A. Hutta, M. Pilecki, Uniwersytet Ekonomiczny we Wroclawiu, Zarzadzanie wartoscia przedsiebiorstwa na przykladzie przedsiebiorstw z branzy spozywczej Aneta Hutta, Michal Pilecki To cite this version: Aneta Hutta, Michal Pilecki. A. Hutta, M. Pilecki, Uniwersytet Ekonomiczny we Wroclawiu, Zarzadzanie wartoscia przedsiebiorstwa na przykladzie przedsiebiorstw z branzy spozywczej. 2013. <hal-00804861> HAL Id: hal-00804861 https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00804861 Submitted on 26 Mar 2013 HAL is a multi-disciplinary open access archive for the deposit and dissemination of scientific research documents, whether they are published or not. The documents may come from teaching and research institutions in France or abroad, or from public or private research centers. L archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est destinée au dépôt et à la diffusion de documents scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, émanant des établissements d enseignement et de recherche français ou étrangers, des laboratoires publics ou privés.
A.Hutta, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, M. Pilecki, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstw z branży produkcji spożywczej
Wprowadzenie Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa to metoda zarządzania mająca na celu tworzenie wartości danego przedsiębiorstwa dla jego właścicieli. W tym celu wykorzystywane są różnego rodzaju narzędzia i procesy łączące i organizujące kapitał oraz pracę w toku produkcji i dystrybucji towarów i usług. Innymi słowy zarządzanie wartością przedsiębiorstwa to integracyjny proces, stworzony tak, aby poprzez zorientowanie się na kluczowych czynnikach wartości, usprawniać procesy decyzyjne, strategiczne i operacyjne. Sprowadza się to do kreowania jak najlepszego obrazu finansowego przedsiębiorstwa, będącego podstawą służącą wycenie przedsiębiorstwa przez rynek. Wartość przedsiębiorstwa przedstawia się również w oparciu o czynniki, które ją kształtują nazywa się je nośnikami lub generatorami wartości. Wyróżnia się 2 kategorie tych czynników: czynniki makroekonomiczne oraz mikroekonomiczne. Czynniki makroekonomiczne tworzą określone warunki do prowadzenia działalności gospodarczej. Zalicza się do nich: stopy procentowe, inflację, system podatkowy czy politykę prowadzoną przez państwo. Te wszystkie kwestie muszą być uwzględnione przy podejmowaniu decyzji operacyjnych i strategicznych przez zarząd jednostki. Z kolei czynniki mikroekonomiczne są ściśle związane z zarządzaniem firmą, a należą do nich: struktura majątkowo-kapitałowa firmy, jakość zarządu, poziom ryzyka, struktura kapitału, inwestycje w aktywa trwałe itp. Zarządzanie wartością polega więc na kształtowaniu czynników mikroekonomicznych w sposób zapewniający maksymalnie możliwy przyrost tej wartości, a tym samym zamożności właścicieli. Utrzymywanie wartości przedsiębiorstwa na zadowalającym poziomie jest jednym z głównych zadań kadry odpowiedzialnej za ten aspekt działania firmy. W oparciu o znajomość mechanizmów i uwarunkowań tworzenia wartości przedsiębiorstwa i czynników negatywnie na nią wpływających, można w pewnym stopniu nie dopuszczać do destrukcji wartości. Chronieniu wartości w sposób systemowy służy controlling wartości. Stanowi on podstawę i punkt wyjścia dla procesów decyzyjnych i realizujących kreowanie wartości. Z racji powstawania wartości przedsiębiorstwa w strategicznym wymiarze, należy przede wszystkim poszukiwać sposobów ochrony wartości w strategicznym wymiarze controllingu. Można go zdefiniować jako analizę i monitoring oraz ocenę projektów o horyzoncie czasowym przekraczającym rok, prowadzoną w celu zorientowania ich na tworzenie możliwie jak największej wartości i minimalizacji ryzyka oraz stopnia jej niszczenia.
Pomiar kreacji wartości przedsiębiorstwa za pomocą EVA Bieżąca ocena już wykreowanej wartości jest podstawą dążenia do pomnażania korzyści dla właścicieli. W tym celu stosuje się wiele miar, a jedną z nich jest EVA, czyli ekonomiczna wartość dodana. Wartość EVA oblicza się stosując następujący wzór 1 : Wzór 1 EVA =EBIT*(1-T) WACC *IC gdzie: EBIT zysk operacyjny T- stopa podatku dochodowego WACC - średnioważony koszt kapitału IC kapitał zaangażowany (D+E) Ekonomiczna wartość dodana oznacza nadwyżkę powstałą, gdy zwrot z zainwestowanego kapitału jest wyższy niż koszt kapitału. EVA określana jest jako dobry miernik odzwierciedlający tworzone dla właścicieli bogactwo. Ponadto, miernik ten można stosować do aktualnej oceny przyrostów wartości, bowiem pozawala on na określenie kreacji wartości w okresach rocznych. Wpływ na wielkość EVA ma m.in. obniżenie kosztów operacyjnych czy zmiany w strukturze źródeł finansowania przedsiębiorstwa. Poziom EVA zależy więc przede wszystkim od decyzji, które są podejmowane przez zarząd firmy. Controlling strategiczny EVA służy wskazaniu obszarów działania firmy dodających jej nowych wartości. Jest dobrze dostosowany do modelu danego przedsiębiorstwa, przez co każde działania, jak i przepływy pieniężne i działanie rynku są odrębnie monitorowane. Informacje dostarczane przez controlling EVA podawane są w ujęciu ekonomicznym. Dzięki temu generuje on dokładne informacje będące podstawą decyzji kadry zarządzającej przedsiębiorstwem. Poprzez controlling EVA możliwa jest identyfikacja potrzeb klientów, optymalizacja sprzedaży oraz selekcja dostawców pod kątem opłacalności i ich pozytywnego wpływu na kreowaną wartość dodaną. 1 P. Szczepankowski, Wycena i zarządzenie wartością przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2007 str. 146
3. Zastosowanie EVA jako miernik kreacji wartości przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstw z branży produkcji spożywczej. W niniejszej pracy dokonano analizy dwóch przedsiębiorstw (przyjęto pomocnicze nazewnictwo: A- pierwsza z badanych spółek, B- druga badana spółka) z branży przetwórstwa i produkcji żywności pod względem kreowania i zarządzania wartością przedsiębiorstw w roku 2010 i 2011. Miernikiem użytym w tym celu była ekonomiczna wartość dodana (EVA) liczona jako różnicę miedzy zyskiem operacyjnym po opodatkowaniu, a iloczynem średnioważonego kosztu kapitału i kapitałem zaangażowanym. Do obliczenia średniego ważonego kosztu kapitału stosuje się następujący wzór 2 : Wzór 2 WACC = * Ke + * Kd* (1-T). gdzie: E- kapitał własny D-dług ke - stopa kosztu kapitału własnego kd- stopa kosztu kapitału obcego T- stopa podatku dochodowego Z kolei do obliczenia kosztu kapitału własnego stosuje się następujący wzór 3 : Wzór 3 ke= krf+(km-krf)*β Gdzie: krf- stopa wolna od ryzyka km- stopa rynkowa 2 G. Michalski, Strategie finansowe przedsiębiorstw, ODDIK Sp. z o.o., Gdańsk 2009 3 ibidem
β- współczynnik beta Do obliczenia współczynnika beta wykorzystano dane z tabel 4, które przedstawiają średnią wartość bety nielewarowanej w danym sektorze gospodarki w określonym roku, a następnie dane wartości powiększono o indywidualny współczynnik wrażliwości na ryzyko. W ten sposób otrzymano warość bety lewarowanej dla obu przedsiębiorstw: Tabela 1. Wartości bety lewarowanej dla analizowanych przedsiębiorstw 2010 2011 A 1,14 1,14 B 1,33 1,31 źródło: opracowanie własne na podstawie G. Michalski, Strategie finansowe przedsiębiorstw, ODDIK Sp. z o.o., Gdańsk 2009 A następnie obliczono koszt kapitału własnego dla każdego z przedsiębiorstw i otrzymano wyniki: Tabela 2. Koszt kapitału własnego dla analizowanych przedsiębiorstw 2010 2011 A 9,84% 9,84% B 10,95% 10,86% źródło: opracowanie własne na podstawie G. Michalski, Strategie finansowe przedsiębiorstw, ODDIK Sp. z o.o., Gdańsk 2009 Korzystając z powyższych danych oraz informacji o koszcie kapitału obcego, który dla jednostki A wynosi 0 (z racji, że ten podmiot nie finansował się w ogóle obcymi środkami), zaś dla jednostki B koszt długu wynosi 8%, obliczono średnio ważony koszt kapitału, a następnie wartość EVA. W przedsiębiorstwie A koszt kapitału w latach 2010-11 był taki sam i wynosił 9,84%, w przedsiębiorstwie B kształtował się na poziomie 9,90% w 2010 roku i 9,89% w 2011. Dysponując tymi informacjami obliczono wartość dodaną dla tych przedsiębiorstw (EVA), która wyniosła 955,33 dla przedsiębiorstwa A w 2010 roku i 659,27 w roku 2011, oraz 95,95 w przedsiębiorstwie B w 2010 roku i -6210,44 w roku 2011. Jak widać przedsiębiorstwo A odnotowuje systematyczne, dość przybliżone do siebie wzrosty wartości w obu analizowanych latach. Z kolei przedsiębiorstwo B, w roku 2010 kreuje wartość przedsiębiorstwa na niezbyt 4 http://people.stern.nyu.edu/adamodar/new_home_page/datafile/betas.html
wysokim poziomie, natomiast w kolejnym roku odnotowuje się znaczny spadek tej wartości, czyli następuje niszczenie dotychczasowo osiągniętej wartości firmy. Przyczyną tak drastycznej obniżki wartości EVA, w przypadku przedsiębiorstwa B był spadek zysku operacyjnego o połowę, podczas gdy koszt kapitału pozostał na podobnym poziomie, co w roku poprzedzającym. 4. Podsumowanie Stosowanie EVA jest dobrym miernikiem kreowania wartości przedsiębiorstwa, gdyż jej wielkość jest skorelowana z bogactwem właścicieli, a tym samym w sposób bezpośredni informuje o kreowaniu bądź też destrukcji wartości z punktu widzenia właścicieli. Ekonomiczna wartość dodana jest parametrem odzwierciedlającym działania zarówno zarządu jak i pracowników. Pozwala na ocenę ogólnych wyników osiąganych przez przedsiębiorstwo, a także ocenę ośrodków odpowiedzialności. Ponadto ze względu na swoją przejrzystość i jednoznaczność w interpretacji stanowi bardzo dobre narzędzie do komunikowania inwestorom zjawisk i sytuacji mających miejsce w przedsiębiorstwie, a także jest podstawą do podejmowania strategicznych decyzji finansowych. W celu zwiększenia wartości firmy, przedsiębiorstwo może do tego dążyć na cztery sposoby: zmniejszając koszty działalności, co skutkuje wzrostem wielkości NOPAT, inwestowanie w przedsięwzięcia mające stopę zwrotu większą od kosztu kapitału, co także wpływa na wzrost NOPAT, wycofując kapitał (przy proporcjonalnym spadku zysku operacyjnego po opodatkowaniu), dążyć do optymalnej struktury kapitału, co pozwoli na minimalizację całkowitego kosztu kapitału. Ekonomiczna wartość dodana jest rekomendowanym miernikiem kreowania wartości przedsiębiorstwa, gdyż po pierwsze pozwala na jednoznaczne określenie rzeczywistej nadwyżki gotówki, wpływającej na wzrost kapitałów oraz zwiększenie możliwości finansowych, a po drugie- przy użyciu tego miernika w dość prosty sposób można zarządzać wartością, podejmując powyżej wymienione działania.
Bibliografia: 1.Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk 2009. 2. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk 2008. 3.Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041 4. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 42-53, 2007. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081269 5. Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, 12 19 6. Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, 187-192. 7. Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, 213-222. 8. Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1839367, 177-262. 9. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, 42-53. 10. Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, 82-90. 11. Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, 141-160.Michalski Grzegorz
(2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, 130-137. 12. Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp.198-214. 13. Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1971158 14. Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp. 428-429. 15. Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec. 16. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, 352-358. 17. Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, 319-339 18. Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, 141-161. 19. Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, 104-105. 20. Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, 2008. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081276 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1081276 21. Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague.
22. Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp. 108-114. 23. Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp. 31-38, 2008. Available at SSRN:http://ssrn.com/abstract=1844306 24. Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012, Volume 7, Issue 2. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2189488 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2189488 25. Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, 2013. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2214715 26. Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)):83-96. ICID: 1031935, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2193352 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2193352 27. MPB - Dane dla lat 2009-2010, http://dx.doi.org/10.6084/m9.figshare.92633 28. Szczepankowski Piotr, Wycena i zarządzenie wartością przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2007 29. Michalski Grzegorz, Leksykon zarządzania finansami, C.H. Beck, Warszawa 2004 30. Dudycz Tadeusz, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005