TEORIA INTELIGENCJI WIELORAKICH HOWARDA GARDNERA
Główne założenia teorii : Gardner dzieli inteligencję na 8 rodzajów, które odpowiadają zdolnościom i sposobie przyswajania wiedzy przez człowieka Każdy człowiek posiada wszystkie rodzaje inteligencji, ale są one rozwinięte w różny sposób. Poziom nasilenia różnych rodzajów inteligencji może się zmieniać w ciągu życia. Inteligencję można rozwijać poprzez odpowiednie ćwiczenia.
Mamy 8 typów inteligencji:
Inteligencja muzyczna - uczeń posiadający inteligencję muzyczną lubi śpiewanie, muzykę, teksty piosenek, wiersze, rymowanki, rapowanie, wspólne czytanie oraz różne bezsensowne odgłosy. Uczniowie tacy mogą lepiej się uczyć przy akompaniamencie muzyki, rapując daną porcję materiału lub układając rymowanki, które podsumowują kluczowe treści. Daty, formuły matematyczne i tablice okresowe na dłużej pozostaną w pamięci rapowane bądź odśpiewane w żywym rytmie niż wypowiedziane znanym, opanowanym głosem nauczyciela.
Inteligencja ruchowa- uczeń posiadający zdolności kinestetyczne najlepiej będzie się czuł podczas symulacji i ćwiczeń z podziałem na role, wymagających gry aktorskiej i mimiki, ćwiczeń odprężających i zachęcających do działania, wycieczek i zajęć w terenie. Jego zadowolenie wywoła możliwość grzebania w stercie rupieci oraz zabawy grupowe wymagające przemieszczania się w różne miejsca klasy.
Inteligencja logiczno-matematyczna - osoby posiadające tę inteligencję cechuje zdolność rozwiązywania problemów w sposób niewerbalny. Lubią one sekwencyjność i porządek rzeczy. Potrafią rozróżniać wzory i związki. Są zdolne do myślenia dedukcyjnego i indukcyjnego. Uczeń posiadający inteligencję matematyczno-logiczną będzie chętnie szukał różnych rozwiązań problemów oraz fascynował się sylogizmami i analogami. W kręgu jego zainteresowań znajdą się również ćwiczenia dotyczące porządkowania, liczb, pomiarów i szacowania.
Inteligencja językowa w jej zakres wchodzi wrażliwość na słowa, ich porządek, brzmienie, rytm, modulację głosu, a także zdolność kształtowania nastroju, przekonywania i przekazywania informacji. Uczeń posiadający inteligencję lingwistyczną będzie wykazywał zainteresowanie językiem i grą słów. Będzie uwielbiał wiersze, rymowanki, zabawy słowne, wyrażając to za pośrednictwem ołówka i kartki papieru lub poprzez słuchanie opowiadań.
Inteligencja przestrzenna - osoby z dobrze rozwiniętą tą inteligencją posiadają naturalną zdolność do odtwarzania w pamięci obrazów oraz obiektów, a co za tym idzie związanych z nimi skojarzeń emocjonalnych. Charakteryzują się dzięki temu kreatywnością, której innym często brakuje. Ten typ inteligencji można pobudzać u uczniów podczas lekcji, stosując wizualne pomoce dydaktyczne takie, jak różnego rodzaju diagramy, wykresy, graficzne odwzorowania różnych procesów i zależności, mapy pamięci. Dobrze jest od czasu do czasu zmieniać sposób zajmowania przez uczniów miejsc w klasie. Zabieg taki stwarza im możliwość postrzegania stosowanych przez ciebie bodźców wizualnych z różnej perspektywy.
Inteligencja interpersonalna (międzyludzka) - uczeń z dobrze rozwiniętą inteligencją interpersonalną lubi ćwiczenia prowadzone w parach bądź małych grupach oraz naukę wymagającą współpracy z innymi osobami, a także ćwiczenia, które wymagają spojrzenia na pewne problemy z perspektywy innych osób, współodczuwania, podziału ról i obowiązków, konsultacji z nauczycielami lub innymi dorosłymi oraz podziału w zabawach mających na celu rozwiązywanie konfliktów.
Inteligencja intrapersonalna (wewnętrzna) - osoby posiadające dobrze rozwiniętą inteligencję intrapersonalną będą: - świadome swoich myśli, uczuć i emocji, będą poszukiwały dla nich wyjaśnienia, - podejmowały próby poszukiwania odpowiedzi na pytania filozoficzne, - miały dokładny obraz samego siebie, - żyć zgodnie z własnymi zasadami i przekonaniami, - doceniały rozwój i wzrost wewnętrzny, - posiadały wysoką motywację, - czerpały przyjemność z czasu poświęconego na refleksję, - chętnie korzystały z czasopism i dzienników.
Inteligencja przyrodnicza osoby wyróżniające się tą inteligencją doskonale wiedzą jak odróżnić rośliny, zwierzęta, góry, czy układ chmur. Włącza się w to nie tylko percepcja wzrokowa, ale także słuchowa i dotykowa.
Jak rozwijać poszczególne typy inteligencji?
Inteligencja muzyczna spróbuj wypowiedzieć fragment z książki przy pomocy innego akcentu i z podkreślaniem innych słów kluczowych, nagrywaj z dzieckiem różne dźwięki i uporządkuj je tak, aby opowiedziały całą historię przy pomocy samych dźwięków, wymyślaj z dzieckiem rymowanki, piosenki i wiersze, umożliwiaj dziecku kontakt z różnymi rodzajami muzyki czy tworzenie muzyki, zwracaj dziecku uwagę na to, w jaki sposób muzyka jest używana do tworzenia nastroju i napięcia np. w filmach, pokaż, w jaki sposób różne utwory muzyczne mogą zmieniać nastrój i zapytaj dziecko, jak się czuje słuchając różnych rodzajów muzyki, siadajcie całkowicie bez ruchu i spróbujcie zidentyfikować wszystkie dźwięki, jakie są wokół was.
Inteligencja ruchowa graj z dzieckiem w kalambury pokazując na migi tytuły książek lub filmów, wymyśl nową grę rodzinną zapytaj każdego z członków rodziny, w co lubi grać zachęcaj dziecko do odgrywania różnych ról, umożliwiaj dziecku przeprowadzanie różnych eksperymentów i doświadczeń, naucz się żonglować piłeczkami to doskonałe ćwiczenie na koordynację wzrokowo-ruchową, zachęcaj dziecko do pływania i uprawiania co najmniej jednej dyscypliny sportowej, naucz się wspólnie z dzieckiem jakiegoś tańca.
Inteligencja logicznomatematyczna wykonuj z dzieckiem czynności wymagające przestrzegania kolejnych instrukcji, np. gotowanie czy majsterkowanie, graj z dzieckiem w zgadywanki arytmetyczne, graj z dzieckiem w szachy (które dodatkowo rozwijają inteligencję wizualno-przestrzenną), graj z dzieckiem w Warcaby, Kółko i krzyżyk, gry strategiczne, np. Statki czy gry planszowe graj z dzieckiem w gry karciane, np. w Remika, zadawaj stymulujące pytania, np. Co wydarzyłoby się w wyniku.?, omawiaj z dzieckiem wady i zalety różnych rzeczy, wymyśl kod i zapisz wiadomość z jego zastosowaniem następnie poproś dziecko, żeby go rozszyfrowało, zachęcaj dziecko, żeby przekonało Cię do czegoś przy pomocy przemyślanych argumentów,
Inteligencja językowa graj z dzieckiem w Scrabble, gry słowne; rozwiązujcie krzyżówki, graj w Państwa - miasta - określanie kategorii takich jak zwierzęta, rośliny, miasta, kraje, itp. motywuj dziecko do poznawania różnych rodzajów literatury, graj w Konsekwencje - ktoś zaczyna opowiadanie historii, następnie kolejno różne osoby dodają po jednym zdaniu poproś dziecko o wyrażenie zdania na wybrany temat, omów z dzieckiem jakąś postać np. z filmu dlaczego zachowała się, postąpiła w dany sposób zachęcaj dziecko do stosowania opisowego języka, budowania złożonych zdań, zadawaj pytania: dlaczego?, jak dokładnie?, skłaniaj do częstych wypowiedzi i zwracaj uwagę na ich poprawność gramatyczną.
Inteligencja przestrzenna zachęcaj dziecko do przedstawiania różnych informacji w formie graficznej. zachęcaj dziecko do tworzenia różnych prezentacji multimedialnych, zachęcaj dziecko do fotografowania czy posługiwania się kamerą podczas wycieczek, szukaj z dzieckiem wzorów w chmurach lub liściach, zaprojektujcie idealny dom, idealną sukienkę, kurtkę, itp., planujcie swoje wycieczki w różne miejsca: zachęcaj dziecko, aby jak najczęściej korzystało z map, przekonaj dziecko, żeby odbyło wyobrażoną rozmowę z ludźmi z historii, o których się uczy, lub żeby wyobraziło sobie wyprawę po różnych miejscach geograficznych, czy żeby wyobraziło sobie zmniejszenie się i przebiegnięcie wokół narysowanego kształtu geometrycznego, wypróbuj z dzieckiem modelowanie w glinie, zachęć dziecko, żeby w wyobraźni przećwiczyło coś, co musi zrobić np. odczytało swoją rolę z przedstawienia, przebiegło wyścig lub zagrało w meczu.
Inteligencja interpersonalna zachęcaj dziecko do dyskusji powierz dziecku odpowiedzialność za zaplanowanie rodzinnego wyjścia z domu, poszukuj okazji, żeby wspierać i zachęcać innych członków rodziny i chwalić ich osiągnięcia, oglądając wspólnie program lub film przeanalizujcie, w jaki sposób aktorzy poruszają się i mówią, żeby przekazać to, co myślą i czują
Inteligencja intrapersonalna naucz dziecko wyznaczać sobie cele do zrealizowania zachęcaj dziecko do traktowania wszystkich błędów jako szans na wyciągnięcie wniosków zachęć dziecko, żeby prowadziło pamiętnik, dziennik, zachęcaj dziecko do analizowania wszystkich jego możliwości, zalet, osiągnięć zachęć dziecko do czytania literatury dotyczącej rozwoju osobistego, szukaj okazji, żeby dyskutować o ważnych tematach mających etyczny lub moralny wymiar
Inteligencja przyrodnicza poznawajcie i zwracajcie uwagę na pogodę i to, co ją powoduje zachęcaj dziecko do zbierania okazów fauny i flory zachęcaj dziecko do uprawiania roślin, odwiedzaj z dzieckiem ogrody zoologiczne, muzea przyrodnicze, oglądaj z dzieckiem programy i filmy przyrodnicze.
Opracowane na podstawie: TRENDY uczenia w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 4/8 2006; Małgorzata Taraszkiewicz & Colin Rose Inteligencje Wielorakie w klasie, Seria: INSPIRACJE, Jak uczyć uczniów uczenia się Howard Gardner Inteligencje Wielorakie Elżbieta Swat-Padrok Jak rozwijać Inteligencje Wielorakie u dziecka?