania). Technika: Mała ilość głównych zagadnień, popartych ilustracjami i przekonywującymi argumentami, powtórzonymi w podsumowaniu prezentacji. Wskazówki, które pomogą w profesjonalnym przeprowadzeniu prezentacji: Strona8 Przygotowanie się do prezentacji Zbierz fakty potrzebne zarówno inwestorowi jak i Tobie. Poznaj skład delegacji, ich doświadczenia, obecną sytuację i przyszłe potrzeby. Miej przy sobie notatki z kluczowymi sformułowaniami i tematami.
Napisz wstęp i naucz się go na pamięć. Struktura Wstęp - powitaj gości, wyjaśnij cel prezentacji, określ czas i ustal "reguły gry". Pozycja - opisz pokrótce aktualną sytuację. Problem - opisz potrzeby odbiorców, które mogą być zrealizowane dzięki Twojej propozycji. Podejście - rozważ możliwe drogi wyjścia. Propozycja - zaproponuj działania. Zakończenie - podsumuj propozycję, podziękuj za przybycie, poproś o pytania, rozdaj materiały. Technika Dane statystyczne przedstaw w formie tabel i wykresów. Szczegóły umieść w materiałach do rozdania. Używaj krótkich i jednoznacznych zdań. Używaj aktywnych czasowników (nie pasywnych) i konkretnych rzeczowników (nie abstrakcyjnych). Unikaj żargonu lub wyjaśniaj go. Podziel wypowiedzi na jednostki logiczne (akapity). Mów wyraźnie. Patrz na słuchaczy. Wypowiadaj głośno całe zdania, nie ściszaj głosu, unikaj monotonii. Bądź wiarygodny. Najczęściej popełniane błędy, wpływające negatywnie na ocenę poziomu prezentacji; Strona9 Niejasna struktura prezentacji i brak wyraźnego podziału na podstawowe jej elementy tj. wstęp, pozycję, problem, podejście i propozycję. To jeden z częściej popełnianych błędów wynikający z faktu, iż dobrze znamy prezentowany temat. Wydaje nam się, że dla naszych słuchaczy również wszystko jest oczywiste i
zrozumiałe, w związku z czym wewnętrzne uporządkowanie prezentacji to sprawa drugorzędna. Brak akapitów i krótkich podsumowań w ramach takich elementów prezentacji jak: pozycja, problem, podejście i propozycje. Niezbyt jasno sformułowane lub / i słabo uzasadnione wnioski końcowe. Przeładowanie zawartości merytorycznej prezentacji zbyt dużą ilością danych szczegółowych, które zaciemniają ogólny obraz. Dane te muszą być zawarte w części statystycznej, stanowiącej załącznik do tekstu prezentacji. Zapominanie co jest celem prezentacji i odbieganie od tematu. Musimy mówić wyłącznie o tym, czym zainteresowani są uczestnicy spotkania, gdyż to dla nich prezentacja jest organizowana. Zbyt długi czas prezentacji (np. 40 minut, a powinno być 15-20 minut), co zaciemnia najważniejsze przesłania oraz wnioski. Jest to następstwem niewłaściwego przygotowania się do prezentacji oraz zaniechania przeprowadzenia wcześniej próby. O czym należy pamiętać sporządzając i prezentując oferty inwestycyjne Starajmy się zrozumieć potrzeby inwestora. Jego celem jest zawsze osiągnięcie zysku. Eksponujmy w prezentowanej ofercie nasze przewagi nad gminami i regionami, z którymi konkurujemy o pozyskanie danego inwestora. Wymieniajmy wymierne korzyści jakie odniesie inwestor jeżeli zainwestuje w naszej gminie. Informujmy o możliwościach stosowania wobec inwestora ulg podatkowych, o ile są takie przewidziane. Informujmy o możliwościach udziału gminy / Powiatowego Urzędu Pracy w kosztach przeszkolenia załogi, budowie infrastruktury, itp.. Strona10 Przygotowanie profesjonalnej prezentacji ofert jest zadaniem trudnym. Dobry prezenter umiejętnie eksponując inwestorowi potencjalne korzyści często potrafi przekonać go do
wyboru nieco słabszej oferty lub ofert, których realizacją gmina jest szczególnie zainteresowana. Informacje potrzebne do przygotowania profesjonalnej prezentacji oferty inwestycyjnej a) O inwestorze i jego oczekiwaniach: Aby przygotować dobrą prezentację wymagana jest duża ilość czasu. Dlatego powinniśmy się upewnić, że firma jest solidna i faktycznie jest w stanie dokonać inwestycji. O każdym potencjalnym inwestorze powinniśmy zebrać jak najwięcej informacji. Informacje publikowane np. wyniki finansowe, dotyczące firm zagranicznych, są stosunkowo łatwe do zdobycia między innymi poprzez wykorzystanie Internetu. Można poszukać na stronach Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, w międzynarodowych spisach np. Kompass lub skorzystać z usług wywiadowni gospodarczych takich jak Dun & Bradstreet. Można również uzyskać, często za opłatą, informacje w biurach radców handlowych przy ambasadach. Wycinki z prasy międzynarodowej również mogą okazać się bardzo przydatne. Obecnie Internet jest dobrym źródłem tego typu informacji, wymaga jednak znajomości języków obcych i umiejętności analitycznych. Poniżej znajduje się lista informacji, które są potrzebne, aby prezentacja i rezultaty wizyty wyszły na przeciw potrzebom i oczekiwaniom inwestora: Lista osób, które wezmą udział w prezentacji - imiona, nazwiska, stanowiska. Co już wiedzą o Polsce i regionie, gminie? Kim są najwięksi klienci firmy? Jak wielu jest ich w Polsce? Kim są główni konkurenci? Jak sobie z nimi radzi inwestor? Czy konkurencja rozpoczęła już produkcję w Europie Środkowej? Komu inwestor sprzedaje swoje produkty w Polsce i Europie Środkowej? Jaka część produkcji jest eksportowana? Kto będzie kierował nowym obiektem / fabryką? Czy ma on / ona rodzinę? Czy ma doświadczenie z krajów Europy Środkowej? Strona11
Jakiego rodzaju podwykonawców poszukują? Jakie są kryteria doboru podwykonawcy? (np. Certyfikat Systemu Zarządzani Jakością). Bardziej szczegółowe informacje na temat infrastruktury i wymagań dotyczących budynków i terenów. Szczegóły dotyczące wymogów szkoleniowych. Planowana wielkość zatrudnienia i wymagane kwalifikacje pracowników. Kopie najnowszego raportu rocznego firmy i opisy produktów. Kryteria wyboru lokalizacji przedsięwzięcia. Czy jest jakaś lista, którą możesz obejrzeć? Czy są jakieś rzeczy, na które chcieliby zwrócić szczególną uwagę? b) Co będzie celem prezentacji? Naszym zadaniem jest sformułowanie jednego zdania zawierającego cele, które łączą mocne strony i możliwości istniejące w gminie i regionie z potencjalnymi korzyściami dla inwestora. Przykładowa definicja celu prezentacji: Celem prezentacji będzie zademonstrowanie inwestorowi finansowych korzyści z inwestowania w gminie w stosunku do innych opcji oraz zapewnienie, że uzyska wiarygodne informacje, dzięki którym podejmie korzystną dla siebie i gminy decyzję inwestycyjną. c) Co powinieneś pokazać podczas ewentualnej wizyty inwestora w terenie? Tereny inwestycyjne i budynki, które spełniają wymagania inwestora. Przedstaw więcej niż jedną możliwość. Przedsiębiorstwa potencjalnych podwykonawców. Istniejących inwestorów. Lokalne budynki mieszkalne, miejsca rekreacyjne, hotele - jeśli jest to uzasadnione. d) Kogo powinieneś włączyć do planowanych spotkań i realizacji kolejnego etapu inwestycji? Przedstawicieli Urzędu Gminy, Centrum Obsługi Inwestora, Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, ekspertów technicznych. Specjalistów z urzędu gminy (referat budownictwa, gospodarki przestrzennej, pozyskiwania funduszy europejskich). Istniejących inwestorów tylko jeśli będą się wyrażać pozytywnie o gminie. Strona12
Potencjalnych dostawców i kooperantów tylko jeśli są profesjonalni i robią dobre wrażenie. Inne lokalne osobistości - np. Rektora Uniwersytetu, Dyrektora Departamentu Promocji z Urzędu Marszałkowskiego ( zazwyczaj na kolejnych spotkaniach). Tłumacza. Dane o nieruchomości Zbiór informacji dotyczących przedmiotu oferty inwestycyjnej stanowi podstawę pracy dla osoby obsługującej zapytania inwestorskie. Poniżej zostaną omówione poszczególne elementy przewidziane w formularzu oferty opracowanym przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych. Właściwie przygotowana oferta inwestycyjna wpisana w formatkę Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, bez względu na to czy jest adresowana do inwestora zainteresowanego inwestycją typu brownfield, czy greenfield, umożliwia udzielenie precyzyjnych odpowiedzi na standardowe zapytania inwestorskie. Daje też szansę na szybkie dostarczenie zainteresowanemu oczekiwanych informacji. Formularz Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, aby trafił do bazy serwisu internetowego COI oraz PAIiIZ, powinien być wypełniony w języku angielskim. Baza danych o nieruchomościach Istotne staje się wdrożenie systemu gromadzenia i analizowania informacji, poprzez zbudowanie bazy danych o nieruchomościach położonych na terenie gminy, którą należy systematycznie aktualizować i sukcesywnie przesyłać do bazy danych COI oraz PAIiIZ. Baza powinna zawierać jednakowy zestaw danych dla wszystkich nieruchomości położonych na terenie gminy, niezależnie od tego, czyją one są własnością. Dla nieruchomości stanowiących własność gminy zestaw powinien być wzbogacony o dodatkowe informacje zawierające dane niezbędne dla władz gminy do realizacji polityki zarządzania nieruchomościami. Wiąże się z tym konieczność stałego Strona13
przeglądu i nowelizacji wszystkich uchwał mających wpływ na warunki inwestowania i obsługę inwestorów. Nazwa nieruchomości Ze względów marketingowych i promocyjnych dobrze jest nazwać oferowaną nieruchomość. Dobrze, gdy nazwa sugeruje przeznaczenie i sposób wykorzystania nieruchomości pozwala to ukierunkować marketing oferty. Nazwa umożliwia odróżnienie oferty od innych propozycji np. działka Nr 7 na lokalizację stacji benzynowej, nieruchomość Nr 3 na rzemiosło, działka Nr 2 na nieuciążliwy przemysł, działka Nr 9 na bazę magazynowo logistyczną itp.. Tak nazwane przedmioty ofert łatwiej odróżnić i wypromować, niż nieruchomość oznaczoną w Ewidencji Gruntów K 123/12. Dlatego jeśli tylko można nieruchomość w ofercie inwestycyjnej nazwać, należy to zrobić, nie rezygnując z podania numeru ewidencyjnego. Lokalizacja Położenie działki bardzo często decyduje o jej atrakcyjności. Oczekiwane jest podanie dokładnego adresu (wraz z nazwą ulicy, miejscowości, gminy, powiatu, województwa), jak również takie określenie działki, które pozwoli ją odnaleźć w zasobach ewidencji gruntów. Pokazanie mapy, odległości od ważniejszych dróg, odległości od centrum miasta, stacji PKP, osiedli mieszkaniowych, itp. uzupełnia sam adres. Załączniki dołączone do oferty muszą pozwalać na określenie tych podstawowych parametrów i podkreślać atrakcyjność oferty. Właściciel Podanie nazwy właściciela jest równoznaczne ze wskazaniem inwestorowi potencjalnego partnera do negocjacji. Niezbędne jest umożliwienie z nim kontaktu. Ewentualnie może to być kontakt do osoby upoważnionej do rozmów z potencjalnym nabywcą. W wypadku, gdy to gmina jest właścicielem nieruchomości, potrzebna jest pełna informacja o urzędzie gminy to jest: adres, numery telefonów, z numerem kierunkowym, co jest bardzo ważne dla inwestora zagranicznego, adresów e- Strona14
mailowych, a przede wszystkim imienia i nazwiska osoby pierwszego kontaktu wraz z podaniem języka, w którym kontakt jest możliwy. Tylko w ostateczności może to być decydent wykonawczy, np.: wójt, burmistrz, prezydent. Lepiej gdy jest to urzędnik zajmujący się obsługą ofert inwestycyjnych i kontaktów gospodarczych, będący w stanie porozumieć się przynajmniej w jednym językiem obcym. Standardem jest znajomość języka angielskiego, choć czasem warto jest przewidzieć zapotrzebowanie na znajomość języka niemieckiego (szczególnie w pasie województw zachodnich) lub jakiś inny język (gdy oferta trafia na rynek francuski, najlepszy jest oczywiście język francuski, gdy spodziewana jest intensywna współpraca z kooperantami np. z Ukrainy, Białorusi lub Litwy, lepszym jest język rosyjski). Potwierdzeniem własności i gotowości nieruchomości do sprzedaży jest wpisanie danego terenu lub obiektu do Księgi wieczystej. Ponieważ inwestorzy zagraniczni chcą nieruchomości kupować, a nie dzierżawić (dużym zainteresowaniem cieszą się też działki oddane w wieczyste użytkowanie), posiadanie Księgi wieczystej jest często warunkiem zdobycia inwestora na dany teren. Dane o terenie Dane o nieruchomości muszą zawierać następujące informacje: - powierzchnia oferowanej działki, jej kształt oraz czy można dokonać jej podziału - wycena nieruchomości dokonana zgodnie z procedurą przetargową - cena przybliżona nieruchomości podana w oparciu o ceny gruntu o podobnych parametrach i podobnym przeznaczeniu. W przypadku nieruchomości zabudowanej potrzebny jest: - opis stanu zabudowań, wycena i deklaracja poniesienia kosztów ewentualnej rozbiórki i przygotowania terenu dla inwestorów. Ceny nieruchomości powinny być podawane w EUR i PLN (dla inwestorów zagranicznych) wraz z podaniem kursu, jaki obowiązywał w dniu dokonania przeliczeń. Wyliczenie i podanie ceny nieruchomości będzie miało kluczowe znaczenie dla wyliczenia wysokości ewentualnej pomocy publicznej, o którą będzie mógł się ubiegać inwestor, spełniający przesłanki właściwych ustaw. Elementami istotnymi, które mają wpływ na atrakcyjność działki są także: Strona15
- kształt oferowanej nieruchomości szkic sytuacyjny powinien być załącznikiem do oferty oraz elementem prezentacji - ewentualne kolizje z infrastrukturą liniową wraz z informacją o obszarach chronionych lub posiadających ograniczenia urbanistyczne, którymi jest uwarunkowana prowadzona w danym obszarze inwestycja - ukształtowanie terenu (różnice wysokości), które mogą wpłynąć na wartość nieruchomości, a ewentualna niwelacja terenu zwiększa konieczne nakłady na przygotowanie nieruchomości (warto wcześniej wiedzieć, kto pokryje ewentualne koszty) - przebieg instalacji zbrojeniowych (woda, gaz, kanalizacja, elektryczność, linie telefoniczne, światłowody, itp.). Niektóre samorządy deklarują gotowość współfinansowania lub pokrycia kosztów przygotowania nieruchomości pod przyszłą inwestycję. Prezenter oferty musi być również przygotowany na pytania o: - ewentualne zagrożenia ekologiczne takie jak m.in.: zagrożenia powodziowe, podmoknięcia i podtopienia, wyrobiska kopalniane, skażenia, tąpnięcia itp.. - klasy bonitacyjne gleb i wynikające z tego koszty ewentualnych zmian przeznaczenia terenu - potencjalne kłopotliwe sąsiedztwo np. ujęcia wody pitnej, wysypiska śmieci, obszary chronione, źródła zapachów, sąsiadujące zabudowania i nich przeznaczenie itp.. Sytuacja prawna nieruchomości Stan prawny oferowanej nieruchomości definiują dwie kategorie: posiadana na daną nieruchomość Księga wieczysta, oraz numer z rejestru geodezyjnego. Wiedza o tym, jaki jest numer Księgi wieczystej, miejsce jej przechowywania i ewentualny wgląd w umieszczone tam wpisy, daje możliwość stwierdzenia gotowości do zbycia. Można w ten sposób poznać ewentualne obciążenia, zapisy dłużne, sprawy związane z nowymi podziałami, itp. Brak numeru oznacza, że księgi nie założono lub że jej numer jest nieznany, a to poważnie utrudnia, a nawet uniemożliwia transakcję. Strona16
Sposób udostępnienia nieruchomości Często inwestorzy zagraniczni nie chcą dzierżawić i nie godzą się na wieczystą dzierżawę, gdyż formuła ta jest trudna do przełożenia na formuły prawne, do których są przyzwyczajeni. Oczywiście mogą być od tego wyjątki. Można proponować np.: zasady przechodzenia jednej formy własności w drugą w celu zabezpieczenia interesów stron. Jest to sprawa do wynegocjowania. Zaletą wieczystego użytkowania jest to, że inwestor nie musi od razu wydatkować dużych kwot na zakup gruntu, lecz wnosi jedynie pierwszą opłatę zwykle do 25% wartości gruntu, a później wnoszone są opłaty roczne, rozłożone na raty. Istotnym elementem negocjacji, których celem jest zbycie nieruchomości, jest wskazanie takiej formy zbycia, która umożliwia negocjowanie jej ceny. W negocjacjach biznesowych cena przedmiotu zakupu jest podstawowym wskaźnikiem negocjacyjnego sukcesu. Przedstawiciele gmin widzą proces inwestycyjny nie tylko pod kątem ceny nieruchomości. Często celem zbycia nieruchomości jest np. przeciwdziałanie bezrobociu. By negocjować cenę nieruchomości do wysokości 50% wskazanej przez biegłego kwoty, potrzeba dwóch nieskutecznych przetargów i dopiero wówczas (z zachowaniem zasad uczciwej konkurencji) może być mowa o rzeczywistym wpływie na cenę oferowanej nieruchomości. Warto przemyśleć także dostępne formy prawne zbycia nieruchomości pod kątem zabezpieczenia realizacji składanych przez strony deklaracji np. w ciągu 2 lat budowa 50% całości inwestycji i stworzenie 70 miejsc pracy, które deklaruje inwestor oraz harmonogram budowy infrastruktury, którą deklaruje samorząd. Przeznaczenie terenu wg ogólnego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Zapisy regulujące sposób wykorzystania nieruchomości (jej przeznaczenie) opisane w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego, powiązane z tzw. Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego, który przygotowywany jest dla poszczególnych gmin, w sposób znaczący wpływa na możliwości znalezienia inwestora. Przewidziane prawem procedury zmian w dokumentach planistycznych zakładają możliwość oprotestowania planowanych korekt przez uczestników postępowania tzw. strony trzecie np. sąsiedzi nieruchomości, itp., którzy mogą Strona17
blokować zmiany i dowodzić naruszenia ich interesów. Można się spodziewać, że takie protesty ostatecznie rozstrzyga sąd. Wprowadzenie zmian jest czasochłonne i kosztowne. Praca urbanistów, decyzje rady gminy, itp., zwykle zajmują powyżej 12 miesięcy. Ponadto może to przedłużyć postępowania w przypadku wpłynięcia zastrzeżeń. Brak oczekiwanych przez inwestorów regulacji ujętych w planie, stawia pod znakiem zapytania sensowność umieszczania takich nieruchomości w ofertach inwestycyjnych. Zdarza się, że gminy, przy wyznaczaniu terenów inwestycyjnych w dokumentach planistycznych włączają do tych zasobów nieruchomości, które wcześniej miały inne przeznaczenie np. na cele rolnicze, leśne, itp.. Sytuacja taka wymusza odrębne procedury administracyjne, które zakładają uzyskanie stosownych pozwoleń z właściwych ministerstw, w pewnych sytuacjach, np. gdy starającym się o odrolnienie jest ktoś inny niż samorząd. Prowadzi to do konieczności poniesienia z tego tytułu opłat wynikających z wykorzystania gruntów rolnych na cele nierolnicze. Zarówno zgoda, jak i wysokość tych opłat jest zależna od klasy bonitacyjnej gruntów. Również tzw. renta planistyczna, związana z opłatami na rzecz gminy wynikającymi ze wzrostu wartości nieruchomości po nowym jej zakwalifikowaniu w planie, także ewentualnych podziałach, wpływa na cenę gruntu, którą ma zapłacić inwestor. Próby obciążania dodatkowymi opłatami inwestorów wynikające z tych i innych nakładów na nieruchomość poniesionymi przez właściciela (samorząd) po ich wcześniejszym zadeklarowaniu, traktowane są przez inwestorów jako zmiana negocjowanych warunków. Trzeba te koszy wkalkulować w pierwotnie składane deklaracje i cenę wywoławczą nieruchomości. Uwagi do warunków zagospodarowania terenu (sugerowany typ inwestycji) Zajmując się warunkami zagospodarowania terenu pod kątem oferty inwestycyjnej trzeba najpierw rozprawić się z pokutującym w wielu gminach przekonaniem, że są one w stanie przyjąć każdy typ inwestycji. Ci, którzy w to wierzą zapominają, że oferta inwestycyjna to nie tylko nieruchomość. Inwestor nie tylko ma się zmieścić z inwestycją na określonym terenie, ale również wpływ na jego decyzję mają rynek pracy, uwarunkowania infrastrukturalne, dostęp do surowców, możliwości komunikacyjne, rynki zbytu, itp. Każdy inwestor ma odmienne oczekiwania, nie należy więc zakładać, że przygotowana oferta odpowiadała będzie każdemu potencjalnemu Strona18
inwestorowi. Jednym z najważniejszych obowiązków, jaki spoczywa na przygotowujących ofertę inwestycyjną, jest próba adresowania oferty do konkretnej branży, przewidując jej najważniejsze oczekiwania. Istniejące uzbrojenie (energia, woda, gaz, kanalizacja, dostęp do dróg, trakcji kolejowej, itp.) Inwestorzy szukają działek w pełni przygotowanych do rozpoczęcia procesu inwestycyjnego. Pytania o uzbrojenie gruntu i dostęp do szlaków komunikacyjnych oraz rynek pracy są zadawane przez wszystkich inwestorów. Techniczny opis istniejącego uzbrojenia pokazuje stan aktualny nieruchomości, który musi zostać opisany w ofercie inwestycyjnej. Ponieważ specyfika każdego projektu inwestycyjnego jest odmienna, inwestor poszukuje zwykle czegoś szczególnego np. dużych ilości gazu, wielostronnego zasilania energetycznego, możliwości zwiększenia na jego potrzeby rezerw energetycznych, podania warunków budowy lub wykorzystania istniejącej bocznicy kolejowej, itp.. Na pierwszym etapie kontaktów najważniejsze dla inwestora jest określenie, czy oczekiwane warunki brzegowe mogą zostać spełnione. Często wiarygodna deklaracja spełnienia oczekiwań potencjalnego inwestora bywa ważniejsza niż obecny stan nieruchomości. Przedmiotem rozmów z inwestorem może być deklaracja uzupełnienia w określonym czasie połączeń komunikacyjnych, budowy lub współtworzenia stosownych przyłączy i podłączeń energetycznych. Ważną deklaracją jest też gotowość gminy do wsparcia lub wykonania w imieniu inwestora zakupu dodatkowych terenów lub pośredniczenia w innych rozmowach np. z operatorami sieci energetycznych, obecnymi właścicielami terenów inwestycyjnych, PKP, dostawcami gazu, wody, itd. Informacje o terenach przyległych (przeznaczenie, istniejąca zabudowa, działalność) Dla potencjalnego inwestora istotne są regulacje prawne takie jak: prawo budowlane, o ochronie środowiska, regulacje przestrzenne, itp. warunkujące procesy inwestycyjne. Dotyczy to zwłaszcza zagadnień związanych z gospodarką nieruchomościami. Na ich podstawie właściciele nieruchomości sąsiednich mogą wnosić skuteczne protesty dotyczące sposobu zagospodarowania nieruchomości, co w razie powstania konfliktu, może znacząco wydłużać czas prowadzenia inwestycji. Strona19
Nieruchomości zabudowane będące przedmiotem oferty inwestycyjnej muszą zostać dokładnie opisane: gabaryty, stan, podłączenia, itp.. Jeśli obiekt nadaje się do wykorzystania, istotną sprawą jest określenie jego ceny. Jeśli konieczne jest wyburzenie istniejących obiektów, ważnym zagadnieniem jest określenie zasad ponoszenia kosztów tych robót. Samorządy najczęściej deklarują oczyszczenie nieruchomości na własny koszt po zawarciu wiążącego porozumienia o sprzedaży. Opis istniejącej zabudowy Jeśli na terenie oferowanej nieruchomości znajdują się obiekty do wykorzystania, mogą one stanowić część oferty inwestycyjnej typu brownfield. Istotnymi czynnikami w opisie przedmiotu oferty jest nazwa i przeznaczenie obiektów np. biurowiec, stołówka, hala produkcyjna, łączna powierzchnia w metrach kwadratowych, informacja o stanie technicznym oraz wycena. Cenę należy podać w PLN, EUR, USD - zależnie od adresata oferty. Zarówno inwestorzy, którzy szukają nieruchomości pod inwestycje typu greenfield jak i inwestycje typu brownfield szukają nieruchomości wolnych od wad. Oferowany teren powinien być wolny od zagrożeń ekologicznych. Istniejące budynki tylko wtedy zainteresują potencjalnego inwestora, gdy będą w dobrym stanie technicznym. Niszczejąca zabudowa raczej obciąża, niż uatrakcyjnia ofertę, gdyż trzeba ponieść koszty rozbiórki i przywrócenia nieruchomości atrakcyjnego wyglądu. Przy negocjacjach należy pamiętać, że jeśli konieczna będzie rozbiórka, inwestor spodziewa się, że koszty z tym związane przynajmniej częściowo pokryje oferent. Dane sporządzającego ofertę Kontakt z osobą, która może dostarczyć informacje o przedmiocie oferty inwestycyjnej, jest jednym z najważniejszych elementów zarówno prezentacji jak i oferty inwestycyjnej. Jeśli zgodzimy się, że celem promocji oferty jest zainteresowanie potencjalnego inwestora nawiązaniem kontaktu, podanie danych osoby, która może wyjaśnić wątpliwości i prowadzić dalej projekt jest niezwykle ważne. Pełne dane adresowe sporządzającego ofertę, jego podpis uwierzytelniający deklarowane elementy opisu, pozwoli na uniknięcie wielu nieporozumień, gdy inwestor zada pytania o szczegóły. Strona20
Elementem, o którym często się zapomina jest zapisanie daty sporządzenia oferty i potencjalny termin jej ważności. Taki zapis pozwoli na uniknięcie trzymania w internetowej bazie danych terenów inwestycyjnych informacji nieaktualnych. Zdarza się, że nieruchomości są już dawno sprzedane (w części lub całości). Data ważności wymusi konieczność aktualizacji podawanych wielkości. Po upływie terminu, najczęściej 3-6 miesięcy, należy sprawdzić zarówno aktualność zapisów, jak również gotowość sprzedaży przedmiotu oferty. Aktualizacja danych wprowadzanych do serwisu internetowego PAIiIZ/COI jest nie tylko obowiązkiem osób odpowiedzialnych za promocję i pozyskiwanie inwestorów, usprawnia również obsługę potencjalnego inwestora i uwiarygodnia gminę jako miejsce przyjazne inwestorom. Załączniki Załączniki do oferty wpisanej w formatkę Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych pozwalają na obrazowe przedstawienie danych zawartych w opisie. Są to: szkice sytuacyjne, mapy terenów, fotografie oferowanych obiektów, mapy geodezyjne, plany, kopie uchwał o zwolnieniach od lokalnych podatków itp. Jednym z najlepszych sposobów przedstawienia oferty inwestycyjnej są zdjęcia lotnicze okolicy oraz schematy graficzne. Łatwo na nich zaznaczyć m.in. kształt oferowanej nieruchomości, odległości do dróg, odległość do istniejącej zabudowy, itp. Tego typu załączniki łatwo można wykorzystać przy tworzeniu opracowań i materiałów promocyjnych takich jak: foldery, strony www, prezentacje, itp. Uwagi końcowe Pracownik gminy wyznaczony do obsługi inwestora musi być również przygotowany na przekazanie informacji o Polsce, regionie i subregionie. Do tego będzie potrzebny aktualny zestaw informacji takich jak: rynek pracy, lokalne regulacje prawne, ograniczenia wynikające z prawa, instytucje otoczenia biznesu, uczelnie, itp. Bardzo dużo wymienionych informacji znajduje się na stronach www.paiz.gov.pl, www.mg.gov.pl, istotnym jest również fakt, że informacje te są przetłumaczone przynajmniej na język angielski. Przygotowanie takich materiałów i wprowadzenie do Strona21
serwisu internetowego usprawni obsługę inwestora i pozwoli na oszczędzenie bezcennego czasu, gdy inwestor pojawi się w gminie. Opracowywanie informacji zgodnych z oczekiwaniami potencjalnego inwestora Nadawca przekazu informacyjnego adresowanego do potencjalnych inwestorów w celu budowy skutecznego systemu komunikacji ze środowiskiem biznesowym musi podjąć następujące działania: 1. Określić cele procesu komunikacji z potencjalnym inwestorem. 2. Zidentyfikować docelową grupę potencjalnych inwestorów. 3. Określić ich oczekiwania i potrzeby informacyjne. 4. Zaprojektować przekaz informacyjny. Lista zbiorcza zainteresowań potencjalnych inwestorów powinna stanowić integralną część standardowego zestawu informacji gromadzonych na szczeblu gminy i COI. Informacje ogólne dotyczące warunków inwestowania w Polsce będą prawdopodobnie znane inwestorowi z innych źródeł takich jak PAIiIZ oraz publikacji krajowych i zagranicznych. Należy jednak pamiętać, że potencjalny inwestor nie będzie posiadać informacji szczegółowych dotyczących regionu, subregionu i gminy. Kolejnym celem, który zamierzmy osiągnąć budując listę zainteresowań, jest stworzenie bazy danych umożliwiającej identyfikację mocnych stron i przewag oferty danego regionu nad ofertami konkurentów. Wymagane informacje można zebrać korzystając z publikacji, baz danych Centrum Obsługi Inwestora, Głównego Urzędu Statystycznego, Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego, Powiatowych Urzędów Pracy, badań prowadzonych przez Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, itp.. Niezwykle pomocne będą wyniki badań i analiz przeprowadzonych pod kątem oceny potencjału inwestycyjnego i intelektualnego poszczególnych regionów i miast oraz inne analizy i opracowania dotyczące potencjału regionu. Wyniki badań i analiz pozwalają na identyfikację silnych stron gmin i regionów oraz dostarczają materiały, które możemy użyć Strona22
do działań informacyjnych i promocyjnych. Wyniki badań, raportów i analiz ułatwiają również identyfikację tych problemów, które władze lokalne i regionalne powinny rozwiązać, aby poprawić warunki inwestowania. Analiza otoczenia konkurencyjnego Aby przekonać potencjalnego inwestora do naszej oferty powinniśmy pokazać mu przewagi naszej gminy i regionu nad innymi. Znajomość przewag będzie tylko wtedy możliwa, kiedy dokonamy porównania naszej szeroko rozumianej oferty z ofertami konkurentów. Służy temu analiza otoczenia konkurencyjnego. Analiza otoczenia konkurencyjnego polega na porównaniu potencjału, jaki reprezentuje lokalna społeczność z możliwościami konkurencji międzynarodowej oraz (lub) konkurencji bezpośredniej, czyli sąsiednich gmin i regionów. Analiza porównawcza powinna uwzględniać następujące elementy: Przewagi wynikające z położenia geograficznego ( rynki zbytu, komunikacja). Zachęty dla inwestorów oferowane przez gminę. Liczba ludności i podaż siły roboczej także w ujęciu dynamicznym. Liczba i struktura poszukujących pracy. Struktura przemysłu i dynamika jego rozwoju. Przygotowanie zawodowe lokalnych kadr pracowniczych. Posiadane możliwości prowadzenia szkoleń zawodowych. Dostępność terenów pod inwestycje. Ceny terenów, które mogą być przeznaczone na cele inwestycyjne. Koszty pracy, wody, energii. Przeprowadzając analizę różnych cech charakteryzujących sąsiednie miasta i gminy, a więc konkurencję, gmina znajdzie się w lepszym położeniu ze względu na dokonanie obiektywnej oceny swoich możliwości i w sposób wiarygodny przedstawi swoje przewagi. Strona23
Lista zainteresowań potencjalnego inwestora Poniżej prezentowana jest Lista Zbiorcza Zainteresowań Inwestora zbudowana w oparciu o rzeczywisty kwestionariusz opracowany przez firmę planującą zainwestować trzy miliony dolarów w przemysł elektroniczny. Obrazuje ona zakres i szczegółowość informacji zbieranych przez potencjalnego inwestora. Widzimy jednocześnie, że wiele z wymaganych informacji możemy uzyskać w łatwy sposób korzystając z materiałów opracowanych przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych, Główny Urząd Statystyczny, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Powiatowy Urząd Pracy, Urząd Gminy, Wydział Geodezji, Urząd Marszałkowski, Ministerstwo Gospodarki, Rzeczpospolitą, Prawo i Gospodarkę, itp.. INFORMACJE OGÓLNOKRAJOWE ( szukaj na stronach www.paiz.gov.pl) Informacje ogólne 1. Powierzchnia kraju. 2. Populacja (mieszkańcy + migracje). 3. Skład etniczny. 4. Religia. 5. Struktura polityczna i jej stabilność. 6. Przynależność do organizacji międzynarodowych. Ekonomia 7. Produkt Narodowy Brutto i jego wzrost w ciągu ostatnich pięciu lat. 8. Średnia inflacji w ostatnich pięciu latach. 9. Średni kurs obcych walut w ciągu ostatnich pięciu lat. 10. Bezrobocie, średnia ostatnich pięciu lat. Przepisy i ograniczenia 11. Ograniczenia dotyczące inwestorów zagranicznych. 12. Ograniczenia w posiadaniu udziałów. 13. Przepisy dotyczące zakupu lokalnych surowców i komponentów. 14. Ograniczenia w zakupie ziemi przy inwestycjach bezpośrednich. Strona24
15. Ograniczenia i zasady nabywania ziemi i nieruchomości przez spółki typu joint venture. 16. Przepisy i ograniczenia dotyczące zatrudniania cudzoziemców. 17. Ograniczenia dotyczące zatrudniania zagranicznych firm budowlanych. 18. Ograniczenia i przepisy dotyczące zatrudnienia kobiet i dzieci. 19. Ograniczenia i przepisy dotyczące importu i eksportu. 20. Plany rozwoju gminy / miasta / regionu. 21. Przepisy związane z ochroną środowiska. Wymiana waluty i podatki 22. Przepisy dotyczące płatności. 23. Polityka wymiany walut. 24. Przepisy dotyczące wymiany walut i zasad używania obcej waluty. 25. Przepisy dotyczące repatriacji zysków przez inwestorów zagranicznych. 26. Przepisy podatkowe dotyczące firm zagranicznych. 27. Firmowe i indywidualne stawki podatkowe. 28. System podatkowy w tzw. wolnych strefach. INFORMACJA O REGIONIE i SUBREGIONIE 4 Ogólna 29. Klimat: temperatury (rozpiętość i średnia), opady deszczu (rozpiętość i średnia), wilgotność (rozpiętość i średnia), kierunek wiatru (przeważający), burze i pioruny (częstotliwość), powodzie. Informacja o sektorze 30. Ogólny poziom danej produkcji i pokrewnych przemysłów w gminie i subregionie. 31. Ogólny poziom danej gałęzi i pokrewnych przemysłów w Polsce ( źródło: Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych). Strona25 4 Subregion dla potrzeb informacyjnych BIZ obszar w promieniu 25-50 km od centrum gminy
32. Analiza napływu BIZ do Polski. Oddzielna analiza dla każdego z sektorów ( źródło: Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych). 33. Czy są jakieś specjalne inicjatywy związane z rozwojem danej gałęzi przemysłu. 34. Możliwości dostawców materiałów i surowców dla danej gałęzi przemysłu ogólnie. Osobna informacja dla każdego z sektorów. 35. Wszelkie regulacje lub informacje dotyczące zasad związanych z uzyskiwaniem standardów jakości. 36. Przepisy i ograniczenia dotyczące importu wyrobów danej gałęzi przemysłu oraz komponentów. Informacja o terenie (na podstawie opracowań własnych) 37. Nazwa terenu. 38. Lokalizacja (adres). 39. Obszar. 40. Cena ziemi i forma zbycia (przetarg, dzierżawa, inne i cena za metr kwadratowy w PLN i EUR): koszty pełnej obsługi, aby spełnić wymogi inwestora, obecna wartość. 41. Aktualny stan własności ( Numer Księgi wieczystej ). 42. Aktualne plany zagospodarowania (np. plany rozwoju i alokacja lokalnych inwestycji, wymagane zgody na zmiany planów, informacje o obecności jakichkolwiek przeszkód w uzyskaniu niezbędnych zezwoleń). 43. Rodzaj terenu ("greenfield" lub brownfield ). 44. Nachylenie terenu (pofałdowany czy płaski). 45. Czynniki geologiczne: stabilność geologiczna terenu, poziom wód gruntowych i pitnych, typ skał, typ gleby, jakość gleby, jednorodność typów skał i ziemi, odnotowane ślady ruchów podziemnych. 46. Jakość powietrza - wyniki analiz. Strona26
47. Źródła wibracji (teraz i w przyszłości). Proszę wziąć pod uwagę odległość do dużych zakładów przemysłowych, dróg tranzytowych i torów kolejowych. 48. Źródła wstrząsowych. 49. Jakiekolwiek szkodliwe materiały w okolicy. 50. Poziom hałasu. 51. Źródła emisji pyłów. 52. Powodzie w ostatnich 50 latach. 53. Bliskość firm mogących dostarczać materiały i świadczyć usługi. Lokalizacja zakładu produkcyjnego, który znajduje się na interesującym inwestora terenie lub bezpośrednio z nim sąsiaduje 54. Nazwa i lokalizacja zakładu, właściciel, osoba do kontaktu, adres, telefon. 55. Powierzchnia przedsiębiorstwa. 56. Nachylenie terenu na którym znajduje się zakład, kierunek nachylenia. 57. Status nieruchomości. 59. Ogólne otoczenie nieruchomości: Przemysłowe, handlowe, mieszkaniowe, rolnicze. 60. Typ i własność firm na nieruchomości. 61. Firmy zagraniczne mieszczące się na terenie gminy. 62. Dostawcy surowców lub materiałów. 63. Średnia wielkość istniejących w rejonie firm. 64. Charakterystyczne cechy firm obecnych w gminie. 65. Liczba pracowników należących do związków zawodowych i ilość dni strajkowych w ostatnich trzech latach. Infrastruktura transportu 66. Lokalizacja i odległość terenu od najbliższych i głównych ( km i / lub czas podróży): lotnisk krajowych i międzynarodowych, portów morskich, autostrad (aktualnych i planowanych), dróg międzynarodowych (aktualnych i planowanych), Strona27
głównych dróg i szlaków kolejowych, połączenia drogowe i kolejowe z terenem inwestycji, wiodące firmy świadczące usługi transportowe, centra logistyczno magazynowe w promieniu 30-50 kilometrów, przyszłościowe plany rozwoju infrastruktury w okolicy, jeziora i rzeki w sąsiedztwie (porty rzeczne). Warunki socjalno-bytowe 67. W promieniu 25 30 kilometrów od terenu: wsie, miasta, szkoły wyższe i ośrodki naukowo badawcze, szpitale (ilość łóżek, specjalizacje), teatry, kina, biblioteki, galerie, muzea, ośrodki sportu i rekreacji, roczny koszt wynajęcia dwupokojowego mieszkania i domu o pow. 150-250 metrów kwadratowych, koszt zakupu dwupokojowego mieszkania i domu, sieć i rodzaj sklepów, hotele i restauracje ( rodzaj i jakość oferowanych usług). 68. Warunki socjalno bytowe w innych regionach Polski w porównaniu z naszą gminą. Dostawy energii (nazwy i adresy dostawców) 69. Najbliższa podstacja transformatora i odległość od terenu. 70. Stabilność dostaw. 71. Koszt podłączenia i ceny energii (PLN i EUR). 72. Jakość dostaw. 73. Rodzaj elektryczności: 1 fazowe napięcie, 3 fazowe napięcie, częstotliwość, tolerancja napięcia. Strona28 74. Odległość do najbliższego podłączenia.
75. Przydział mocy (KWh). 77. Częstotliwość przerw w dostawach prądu (w roku). 78. Przerwy w dostawach energii (ilość godzin w miesiącu). 79. Plan awaryjny w razie odcięcia dopływu prądu. 80. Potrzeba zapasowego generatora. 81. Możliwość uzyskania elektryczności z niezależnego źródła ( np. PKP). 82. Rezerwa mocy wyrażona w procentach w odniesieniu do przydzielonej całkowitej mocy. 83. Koszt kwh. Dostawy gazu (nazwy i adresy dostawców) 84. Stabilność dostaw gazu. 85. Koszt podłączenia i ceny gazu (PLN i EUR). 86. Średnica głównej rury. 87. Jakość gazu. 88. Moc kaloryczna. 89. Skład chemiczny gazu. 90. Status dostawcy. 91. Maksymalne wielkości dostaw. 92. Koszt jednostki ciepła. Inne gazy 93. Tlen: wielkość produkcji, ceny (PLN i EUR), 94. Azot: specyfikacja. wielkość produkcji, ceny (PLN i EUR), specyfikacja. Strona29 95. Wodór: wielkość produkcji, ceny (PLN i EUR),