PROGRAM SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE na lata 2014 2017 Szkolny Zespół ds. Promocji Zdrowia: Barbara Heppa Chudy koordynator nauczyciele: Agnieszka Cyganek Michalina Czaja Agata Hałasa Paulina Kuboń Dominika Przybył Dariusz Wojniak Izabela Zielińska rodzice: Iwona Kwiecińska
I WSTĘP Szkoła Podstawowa nr 10 im. Marii Curie - Skłodowskiej znajduje się w centrum Katowic. Uczęszcza do niej 159 uczniów, którzy uczą się w 7 oddziałach. Od kilku lat znacząco zmniejsza się liczba dzieci, a co za tym idzie także klas. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest nie tylko niż demograficzny, ale przede wszystkim fakt, że Śródmieście spośród wszystkich dzielnic miasta notuje największy spadek liczby stałych mieszkańców. Plusem tak małej ilości uczniów jest zwiększenie wśród nich poczucia bezpieczeństwa, brak anonimowości i dobra znajomość dzieci przez wszystkich pracowników szkoły. Każda klasa ma swoją salę, a szkoła pracuje na jedną zmianę. Szkoła mieści się w budynku, który został oddany do użytku w 1871 roku. Dzieci uczą się w zabytkowej kamienicy, ale dostosowanej tak by tworzyła nowoczesną szkołę. Do dyspozycji mają dwie sale gimnastyczne (w osobnym budynku), boisko, świetlicę, bibliotekę, jadalnię, salę komputerową, pracownię językową i szatnię. W ramach rządowego programu MEN Radosna Szkoła powstała sala zabaw dla najmłodszych uczniów. Niestety teren przyszkolny jest za mały by zmieścił się plac zabaw. Nasza szkoła od wielu lat podejmuje działania w ramach profilaktyki i promocji zdrowia. Bierzemy aktywny udział w unijnych, rządowych i ogólnopolskich programach oraz kampaniach promujących zdrowy styl życia. Działania te łączą nas z ideą Sieci Szkół Promujących Zdrowie, dlatego zdecydowaliśmy wykorzystać nasze dotychczasowe doświadczenia i przystąpić do projektu. Jesteśmy otwarci na zmiany, a co za tym idzie na twórcze zaangażowanie się w edukację prozdrowotną. Przystąpienie do projektu Śląska Sieć Szkół Promujących Zdrowie daje nam możliwość skomasowania i wzmocnienie dotychczasowych sprawdzonych działań i podjęcie nowych zadań na rzecz profilaktyki zdrowia. Program jest adresowany do całej społeczności szkolnej: wszystkich uczniów, grona pedagogicznego, pracowników niepedagogicznych, zależy nam by zaangażować środowisko rodzinne dzieci. II WYNIKI DIAGNOZY WSTĘPNEJ Na podstawie przeprowadzonej w społeczności szkolnej obserwacji i badań ankietowych (ankiety skierowane do uczniów, rodziców, nauczycieli i pracowników niepedagogicznych), stwierdziliśmy, że duża grupa dzieci nie spożywa pierwszego śniadania w domu i posiłku w szkole lub wybiera niewłaściwe produkty (słodycze, słodkie napoje gazowane). W trakcie spożywania obiadu w szkolnej stołówce zauważyliśmy, że dzieci oddają nietknięte surówki i zupy warzywne. 2
Kolejnym problemem zauważalnym w szkole jest niewystarczająca dbałość uczniów o higienę osobistą i brak troski części rodziców o dopilnowanie w tej kwestii swoich dzieci. Ankietowani zwracali też uwagę na niedostateczne wykorzystanie terenu wokół szkoły i brak sklepiku, w którym dzieci mogłyby nabywać produkty spożywcze i napoje. Rodzicom i uczniom zależy by dzieci mogły korzystać z zajęć na basenie. Nauczyciele natomiast zwracali uwagę na hałas podczas przerw na szkolnych korytarzach. Na podstawie powyższych problemów - wymagających rozwiązania - określiliśmy cel główny naszych działań: Promowanie zdrowego stylu życia poprzez zdrowe odżywianie, aktywność fizyczną, higienę osobistą i otoczenia. W realizacji programu zakładamy współpracę ze środowiskiem lokalnym, służbą zdrowia i klubami sportowymi. III AKTY PRAWNE Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2 grudnia 2004 r. poz. 2572 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach (Dz. U. z dnia 22 stycznia 2003 r.) Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych Plan Prac Szkoły Statut Szkoły Podstawowej nr 10 w Katowicach Program wychowawczy Szkoły Program Profilaktyki 3
Zdrowe odżywianie Treści/ Zadania Procedury osiągania celów Efekty Wyrobienie dobrych nawyków żywieniowych Udział w Programie UE Szklanka mleka Udział w Programie UE Owoce w szkole Zwiększenie spożycia mleka i przetworów mlecznych wśród większości uczniów kl. I-VI Zwiększenie spożycia owoców i warzyw wśród dzieci kl. I-III Przygotowanie wystawy i degustacji zdrowej żywności przez uczniów i rodziców podczas szkolnego festynu Rodzice aktywnie włączają się w promocję zdrowego odżywiania Uczniowie wiedzą, która żywność jest zdrowa Wdrażanie do systematycznego przygotowywania i spożywania drugiego śniadania w szkole Wykonywanie kanapek, sałatek zgodnie z piramidą żywienia Uczniowie potrafią samodzielnie przygotowywać zdrowe śniadanie Uczniowie potrafią korzystać z przepisów kulinarnych Czas na śniadanie przeznaczenie ostatnich minut drugiej lekcji na spożycie II śniadania Uczniowie w sposób kulturalny i bez pośpiechu spożywają II śniadania Pogłębienie wiedzy na temat zasad zdrowego odżywiania Tworzenie piramidy zdrowego żywienia Uczniowie wiedzą z jakich produktów powinna składać się codzienna dieta człowieka Zorganizowanie akcji propagujących wiedzę na temat zdrowego odżywiania Uczniowie znają witaminy występujące w poszczególnych warzywach i owocach, nabiale 4
Ograniczenie spożycia słodyczy i słodkich napojów Monitoring i analiza z osobą prowadzącą sklepik szkolny dostępnego w nim asortymentu Uczniowie korzystający z sklepiku szkolnego nie spożywają śmieciowego jedzenia, świadomie wybierają zdrowe produkty Higiena i kultura spożywania posiłków Zorganizowanie zajęć i konkursu o zasadach savoir vivre przy stole przeprowadzenie zajęć dotyczących właściwego zachowania się przy stole i kulturalnego spożywania posiłków Uczniowie przestrzegają zasady dobrego zachowania przy stole i higieny spożywania posiłku Poznanie skutków złego żywienia Pogadanki tematyczne Uczniowie znają skutki niewłaściwego odżywiania się Zorganizowanie konkursu na telewizyjną reklamę na temat zdrowej żywności Uczniowie potrafią przedstawić reklamę telewizyjną w ten sposób, aby nakłaniała do prawidłowego odżywiania Prezentacja prozdrowotna dla rodziców Czy wiesz, co je twoje dziecko? Rodzice wiedzą o szkodliwości spożywania przez dzieci niezdrowych produktów 5
Higiena osobista i otoczenia Treści/ Zadania Procedury osiągania celów Efekty Propagowanie dobrych nawyków higienicznych Udział w akcji Akademia czystych rąk i zorganizowanie konkursu Uczniowie wiedzą kiedy, dlaczego i jak należy myć ręce Regularne przeglądy czystości dokonywane przez higienistkę Wspólne mycie rąk Uczniowie stosują zasady dbałości o własne ciało (higiena skóry, rąk, włosów, zębów, paznokci, odzieży) Cykliczna fluoryzacja Lakowanie zębów Uczniowie dbają o zęby Pogadanki z nauczycielami i pielęgniarką na temat sposobów przestrzegania higieny osobistej regularnego mycia ciała i włosów i codziennej zmiany bielizny Uczniowie rozumieją czym jest kąpiel dla ciała Samodzielne wykonywanie czynności higienicznych w trakcie pobytu na zielonej szkole Uczniowie potrafią samodzielnie wziąć kąpiel, uczesać się i ubrać odpowiednio do warunków atmosferycznych Umiejętność doboru ubioru w zależności od warunków atmosferycznych, aktywności fizycznej i estetyki Rewia mody prezentująca ubiór w poszczególnych porach roku Systematyczna zmiana stroju na zajęcia wychowania fizycznego Uczniowie potrafią ubrać się stosownie do pogody Uczniowie dbają o czysty, schludny ubiór Uczniowie wiedzą, dlaczego intensywne ćwiczenia należy wykonywać w stroju sportowym, znają zasady higieny po wysiłku 6
Zaangażowanie w zbiórkę środków czystości dla dzieci z najuboższych rodzin Udział w ogólnopolskiej akcji Czysty aniołek Przekazanie środków czystości do najbliższego Ośrodka Pomocy Społecznej Uczniowie i ich rodziny pomagając najbardziej potrzebującym dzieciom Higiena słuchu Zorganizowanie konkursów związanych z higieną słuchu Uczniowie wiedzą, jak hałas negatywnie wpływa na zdrowie człowieka Zorganizowanie zajęć związanych z higieną słuchu Spotkanie z przedstawicielami służby zdrowia nt. negatywnego wpływu hałasu na zdrowie człowieka Uczniowie zachowują się ciszej podczas szkolnych przerw i w ciszy spożywa posiłki Przygotowanie plakatów promujących walkę z hałasem Obniżenie poziomu hałasu na szkolnych korytarzach podczas przerw Dbałość o czystość otoczenia Udział w akcji Sprzątanie Świata Uczniowie dbają o najbliższe środowisko przyrodnicze Udział w obchodach Dnia Ziemi Uczniowie dbają o czystość klasy, korytarzy Dbałość o estetykę otoczenia Zorganizowanie akcji zazieleniania podwórka szkolnego Stworzenie szkolnego kącika zieleni, w którym pojawią rośliny kwietne i krzewy Zorganizowanie konkursu międzyklasowego Kwiatki na rabatki Uczniowie wraz z rodzicami zakładają klomby/ skrzynki i uprawiają kwiaty Zorganizowanie konkursu na najbardziej ukwieconą salę Uczniowie pielęgnują rośliny Namalowanie murali Poprawa estetyki ścian budynku sali gimnastycznej 7
Aktywność fizyczna Treści/ Zadania Procedury osiągania celów Efekty Zwiększenie sprawności fizycznej poprzez podejmowanie systematycznej aktywności w szkole Organizowanie zajęć sportowych pozalekcyjnych dla wszystkich chętnych dzieci Uczniowie uczestniczą w zajęciach sportowych Uczniowie tworzą reprezentację szkoły na zawody miejskie Gotowość do uczestnictwa w zawodach oraz integracja społeczna poprzez rywalizację sportową Szkolny Dzień Sportu Udział w szkolnych zawodach międzyklasowych Wszystkie klasy uczestniczą w zawodach oraz dopingują swoich zawodników Uczniowie potrafią współdziałać w zespole, pokonać własne słabości, znają zasadę fair play. Zwiększenie aktywności ruchowej podczas pobytu w szkole Stworzenie strefy zabaw na boisku szkolnym - namalowanie plansz do gier Uczniowie potrafią zorganizować zabawę ruchową w strefie zabaw Prowadzenie zajęć ruchowych w ramach zajęć świetlicowych na boisku szkolnym, sali gimnastycznej, sali zabaw Uczniowie grają w gry zespołowe Uczniowie aktywnie spędzają czas na świeżym powietrzu Zwiększenie aktywności ruchowej w czasie wolnym Organizowanie gier i zabaw ruchowych podczas: - wyjazdu na Zieloną szkołę - wycieczek klasowych - półkolonii letnich i zimowych organizowanych przez szkołę Uczniowie uczestniczą w zorganizowanych grach i zabawach Uczniowie znają różne ciekawe formy aktywnego spędzania wolnego czasu Organizowanie i prowadzenie zajęć w terenie w ramach Uczniowie w ramach wycieczek poznają interesujące miejsca, ciekawe 8
szkolnego klubu Tropiciele przygód sposoby spędzania wolnego czasu, uczestniczą w wycieczkach turystycznokrajoznawczych, wyjściach do ZOO, na basen, wycieczkach rowerowych, rajdy itp. Korzystanie z obiektów sportowych dla rozwoju fizycznego Zorganizowane wyjść na basen Pokaz z instruktażem i ćwiczenia praktyczne w pływaniu Uczniowie oswajają się ze środowiskiem wodnym Uczniowie poznają style pływackie Aktywizacja rodziców do czynnego wypoczynku z dziećmi Pogadanki na zebraniach z rodzicami Rodzice wiedzą jak zaspokoić potrzebę ruchu swoją i dziecka Wspólne zorganizowanie szkolnych festynów Obchody Dnia Sportu Rodzice angażują się we wspólne spędzania czasu wolnego z dziećmi podczas szkolnych imprez Turniej tenisa stołowego dla rodziców Rodzice biorą udział w zawodach dla nich zorganizowanych Konkurs fotograficzny oraz wystawa pod hasłem: Moja rodzina na sportowo Uczniowie aktywnie spędzają czas i zachęcają do tego również swoich rodziców Spotkania z reprezentantami różnych klubów sportowych Uczniowie wiedzą jakie ośrodki sportowe znajdują się w najbliższej okolicy 9
V EWALUACJA Przeprowadzanie badań ankietowych skierowanych do nauczycieli, uczniów, rodziców Wywiad z dyrektorem Analiza dokumentacji szkolnej: (Sprawozdania z realizowanych akcji, programów, imprez itp. Dzienniki lekcyjne Dzienniki zajęć świetlicowych Dzienniki zajęć pozalekcyjnych Karty wycieczek) Fotoreportaż Obserwacje zmian otoczenia szkoły VI BIBLIOGRAFIA C. Warbrick: Porozmawiajmy o ODŻYWIANIE, IBIS, Poznań 2009 J. Drabik: Krótko o znaczeniu aktywności fizycznej, dłużej o przyczynach jej braku w: Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 2003 nr 4 B. Woynarowska, M. Sokołowska: Szkoła Promująca Zdrowie, KOWEZ, Warszawa 2000 B. Woynarowska: Problemy zdrowotne uczniów i udział szkoły w ich rozwiązywaniu, Nowa Szkoła 6/2003 I. Lutze, M. Sokołowska, B. Woynarowska-Sołdan: Narzędzia do autoewaluacji w szkole promującej zdrowie. W: Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole. Zeszyt 10 i 11 B. Woynarowska (red): Jak tworzymy szkołę promującą zdrowie. B. Woynarowska (red.): Organizacja i realizacja edukacji zdrowotnej w szkole. Poradnik dla dyrektorów szkół i nauczycieli. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2011 B. Wolny: Wpływ szkoły promującej zdrowie na zachowania zdrowotne uczniów, Kwartalnik Edukacyjny 2004 nr 3 i 4 6. I. Young: Jak wspierać rozwój i zdrowie młodzieży, ORE, Warszawa 2011 10