Nazwa modułu: Teoria procesów społecznych Rok akademicki: 2013/2014 Kod: HSO-1-401-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Socjologia Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 4 Strona www: Osoba odpowiedzialna: dr Matuszek Krzysztof (usmatusz@cyf-kr.edu.pl) Osoby prowadzące: dr Matuszek Krzysztof (usmatusz@cyf-kr.edu.pl) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 Ma elementarną wiedzę o relacjach zachodzących pomiędzy procesami, strukturami i instytucjami społecznymi. Zna też ogólne zależności między procesami zachodzącymi w społeczeństwie i kulturze a kształtowaniem się idei i teorii socjologicznych. SO1A_W06, SO1A_W10 Umiejętności M_U002 Potrafi przedstawić i zinterpretować procesy przemian instytucji społecznych na tle zmian społecznych. Posiada też umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy do analizy zmian zachodzących w Polsce i świecie współczesnym, szczególnie w kontekście przemian globalizacyjnych. SO1A_U04, SO1A_U07, SO1A_U08 Kompetencje społeczne M_K001 Ma jednocześnie świadomość znaczenia analizy socjologicznej dla rozumienia współczesnych procesów społecznych, politycznych, gospodarczych i kulturowych. SO1A_K07 1 / 5
M_K002 Jest otwarty na krytykę swoich argumentów i potrafi je modyfikować w wyniku dyskusji. SO1A_K04 Egzamin Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład audytoryjne laboratoryjne projektowe Konwersatori um seminaryjne praktyczne Inne terenowe E-learning Wiedza M_W001 Umiejętności M_U002 Ma elementarną wiedzę o relacjach zachodzących pomiędzy procesami, strukturami i instytucjami społecznymi. Zna też ogólne zależności między procesami zachodzącymi w społeczeństwie i kulturze a kształtowaniem się idei i teorii socjologicznych. Potrafi przedstawić i zinterpretować procesy przemian instytucji społecznych na tle zmian społecznych. Posiada też umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy do analizy zmian zachodzących w Polsce i świecie współczesnym, szczególnie w kontekście przemian globalizacyjnych. Kompetencje społeczne M_K001 M_K002 Ma jednocześnie świadomość znaczenia analizy socjologicznej dla rozumienia współczesnych procesów społecznych, politycznych, gospodarczych i kulturowych. Jest otwarty na krytykę swoich argumentów i potrafi je modyfikować w wyniku dyskusji. Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Wykład przedstawia najważniejsze koncepcje i teorie procesów społecznych: od cykli społecznych i ewolucjonizmu, po najnowsze ponowoczesne modele zmian 2 / 5
Przedstawienie wypracowanych w socjologii pojęć, modeli i najważniejszych teorii odnoszących się do szerokiej problematyki zmian i procesów społecznych (dynamiki społeczeństwa). Tematy wykładów: I. Idee zmiany i trwania rzeczywistości społecznej. Czas społeczny i przestrzeń społeczna. Zmiany powtarzające się i zmiany kierunkowe. II. Pojęcie zmiany społecznej rodzaje i czynniki zmian, typologie procesów społecznych, idee postępu, rozwoju i regresu. III. Tradycja i jej funkcje, aspekty nowoczesności i globalizacja społeczeństwa ludzkiego (Weber, Inkeles, Giddens, Robertson). IV. Cykliczne wizje procesu dziejowego (myśl antyczna, Vico, Spengler, Toynbee). V. Teoretyczne modele zmian cyklicznych (Pareto i Sorokin). VI. Kierunkowe ujęcie dziejów i koncepcje ładu samorzutnego (Kant, Hegel, Smith, Hayek). VII. Klasyczny ewolucjonizm (Comte, Spencer, Durkheim, Toennies). VIII. Neoewolucjonizm, modernizacyjne wizje zmiany i rozwoju (Elias, White, Steward, Lenski, Sahlins, Parsons, Rostow). IX. Klasyczne teorie konfliktu (Marks, Simmel, Dahrendorf, Coser). X. Cechy społeczeństwa postindustrialnego (Bell, Naisbitt). XI. Teorie zależności i systemu światowego (Frank, Wallerstein). XII. Kulturowa teoria konfliktu i kwestia płci kulturowej (Bourdieu, gender). XIII. Funkcjonalne i neofunkcjonalne modele zmian społecznych (Parsons, Merton, Habermas, Luhmann). XIV. Trzecia fala, koniec historii i wojna cywilizacji (Toffler, Fukuyama, Huntington). XV. Późnonowoczesne społeczeństwo ciągłej zmiany (Bauman, Giddens). Rozchwianie aksjologiczne społeczeństwa i ładu instytucjonalnego. audytoryjne Prezentacja wybranych i opracowanych przez studentów zagadnień - referat i dyskusja. W ramach ćwiczeń studenci dyskutują uzgodniony z prowadzącym temat przygotowywanej pracy pisemnej (eseju) oraz prowadzą dyskusję nad zaprezentowanym referatem. Ma to pozwolić studentowi lepiej rozumieć i interpretować zachodzące głębokie zmiany społeczne zarówno w Polsce (procesy transformacji) oraz w skali światowej (procesy globalizacji, modernizacji i awansu cywilizacyjnego). Sposób obliczania oceny końcowej Ocena końcowa z przedmiotu jest wypracowana jako wypadkowa wyniku egzaminu pisemnego (60%) oraz oceny wygłoszonego referatu lub pracy pisemnej (40%). Wymagania wstępne i dodatkowe Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest napisanie w ramach ćwiczeń pracy pisemnej (eseju 4-6 stron) lub wygłoszenie referatu na wybrany przez studenta i uzgodniony z prowadzącym temat oraz zdanie egzaminu pisemnego (trzy zestawy pytań do wyboru). Do egzaminu obowiązuje znajomość wskazanej literatury podstawowej oraz fragmentów dodatkowej literatury omawianej w toku wykładów. Zalecana literatura i pomoce naukowe Literatura podstawowa: Piotr Sztompka, Socjologia zmian społecznych, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005. Literatura dodatkowa: 3 / 5
Z. Bauman, Globalizacja, PIW, Warszawa 2000; Z. Bauman, Społeczeństwo w stanie oblężenia, Sic!, Warszawa 2006; Z. Bauman, Płynne czasy. Życie w epoce niepewności, Sic!, Warszawa 2007; Z. Bauman, Płynny lęk, Wyd. Literackie, Kraków 2008; Z. Bauman, Życie na przemiał, Wyd. Literackie, Kraków 2009; Z. Bauman, Żyjąc w pożyczonym czasie, Wyd. Literackie, Kraków 2010; J. Baudrillard, Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, Sic!, Warszawa 2006; U. Beck, Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Scholar, Warszawa 2004; D. Bell, Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, PWN, Warszawa 1994; P. Bourdieu, L.J. Wacquant, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001; M. Castells, Galaktyka internetu, Rebis, Poznań 2003; R. Dahrendorf, Nowoczesny konflikt społeczny, Czytelnik, Warszawa 1993; N. Elias, O procesie cywilizacji, W.A.B., Warszawa 2011; J-P. Fitoussi, P. Rosanvallon, Czas nowych nierówności, Znak, Kraków 2000; F. Fukuyama, Koniec historii, Zysk i S-ka, Poznań 1996; F. Fukuyama, Ostatni człowiek, Zysk i S-ka, Poznań 1997; A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość. Ja i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, PWN, Warszawa 2001; A. Giddens, Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, Zysk i S-ka, Poznań 2003; J. Habermas, Teoria działania komunikacyjnego, PWN, t.1, Warszawa 1999 i t.2, Warszawa 2002; S. Huntington, Trzecia fala demokratyzacji, PWN, Warszawa 1995; S. Huntington, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Muza, Warszawa 1997; A. Kołakowski, Spengler, Wiedza Powszechna, Myśli i Ludzie, Warszawa 1981; S. Krzemień-Ojak, Vico, Wiedza Powszechna, Myśli i Ludzie, Warszawa 1971; K. Krzysztofek, M.S. Szczepański, Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych, Uniwersytet Śląski, Katowice 2002; J. Kurczewska (red.), Zmiana społeczna, IFiS PAN, Warszawa 1999; N. Luhmann, Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, PWN, Warszawa 1994; R.K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN, Warszawa 2002; J. Naisbitt, Megatrendy. Dziesięć nowych kierunków zmieniających nasze życie, Zysk i S-ka, Poznań 1997; V. Pareto, Uczucia i działania, PWN, Warszawa 1994; G. Ritzer, Makdonaldyzacja społeczeństwa, Muza, Warszawa 2005; R. Sennett, Kultura nowego kapitalizmu, Muza, Warszawa 2010; Socjologia. Lektury, pod red. P. Sztompki i M. Kuci, Znak, Kraków 2005; Słownik Społeczny, red. B. Szlachta, WAM, Kraków 2004; O. Spengler, Historia, kultura, polityka, PIW, Warszawa 1990; O. Spengler, Zmierzch Zachodu. Zarys morfologii historii uniwersalnej, KR 2001; J. Szacki, Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, PWN, Warszawa 2002; P. Sztompka (red.), Imponderabilia wielkiej zmiany, PWN, Warszawa 1999; P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków 2005; A. Toffler, Szok przyszłości, Zysk i S-ka, Poznań 1998; A. Toffler, Trzecia fala, PIW, Warszawa 1997; A.J. Toynbee, Studium historii, PIW, Warszawa 2000; J.H. Turner, Struktura teorii socjologicznej. Wydanie nowe, PWN, Warszawa 2004; I. Wallerstein, Koniec świata jaki znamy, Scholar, Warszawa 2004. Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Nie podano dodatkowych publikacji Informacje dodatkowe Brak 4 / 5
Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Przygotowanie sprawozdania, pracy pisemnej, prezentacji, itp. Udział w wykładach Udział w ćwiczeniach audytoryjnych Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 2 godz 50 godz 36 godz 30 godz 30 godz 148 godz 4 ECTS 5 / 5