przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe zielony ogród zwierząt numer konsultacji: K20 temat: ogród przedszkolny miejsce: ul. Lelechowska 7, Warszawa inwestor: Zielone Przedszkole nr 61 etap: wstępna koncepcja opracowanie: pracownia k. architektura dla dzieci ul. Kalwaryjska 64/10 30-504 Kraków +48 795 57 75 57 biuro@pracowniak.pl autor opracowania: architektura krajobrazu: Iwona Kluza prowadzący projekt: architektura krajobrazu: mgr inż. Anna Komorowska architektura: mgr inż. arch. Michał Rokita data: czerwiec 2014
przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe / k20 / strona 1 1/ ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE/ OPIS KONCEPCJI 1.1/ o projekcie: Wstępna koncepcja zagospodarowania ogrodu przedszkolnego została przygotowana w ramach konsultacji architektoniczno-krajobrazowych, będących jednym z elementów programu Przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach, realizowanego przez Dziecięcą Akademię Przyrody Kumak w 2014 r. Koncepcja została opracowana na podstawie materiałów nadesłanych przez przedszkole ankiety i sugestii dzieci oraz dokumentacji fotograficznej i wstępnej inwentaryzacji terenu. Prezentowane rozwiązania należy traktować jako luźne sugestie, które pozwolą na podjęcie pierwszych prac w ogrodzie, a nie dokładne wytyczne. Uzupełnieniem są zdjęcia, które mogą stać się inspiracją do dalszych działań. Prezentowany na kolejnych stronach plan ma charakter orientacyjny. W swojej pracy bazowaliśmy na podkładzie przygotowanym przez przedszkole oraz na zdjęciach lotniczych. Duża liczba drzew uniemożliwiła dokładny wgląd w teren, dlatego mogą wystąpić spore różnice między rysunkiem, a stanem faktycznym. Prosimy przede wszystkim zwrócić uwagę na podział na strefy oraz ogólne rozplanowanie ogrodu. 1.2/ założenia projektowe: Projektowany ogród przedszkolny ma zachęcić najmłodszych do zapoznania się ze zwierzętami mieszkającymi w różnych środowiskach, co bezpośrednio nawiązuje do autorskiego programu przedszkola Kolorowy świat zwierząt. W przedszkolu prowadzone są również takie zajęcia jak: Zdrowym być (proponujemy wprowadzenie warzywnika w ogrodzie i naukę uprawy warzyw, ziół oraz owoców), Przedszkolne laboratorium (zajęcia odbywające się w ramach tego programu mogą mieć miejsce w klasie na świeżym powietrzu) oraz Mały Odkrywca (odpowiedzią na ten program może być projektowana ścieżka bosych stóp oraz niewielki ogród sensoryczny). Jednak jednym z ważniejszych programów, do którego pragniemy się odwołać jest Przedszkole bez zabawek, czyli autorski program według którego prowadzone są zajęcia od marca do maja. Główny pomysł odnoszący się do tego programu to plac zabaw bez plastiku i metalu. Warto pokazać dzieciom, że ogrodowe zabawki mogą być wykonane z naturalnych materiałów, a niekiedy nawet przez nie same. Dzieci w ramach zajęć mogą uczyć się samodzielnego wykonywania zabawek, których można używać na świeżym powietrzu. Projektowany ogród przedszkolny stanowić ma pomoc dydaktyczną dla przedszkola, ale jednocześnie ma być kształtowany przez dzieci i dla dzieci. Ma stać się miejscem wspólnych doświadczeń, okazją do nauki odpowiedzialności oraz poszerzania wiedzy dotyczącej przyrody. 1.3/ podział funkcjonalny: W strefie reprezentacyjnej przewidzieliśmy miejsce na ozdobne rabaty z roślinami, krzewy ozdobne oraz kwiaty cięte, atrakcyjne zimą i do suchych bukietów. W strefie zwierząt miejskich proponujemy miejsce na karmnik i poidełko dla ptaków, zabawki-zwierzaki (np. bujaki lub rzeźby), jak również zwierzęcy sad z jadalnymi owocami, aby dzieci dowiedziały się, czym żywią się zwierzęta w trudnych, zimowych miesiącach. W sąsiedniej strefie, lasku brzozowym, proponujemy wkomponowaną ścieżkę bosych stóp, która połączy poprzednią strefę ze strefą zwierząt łąkowych. To tam umieszczone zostaną domki dla owadów, kwiaty polne wabiące motyle, pas pokrzyw. Ważnym elementem tej części ogrodu mogą być drewniane pale, do których dzieci będą mogły przypinać swoje prace. W części centralnej ogrodu znajduje się asfaltowy placyk do zabawy. Warto w tym miejscu pomyśleć nad zagospodarowaniem części rabat na ogród sensoryczny, w którym mogą się znaleźć rośliny o ładnym zapachu, ciekawym kształcie liści, różnych fakturach (szorstkie, miękkie, gładkie), kolorach i wydające dźwięki (np. moszenki). Asfaltowy placyk można pomalować wzorami i rysunkami przedstawiającymi kwiaty, które będą pełnić dodatkowe funkcje edukacyjne. Do zabawy służy również strefa z gotowymi urządzeniami. UWAGA! Należy zwrócić uwagę czy zabawki posiadają certyfikat lub deklarację zgodności z normą PN-EN 1176. Niektóre zabawki dostępne na rynku przeznaczone są tylko do użytku domowego i obowiązuje je inna norma. Zabawki muszą być montowane według instrukcji i z zachowaniem stref wolnych od upadku, których zakres powinien przedstawić producent. W strefie wolnej powinna znajdować się nawierzchnia amortyzująca upadki (np. piasek, żwir, kora). Nie uwzględnienie stref wolnych przy lokalizacji zabawek w ogrodzie powoduje, że pełna odpowiedzialność za ewentualne wypadki spada na właścicieli terenu. Kolejna strefa to warzywnik i ogród ziołowy z podniesionymi rabatami. Dzieci będą mogły nauczyć się uprawiać warzywa oraz poznać zasady zdrowego stylu życia. Będzie to również dla nich prawdziwa lekcja odpowiedzialności rośliny trzeba sadzić, pielęgnować, podlewać czy też pielić. Dodatkowo zaplanowaliśmy tu lokalizację zbiornika na deszczówkę w bezpośrednim sąsiedztwie budynku. W południowo-wschodnim rogu przewidzieliśmy miejsce na naturalny plac zabaw z piaskownicą w ptasim gnieździe (niska konstrukcja z zaplatanych na kształt ptasiego gniazda gałęzi, w środku wypełniona piaskiem), naturalnymi elementami zastępującymi tradycyjne zabawki (np. tor przeszkód, służący również do ćwiczenia równowagi, z kłód drzew, głazów i wkopanych pieńków), jak również samodzielnie wykonane przez dzieci zabawki. Strefa ta bezpośrednio sąsiaduje z klasą na świeżym powietrzu, w której umieściliśmy drewniane siedziska z pniaków oraz tablicę do rysowania kredą. Górka do zjeżdżania, która w zimie pełni bardzo ważną funkcję, pozostała bez zmian. Sąsiadujący z nią las świerkowy, pełniący rolę strefy zwierząt lasu, może być wyposażony w domek na drzewie, budki lęgowe dla ptaków, jak również szałas z grubszych gałęzi przy pniu najwyższego drzewa. Las można uzupełnić o krzewy i rośliny zielne, charakterystyczne dla poszycia i runa lasu świerkowego.
przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe / k20 / strona 2 2/ SCHEMATY/ PODZIAŁ FUNKCJONALNY strefa wejściowa reprezentacyjna strefa gospodarcza strefa zwierząt miejskich ogród sensoryczny las brzozowy ogród użytkowy strefa zabaw z wykorzystaniem gotowych urządzeń strefa zwierząt łąkowych las świerkowy strefa zwierząt lasu naturalny plac zabaw górka strefa edukacyjna
przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe / k20 / strona 3 3/ ZAGOSPODAROWANIE TERENU/ RZUT krzewy ozdobne żywopłot osłona śmietnika kwiaty cięte karmnik/ poidełko dla ptaków zabawki-zwierzaki ogród sensoryczny wzory kwiatowe zwierzęcy sad ścieżka bosych stóp kompostownik/ zbiornik na deszczówkę podniesione rabaty domek na drzewie szałas z gałęzi las świerkowy budki lęgowe górka siedziska z pni drzew łąka kwietna domki dla owadów wielofunkcyjne paliki pas pokrzyw płotek wiklinowy piaskownica- -gniazdo naturalny tor przeszkód tablice kredowe/ interaktywne zabawki wykonane przez dzieci
przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe / k20 / strona 4 4/ INSPIRACJE/ FOTOGRAFIE OBRAZUJĄCE IDEĘ Siedziska lub tor przeszkód źródło: pinterest.com/brigette_joy/child-friendly-gardens/ Naturalny plac zabaw źródło: letthechildrenplay.net/2010/03/another-wonderful-natural-playspace.html Gniazdo wersja 1 źródło: play-scapes.com/play-design/natural-playgrounds/weezies-childrens-garden-julie-moir-messervy-2003 Gniazdo wersja 2 źródło: purpose.com.pl/purpose_files/image/aktualnosci2/styczen_2011/pleasure/nestrest-2.jpg Szałas z gałęzi źródło: kidsters.ru/2013/01/18/timgill Gniazdo wersja 3 źródło: healthcaredesignmagazine.com/sites/healthcaredesignmagazine.com/files/imagecache /570x360/Birds_nest_at_NIH-Playground_CreditHoachlander_Davis_Photography.jpg Naturalny tor przeszkód źródło: play-scapes.com/play-design/natural-playgrounds/brock-elementary-school-naturalplayscape-with-cost-information-skala-design-vancouver-canada-2010/