WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO opracowanie: mgr ANDRZEJ TOMCZYK RACIBÓRZ 2016 1
Doradztwo zawodowe usługi i czynności mające na celu pomoc w podejmowaniu wyborów edukacyjnych, szkoleniowych i zawodowych oraz w zarządzaniu rozwojem zawodowym (A. Watts i R. Sultana). Wewnątrzkolny system doradztwa ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. ( A. Łukaszewicz). 1) Założenia WSDZ. Wewnątrzszkolny System Doradztwa (WSDZ) ma na celu koordynację działań podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. 2) Cele WSDZ: 1. wspomaganie uczniów w podejmowaniu trafnych decyzji edukacyjnych i zawodowych i przygotowaniu ich do odnalezienia się na rynku pracy, przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy, 2. zapewnienie uczniom dostępu do kompleksowych usług doradczych, 3. wspieranie działań szkoły mających na celu optymalny rozwój edukacyjny i zawodowy ucznia. 3) Adresaci działań WSDZ: uczniowie wszystkich poziomów klas. 4) Podstawę prawną funkcjonowania WSDZ i organizacji działań w zakresie poradnictwa zawodowego dla uczniów stanowią następujące akty prawne: 1. Ustawa z dnia 7 września 1997 r. o systemie oświaty (tj. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późno zm.), 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624, z późno zm.), 3. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, 4. Statut Szkoły, 5. Program Wychowawczy Szkoły. 2
5) Za realizację WSZD w szkole odpowiedzialny jest: 1. dyrektor szkoły 2. koordynator WSDZ - pedagog szkolny, 3. nauczyciel przedsiębiorczości, 4. nauczyciel WOS, 5. nauczyciel informatyki, 6. przedmiotów zawodowych, 7. nauczyciel bibliotekarz, 8. rada pedagogiczna klas i inni. 6) WSDZ zakłada konieczność podejmowania współpracy z instytucjami wspierającymi wewnątrzszkolny system doradztwa, takimi jak: 1. Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej w Warszawie, 2. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Raciborzu, 3. Powiatowy Urząd Pracy w Raciborzu, 4. Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach, 5. Wojewódzka Komenda Ochotniczych Hufców Pracy w Katowicach. ROLE I ZADANIA OSÓB REALIZUJĄCYCH WSDZ: 1. Zaplanowanie działań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposobu ich realizacji. 2. Systematyczne diagnozowanie zaowania poszczególnych uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej. 3. Gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia. 4. Prowadzenie zajęć przygotowujących się uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej. 5. Koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę. 6. Współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego. 7. Dokonanie oceny efektywności realizowanych działań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego w szkole. 3
zgodnie z ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, ZADANIA REALIZOWANE W RAMCH WSDZ: A. Zadania Rady Pedagogicznej: a) utworzenie i zapewnienie ciągłości działania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zgodnie ze Statutem Szkoły, b) określenie priorytetów dotyczących orientacji i informacji zawodowej w programie wychowawczym szkoły na każdy rok nauki, c) realizacja działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, w tym programu DROGA DO SAMODZIELNOŚCI. B. Praca z uczniami mająca na celu wspieranie procesu ich rozwoju zawodowego: a. zapewnienie uczniom dostępu do konsultacji i porad indywidualnych w zakresie planowania kariery, b. diagnozowanie zaowania uczniów na informacje edukacyjne zawodowe i edukacyjne, c. gromadzenie, aktualizowanie i udostępnianie uczniom informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia d. (informacji o zawodach, o rynku pracy, o możliwościach kształcenia i zatrudnienia itp.), e. organizacja spotkań uczniów z przedstawicielami lokalnych firm, pracodawców, stowarzyszeń, f. organizacja udziału uczniów w targach edukacyjnych, podczas których będą mieli możliwość zapoznać się z aktualną ofertą edukacyjną uczelni wyższych, g. organizacja kursów i szkoleń zawodowych, h. organizacja konkursów z zakresu przedsiębiorczości, i. organizowanie spotkań z przedstawicielami szkół średnich i uczelni wyższych, j. organizacja zajęć aktywizujących, przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej, k. koordynacja systemu monitorowania losów absolwentów. 4
WEWNĄTRZKOLNY SYSTEM DORADZTWA NA POZIOMIE GIMNAZJUM I ZASADNICZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ Poznawanie siebie. Moje mocne i słabe strony. Określenie typu temperamentu. Określenie zgodności posiadanych przez uczniów predyspozycji (preferencje, zainteresowania) z realizowanym kierunkiem kształcenia. Pomoc w nabywaniu kwalifikacji zawodowych: opanowanie umiejętności pracowniczych, staże zawodowe, certyfikaty i tytuły zawodowe. Komunikacja interpersonalna Konflikty i ich rozwiązywanie. Negocjacje. Zachowania asertywne. Podejmowanie decyzji. Zakładanie firmy. Zarządzanie przedsiębiorstwem. Rynek pracy. Wpływ rynku pracy na planowanie kariery, cechy dobrego pracownika. Poszukiwanie pracy. Tworzenie dokumentów aplikacyjnych. Rozmowa kwalifikacyjna. Autoprezentacja Zatrudnienie. Bezrobocie. Sytuacja na rynku pracy w UE Pomoc w przezwyciężaniu problemów szkolnych, Decyzje edukacyjne i zawodowe: szkolna baza informacyjna. Przygotowanie do samodzielności w trudnych sytuacjach życiowych: egzaminy, poszukiwanie pracy, podjęcie roli pracownika, zmiana zawodu, adaptacja do nowych warunków, bezrobocie, mobilność zawodowa, ograniczenia zdrowotne. Wskazanie możliwości uzyskiwania dalszych kwalifikacji zawodowych. C. Praca z nauczycielami mająca na celu koordynację i optymalizację działań podejmowanych przez szkołę mających na celu wspieranie ucznia w procesie rozwoju zawodowego: a) koordynacja funkcjonowania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zgodnie ze statutem szkoły, b) realizacja działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej i roli we współpracy rady pedagogicznej i zgodnie z priorytetami dotyczącymi poradnictwa i informacji zawodowej w ramach programu wychowawczego szkoły, c) włączanie zagadnień z zakresu planowania kariery zawodowej do programu godzin wychowawczych i innych przedmiotów, d) identyfikacja i dostosowanie oferty edukacyjnej szkoły do zmian na rynku pracy, e) wspieranie lokalnych inicjatyw mających na celu wspieranie młodzieży w procesie planowania kariery zawodowej i wejściu na rynek pracy. 5
D. Współpraca z instytucjami zewnętrznymi wspierającymi wewnątrzszkolny system doradztwa: a) współpraca z instytucjami lokalnego rynku pracy (urzędy pracy, centra informacji i planowania kariery zawodowej, ośrodek kształcenia zawodowego) oraz poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, b) organizowanie przedsięwzięć (m.in. wyjazdy, wizyty, wycieczki do innych szkół i instytucji w kraju i za granicą), c) organizowanie spotkań z przedstawicielami lokalnych firm, pracodawców, targów edukacyjnych, targów pracy, dni przedsiębiorczości, d) wspieranie lokalnych inicjatyw mających na celu pomoc młodzieży w wejściu na rynek pracy. E. Monitorowanie i ewaluacja działań z zakresu doradztwa zawodowego wykonywanych przez doradcę zawodowego i nauczycieli wychowawców. a) wnioski wynikające z ewaluacji są wykorzystywane do planowania zmian służących podniesieniu jakości usług doradczych, b) ocena jakości usług doradczych celem uzyskania informacji dotyczących losów absolwentów między innymi: - dalszej ścieżki edukacyjnej absolwenta/kontynuacji kształcenia, - podjęcia zatrudnienia ( w tym zdobywania doświadczenia zawodowego). OBSZARY DZIAŁAŃ WEWNĄTRZKOLNEGO SYSTEMU DORADZTWA ZAWODOWEGO Obszar 1. Opis działania Sposoby realizacji Osoby/instytucje Czas realizacji Uwagi Systematyczne diagnozowanie zaowania poszczególnych uczniów na informacje Diagnozowanie zaowania poszczególnych uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe. Diagnoza uczniów poprzez rozmowy z nauczycielami, wychowawcami, rodzicami oraz samymi uczniami na temat wyboru zawodu, kierunku kształcenia. Koordynator WSD Praca ciągła 6
edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kariery zawodowej Pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej. Poznawanie siebie diagnoza psychologicznopedagogiczna. Praca indywidualna z uczniami: reorientacja zawodowa w przypadkach niewłaściwych wyborów, pomoc w przezwyciężaniu problemów szkolnych, wskazywanie możliwości uzyskiwania kwalifikacji zawodowych w systemie pozaoświatowym. pedagog, psycholog, doradca, pedagog szkolny, kierownik praktycznej nauki zawodu, pedagog szkolny Według uczniów uczniów Kierowanie uczniów wymagających szczególnej pomocy w zakresie doradztwa zawodowego do specjalistów zatrudnionych w PPP lub innych instytucjach wspierających szkołę w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego. Pedagog szkolny,, pedagog, uczniów Obszar 2. Gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia Diagnoza doradczych uczniów szczególnie uzdolnionych. Rozwijanie indywidualnych zainteresowań uczniów szczególnie uzdolnionych. Gromadzenie i systematyczne aktualizowanie informacji zawodowej i edukacyjnej. Udzielenie grupowych i indywidualnych porad i konsultacji uczniom. Przeprowadzanie rozmów z nauczycielami nt. uczniów szczególnie uzdolnionych, wytypowanie tych uczniów. Zorganizowanie zajęć rozwijających uzdolnienia dla uczniów uzdolnionych Wskazanie możliwości i form rozwijania indywidualnych zainteresowań i uzdolnień. Gromadzenie materiałów edukacyjnych (informatory, ulotki) i prowadzenie biblioteczki z zakresu doradztwa zawodowego i rynku pracy w gabinecie pedagoga. Aktualizacja informacji edukacyjno-zawodowych w bibliotece szkolnej. 1.Zapewnienie uczniom poznania specyfiki lokalnego i regionalnego rynku pracy w aspekcie realizowanego kierunku kształcenia i kierunków pokrewnych. 2.Przedstawienie możliwości nabywania kwalifikacji zawodowych w trakcie nauki w szkole. 3.Cechy dobrego pracownika. Pedagog szkolny,, przedmiotu Dyrektor Pedagog szkolny,, bibliotekarz Bibliotekarz, koordynator WSD Kierownik praktycznej nauki zawodu, przedmiotów zawodowych, przedsiębiorczości, koordynator WSD Praca ciągła Praca ciągła Cały okres nauki 7
Udostępnianie uczniom informacji edukacyjno zawodowej (możliwości kształcenia i zatrudnienia, rynek pracy). Obszar 3. Prowadzenie zajęć i działań przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej Prowadzenie zajęć i działań przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej.. Organizacja szkoleń z zakresu programu DROGA DO SAMODZIELNOŚCI Spotkania dot. ofert kształcenia z przedstawicielami szkół średnich. Współpraca z Cerujovi Hiszpania wymiana młodzieży. Praca za granica jako alternatywa. Koordynator WSD Dyrektor przedstawiciele szkół policealnych, Dyrektor cały rok szkolny Według terminów ustalonych przez szkoły policealne cały rok Udzielanie indywidualnych porad edukacyjnych i zawodowych uczniom Porady indywidualne i konsultacje dla uczniów dotyczących świadomego planowania kariery, w celu samopoznania i określenia predyspozycji zawodowych. Pedagog szkolny i doradcy zawodowi OHP Według, w zależności od uzgodnionego harmonogramu Obszar 4. Koordynowanie działalności informacyjnodoradczej prowadzonej przez szkołę Obszar 5. Podejmowanie Koordynowanie działalności informacyjnej w zakresie doradztwa edukacyjnozawodowego na terenie szkoły. Pomoc nauczycielom w realizacji tematów związanych z wyborem zawodu w ramach lekcji Przekazywanie informacji przez nauczycieli, wychowawców i specjalistów o planowanych działaniach doradczych ( np. plany pracy na dany rok szkolny). Organizacja spotkań z przedstawicielami lokalnych firm, pracodawców - oczekiwania pracodawców, lokalny rynek zatrudnienia. Prezentacja szkoły w środowisku lokalnym: udział młodzieży w uroczystościach i imprezach lokalnych. Udostępnienie materiałów, scenariuszy zajęć. przedmiotów, dyrektor, kierownik szkolenia praktycznego Dyrektor, kierownik szkolenia praktycznego,, Koordynator WSD Wrzesień ustalonych terminów Rok szkolny 8
współpracy ze wszystkimi nauczycielami szkoły przedmiotowych. Informowanie Rady Pedagogicznej szkoły o przedsięwzięciach i realizowanych działaniach. Posiedzenia RP. Określenie priorytetów dotyczących doradztwa edukacyjno-zawodowego szkoły na każdy rok nauki. Dyrektor, koordynator WSD Dyrektor, koordynator WSD terminów posiedzeń Rady Pedagogicznej szkoły Wrzesień Realizacja działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, zawartych w dokumentacji wewnątrzszkolnej (m.in. Statut Szkoły, Program Wychowawczy Szkoły, Wewnątrzszkolny System Doradztwa). dyrektor,, Cały rok szkolny Monitorowanie i ewaluacja działań z zakresu doradztwa edukacyjnozawodowego Uzyskanie informacji dotyczących losów absolwentów między innymi: - dalszej ścieżki edukacyjnej absolwenta/ kontynuacji kształcenia, - podjęcia zatrudnienia po ukończeniu szkoły (w tym: zgodności podjęcia pierwszej pracy z wyuczonym zawodem, podjęcia zatrudnienia u pracodawców, u których jako uczniowie szkoły zawodowej uczestniczyli w realizacji praktycznej nauki zawodu). Prowadzenie Księgi Absolwentów. Upowszechnianie w środowisku losów absolwentów promocja szkoły. dyrektor,, cały rok Opracował: mgr Andrzej Tomczyk 9