KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 13.7.2011 r. K(2011)4934 wersja ostateczna Dotyczy: Pomoc państwa SA.32024 (2010/N) Polska Pomoc na restrukturyzację dla FŁT Kraśnik S.A. Szanowny Panie Ministrze! 1. PROCEDURA (1) W dniu 6 grudnia 2010 r. Polska notyfikowała pomoc na restrukturyzację przyznaną Fabryce Łożysk Tocznych Kraśnik S.A. (dalej: FŁT Kraśnik lub spółka ). W dniu 26 stycznia 2011 r. i w dniu 14 kwietnia 2011 r. Komisja wystąpiła o dodatkowe informacje na temat projektu. W dniu 23 lutego 2011 r. władze polskie wystąpiły o przedłużenie terminu na przedłożenie informacji. Wniosek został przyjęty przez Komisję pismem z dnia 25 lutego 2011 r. Władze polskie udzieliły odpowiedzi na wnioski o udzielenie dodatkowych informacji pismami z dnia 11 marca 2011 r. i z dnia 16 maja 2011 r., zarejestrowanymi przez Komisję w tych samych dniach. (2) Notyfikowany plan restrukturyzacji został poprzedzony notyfikacją pożyczki na ratowanie w kwocie 12,5 mln PLN (ok. 3 mln EUR) z dnia 16 marca 2010 r., która została zatwierdzona przez Komisję w dniu 2 czerwca 2010 r. (N 104/2010) (dalej: decyzja w sprawie pomocy na ratowanie ). 2. OPIS 2.1. Beneficjent (3) FŁT Kraśnik posiada siedzibę w powiecie kraśnickim województwa lubelskiego w regionie Polski kwalifikującym się do przyznania pomocy regionalnej na mocy art. 107 ust. 3 lit. a) TFUE. (4) Spółka produkuje łożyska, łożyska kulkowe, koła zębate, elementy skrzyń biegów i układów napędowych, głównie na potrzeby sektora motoryzacyjnego. Jego Ekscelencja Pan Radosław SIKORSKI Minister Spraw Zagranicznych Al. Szucha 23 00-580 Warszawa POLSKA Commission européenne, B-1049 Bruxelles/Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: 00-32 (0) 2 299.11.11.
(5) FŁT Kraśnik założono w roku 1938; produkcję łożysk spółka rozpoczęła w roku 1948. Jest to duże przedsiębiorstwo, gdyż jego zatrudnienie wynosi 1898 osób (dane z marca 2010 r.) 1. Spółka stanowi część większej grupy kapitałowej. Według informacji władz polskich 100 % akcji spółki należy do Skarbu Państwa. FŁT Kraśnik tworzy grupę kapitałową wspólnie z kontrolowaną przez siebie w 100 % spółką zależną Zakład Łożysk Wielkogabarytowych Kraśnik Sp. z o.o. (dalej: ZŁW Kraśnik ). ZŁW Kraśnik utworzono w 2003 r. na bazie aktywów FŁT Kraśnik związanych z produkcją łożysk wielkogabarytowych. Spółka zależna ZŁW Kraśnik jest podmiotem posiadającym odrębny majątek oraz prowadzącym odrębną działalność handlową i marketingową, i niezależnym pod względem finansowym od spółki dominującej. Współpraca w ramach grupy kapitałowej jest ograniczona i polega m.in. na pośrednictwie w sprzedaży wielkogabarytowych łożysk kulkowych na użytek kopalni KWB Bełchatów S.A. w ramach zawartej z nią umowy długoterminowej. Ponadto FŁT Kraśnik pełni rolę dostawcy surowców produkcyjnych jednostki zależnej oraz wydzierżawia pewne środki trwałe. (6) Władze polskie potwierdziły, że współpraca w ramach grupy kapitałowej odbywa się na warunkach rynkowych. Wartość netto majątku ZŁW Kraśnik wynosiła 7,634 mln PLN w 2007 r., 8,807 mln PLN w 2008 r., 8,689 mln PLN w 2009 r. i 9,368 mln w 2010 r. W tym okresie spółka generowała zysk netto w kwotach: 77 159 PLN w 2007 r., 1 172 887 PLN w 2008 r., 461 340 PLN w 2009 r. i 739 507 PLN w 2010 r. Za lata 2007 2008 nie wypłacono dywidendy, a dywidenda zrealizowana przez spółkę dominującą za rok 2008 i wypłacona w roku 2009 wyniosła 500 000 PLN. (7) Spółka posiada również udziały (poniżej 20 %) w spółce Bumar Sp. z o.o. przedsiębiorstwie działającym w sektorze obronności. (8) Zgodnie z przedstawionymi informacjami, produkcja wszystkich łożysk FŁT Kraśnik stanowi 0,8 % unijnego rynku łożysk ogółem. Średnio 70 % wartości sprzedaży spółki generowane jest przez sprzedaż eksportową. Wyszczególnienie Produkcja łożysk ogółem, w tym: 2007 2008 2009 2010 w tys. szt. w tys. szt. w tys. szt. w tys. szt. 15 763,0 15 086,0 7 588,0 10 005,00 kulkowe 10 790,5 10 104,0 4 778,6 4 306,2 stożkowe 4 557,7 4 769,1 2611,0 5 514,3 walcowe 414,8 212,9 198,4 184,5 Elementy łożysk i wyroby pozałożyskowe, w tym: 5 626,8 5 050,9 2 700,2 3 632,9 pierścienie, korpusy, tuleje 3 123,0 2 964,4 2 333,4 3 168,3 odkuwki 1 903,6 1 755,5 252,7 198,0 nakrętki 293,7 54,4 27,6 62,4 kosze łożyskowe 306,5 276,6 86,5 204,2 Tabela nr 1: Produkcja FŁT Kraśnik w latach 2007 2010 1 Artykuł 3 ust. 3 zalecenia Komisji z dnia 6 maja 2003 r. dotyczące definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw, Dz.U. 2003/L 124/36. 2
(9) Ponad 80 % sprzedaży spółki przeznaczone jest dla odbiorców z branży motoryzacyjnej. Głównymi odbiorcami wyrobów FŁT Kraśnik są następujące podmioty: - we Francji: koncern PSA (Peugeot-Citroën) oraz firma Renault, produkujące samochody osobowe; - w Niemczech: firma BPW (Bergische Achsen Kommanditgesellschaft), produkująca osie do przyczep lub naczep samochodów ciężarowych oraz firma Alko-Kober, produkująca osie do przyczep samochodów osobowych; - w Szwecji: firma Scania, produkująca samochody ciężarowe; - we Włoszech: firma Carraro, produkująca osie i zespoły napędowe do samochodów ciężarowych; - koncern GKN Driveline, zlokalizowany w różnych krajach europejskich, produkujący podzespoły dla producentów samochodów osobowych. 2.2. Trudności finansowe 2.2.1. Przyczyny trudności FŁT Kraśnik (10) FŁT Kraśnik znalazła się w szczególnie trudnej sytuacji po roku 2007, który był ostatnim rokiem, w którym spółka odnotowała zysk. Wynika to z wielu niesprzyjających czynników, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. (11) Władze polskie przedstawiły następującą listę czynników zewnętrznych: Rosnąca konkurencja. Napływ dużych ilości tanich łożysk z Azji i Europy Południowo-Wschodniej. Opóźnienia w prywatyzacji. W latach 2000 2008 Ministerstwo Skarbu Państwa podjęło dwukrotną próbę sprzedaży FŁT Kraśnik. Ze względu jednak na brak ofert zgodnych z oczekiwaniami właściciela, prywatyzacja spółki nie doszła do skutku. W latach kolejnych, w celu ułatwienia prywatyzacji, spółka rozpoczęła wyodrębnianie niektórych gałęzi działalności i sprzedaż niewykorzystanych aktywów. Utrzymujący się brak inwestora strategicznego opóźnia jednak pełną restrukturyzację spółki. W związku z tym pogarsza się również pozycja konkurencyjna FŁT Kraśnik, ze względu na brak znacznych inwestycji bezpośrednich, których mógłby dokonać inwestor, w szczególności inwestycji dotyczących modernizacji parku maszynowego oraz wsparcie w zakresie działalności badawczej i rozwojowej. Światowy kryzys gospodarczy trwający od roku 2008. Drastyczny spadek poziomu sprzedaży w 2009 r. wynikał m.in. z aktualnego kryzysu gospodarczego na europejskich i światowych rynkach aut i części motoryzacyjnych. Wpływ kryzysu szczególnie w przemyśle motoryzacyjnym i maszynowym na sytuację spółki dał się zauważyć w okresie od września 2008 r., kiedy anulowanych zostało od 50 do 80 % zamówień odbiorców europejskich, w szczególności niemieckich (anulowano ok. 80 % zamówień), włoskich (ok. 55 %) i brytyjskich (ok. 52 %). Sprzedaż eksportowa osiągnęła poziom 70 %, co oznaczało istotny spadek przychodów ze sprzedaży. Ze względu na spadek kursu złotego w 2009 r. osiągnięto wystarczający poziom opłacalności sprzedaży eksportowej realizowanej w euro. Z uwagi jednak na światowy 3
kryzys gospodarczy wartość eksportu znacznie spadła w stosunku do lat poprzednich. W 2009 r. sprzedaż zmniejszyła się w stosunku do roku 2008 o niemal połowę. Istotny spadek kursu złotego. Nagłe i nieoczekiwane osłabienie złotego w październiku 2008 r. sprawiło, że banki zaczęły wycofywać się z umów hedgingowych na kursy walut (opcji walutowych), co spowodowało wielomilionowe koszty finansowe. Ze względu na wysoki udział eksportu w swojej strukturze sprzedaży, spółka realizowała politykę zarządzania ryzykiem walutowym obejmującą hedgingowe kontrakty handlowe rozliczane w walutach obcych. Wymogi księgowości hedgingowej, tj. zamykanie opcji walutowych w IV kwartale 2008 r. (15,012 mln PLN) i konieczność wykazania rezerwy na zamknięcie opcji w 2009 r. (21,817 mln PLN) przysporzyły spółce ogromnych kosztów finansowych na koniec 2008 r., sięgających 40,03 mln PLN. W efekcie tych transakcji strata netto za rok 2008 wyniosła 51,096 mln PLN. W związku z poniesioną stratą na transakcjach walutowych zaciągnięto długoterminową (dziewięcioletnią) pożyczkę w Banku Millennium dla ich pokrycia. Powstałe w ten sposób zobowiązania stanowiły dodatkowe obciążenie dla i tak już słabej płynności finansowej spółki. Wzrost cen stali i energii. Znaczny wzrost kosztów podstawowych materiałów i energii, tj. ogólnoświatowy wzrost cen stali, będącej głównym składnikiem produkcji, oraz podwyżka cen energii elektrycznej spowodowana deregulacją. (12) Władze polskie wymieniają również główne czynniki wewnętrzne: Wysokie koszty stałe. Spadek sprzedaży w 2009 r. o 46 % w stosunku do 2008 r. spowodował wzrost kosztów w postaci niewykorzystanej zdolności produkcyjnej i konieczność poniesienia kosztów związanych ze zwolnieniami. Spółka posiada niewykorzystane aktywa, które generują znaczne koszty, choć same pełnią funkcje pomocnicze i nie przyczyniają się bezpośrednio do tworzenia wartości dodanej. Wysoki poziom zapasów. Zapasy zmniejszają się w stopniu niewystarczającym w stosunku do spadających obrotów. Finansowanie takich zapasów, których poziom jest nieproporcjonalny do poziomu sprzedaży, jest szczególnie kosztowne i uciążliwe w sytuacji, gdy brak jest środków pieniężnych na utrzymanie ciągłości produkcji. Maszyny i urządzenia ponad 57 % maszyn i urządzeń ma ponad 25 lat, co powoduje, że produkcja jest bardziej energochłonna i dochodzi do przestojów. W 2009 r. ograniczono nakłady na modernizację i wymianę składników majątku. Poziom działań modernizacyjnych pozwala jednak na utrzymanie maszyn i urządzeń w stanie technicznym wystarczającym do zapewnienia regularności produkcji i odpowiednio wysokiej jakości wyrobów. Brak środków na finansowanie niezbędnych nakładów kapitałowych mających na celu optymalizację procesu produkcji i obniżenie kosztów. Realizacja sprzedaży eksportowej w głównej mierze przez jednego przedstawiciela (FŁT Polska Sp. z o.o.). FŁT Polska Sp. z o.o. sprzedaje wyroby FŁT Kraśnik za granicą na własny rachunek. W rezultacie spółka nie ma bezpośredniego 4
kontaktu z podmiotami, które kupują jej łożyska, i nie uczestniczy w negocjacjach handlowych. Ceny sprzedaży, a tym samym marże spółki, są ustalane w drodze negocjacji pomiędzy spółką a FŁT Polska Sp. z o.o. Spółka otrzymuje informacje na temat sytuacji na rynku łożysk, wykorzystywane dla potrzeb planowania koszyka produktów i niezbędnych inwestycji, głównie od przedstawiciela, mającego bezpośredni kontakt z klientami. Zwiększa to ryzyko nieprawidłowych decyzji w sprawie nowych produktów wprowadzanych na rynek, a w konsekwencji ryzyko poniesienia kosztów powiązanych nakładów kapitałowych. 2.2.2. Trudności finansowe FŁT Kraśnik (13) W poniższej tabeli przedstawiono obroty, wynik na działalności operacyjnej (EBIT), zapasy, zobowiązania, wskaźniki przepływów pieniężnych, wartość majątku spółki, a także istotne pozycje bilansu za lata 2007 2010 (wszystkie kwoty w tys. PLN). Wyszczególnienie 2007 2008 2009 2010 Wynik na sprzedaży - 2 574-15 743-24 735-5 144 Wynik na działalności operacyjnej (EBIT) - 1 779-14 333-28 153-2 987 Zysk/strata netto 756-51 096-34 703-5 726 Przychody netto ze sprzedaży 296 350 285 866 154 294 200 398 Odsetki 1 040 1 845 3 697 4 274 Zapasy 65 429 71 629 59 971 65 274 Rezerwy na zobowiązania 27 632 46 631 18 680 18 713 Zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe 45 062 72 733 91 386 106 471 Aktywa netto* 158 161 104 804 70 101 64 135 * Aktywa netto to aktywa jednostki pomniejszone o jej wszystkie zobowiązania i rezerwy na zobowiązania. Tabela nr 2: Sytuacja finansowa FŁT Kraśnik w latach 2007 2010, w tys. PLN (14) W tabeli nr 3 przedstawiono analizę sytuacji finansowej spółki w oparciu o wskaźniki. Rentowności Obrotu netto Wskaźnik 2007 2008 2009 2010 Majątku ogółem (ROA) Kapitałów własnych (ROE) wynik finansowy netto/ obroty ogółem wynik finansowy netto/aktywa wynik finansowy netto/ kapitały własne 0,25 17,49 21,49 2,74 0,33 22,79 19,26 3,03 0,48 48,75 49,50 8,89 Dźwignia finansowa ROE skorygowany ROA 0,26 49,42 51,17 10,4 Poziomu kosztów Płynności I stopnia (gotówkowej) koszty ogółem/przychody ogółem środki pieniężne/(rezerwy krótkoterminowe+ zobowiązania krótkoterminowe+rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe) 99,84 117,51 119,49 103,23 0,09 0,09 0,02 0,01 II stopnia (szybkiej) aktywa obrotowe zapasy/ 1,08 0,54 0,42 0,43 5
III stopnia (bieżącej) (rezerwy krótkoterminowe+ zobowiązania krótkoterminowe+rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe) aktywa obrotowe/(rezerwy krótkoterminowe+ zobowiązania krótkoterminowe+rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe) 2,45 1,42 1,54 1,30 Ogólny poziom zadłużenia zobowiązania i rezerwy na zobowiązania /aktywa 31,49 53,25 61,10 66,33 ogółem Tabela nr 3: Sytuacja finansowa spółki w latach 2007 2010 przedstawiona w oparciu o wskaźniki 2.3. Środek pomocy (15) Władze polskie zamierzają dokapitalizować spółkę kwotą 34 mln PLN (ok. 8,568 mln EUR). (16) Dokapitalizowanie ma zapewnić Agencja Rozwoju Przemysłu (ARP) S.A. z Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorstw. (17) ARP jest podmiotem publicznoprawnym działającym w formie spółki akcyjnej kontrolowanej przez państwo 2. (18) Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorstw jest finansowany bezpośrednio z budżetu państwa i stanowi publiczny system środków pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw. Fundusz funkcjonuje jako instrument odnawialny: środki ze sprzedaży restrukturyzowanych przedsiębiorstw oraz dochody z oprocentowania pożyczek na ratowanie wracają do funduszu na potrzeby przyszłych inwestycji. 2.4. Plan restrukturyzacji (19) Plan restrukturyzacji obejmuje lata 2010 2012. Restrukturyzacja ma objąć marketing, aktywa, organizację i finanse. Planowane działania obejmują następujące aspekty: 2.4.1. Restrukturyzacja organizacyjna (20) Restrukturyzacja organizacyjna będzie obejmować pełne wdrożenie zintegrowanego systemu zarządzania (moduł IFS/analiza zarządzania i księgowość wewnętrzna), który w efekcie powinien zapewnić bardziej skuteczne zarządzanie składnikami majątku w posiadaniu poszczególnych jednostek organizacyjnych oraz bardziej restrykcyjną politykę finansową. (21) Wprowadzenie księgowości wewnętrznej umożliwi również: 2 Właścicielem wszystkich akcji jest Skarb Państwa, a prawa głosu na walnym zgromadzeniu wykonywane są przez Ministra Skarbu Państwa. 6
skuteczniejsze określanie szczególnie kosztochłonnych obszarów w ramach jednej jednostki organizacyjnej i w ujęciu ogólnym na poziomie całego przedsiębiorstwa; systematyczną analizę procesu produkcji w zakresie monitorowania kosztów produkcji, śledzenia zamówień produkcyjnych, korekt planu produkcji, monitorowania ilości i wartości produkcji w toku oraz przenoszenia półproduktów i produktów gotowych do kategorii zapasów itp.; bieżące zarządzanie polityką zamówień, produkcją i eliminacją ryzyka dla realizacji planów sprzedaży; wdrożenie premiowego systemu motywacyjnego powiązanego z wynikami gospodarczymi i finansowymi. (22) Spółka zamierza również zmienić swój system wynagrodzeń i system motywacyjny: wprowadzenie nowego, skuteczniejszego systemu motywacyjnego powiązanego z wynikami księgowości wewnętrznej, realizacją powierzonych zadań, jakością, współczynnikiem wypadków i zaangażowaniem. W dziale sprzedaży zostaną wprowadzone prowizje od sprzedaży. W przypadku pracowników zajmujących się bezpośrednio produkcją zostanie wprowadzona premia, której wysokość będzie obliczana w oparciu o takie czynniki, jak wskaźnik wydajności oraz staż pracy. Ponadto, ze względu na znaczne zmniejszenie liczby pracowników, spółka zamierza podnieść wysokość średniego wynagrodzenia. 2.4.2. Restrukturyzacja operacyjna (23) Zmiany polityki sprzedaży mają na celu zwiększenie zbytu poprzez zmianę kanałów dystrybucji i zwiększenie sprzedaży bezpośredniej na rynki zagraniczne. Plan przewiduje reorganizację działu sprzedaży w celu zintensyfikowania marketingu na rynkach w kraju i za granicą. Spółka przewiduje również renegocjację umowy z dotychczasowym dystrybutorem, FŁT Polska Sp. z o.o., w celu umożliwienia sprzedaży innym dystrybutorom. Planuje się również sprzedaż istotnej części zasobów spółki (ok. 60 % aktywów obrotowych). (24) Ponadto spółka zintensyfikuje poszukiwania nowych, tańszych dostawców, dokona renegocjacji terminów płatności u dotychczasowych dostawców, rozszerzy sieć składów konsygnacyjnych na terenie dostawców, a nawet zleci produkcję niektórych elementów łożysk na zasadzie outsourcingu. Po stronie dostaw na potrzeby produkcji środek pomocy powinien znacznie zmniejszyć koszty produkcji oraz zapewnić większą elastyczność i terminowość dostaw. (25) Ponadto, po dokonaniu niezbędnych adaptacji i prac, cała produkcja łożysk kulkowych zlokalizowana obecnie w dwóch działach produkcji zostanie skomasowana w jednym obiekcie. Powinno to zmniejszyć koszt produkcji tych łożysk o ok. 1,2 mln PLN w skali roku. 2.4.3. Restrukturyzacja majątku (26) Niektóre składniki majątku zostały przez spółkę przeznaczone na sprzedaż jako nieruchomości niewykorzystane: plac przed zakładem utwardzany żużlem; bocznica kolejowa; budynki tzw. kuźni; 7
wyodrębnienie i sprzedaż nieruchomości na potrzeby parku technologicznego/przemysłowego; ośrodki wczasowe w Unieściu i Muszynie; hotel; przyzakładowy zakład opieki zdrowotnej. (27) Z tytułu sprzedaży nieruchomości i zmniejszenia kosztu utrzymania aktywów spółka spodziewa się uzyskać kwotę ok. 28,3 mln PLN. (28) Ponadto planuje się modernizację parku maszyn i urządzeń wykorzystywanych do produkcji. Optymalizacja posiadanych aktywów przyczyni się w głównej mierze do obniżenia kosztów i uzyskania powierzchni produkcyjnej na potrzeby przyszłego rozwoju poprzez przeniesienie maszyn z innych działów/linii produkcyjnych. Spółka planuje zainwestowanie kwoty 39,94 mln PLN w modernizację maszyn i urządzeń, w tym: zastosowanie pokryć dla narzędzi wykorzystywanych do kucia i stemplowania (w celu wydłużenia ich okresu użytkowania); instalacja ciągarki do drutu przed procesem kucia pierścieni na kuźniarce DPR-22 (spodziewane oszczędności w kwocie ok. 27 000 PLN / m-c); instalacja urządzeń zasilanych prądem wielofazowym w celu wykrywania powierzchniowych i podpowierzchniowych wad pierścieni stożkowych (dla podniesienia jakości wyrobów); instalacja urządzeń do kontroli optycznej urządzenia wytwarzającego pierścienie (dla poprawy jakości wyrobów i zmniejszenia pracochłonności i kosztów poprzez wyeliminowanie kontroli optycznej); nowe tokarki automatyczne (poprawa jakości elementów obrabianych maszynowo, zwiększona wydajność dzięki wyższej prędkości skrawania, niższy koszt obróbki, krótszy czas przezbrojeń, niższe koszty serwisowe); zastąpienie znakowarek elektrolitycznych znakowarkami laserowymi (możliwość kodowania większej ilości danych produkcyjnych i eliminacja mycia elementów); automatyzacja procesu smarowania łożysk (w celu kontroli ilości smaru w łożyskach); instalacja urządzenia do kontroli prawidłowości montażu uszczelnień w łożyskach kulkowych (ograniczenie pracochłonności kontroli jakościowej łożysk); instalacja urządzenia do mycia i czyszczenia pneumatycznego koszyczków; eliminacja pary technologicznej (zastąpienie ogrzewania parowego systemem ogrzewania elektrycznego). (29) Ponadto spółka planuje uzyskanie ok. 2,1 mln PLN ze sprzedaży starych środków trwałych. 2.4.4. Restrukturyzacja finansowa (30) Restrukturyzacja finansowa ma zapewnić, iż spółka zachowa płynność finansową i zdolność do bieżącego regulowania zobowiązań. Obejmuje ona następujące aspekty: (a) Bieżący monitoring wpływów i wydatków oraz egzekwowanie i skracanie terminów płatności. Bieżący monitoring wpływów i wydatków przy wykorzystaniu systemu informatycznego IFS, umożliwiającego szybką analizę, 8
identyfikację i sprawozdawczość w zakresie najważniejszych pozycji kosztów i kontroli wpływów należności spółki i zapłaty jej zobowiązań. (b) Spłata zobowiązań wobec wierzycieli. Zobowiązania spółki na koniec czerwca 2010 r. sięgały blisko 100 mln PLN, z czego kwota zobowiązań z tytułu pożyczonych środków wynosiła 60,97 mln PLN, w tym 12,5 mln PLN z tytułu pożyczki na ratowanie oraz 36,77 mln PLN z tytułu pożyczki zaciągniętej w Banku Millennium S.A. na pokrycie strat związanych z zamknięciem opcji walutowych. Poniżej przedstawiono zobowiązania spółki przewidziane do spłaty w ramach programu restrukturyzacji. Wierzyciel Kwota należności 2010 2011 2012 ARP S.A. (pomoc na ratowanie) 12 500 12 500 Instytucje finansowe 24 742 3 961 15 678 5 103 Spłata zobowiązań wobec dostawców 3150 6 150 Ogółem 43 392 28 178 5 103 Tabela nr 4: Zobowiązania przewidziane do zapłaty w ramach procesu restrukturyzacji (c) Opracowanie bezpiecznej polityki zarządzania ryzykiem kursowym. Jedną z głównych przyczyn trudnej sytuacji finansowej spółki było anulowanie przez banki umów hedgingowych na kursy walut w związku z nagłym spadkiem kursu złotego wobec euro. Ze względu na rozszerzający się światowy kryzys finansowy i gospodarczy, w dniu 7 stycznia 2009 r. spółka zamknęła wszystkie umowy opcji zawarte z Bankiem Millennium. Tym samym wybrano moment, kiedy dzienny kurs złotego był najsilniejszy w skali całego roku 2009 (poniżej 3,97 PLN/EUR). Strata poniesiona przez spółkę z tytułu transakcji walutowych wyniosła ok. 34,17 mln PLN. W związku z zabezpieczeniem przed ryzykiem wahań kursu wymiany EUR/PLN spółka planuje wykorzystanie technik ogólnie dostępnych na rynku bankowym. Wybrany przez spółkę doradca ds. zabezpieczenia przed ryzykiem musi stosować konserwatywne metody zarządzania ryzykiem, bez angażowania się w agresywne strategie spekulacyjne. 2.4.5. Restrukturyzacja w obszarze ochrony środowiska (31) Obszarami, w których wskazano istotne aspekty z zakresu ochrony środowiska, i w których należy podjąć działania, są: (a) (b) (c) Rekultywacja składowiska odpadów płynnych w Wilczych Dołach: Zakres i sposób realizacji działań naprawczych został określony w decyzji Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, a koszt prac rekultywacyjnych wynosi ok. 666 000 PLN. Zmniejszenie strat wody w sieci wodociągowej. Modernizacja wytrawialni. Zasadniczym celem modernizacji wytrawialni w dziale P-8 jest zastąpienie kąpieli wytrawiającej przypalenia szlifierskie opartej na związkach chromu kąpielą bezchromową. Realizacja tego projektu przyczyni się do znacznego zmniejszenia ilości szkodliwych związków chromu wykorzystywanych przez naszą firmę. 9
2.5. Plan finansowy spółki (32) Informacje dotyczące prognoz dla rynku łożysk dostarczone przez władze polskie zostały opracowane w oparciu o analizę autorstwa Global Information Inc. ( World bearings industry forecasts for 2014 and 2019 (Łożyska na świecie prognozy dla branży na lata 2014 i 2019 ). Zgodnie z cytowanym sprawozdaniem, w latach 2009 2014 światowy popyt na łożyska kulkowe, toczne i ślizgowe liczony w mln USD ma rosnąć o 8,5 % rocznie w porównaniu z poziomem z roku 2009, co w przyszłości powinno przełożyć się na wzrost sprzedaży spółki. Produkcja łożysk (w tys. szt.) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Wariant realistyczny 10 005 11 096 11 293 11 792 12 530 13 833 Wariant pesymistyczny 10 005 9 986 10 164 10 613 11 277 12 450 Wariant optymistyczny 10 005 12 206 12 422 12 971 13 783 15 216 Tabela nr 5: Szacunkowy poziom produkcji łożysk FŁT Kraśnik w okresie restrukturyzacji (33) Spółka przedstawiła plan operacyjny na lata 2010 2015 obejmujący trzy warianty: pesymistyczny, realistyczny i optymistyczny 3. Prognoza finansowa została przygotowana przy założeniu, że w ciągu całego okresu prognozy wskaźniki makroekonomiczne pozostają na stałym poziomie. Wariant realistyczny (34) Plany produkcji i sprzedaży wyrobów i usług spółki w wariancie realistycznym zostały oszacowane w oparciu o następujące kontrakty i plany: długoterminowe kontrakty na sprzedaż łożysk zawarte z najważniejszymi klientami zagranicznymi, takimi jak Peugeot-Citroën, BPW producent osi do przyczep samochodów ciężarowych, Leroy Somer producent silników elektrycznych, Mitsubishi Caterpillar Forklift producent wózków widłowych, Scania, Magna, w związku z ich potrzebami wynikającymi z przyjętych strategii produkcji danych wyrobów w następnych latach; umowy handlowe z odbiorcami krajowymi; stopień zaawansowania rozmów z klientami i nowymi odbiorcami dotyczących nowego asortymentu / pozytywne wyniki testów wzorów łożysk; planowane rozszerzenie asortymentu oferowanych wyrobów na lata następne. (35) W wariancie realistycznym wielkości sprzedaży wyrobów i usług przedstawione w planie finansowym zakładają stopniowe wychodzenie z kryzysu gospodarczego. 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Przychody ze sprzedaży 184 665 207 300 218 000 238 000 261 000 280 000 Koszty operacyjne 191 414 206 905 212 598 232 252 251 691 265 273 Zysk/strata ze sprzedaży 6 748 395 5 402 5 748 9 309 14 727 Całkowity zysk/strata netto 7 293 15 053 4 891 2 687 6 289 11 337 Przepływy pieniężne ogółem 72 12 944 5 415 7 043 182 3 880 Zobowiązania i rezerwy 114 958 85 287 92 451 79 555 71 639 62 273 Wartość aktywów netto 62 807 111 861 116 752 119 438 125 727 137 064 Tabela nr 6: Wariant realistyczny (w tys. PLN) 3 Plan operacyjny w brzmieniu z października 2010 r., notyfikowany Komisji w grudniu 2010 r. 10
Wariant pesymistyczny (36) Założenia pesymistyczne uwzględniają mniejszą dynamikę wzrostu przychodów niż w wersji realistycznej. Wynika to głównie z przyjęcia możliwości zmniejszenia się popytu w branży motoryzacyjnej za sprawą wycofania dopłat do samochodów osobowych stosowanych w wielu krajach Europy Zachodniej. Uwzględniono także możliwość rezygnacji ze sprzedaży części asortymentu do odbiorców zagranicznych z grupy dystrybucyjnej (Indie, Zjednoczone Emiraty Arabskie) z uwagi na żądanie utrzymania niskich cen sprzedaży. 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Przychody ze sprzedaży 184 665 188 370 198 000 215 500 236 500 253 600 Koszty operacyjne 191 414 194 978 201 498 218 649 234 290 248 175 Zysk/strata ze sprzedaży 6 748 6 608 3 498 2 949 2 210 5 425 Całkowity zysk/strata netto 7 293 9 099 3 128 5 419 300 4 035 Przepływy pieniężne ogółem 72 8 991 5 994 3 469 2 35 Zobowiązania i rezerwy 114 958 85 287 97 841 94 645 83 129 71 263 Wartość aktywów netto 62 807 105 907 102 779 97 261 97 516 100 945 Tabela nr 7: Wariant pesymistyczny (w tys. PLN) Wariant optymistyczny (37) Założenia optymistyczne obejmują wyższą dynamikę wzrostu w stosunku do wariantu realistycznego o 10 %. Szybsze wychodzenie gospodarki z kryzysu gospodarczego oraz rozwój współpracy z takimi przedsiębiorstwami, jak Scania i Magna może spowodować wzrost zapotrzebowania na łożyska w branży motoryzacyjnej oraz przemysłowej. 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Przychody ze sprzedaży 184 665 226 230 238 000 260 300 285 500 306 400 Koszty operacyjne 191 414 217 572 224 698 245 966 264 823 284 991 Zysk/strata ze sprzedaży 6 748 8 658 13 302 14 334 20 677 21 409 Całkowity zysk/strata netto 7 293 22 076 11 606 10 154 16 377 17 611 Przepływy pieniężne ogółem 72 15 967 2 201 1 015 8 806 4 855 Zobowiązania i rezerwy 114 958 85 287 88 951 77 645 67 629 58 263 Wartość aktywów netto 62 807 118 884 130 490 140 644 157 021 174 633 Tabela nr 8: Wariant optymistyczny (w tys. PLN) (38) W każdym z ww. wariantów uwzględniono rezygnację z produkcji łożysk typu 6006 i 6007, co stanowi środek wyrównawczy w stosunku do przedmiotowej pomocy (zob. pkt 2.6 poniżej). 2.6. Koszty restrukturyzacji i źródła finansowania wkład własny FŁT Kraśnik (39) W poniższej tabeli przedstawiono koszty poszczególnych działań restrukturyzacyjnych w rozbiciu na lata od 2010 r. do 2012 r. Wszystkie działania restrukturyzacyjne zostaną ukończone w roku 2012. 11
Działania restrukturyzacyjne Koszt Koszt w poszczególnych latach 2010 2011 2012 Restrukturyzacja organizacyjna Pełne wdrożenie systemu informatycznego i przywrócenie WRG Zmiana systemu motywacyjnego i systemu wynagrodzeń Restrukturyzacja operacyjna 1 640 1 640 Zmiana polityki sprzedaży Poszukiwanie nowych dostawców Umieszczenie całości produkcji łożysk kulkowych w obiekcie 303 (połączone działy P-8 i P-7) 1 6040 1 640 Restrukturyzacja aktywów 39 944 2 600 12 943 24 401 Sprzedaż niewykorzystanych nieruchomości Modernizacja i uzupełnienie parku maszynowego 39 944 2 600 12 943 24 401 Sprzedaż niewykorzystanych maszyn Restrukturyzacja finansowa 43 392 10 111 28 178 5 103 Bieżący monitoring wpływów i wydatków, windykacja i skrócenie terminów płatności należności Spłata pożyczki na ratowanie 12 500 12 500 Spłata zobowiązań finansowych 24 742 3 961 15 978 5 103 Spłata zobowiązań wobec dostawców 6 150 6 150 Opracowanie bezpiecznej polityki zarządzania ryzykiem kursowym Restrukturyzacja w obszarze ochrony środowiska 874 730 75 69 Rekultywacja składowiska odpadów płynnych w Wilczych Dołach 660 660 Zmniejszenie strat wody w sieci wodociągowej 214 70 75 69 Modernizacja wytrawialni Ogółem 85 850 13 441 42 836 29 573 Tabela nr 9: Koszt działań restrukturyzacyjnych w rozbiciu na poszczególne lata w tys. PLN (40) Spółka proponuje wkład własny w koszty restrukturyzacji w kwocie 51,850 mln PLN, co odpowiada 60,4 % całkowitych kosztów restrukturyzacji. Wkład spółki w koszty restrukturyzacji zostanie pokryty ze środków pochodzących ze sprzedaży składników majątku spółki (działki, budynki, maszyny). W przypadku każdego z tych składników majątku spółka przedstawiła wyceny niezależnych rzeczoznawców, potwierdzające kwoty, które spółka może otrzymać z tytułu sprzedaży tych aktywów. Wkład spółki w koszty restrukturyzacji obejmuje również środki ze sprzedaży posiadanych udziałów w spółce [ ] *. Ponadto FŁT Kraśnik będzie uczestniczyć w kosztach restrukturyzacji kwotą 15,3 mln PLN w formie leasingu finansowego w związku z inwestycjami przewidzianymi w planie restrukturyzacji. Władze polskie dostarczyły promesę leasingu na powyższą kwotę, wystawioną przez BRE Leasing Sp. z o.o., instytucję finansową należącą w całości do BRE Bank S.A. (ten ostatni podmiot jest kontrolowany w 70 % przez Commerzbank 4 ). * Informacje poufne 4 http://www.brebank.pl/relacje_inwestorskie/akcjonariusze/ 12
Rodzaj wkładu własnego Data pozyskania Kwota do pozyskania Sprzedaż działki przed zakładem 2012 2 500 Sprzedaż bocznicy kolejowej 2011 5 000 Sprzedaż zakładu opieki zdrowotnej 2011 8 000 Sprzedaż parku przemysłowego 2011 6 000 Sprzedaż ośrodków wypoczynkowych 2011 2 400 Sprzedaż kuźni 2010 1 000 Sprzedaż hotelu 2011 3 400 Sprzedaż 2 lokomotyw i turbosprężarki 2010 1 750 Złomowanie środków trwałych 2010/2011 350 Sprzedaż udziałów w Bumar Sp. z o.o. 2010 6 150 Leasing finansowy 2012 15 300 Ogółem 51 850 Tabela nr 10: Wkład własny spółki w koszty restrukturyzacji w tys. PLN 2.7. Środki wyrównawcze (41) W ramach notyfikowanego projektu pomocy spółka proponuje, jako środek wyrównawczy w stosunku do pomocy, rezygnację z produkcji dwóch typów łożysk (6006 i 6007). W latach 2005 2010 roczna sprzedaż tych łożysk opiewała na kwoty od 13 do 7,5 mln PLN, z rentownością na poziomie od 3 % do 6 %. W latach 2005 2009 wielkość sprzedaży tych łożysk (w szt.) stanowiła 20 % sprzedaży spółki ogółem. (42) Władze polskie poinformowały, że łożyska typu 6006 i 6007, ze względu na ich parametry techniczne, znajdują szerokie zastosowanie w różnych sektorach przemysłowych (w sektorze pojazdów silnikowych, różnych silnikach elektrycznych, również jako części do maszyn i urządzeń rolniczych). Na podstawie zamówień handlowych oraz zapytań ofertowych otrzymanych przez przedsiębiorstwo i dotyczących powyższych dwóch typów łożysk do kwietnia 2011 r., sprzedaż tych łożysk utrzymałaby się w następnych latach przynajmniej na poziomie z 2010 r. Władze polskie poinformowały, że w ciągu pierwszych trzech miesięcy 2011 r. (do dnia 20 kwietnia 2011 r.) przedsiębiorstwo otrzymało zamówienia na 554 160 sztuk łożysk typu 6006 i 6007 (w porównaniu do 1 064 651 sztuk sprzedanych w 2010 r.). Rok Liczba ogółem Udział w produkcji (w tys. szt.) Liczba łożysk typu 6006 i 6007 Udział % Udział w sprzedaży (w tys. szt.) Liczba ogółem Liczba łożysk typu 6006 i 6007 Udział % 2005 15 067 2 972 19,7 % 14 705 2 855 19,4 % 2006 15 568 3 181 20,4 % 16 140 3 086 19,1 % 2007 15 763 3 410 21,6 % 16 217 3 231 19,9 % 2008 15 086 3 077 20,4 % 14 650 2 690 18,4 % 2009 7 588 1 792 23,6 % 8 256 1 860 22,5 % 2010 10 005 930 9,3 % 9 914 1 065 10,7 % Tabela nr 11: Udział łożysk typu 6006 i 6007 w produkcji i sprzedaży spółki 13
Okres Typ łożyska: 6006 Typ łożyska: 6007 Liczba [w szt.] Sprzedaż [w PLN] Koszt [w PLN] Zysk. Liczba [w szt.] Sprzedaż [w PLN] Koszt [w PLN] 2 939 397 2 908 Zysk. OGÓŁEM typ łożyska: 6006 + 6007 Liczba [w szt.] Sprzedaż [w PLN] Koszt [w PLN] 2005 23 35 8 534 8 183 019 181 985 4,10% 520 3 180 2 855 11714 11123 7,59% 007 755 026 937 382 5,05% 2006 2 9044 8 551271 952 567449 5,28% 535 3 187 314 226 072 8,76% 3 12 232 11475 086585 178 521 6,19% 2007 2 607491 9214988 8 963 980 2,72% 623 3 673 3 248 974 499918 4,74% 3 12 888 12 463 230739 962 898 3,30% 2008 2 7 169 7 010 041491 140 827 2,21% 648 081 3418311 3 220 2 689 10 5,77% 10231757 3,36% 930 572 587451 2009 1475 5 874 511648 5401699 1,99% 383 2 006 1854 1 859 7 518 7,62% 7 255 762 3,50% 864 989 063 738 637 2010 587 847 2 2 151 186114 520 1,58% 477 2 347 2 304 126 261 519 1,82% 1064973 4 533 376 4456039 1,71% TOTAL 11598993 41 661 3 187 17 814 16 40279460 3,32% 024 640 517 726898 6,11% 14 59475 57 006358 4,15% 786633 540 Tabela nr 12: Zyskowność produkcji łożysk typu 6006 i 6007 w latach 2005 2010 3. OCENA POMOCY 3.1. Pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (43) Władze polskie zgłosiły powyższy środek jako pomoc restrukturyzacyjną. Władze polskie nie domagały się uznania powyższego środka za inwestycję na warunkach rynkowych. Zysk. (44) Zgodnie z art. 107 ust. 1 TFUE, pomocą państwa jest wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów i wpływa na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie niezgodnym z rynkiem wewnętrznym. (45) Notyfikowane środki obejmują zasoby państwa przyznane przez Agencję Rozwoju Przemysłu (ARP) S.A. z Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorstw. (46) ARP jest podmiotem publicznoprawnym działającym w formie spółki akcyjnej kontrolowanej przez państwo. (47) Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorstw jest finansowany bezpośrednio z budżetu państwa i stanowi publiczny system środków pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorców. Fundusz funkcjonuje jako instrument odnawialny: środki ze sprzedaży restrukturyzowanych przedsiębiorstw oraz dochody z oprocentowania pożyczek na ratowanie wracają do funduszu na potrzeby przyszłych inwestycji. (48) Proponowane dokapitalizowanie stanowi korzyść selektywną, ponieważ zapewni ono FŁT Kraśnik środki, których w innym przypadku spółka nie mogłaby uzyskać na rynku przy zerowym poziomie kosztów. W analizowanych informacjach nie ma 14
żadnej wzmianki wskazującej na fakt, że podmiot udzielający pomocy (który stanowi podmiot odrębny w stosunku do Skarbu Państwa) przewiduje dokapitalizowanie w świetle ustaleń i perspektyw oraz na warunkach, które mogłyby skłonić inwestora prywatnego do zaoferowania takiego dokapitalizowania. (49) Komisja zwraca uwagę na fakt, że produkcja FŁT Kraśnik jest przeznaczona w głównej mierze na eksport, w tym na inne rynki unijne. Na rynkach tych działa kilka innych przedsiębiorstw konkurujących z FŁT Kraśnik, a pomiędzy państwami członkowskimi istnieje wymiana handlowa w branży łożysk. W związku z tym pomoc może, przynajmniej potencjalnie, zakłócić konkurencję i wpłynąć na wymianę handlową pomiędzy państwami. (50) Wobec powyższego Komisja uznaje, że obecna dotacja bezpośrednia na rzecz FŁT Kraśnik stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. 3.2. Odnośne przepisy (51) W niniejszym przypadku nie mają zastosowanie wyłączenia, o których mowa w art. 107 ust. 2 TFUE. Jeżeli chodzi o wyłączenia określone w art. 107 ust. 3 TFUE, to biorąc pod uwagę fakt, że głównym celem pomocy jest przywrócenie długoterminowej rentowności przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji można zastosować jedynie wyłączenie określone w art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, które zezwala na zatwierdzenie pomocy państwa przyznanej w celu promowania rozwoju niektórych działań gospodarczych, o ile nie zmienia ona warunków handlowych w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. W związku z tym pomoc na restrukturyzację może zostać uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE wyłącznie jeśli spełnia ona kryteria określone w wytycznych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji (dalej: wytyczne ) 5. 3.3. Kwalifikowalność spółki do przyznania pomocy na restrukturyzację (52) Zgodnie z pkt 12 wytycznych, do pomocy na ratowanie i restrukturyzację nie kwalifikują się nowo utworzone przedsiębiorstwa. Zgodnie z wytycznymi przedsiębiorstwo uznaje się za nowo utworzone w okresie pierwszych trzech lat po rozpoczęciu działalności w danej dziedzinie. (53) Ze względu na fakt, iż przedsiębiorstwo FŁT Kraśnik zostało utworzone w 1938 r. i produkuje łożyska od 1948 r., spółka nie może zostać uznana za nowo utworzone przedsiębiorstwo. (54) Zgodnie z pkt 13 wytycznych, przedsiębiorstwo należące do większej grupy kapitałowej w normalnych warunkach nie kwalifikuje się do pomocy na restrukturyzację z wyjątkiem sytuacji, w której można wykazać, że trudności przedsiębiorstwa są wewnętrzne i nie są wynikiem arbitralnej alokacji kosztów w ramach grupy oraz że te trudności są zbyt poważne, aby mogły być przezwyciężone przez samą grupę. 5 Wytyczne wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw, Dz.U. 2004/C 244/02 Komunikat Komisji dotyczący przedłużenia okresu ważności Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw, Dz.U. C 156 z 9.7.2009, s. 3 15
(55) Komisja zwraca uwagę na fakt, że FŁT Kraśnik, wraz z kontrolowaną przez siebie w 100 % spółką zależną ZŁW Kraśnik, tworzy grupę kapitałową. Niski poziom zysków spółki zależnej ZŁW Kraśnik w ciągu ostatnich czterech lat (77 159 PLN w 2007 r., 1 172 887 PLN w 2008 r., 461 340 PLN w 2009 r. i 739 507 PLN w 2010 r.) oraz ograniczona wartość netto jej aktywów (7,634 mln PLN w 2007 r., 8,807 mln PLN w 2008 r., 8,689 mln PLN w 2009 r. i 9,368 mln PLN w 2010 r.) nie kwalifikują spółki jako ewentualnego źródła środków na restrukturyzację FŁT Kraśnik. (56) Wobec powyższego Komisja uznaje, że FŁT Kraśnik spełnia kryteria określone w pkt 13 wytycznych. 3.3.1. Zasada pierwszego i ostatniego razu (57) Zgodnie z pkt 72 i nast. wytycznych, w przypadku gdy zainteresowane przedsiębiorstwo otrzymało już pomoc na ratowanie lub restrukturyzację w przeszłości, w tym pomoc nienotyfikowaną, a od chwili przyznania pomocy lub końca okresu restrukturyzacji bądź wstrzymania wdrożenia planu restrukturyzacji (w zależności od tego, co nastąpiło później) upłynęło mniej niż 10 lat, Komisja nie zezwala na dalszą pomoc na ratowanie i restrukturyzację, chyba że pomoc na restrukturyzację następuje po przyznaniu pomocy na ratowanie w ramach jednego działania na rzecz restrukturyzacji. (58) Komisja zwraca uwagę na fakt, że zgodnie z oświadczeniem władz polskich spółka nie otrzymała w ciągu ostatnich 10 lat żadnej pomocy na ratowanie lub restrukturyzację poza pomocą na ratowanie w formie pożyczki w kwocie 12,5 mln PLN, notyfikowanej i zatwierdzonej przez Komisję w dniu 2 czerwca 2010 r. Pomoc na ratowanie zatwierdzona w czerwcu 2010 r. stanowi pierwszy krok w ramach aktualnego procesu restrukturyzacji spółki. Na tej podstawie Komisja uznaje, że spółka spełnia kryterium pierwszego i ostatniego razu. 3.3.2. Przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji (59) W świetle pkt 12 lit. a) i pkt 14 wytycznych do otrzymania pomocy na restrukturyzację kwalifikują się wyłącznie przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji. (60) Zgodnie z pkt 9 wytycznych, Komisja uznaje dane przedsiębiorstwo za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji, jeżeli ani przy pomocy środków własnych, ani środków, które mogłoby uzyskać od właścicieli/akcjonariuszy lub wierzycieli, nie jest ono w stanie powstrzymać strat, które bez zewnętrznej interwencji władz publicznych prawie na pewno doprowadzą to przedsiębiorstwo do zniknięcia z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej. (61) Zgodnie z pkt 10, przedsiębiorstwo uznaje się za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji, gdy: a) w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli ponad połowa jej zarejestrowanego kapitału została utracona, w tym ponad jedna czwarta tego kapitału w okresie poprzedzających 12 miesięcy; 16
b) w przypadku spółki, której przynajmniej niektórzy członkowie są w sposób nieograniczony odpowiedzialni za długi spółki, jeżeli ponad połowa jej kapitału według sprawozdania finansowego została utracona, w tym ponad jedna czwarta w okresie poprzedzających 12 miesięcy. c) niezależnie od rodzaju spółki, jeżeli spełnia ona kryteria zawarte w prawie krajowym w zakresie podlegania zbiorowej procedurze upadłościowej. (62) Komisja zwraca uwagę na fakt, że spółka nie spełnia warunków określonych w pkt 10 lit. a) wytycznych: utrata zarejestrowanego kapitału w ciągu poprzedzających 12 miesięcy była niższa niż 25 % kapitału wymagane przez pkt 10 lit. a) wytycznych. Władze polskie powiadomiły również Komisję, że beneficjent pomocy nie spełnia kryteriów prawa polskiego w zakresie podlegania zbiorowej procedurze upadłościowej. (63) Punkt 11 wytycznych stanowi jednak, że nawet w sytuacji, gdy nie zachodzi żadna z powyższych okoliczności, przedsiębiorstwo może nadal być uznane za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji, gdy występują oznaki typowe dla przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji, takie jak rosnące straty, malejący obrót, zwiększanie się zapasów, nadwyżki produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące zadłużenie, rosnące kwoty odsetek i zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto. (64) Spółka istotnie odnotowała stałe straty netto (od 51,1 mln PLN w 2008 r. do 5 726 PLN w 2010 r.), zmniejszającą się wartość aktywów netto (z poziomu 158,16 mln PLN w 2007 r. spadła ona do poziomu 64,13 mln PLN w 2010 r.), malejący obrót (z poziomu 296,35 mln PLN w 2007 r. spadł on do poziomu 154,29 mln PLN w 2009 r. i 200,4 mln w 2010 r.), rosnące zobowiązania (z poziomu 45,06 mln PLN w 2007 r. do poziomu 106,47 mln PLN w 2010 r.) i zmniejszające się wskaźniki przepływów środków finansowych (zob. płynność: wskaźniki płynności gotówkowej, szybkiej i bieżącej w tabeli nr 3). Komisja uznaje, że fakt nieprzerwanego odnotowywania strat przez ostatnie cztery lata (nawet jeśli straty te nie malały) odzwierciedla trudną sytuację finansową przedsiębiorstwa, potwierdzoną przez inne wskaźniki. (65) Wobec powyższego Komisja uznaje, że FŁT Kraśnik spełnia kryteria przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji określone w pkt 11 wytycznych. 3.3.3. Przywrócenie rentowności (66) Aby dany środek mógł zostać uznany za zgodny z rynkiem wewnętrznym w świetle pkt 34 37 wytycznych, plan restrukturyzacji musi zawierać szczegółową analizę problemów, które spowodowały trudności, i opis środków, dzięki którym w rozsądnym terminie może zostać przywrócona długoterminowa rentowność i dobra kondycja przedsiębiorstwa. Należy to zapewnić w oparciu o realistyczne założenia co do przyszłych warunków działania. (67) Komisja zauważa, że środki przedstawione w planie restrukturyzacji dotyczą problemów, które doprowadziły do trudnej sytuacji finansowej spółki. Plan koncentruje się na restrukturyzacji aktywów, obejmującej zakup nowych urządzeń, 17
które powinny pozwolić FŁT Kraśnik na obniżenie kosztów produkcji i poprawę wydajności, oraz sprzedaż zbędnych aktywów. Planowane środki z zakresu restrukturyzacji operacyjnej powinny pozwolić spółce na uzyskanie lepszych wyników marketingowych. Ponadto, spółka planuje częściowe spłacenie wierzycieli, co powinno także zmniejszyć koszt spłacanych odsetek, a także opracowanie skutecznych środków zarządzania ryzykiem kursowym, będącym jedną z głównych przyczyn obecnych trudności spółki. (68) Władze polskie przedstawiły plany finansowe spółki na lata 2010 2015, sporządzone w oparciu o założenia realistyczne, a także wariant pesymistyczny i optymistyczny (zob. pkt 2.5 powyżej). Komisja zwraca uwagę na fakt, że proponowane środki restrukturyzacyjne powinny umożliwić spółce powrót do rentowności nie tylko w przypadku wielkości sprzedaży oszacowanej w wariancie optymistycznym, ale również w wariancie pesymistycznym (przy założeniu niższej sprzedaży), i w rozsądnym terminie (w wariancie pesymistycznym rentowność powinna zostać osiągnięta w latach 2014 2015). (69) W związku z powyższym Komisja uznaje, że wdrożenie zaproponowanego planu pozwala spółce na osiągnięcie długoterminowej rentowności, a tym samym jest zgodne z pkt 34 i nast. wytycznych. 3.3.4. Pomoc ograniczona do minimum, wkład własny (70) Zgodnie z pkt 43 45 wytycznych pomoc musi być ograniczona do ścisłego minimum niezbędnego do umożliwienia restrukturyzacji, a od beneficjenta oczekuje się znaczącego wkładu w restrukturyzację przy użyciu środków własnych lub finansowania zewnętrznego na warunkach rynkowych. (71) Komisja uznaje, że środki oraz koszty restrukturyzacji przedstawione przez przedsiębiorstwo zostały ocenione w prawidłowy sposób. (72) Wartość aktywów przedsiębiorstwa (w wysokości 64,13 mln PLN w 2010 r., przed sprzedażą aktywów planowaną w trakcie restrukturyzacji) nie jest wystarczająca, aby pokryć całość kosztów restrukturyzacji wynoszących 85,85 mln PLN. 60,4% proponowanego wkładu własnego w odniesieniu do powyższych kosztów stanowi maksimum możliwości, które nie będzie stanowić zagrożenia dla rentowności planu restrukturyzacji. Żadne czynniki nie wskazują na fakt pomyślnej restrukturyzacji dokonanej przy mniejszym zaangażowaniu inwestycji ze środków Skarbu Państwa, dlatego też przedstawiona pomoc wydaje się być ograniczona do koniecznego minimum. Komisja uwzględnia również fakt, że część kosztów przeznaczona jest na zwrot pomocy na ratowanie w wysokości 12,5 mln PLN. (73) Wkład własny spółki w koszty restrukturyzacji wyniesie 51,85 mln PLN i będzie finansowany ze środków pochodzących ze sprzedaży aktywów firmy oraz z leasingu finansowego. (74) Komisja uznaje, że wkład własny ze środków pochodzących ze sprzedaży aktywów spółki można uznać za rzeczywisty. Pewne transakcje sprzedaży miały już miejsce i uzyskano przewidziane środki, podczas gdy inne transakcje opierają się na wycenach sporządzonych przez niezależnych rzeczoznawców i szacunkach środków potwierdzonych. 18
(75) Komisja może uznać wkład własny spółki w formie leasingu finansowego w kwocie 15,3 mln PLN udzielonego przez komercyjną instytucję finansową (BRE Leasing Sp. z o.o.). Nabycie składnika majątku poprzez leasing finansowy (jak w obecnym przypadku) na warunkach rynkowych jest de facto zasadniczo równoważne z częściowym finansowaniem nabycia z pożyczki (w tej kwestii zob. decyzja Komisji w sprawie PKS Wadowice 6, pomoc na restrukturyzację dla Hydrogeo 7 ). Obydwie metody finansowania stanowią finansowanie zewnętrzne na warunkach rynkowych, o którym mowa w pkt 43 wytycznych, a ponadto mogą być oznaką wiary rynku w realność planu restrukturyzacji spółki. (76) W związku z powyższym Komisja zwraca uwagę na fakt, że wspomniany powyżej wkład własny stanowi znacznie więcej niż 50 % kosztów restrukturyzacji, których wymagają wytyczne. (77) Tym samym, w związku z powyższym Komisja uznaje, że kryteria określone w pkt. 43 i nast. wytycznych zostały spełnione. 3.3.5. Unikanie nieuzasadnionych zakłóceń konkurencji (78) Zgodnie z pkt 38 42 wytycznych należy podjąć środki zapewniające minimalizację negatywnych skutków dla warunków wymiany handlowej. Pomoc nie może powodować nieuzasadnionych zakłóceń konkurencji. Zazwyczaj oznacza to ograniczenie obecności spółki na własnych rynkach po zakończeniu okresu restrukturyzacji. (79) Środki wyrównawcze powinny być proporcjonalne do zakłócających skutków pomocy, w szczególności do wielkości i względnego znaczenia przedsiębiorstwa na rynku lub rynkach. Stopień środków wyrównawczych należy określić na zasadzie indywidualnego podejścia i z uwzględnieniem celu przywrócenia przedsiębiorstwu długoterminowej rentowności. Ponadto, zgodnie z pkt 7 wytycznych, Komisja będzie wymagać środków wyrównawczych, aby zminimalizować wpływ na konkurentów. (80) W przypadku oceny aspektu wkładu własnego w ramach pomocy na restrukturyzację warunki zatwierdzania takiej pomocy przyznawanej przedsiębiorcom posiadającym siedzibę na obszarach objętych pomocą kwalifikujących się do przyznania pomocy regionalnej mogą być mniej surowe również w kontekście wdrożenia środków wyrównawczych (pkt 55 i 56 wytycznych). Dla potrzeb analizy następstw pomocy na restrukturyzację dla rynku i konkurencji Komisja uznaje fakt, że FŁT Kraśnik posiada siedzibę na obszarze objętym pomocą. (81) Plan restrukturyzacji FŁT Kraśnik, o którym mowa powyżej, przewiduje rezygnację z produkcji dwóch typów łożysk 6006 i 6007. Jak wskazano w pkt 2.7 powyżej, produkcja tych łożysk w okresie 4 lat poprzedzających plan restrukturyzacji była 6 7 Sprawa N 212/2008, Pomoc na restrukturyzację dla PKS Wadowice, decyzja Komisji z dnia 28 stycznia 2009 r., Dz.U. C 79 z 2.4.2009, s. 1, pkt 72 Sprawa SA. 31816, Pomoc na restrukturyzację dla Hydrogeo, decyzja Komisji z dnia 15 czerwca 2011 r., dotychczas nieopublikowana. 19
zyskowna i stanowiła ok. 20 % ogólnej sprzedaży przedsiębiorstwa (pod względem ilościowym). Ponadto zgodnie z informacjami przedstawionymi przez władze polskie (statystyki dotyczące zamówień powyższych łożysk otrzymanych w pierwszych miesiącach 2011 r.) przewidywana sprzedaż łożysk typu 6006 i 6007 w latach po zakończeniu restrukturyzacji przedsiębiorstwa w 2012 r. utrzymałaby się przynajmniej na poziomie sprzedaży z 2010 r., lub wyższym. Z tego względu można uznać, że pozycja rynkowa przedsiębiorstwa po 2012 r. byłaby silniejsza, jeśli przedsiębiorstwo to nie zaprzestałoby produkcji tych łożysk, których produkcja była rentowna w ostatnich latach i co do których prognozowane jest dalsze utrzymanie rentowności. (82) W związku z powyższym Komisja uznaje, że proponowana rezygnacja z produkcji dwóch typów łożysk stanowi ograniczenie zdolności produkcyjnej spółki w zakresie łożysk oraz ograniczenie przyszłych przychodów i zysków, i może zostać uznana za środek wyrównawczy w stosunku do pomocy. Ponadto Komisja uznaje, że, stosownie do ograniczonego udziału spółki w rynku unijnym (0,8 % zob. powyżej) i dość ograniczonej kwoty pomocy (poniżej 10 mln euro), wpływ na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi i konkurencję w ramach UE będzie również ograniczony. Komisja bierze również pod uwagę fakt, że obszar, na którym spółka posiada siedzibę, tj. powiat kraśnicki, posiada wysoką stopę bezrobocia (15,8 % na koniec kwietnia 2011 r., w porównaniu ze średnią stopą bezrobocia w Polsce, wynoszącą 12,6 % 8 ), a FŁT Kraśnik, zatrudniająca ok. 2000 osób, jest jednym z największych pracodawców w powiecie i ma istotne znaczenie dla dalszego rozwoju obszaru objętego pomocą. (83) W związku z powyższym proponowany środek wyrównawczy jest zgodny z pkt 38 42 wytycznych. 4. DECYZJA (84) Komisja uznaje, w oparciu o wytyczne dotyczące pomocy państwa w celu restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw, że notyfikowana pomoc na restrukturyzację przyznana FŁT Kraśnik jest zgodna z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE. [Jeżeli niniejsze pismo zawiera informacje poufne, których nie należy ujawniać osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od daty otrzymania pisma. Jeżeli Komisja nie otrzyma uzasadnionego wniosku w tym terminie, będzie to oznaczać zgodę na ujawnienie informacji osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej. http://ec.europa.eu/eu_law/state_aids/state_aids_texts_pl.htm 8 Wg danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/publ_pw_bezrobotni_stopa_wg_powiatow_4m_20.xls 20