Wymiana informacji podatkowych w zakresie podatków dochodowych w ramach pomocy administracyjnej

Transkrypt

1 Niemieckie regulacje zawierają m.in. unormowanie zasad odmowy udzielania informacji podmiotom zagranicznym oraz przekazywania informacji korzystnych dla podatnika na jego wniosek. Wymiana informacji podatkowych w zakresie podatków dochodowych w ramach pomocy administracyjnej Republika Federalna Niemiec, podobnie jak większość państw europejskich, prowadzi na szeroką skalę wymianę informacji podatkowych z innymi państwami. Procedury wymiany informacji podatkowych są jednak znacznie bardziej transparentne dla podatników oraz pozostałych zaangażowanych podmiotów, niż reguły obwiązujące w Polsce. Niemieckie regulacje zawierają m.in. unormowanie zasad odmowy udzielania informacji podmiotom zagranicznym oraz przekazywania informacji korzystnych dla podatnika na jego wniosek. Uprawnienia takie mają szczególne znaczenie dla polskich podatników i z tego względu celowe jest przybliżenie najważniejszych zasad oraz trybu wymiany informacji podatkowych prowadzonych przez niemieckie władze finansowe. Prowadzenie międzynarodowej wymiany informacji podatkowych w ramach międzynarodowej pomocy administracyjnej należy do właściwości Centralnego Federalnego Urzędu Podatkowego - Bundeszentralamtes für Steuern (BZSt) z siedzibą w Bonn. Zakres działań urzędu jest znacznie szerszy i należy do niego między innymi: przeprowadzanie postępowania ugodowego i porozumień w sprawach cen transferowych oraz wspieranie administracji podatkowej poszczególnych landów w walce z oszustwami w zakresie podatku VAT. Zatrudniająca ponad 1000 urzędników instytucja powstała w roku 2006 w wyniku przekształceń niemieckiej administracji finansowej. Podstawą prawną prowadzonej wymiany informacji są, podobnie jak w Polsce, ratyfikowane umowy międzynarodowe zawarte przez Republikę Federalną Niemiec, prawodawstwo UE implementowane do niemieckiego porządku prawnego oraz akty prawa wewnętrznego, w szczególności Ustawa w sprawie realizacji dyrektyw wspólnotowych dotyczących wzajemnej pomocy administracyjnej w zakresie podatków bezpośrednich, określonych podatków konsumpcyjnych oraz składek ubezpieczeniowych z 19 grudnia 1985 (BGBl. I s. 2436, 2441z 1 / 5

2 późn. zm.). Zawierane przez Republikę Federalną Niemiec umowy międzynarodowe oparte są zazwyczaj na Konwencji Modelowej OECD, co oznacza, że zakres wymienianych informacji jest zbliżony do informacji, jakie wymieniane są przez polską administrację podatkową. Szczegółowe postanowienia tych aktów pozwalają w trybie pomocy administracyjnej udzielać również informacji mających znaczenie dla opodatkowania spadków lub też o podatkach lokalnych. Dla polskiego podatnika istotne jest to, że jedynym podatkiem w zakresie podatków dochodowych, jaki pozostał poza obszarem regulacji umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz przepisów wspólnotowych jest podatek od spadków i darowizn. Na zasadach określonych w niemieckiej administracji podatkowej ( 117 ust. 1 i 3; tekst jednolity z dnia ; BGBl. I s. 3866; 2003 I S. 61) możliwe jest jednak dokonywanie wymiany informacji podatkowych również wtedy, gdy brak jest podstawy prawnej w umowach międzynarodowych oraz aktach prawa europejskiego lub też jeżeli zapytanie wykracza poza powyższe podstawy prawne. Teoretycznie powstaje więc możliwość uzyskiwania przez polskie władze podatkowe informacji wykraczających poza wskazane podstawy prawne lub też przekazanie uzyskanych informacji innym podmiotom lub dla innych celów niż określone w umowach międzynarodowych i przepisach wspólnotowych. Naczelną zasadą wymiany informacji podatkowych w Niemczech jest unormowanie, że pomoc administracyjna może być świadczona na gruncie prawa niemieckiego tylko zgodnie z przesłankami 117 ust. 3 niemieckiej ordynacji podatkowej, tzn.: - jeżeli zagwarantowana jest wzajemność, - jeżeli państwo prowadzące dochodzenie gwarantuje, że przekazywane informacje oraz dokumenty będą wykorzystywane tylko w celach opodatkowania lub postępowania karnoskarbowego (włączając w to postępowanie w sprawach wykroczeń) oraz że przekazywane informacje i dokumenty będą przedstawione do wglądu tylko takim osobom, urzędom oraz sądom, które zajmują się opracowywaniem spraw podatkowych oraz ściganiem przestępstw podatkowych, 2 / 5

3 - jeżeli państwo prowadzące dochodzenie zapewni, że jest gotowe unikać podwójnego opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, podatkiem dochodowym od osób prawnych oraz podatkami od majątku poprzez właściwe rozgraniczenie podstaw opodatkowania w drodze porozumiewania się. Możliwe jest zatem przekazywanie danych w sprawach dotyczących ewidencji podatników, o ile strona polska zagwarantuje pomoc na zasadach wzajemności. W przypadku, gdy Polska nie spełnia powyżej wskazanych przesłanek dla udzielenia pomocy administracyjnej, otwarta jest oczywiście droga pozyskiwania informacji podatkowych w drodze pomocy prawnej. Na gruncie prawa niemieckiego podatnik może występować z wnioskiem do właściwego terytorialnie Urzędu, o przekazanie informacji obcej administracji podatkowej. Informacje te mogą być korzystne dla niego lub określonej innej osoby. Unormowanie to może być użyteczne dla polskich podmiotów zaangażowanych w spory z organami podatkowymi, ponieważ istotnie przyspiesza procedurę wymiany informacji oraz uzyskanie dowodów w postępowaniu przed polskimi organami podatkowymi. Kolejną regulacją korzystną również z punktu widzenia polskich podmiotów jest możliwość poinformowania niemieckiego urzędu, że za granicą może istnieć ryzyko braku gwarancji dla utrzymania w tajemnicy przekazanych informacji. W szczególności niebezpieczeństwo takie powstaje, jeśli określony czyn wypełnia równocześnie znamiona czynu określonego w kodeksie karnym oraz karnoskarbowym. Wniosek może w takiej sytuacji zabezpieczyć cele postępowania, tj. jednoznaczne wskazać, że otrzymane informacje mogą być wykorzystane w zgodzie z postanowieniami umów międzynarodowych o pomocy administracyjnej jedynie w postępowaniu karnoskarbowym. Wysoce problematyczny jest w takim przypadku tryb zaznajomienia z materiałem dowodowym polskich organów ścigania. W przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności niemiecki urząd wystąpi o szczególne dodatkowe przyrzeczenie zachowania w tajemnicy przekazywanych informacji. Natomiast w przypadku, gdy za pośrednictwem organów podatkowych landów do BZSt dotrze informacja o 3 / 5

4 naruszeniu tajemnicy, urząd ten zobowiązany jest do podjęcia kroków zmierzających do ochrony praw podmiotów zaangażowanych w sprawę, w tym podmiotów zagranicznych. Naturalnie nie będzie to bezpośrednia ingerencja w jurysdykcję państwa obcego, a kroki dyplomatyczne, podejmowane zgodnie z zasadami międzynarodowego prawa publicznego w przypadku naruszenia umów międzynarodowych. Pod pojęciem naruszenia tajemnicy rozumieć należy przekazanie uzyskanych informacji podmiotom innym niż wymienione w aktach prawnych regulujących wymianę lub w innych celach niż wskazane w ustawie, a więc np. prokuraturze w sprawie karnej lub sądowi powszechnemu w sprawie alimentacyjnej. Wytyczne niemieckiego Federalnego Ministerstwa Finansów wyraźnie wskazują, że niemiecki podatnik powinien być uprzedzony o możliwości wystąpienia z wnioskiem o informację za granicę przez niemiecki Urząd Finansowy oraz o uzgodnionej dacie przeprowadzania kontroli krzyżowej. W Polsce kwestia informowania podmiotów zaangażowanych w procedurze międzynarodowej wymiany informacji podatkowej nie została jednoznacznie unormowana. W Republice Federalnej Niemiec szczególne regulacje przewidziano dla ochrony prawnej podmiotów niemieckich zaangażowanych w wymianę informacji podatkowych. Tamtejsi podatnicy mają prawo do wnoszenia sprzeciwu wobec: - przesłania wniosku do zagranicznej administracji podatkowej, - udzielenia informacji bez wniosku (informacji spontanicznej) obcej administracji podatkowej, - udzielenia informacji lub przesyłania dokumentów obcej administracji podatkowej w czasie udzielania odpowiedzi na jej wniosek. 4 / 5

5 Sprzeciw wnoszony jest do właściwego dla podatnika Urzędu Finansowego. Jeżeli dotyczy on przekazania informacji (spontanicznej lub na podstawie wniosku o udzielenie informacji) za granicę, a zostanie on uznany przez Urząd za uzasadniony, to organ podatkowy jest uprawniony do zaniechania przekazania informacji właściwym władzom finansowym państwa obcego. Odmowa przekazania odpowiedzi na wniosek administracji państwa obcego również jest dopuszczalna, wymaga jednak przeprowadzenia stosownego postępowania i przekazania do rozpatrzenia na drodze służbowej do organu nadrzędnego. Podkreślić należy fakt, że czynności związane z dochodzeniem prowadzonym na wniosek państwa obcego, a skierowane przeciwko niemieckim podmiotom podlegać mogą zaskarżeniu jako akty administracyjne, zgodnie z 347 niemieckiej ordynacji podatkowej. Podmioty niemieckie mają zatem możliwość wystąpienia z powództwem do sądu o czasowe zaniechanie działań przez właściwy Urząd Finansowy, co zostało potwierdzone przez orzecznictwo niemieckiego Federalnego Trybunał Finansowego (np. orzeczenia BFH z dnia , BStBl II S. 412; BFH z dnia , BStBl II S. 497). Natomiast sprzeciw wobec zagranicznych roszczeń podatkowych, których dotyczy zagraniczny wniosek o informację, mogą być wnoszone jedynie przeciwko państwu - wnioskodawcy. Uwaga: opracowanie powstało głównie na podstawie Wytycznych Federalnego Ministerstwa Finansów z dnia 25 stycznia 2006 w sprawie międzynarodowej pomocy administracyjnej w ramach wymiany informacji podatkowych w sprawach podatkowych (Merkblatt zur zwischenstaatlichen Amtshilfe durch Auskunftsaustausch in Steuersachen, sygn. IV B 1 -S /06). Wytyczne te zostały opublikowane w Federalnym Dzienniku Urzędowym - Bundessteuerblatt Teil I. Są również dostępne pod tym adresem 5 / 5