Zasoby patentowe a prawo konkurencji Dr Rafał Sikorski Wydział Prawa i Administracji UAM Zakład Prawa Europejskiego
perspektywa historyczna zasoby patentowe zaczęły powstawać w drugiej połowie XIX w. w USA zasoby patentowe były bardzo popularne w drugiej połowie XIX wieku i pierwszej połowie XX wieku
kilka przykładów maszyna do szycia (1856) projektor filmowy (1908) składana kanapa (1916) przemysł lotniczy (1917) przemysł samochodowy (1924)
przyczyny powstawania zasobów patentowych zakończenie długotrwałych i kosztownych sporów sądowych umożliwienie stosowania komplementarnych rozwiązań
przyczyny powstawania zasobów patentowych zagwarantowanie swobody projektowania własnych produktów naciski polityczne administracji amerykańskiej w czasie wojny
podsumowanie doświadczeń z drugiej połowy XIX w. i początku XX w. wykorzystanie zasobów patentowych jako swoistej zasłony dla ograniczania konkurencji kartele cenowe ograniczenia wielkości produkcji resale price maintanance
orzecznictwo sądów amerykańskich z końca XIX w. i początku XX w. nacisk na ocenę skutków działalności zasobów patentowych na rynku produktowym mniej uwagi poświęca się ocenie skutków działalności zasobów na rynku technologii brak dostrzeżenia związku pomiędzy sytuacją na obu rynkach
zasoby patentowe w drugiej połowie XX wieku do lat 80-tych w zasadzie nie powstają żadne nowe zasoby patentowe brak nowego orzecznictwa organy konkurencji bardzo podejrzliwe wobec transferu technologii
powrót zasobów w końcu lat 80-tych i na początku lat 90-tych XX wieku przyczyny ponownego zainteresowania zasobami patentowymi znaczenie doświadczeń zgromadzonych w końcu XIX i na początku XX wieku
przykłady współczesnych zasobów patentowych MPEG-2 kodowanie sygnału video (25 licencjodawców) kodowanie audio (5 licencjodawców) MPEG-4 kodowanie audio (14 licencjodawców) kodowanie sygnału video (26 licencjodawców)
przykłady współczesnych zasobów patentowych WiFi komunikacja bezprzewodowa 6 licencjodawców DVD 6C / DVD 3C DVD Video, DVD ROM 8 licencjodawców / 4 licencjodawców
przykłady współczesnych zasobów patentowych telefonia komórkowa 3G 7 licencjodawców Blu-ray oświetlenie LED
przyczyny ponownego zainteresowania zasobami patentowymi pojawienie się gąszczy patentowych (ang. patent thickets) standaryzacja w telekomunikacji i elektronice / dostęp do standardów technicznych
pozytywne skutki funkcjonowania one-stop shopping zasobów patentowych zmniejszenie kosztów transakcyjnych zmniejszenie ogólnej wysokości opłat licencyjnych uniknięcie długotrwałych i kosztownych sporów patentowych
negatywne skutki funkcjonowania zasobów patentowych gromadzenie technologii substytucyjnych ryzyko zamknięcia dostępu do rynku ograniczenie innowacyjności
analiza funkcjonowania zasobów na różnych etapach tworzenie zasobu czyli jakie patenty mogą dostać się do zasobu (rynek technologii) udostępnianie technologii czyli określenie warunków na jakich następuje korzystanie (rynek produktowy) struktura organizacyjna (wymiana informacji / współdziałanie konkurentów)
gromadzenie patentów w zasobie patentowym rozwiązania komplementarne v. rozwiązania substytucyjne patenty istotne v. patenty nieistotne
gromadzenie rozwiązań substytucyjnych Summit Technology Inc., VISX Inc. Docket No. 9286 rozwiązania substytucyjne (kartel cenowy) dopuszczalność samodzielnego licencjonowania jako test rzeczywistych intencji
gromadzenie patentów istotnych w zasobie patentowym patent jest niezbędny dla korzystania z danej technologii brak rozwiązań substytucyjnych w stosunku do danego rozwiązania kryterium istotności w kontekście standaryzacji i poza obrębem standaryzacji
gromadzenie patentów nieistotnych (1) rozwiązania, które nie są niezbędne dla korzystania z technologii podstawowej a) rozwiązania stanowiące ulepszenie technologii podstawowej b) rozwiązania, które mogą być wykorzystane wraz z technologią podstawową
gromadzenie patentów nieistotnych (2) patenty, które są niezbędne dla korzystania z technologii podstawowej, dla których można jednakże wskazać rozwiązania substytucyjne a) wybieramy jeden z kilku konkurencyjnych b) włączamy wszystkie do zasobu patentowego
rozpowszechnianie technologii znajdującej się w zasobie Licencjonowanie na zasadach FRAND dostęp dla wszystkich / licencje niewyłączne uczciwe warunki licencyjne zakaz dyskryminacji
FRAND Licensing odmowa dostępu do technologii zgromadzonej w zasobie patentowym w kontekście art. 102 TFUE (IMS Health / Standard-Spundfass competition by imitation / competition by substitution ) w kontekście art. 101 TFUE (Salora v. IGR Stereo Television)
FRAND Licensing zakaz dyskryminacji zakaz dyskryminacji w kwestii wysokości opłat licencyjnych oraz innych warunków licencyjnych zakaz dyskryminacji pomiędzy uczestnikami zasobu a pozostałymi licencjobiorcami
FRAND Licensing zakaz dyskryminacji kwestia tolerowania naruszeń na rynku problem sieci licencji krzyżowych
FRAND Licensing zakaz dyskryminacji kwestia tzw. back royalties
FRAND Licensing uczciwe i rozsądne warunki licencyjne brak istotnych wskazówek co do sposobu rozumienia wskazanych pojęć niechęć organów konkurencji do interweniowania w ceny na rynku
FRAND Licensing uczciwe i rozsądne warunki licencyjne porównanie opłat licencyjnych różnych dostawców technologii opłaty licencyjne powinny pozwolić na pokrycie kosztów R&D oraz umożliwić osiągnięcie zysku
roszczenia w razie odmowy udzielenia licencji na warunkach FRAND roszczenie odszkodowawcze (art. 415 KC) roszczenie o zaniechanie (art. 439 KC)
roszczenia w razie odmowy udzielenia licencji na warunkach FRAND roszczenie o zaniechanie (art. 18 ust. 1 pkt 1 UZNK) roszczenie o usunięcie skutków (art. 18 ust. 1 pkt 2 UZNK)
odmowa udzielenia licencji a sytuacja niedoszłego licencjobiorcy żądanie stwierdzenia przez sąd obowiązku udzielenia licencji (art. 65 KC) kwestia rozróżnienia istnienia i wykonywania prawa (orzecznictwo TS sprawa Grundig/Consten)
licencjonowanie poza zasobem patentowym uzyskiwanie licencji poza zasobem jako alternatywa dla licencji w ramach zasobu zawarcie umowy z poszczególnymi licencjodawcami w sytuacji gdy: a) w danym państwie jeden lub kilka patentów b) w danym państwie jeden lub kilku uprawnionych
struktura organizacyjna zasobu patentowego wymogi zawarte w Wytycznych dotyczących transferu technologii (2004) mechanizm rozstrzygania sporów demokratyczny charakter funkcjonowania
struktura organizacyjna zasobu patentowego zakaz wymiany informacji mających istotne znaczenie gospodarcze obecność niezależnych ekspertów (kilka uwag na gruncie orzeczenia w sprawie Microsoft)