1 Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego w gimnazjum Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego powstał w oparciu o analizę następujących dokumentów: 1) Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425 wraz z późniejszymi zmianami); 2) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzenia sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych ( Dz. U. z 2007 r. Nr 83 poz. 562 wraz z późniejszymi zmianami) 3) Podstawa programowa języka polskiego; 4) Wewnątrzszkolny System Oceniania w Zespole Szkół w Gardnie; 5) Program nauczania języka polskiego w gimnazjum Słowa na czasie 1. Skala ocen bieżących i klasyfikacyjnych z języka polskiego: Stopień Nazwa Skrót 6 celujący cel 5 bardzo dobry bdb 4 dobry db 3 dostateczny dst 2 dopuszczający dop. 1 niedostateczny ndst a) W ocenianiu bieżącym dopuszcza się stosowanie informacji zwrotnej - co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien się dalej uczyć bez umieszczania oceny wg skali wskazanej powyżej. Taki sposób oceniania preferowany jest przede wszystkim podczas oceniania nowych treści (wiadomości i umiejętności). 2. WYMAGANIA NA OCENY : 1. Stopień celujący otrzymuje uczeń, który: a. rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności, b. samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia, c. dostrzega związki pomiędzy wiedzą teoretyczną a praktyczną, d. zdobytą wiedzę potrafi stosować w sytuacjach problemowych, proponuje rozwiązania nietypowe, twórcze, e. osiąga sukcesy w konkursach, olimpiadach, zawodach, reprezentuje szkołę,
f. poprawnie posługuje się terminologią naukową, swobodnie wypowiada się w mowie i piśmie, g. wykonał większość zadań dodatkowych, h. jest twórczy, aktywny i sumienny, i. interesuje się przedmiotem i rozwija się indywidualnie, j. osiąga także sukcesy w konkursach i olimpiadach przedmiotowych. 2 2. Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który: a. w pełni opanował treści programowe, b. opanował wiadomości wiążące się ze sobą w logiczny układ, c. samodzielnie stosuje w praktyce posiadane wiadomości, samodzielnie rozwiązuje problemy teoretyczne i praktyczne, d. posługuje się terminologią z języka polskiego, e. poprawnie wypowiada się w mowie i piśmie, f. sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami i korzysta z różnych źródeł informacji, g. jest samodzielny, aktywny i sumienny. 3. Stopień dobry otrzymuje uczeń, który: a. opanował treści istotne w strukturze przedmiotu, b. dostrzega związki pomiędzy posiadanymi wiadomościami, c. potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę, zainspirowany działaniami nauczyciela w typowych zadaniach teoretycznych i praktycznych, d. potrafi samodzielnie rozwiązać typowe zadania, e. logicznie wypowiada się i zna podstawowe pojęcia, właściwe terminologii przedmiotowej, f. jest sumienny i dość aktywny. 4. Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który: a. opanował najważniejsze treści przedmiotowe (programowe), b. rozumie i z pomocą nauczyciela wyjaśnia ważniejsze zjawiska, c. stosuje wiedzę w sytuacjach typowych, d. popełnia nielicznie błędy językowe,
e. posiada proste, uniwersalne umiejętności rozwiązywania problemów typowych o średnim stopniu trudności, f. jest dość sumienny i raczej aktywny. 3 5. Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który: a. opanował treści przedmiotowe na poziomie koniecznym do dalszej edukacji, b. nie dostrzega związków między posiadanymi informacjami, c. stosuje wiedzę w sytuacjach typowych, tylko przy pomocy nauczyciela, d. popełnia liczne błędy językowe, posługuje się językiem potocznym., e. zazwyczaj wykonuje proste, typowe zadania, a także rozwiązuje problemy o niskim stopniu trudności, powtarzające się w procesie edukacji, f. w miarę regularnie odrabia zadane prace, choć niektóre błędnie, g. potrafi uczestniczyć w pracy na lekcji. 6. Stopień niedostateczny otrzymuje uczeń, który: a. nie zdobył podstawowych wiadomości i umiejętności niezbędnych do dalszego kształcenia, b. nie rozumie sensu przekazywanych mu informacji, c. nie potrafi stosować wiedzy w sytuacjach typowych, nawet przy pomocy nauczyciela, d. ma trudności z wysławianiem się, popełnia rażące błędy językowe, e. nie interesuje się procesem dydaktycznym, nie uczestniczy w lekcji, jak również nie odrabia zadanych prac i lekceważy podstawowe obowiązki szkolne. Oceniając prace klasowe, sprawdziany i testy nauczyciel ma obowiązek uwzględnić następującą punktację procentową i kryteria na poszczególne oceny: 98% - 100% - celujący (6) 90% - 97% - bardzo dobry (5) 72% - 89% - dobry (4) 51% - 71% - dostateczny (3) 40% - 50 % - dopuszczający (2) 0% - 39% - niedostateczny (1)
4 Oceniając prace klasowe, sprawdziany i testy uczniów posiadających opinię o dostosowaniu wymagań do indywidualnych możliwości ucznia nauczyciel ma obowiązek uwzględnić następującą punktację procentową i kryteria na poszczególne oceny: 98% - 100% - celujący (6) 84% - 97% - bardzo dobry (5) 66% - 83% - dobry (4) 48% - 65% - dostateczny (3) 31% - 47 % - dopuszczający (2) 0% - 30% - niedostateczny (1) 2. SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH: a) kontrola i ocena pracy ucznia w klasie i w domu (samodzielne notatki, praca w grupie, bieżące zadania domowe itp.); - nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym b) prace klasowe literackie co najmniej 3 w roku szkolnym; c) sprawdziany językowe (również przykładowe arkusze egzaminacyjne)- co najmniej raz w okresie; d) dłuższe zadania literackie/ samodzielne prace literackie; w zależności od potrzeb, ale nie mniej niż raz w okresie; e) kontrola i ocena zadań (różnych) w zeszycie przedmiotowym, na papierze podaniowym; f) kontrola i ocena wybranych zadań w zeszytach ćwiczeń; w zależności od potrzeb; g) dyktanda i inne zadania ortograficzne; w zależności od potrzeb, ale nie mniej niż raz w okresie; h) testy (również ze znajomości lektur); w zależności od potrzeb, ale nie mniej niż raz w okresie; i) odpowiedzi ustne; w zależności od potrzeb; j) kartkówki/krótkie sprawdziany z 1-3 ostatnich lekcji; w zależności od potrzeb; k) przykładowe arkusze egzaminacyjne - w zależności od potrzeb; l) konkursy klasowe i szkolne; w zależności od harmonogramu konkursów; m) zadania dodatkowe (np. gazetki, inscenizacje, foldery, referaty, plakaty, prezentacje multimedialne); w zależności od potrzeb; n) prezentacja mowy, recytacja; w zależności od potrzeb, ale nie mniej niż raz w okresie; o) projekty edukacyjne pod warunkiem, że uczeń realizuje projekt z języka polskiego; ocena z projektu wystawiana jest wg kryteriów zamieszczonych w Regulaminie realizacji projektów edukacyjnych w Gimnazjum w Gardnie i traktowana jest tak, jak ocena z pracy klasowej.
5 Pisemne formy sprawdzania osiągnięć: Odpowiednio wcześniej zapowiadane są: - sprawdziany językowe; - prace klasowe literackie (np. na podsumowanie lektury); - sprawdziany podsumowujące rozdział lub większą część materiału; - dłuższe sprawdziany ortograficzne; - zadania literackie (tzn. uczeń ma kilka dni na ich napisanie); Sprawdziany (językowe i ortograficzne) oraz literackie prace klasowe są zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem. Nie muszą być zapowiadane: - kartkówki z ostatnich 3 lekcji; - kartkówki jako forma sprawdzenia pracy domowej; - krótkie zestawy zadań do pracy z tekstem; - drobne kartkówki ortograficzne w związku z bieżącym tematem; - testy ze znajomości lektury (w dniu jej omawiania). 3. ORGANIZACJA I ZASADY PRACY: a) uczeń zobowiązany jest do prowadzenia zeszytu, w którym notuje wiadomości przekazane na lekcji oraz odrabia pracę domową, b) brak zeszytu i systematycznych notatek z lekcji (w tym kart pracy) to ocena niedostateczna (cząstkowa), c) dłuższe wypracowania domowe uczeń odrabia na kartce papieru formatu A-4 lub w zeszycie przedmiotowym, d) wypracowania klasowe, zadania domowe są obowiązkowe uczeń może być z nich zwolniony w wyjątkowych przypadkach, np. wykonał inną dodatkową pracę, e) sprawdziany, prace klasowe, testy (w tym ze znajomości lektury) wagi 5 są obowiązkowe, f) w przypadku stwierdzenia niesamodzielności pracy uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną, g) trzy razy w okresie uczeń może zgłosić nieprzygotowanie, h) uczeń może poprawić ocenę niedostateczną lub dopuszczającą ze sprawdzianu lub pracy klasowej najwyżej o dwie oceny do dwóch tygodni od poznania pierwotnej oceny po wcześniejszym uzgodnieniu z nauczycielem.
6 SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH W KLASIE I GIMNAZJUM W KLASIE II GIMNAZJUM W KLASIE III GIMNAZJUM Umiejętności ucznia w zakresie słuchania, mówienia, pisania, czytania i odbioru tekstów kultury oraz rozpoznawania i analizy zjawisk językowych. W ciągu rocznego cyklu kształcenia proponuje się: a) prace pisemne (domowe), b) co najmniej 3 prace klasowe w roku szkolnym, sprawdzające stopień opanowania: - sprawności językowych, - redagowania dłuższych form wypowiedzi, - wiadomości teoretyczno-literackich oraz umiejętności czytelniczych, c) co najmniej 1 sprawdzian w okresie z zakresu nauki o języku, d) co najmniej 2 interpretacje głosowe (w roku) fragmentów prozy i poezji,, e) kontrole zeszytu przedmiotowego (z jego oceną przynajmniej raz w okresie). Ponadto bieżącej ocenie będą poddawane: - wypowiedzi ustne zarówno z kształcenia literackiego i językowego, - wypowiedzi z określonego programem działu nauczania podczas lekcji powtórzeniowych, - różne formy aktywności na lekcji, - technika czytania. Nauczanie języka polskiego w klasie II gimnazjum opiera się na zdobyciu określonych programem nauczania kompetencji z zakresu czytania, mówienia, słuchania, pisania, odbioru tekstów kultury, kształcenia językowego i samokształcenia. Kontroli stanu wiedzy i umiejętności, prezentowanych przez ucznia, służyć będą różne metody i formy pracy. W ciągu całorocznego cyklu kształcenia proponuje się: a) 3 prace klasowe sprawdzające umiejętność dłuższej formy wypowiedzi związanej z życiem ucznia, jego najbliższym środowiskiem oraz lekturą b) prace pisemne (domowe), c) 2 sprawdziany w okresie z zakresu nauki o języku, d) co najmniej 2 interpretacje głosowe w roku szkolnym fragmentów prozy i poezji, e) kontrole zeszytu przedmiotowego przynajmniej raz w okresie, f) testy sprawdzające umiejętność czytania ze zrozumieniem. Ponadto bieżącej ocenie będą poddawane: - wypowiedzi ustne z kształcenia literackiego i językowego, - wypowiedzi z określonego programem działu nauczania podczas lekcji powtórzeniowych, - różne formy aktywności na lekcji, - technika czytania. W nauczaniu języka polskiego w klasie III gimnazjum nadrzędnym celem dydaktycznych zabiegów jest zdobycie kompetencji polonistycznych niezbędnych do kontynuacji nauki na wyższym poziomie edukacyjnym. Stąd wszystkie działania podejmowane na poszczególnych zajęciach lekcyjnych będą zmierzały do wykształcenia umiejętności komunikowania się, wyrabiania nawyków czytelniczych, doskonalenia sprawności pisarskiej, świadomego korzystania z dorobku literackiego i kulturowego. Narzędziami pomiaru poziomu wiedzy i umiejętności będą prace kontrolne z zakresu kształcenia literackiego i językowego. W całorocznej pracy proponuje się: a) prace domowe, b) przynajmniej 3 prace klasowe w roku szkolnym sprawdzające stopień: - znajomości lektur szkolnych, - redagowania dłuższych form wypowiedzi, - opanowania sprawności językowej, c) co najmniej 1 sprawdzian w okresie z zakresu nauki o języku, d) przynajmniej 2 interpretacje głosowe fragm. prozy i poezji, e) kontrole zeszytu przedmiotowego z jego oceną przynajmniej raz w okresie, f) testy sprawdzające umiejętność czytania ze zrozumieniem. Ponadto bieżącej ocenie będą poddawane: - wypowiedzi ustne z kształcenia literackiego i językowego, - wypowiedzi z określonego programem działu nauczania podczas lekcji powtórzeniowych, - różne formy aktywności na lekcji, - technika czytania.
7 4. USTALENIA SZCZEGÓŁOWE: a) stosuje się oceny wyrażone słownie lub cyfrowo, w związku ze stosowaniem średniej ważonej, dopuszcza się stawianie tylko +,gdzie obowiązuje następujący przelicznik oceny na punkty: b) Każda ocena cząstkowa, którą otrzyma uczeń ma ustaloną wagę. Ocena Punkty 6 6 5+ 5,5 5 5 4+ 4,5 4 4 3+ 3,5 3 3 2+ 2,5 2 2 1+ 1,5 1 1 Brak oceny z pracy klasowej 0 lub sprawdzianu Formy aktywności Waga oceny Kolor zapisu w dzienniku 1. Praca na lekcji, praca w grupach/ przygotowanie niebieski lub czarny 1 do lekcji 2. Aktywność na lekcji ( oraz jej brak ) 1 niebieski lub czarny 3. Zeszyt przedmiotowy, zeszyt ćwiczeń 1 niebieski lub czarny 4. Zadanie domowe 1 niebieski lub czarny 5. Osiągnięcia w konkursach ( etap szkolny )/ tytuły mistrzowskie 2 niebieski lub czarny 6. Odpowiedź ustna / kartkówka z ostatniej lekcji 2 niebieski lub czarny 7. Wykonanie pomocy dydaktycznych, pracy na rzecz szkoły w ramach niebieski lub czarny 2 przedmiotu 8. Prezentacja referatu/ recytacja poezji lub prozy 2 niebieski lub czarny 9. Sprawdzian ( z 2-3 ostatnich tematów )/kartkówka 3 niebieski lub czarny 10. Osiągnięcia w konkursach ( etap rejonowy ) 3 niebieski lub czarny 11. Odpowiedź ustna z trzech ostatnich lekcji 3 niebieski lub czarny 12. Dyktando 3 niebieski lub czarny 13. Praca klasowa / sprawdzian poprzedzony powtórzeniem wiadomości 5 czerwony
14. Realizacja i prezentacja projektu 5 czerwony 15. Test z całego działu/ test ze znajomości lektury 5 czerwony 16. Test semestralny 5 czerwony 17. Osiągnięcia w konkursach ( etap wojewódzki ) 5 czerwony 18. Samodzielne wypracowanie 5 czerwony W przypadku oceniania innej formy aktywności lub potrzeby wyróżnienia któregoś z działań nauczyciel ustala z klasą sposób oceny oraz jej wagę. 8 c) za pracę na lekcji/aktywność/przygotowanie do zajęć uczeń może otrzymać + ; za zgromadzenie pięciu + uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą o wadze 1; d) uczeń prowadzi systematycznie, rzetelnie i starannie zeszyt przedmiotowy (zeszyt jest dokumentem pracy ucznia). Terminowo oddaje zeszyt do poprawy. W przypadku choroby czy nieobecności w szkole uzupełnia notatki i zadania domowe; e) w zeszycie winny znajdować się wszystkie (!) otrzymywane materiały (drukowane), ocenione i zwrócone kartkówki, testy, zestawy zadań itp. ich brak (przy odpowiednim temacie lekcji) równa się brakowi zadania; f) nauczyciel ma prawo obniżyć uczniom ocenę lub postawić ocenę niedostateczną jeśli udokumentuje, że praca jest odpisana od kolegi lub przepisana z określonego źródła; g) nauczyciel ma prawo przerwać sprawdzian uczniowi, jeżeli stwierdzi, na podstawie jego zachowania, niesamodzielność pracy lub zakłócanie przebiegu sprawdzianu (np. sygnałem telefonu komórkowego). Stwierdzenie niesamodzielnej pracy lub zakłócanie przebiegu sprawdzianu może być podstawą do wystawienia oceny niedostatecznej; h) uczeń ma prawo poprawić ocenę niedostateczną i dopuszczającą z pracy klasowej lub sprawdzianu najwyżej o dwa stopnie w ciągu dwóch tygodni od otrzymania tej oceny (po uprzednim uzgodnieniu z nauczycielem); i) stopień uzyskany podczas poprawy prac pisemnych wpisuje się do dziennika lekcyjnego obok pierwszego stopnia. Jeśli uczeń otrzymuje drugą ocenę 1, to wpisuję się ją obok pierwszej, ale przy klasyfikacji traktuje się ją jako jedną ocenę niedostateczną; j) podstawą obliczenia średniej ważonej są wszystkie otrzymane oceny (w przypadku prac poprawianych obie oceny); k) przyjmuje się, że w przypadku poprawiania oceny, ocena z poprawy ma taką samą wagę jak ocena poprawiana z wyjątkiem oceny niedostatecznej, którą traktuje się jako jedną; l) obliczanie oceny śródrocznej j odbywa się według następującego algorytmu: 5 a + 3 b + 2 c + 1 d --------------------------- = ocena 5 n 5 + 3 n 3 +2 n 2 + 1 n 1 gdzie:
a suma ocen wagi 5, b suma ocen wagi 3, c suma ocen wagi 2, d suma ocen wagi 1, n 5 ilość ocen możliwych do uzyskania wagi 5, n 3 ilość ocen możliwych do uzyskania wagi 3, n 2 ilość ocen możliwych do uzyskania wagi 2, n 1 ilość ocen możliwych do uzyskania wagi 1. 9 m) Zależność oceny śródrocznej od średniej ważonej: Nazwa oceny Ocena Średnia ważona celujący 6 5,55-6,0 bardzo dobry 5 4,55 5,54 dobry 4 3,55 4,54 dostateczny 3 2,55 3,54 dopuszczający 2 1,75 2,54 niedostateczny 1 0 1,74 n) Ocena roczna wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej średnich ważonych z obu okresów zgodnie z tabelą: Nazwa oceny Ocena Średnia ważona celujący 6 5,55-6,0 bardzo dobry 5 4,55 5,54 dobry 4 3,55 4,54 dostateczny 3 2,55 3,54 dopuszczający 2 1,75 2,54 niedostateczny 1 0 1,74 4. Uczeń ma prawo bez usprawiedliwienia trzy razy w okresie nie przygotować się do lekcji; fakt ten zostanie oznaczony w dzienniku lekcyjnym znakiem -. 5. Zasady uzasadniania i komentowania ocen: 1) Nauczyciel wystawia ocenę, starając się, aby była ona najbardziej rzetelną informacją o rzeczywistych osiągnięciach edukacyjnych ucznia. 2) Ocena powinna być opatrzona komentarzem, który będzie wskazówką dla ucznia, w jaki sposób może on podnieść swoje osiągnięcia edukacyjne. b) komentarz może być pisemny lub ustny; c) oceny z dłuższych pisemnych form sprawdzania wiedzy i umiejętności ucznia komentowane są pisemnie;
d) nauczyciel przekazuje uczniowi informację o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających w uczeniu się, poprzez wskazanie: co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien się dalej uczyć; e) komentarz musi być sformułowany w sposób życzliwy dla ucznia, nieraniący jego godności i uwzględniający jego wysiłek. 4) Oceny bieżące ze sprawdzianów, testów, prac klasowych powinny być uzasadnione poprzez podanie wyniku punktowego i procentowego. 5) Oceny śródroczne i roczne - niedostateczne oraz celujące z zajęć edukacyjnych - muszą być uzasadnione na piśmie i przekazane wychowawcy klasy. 6) Uczeń i jego rodzic może zgłosić wniosek o uzasadnienie oceny śródrocznej i rocznej w ciągu 2 dni od wystawienia oceny (uzyskania informacji o niej). 7) Nauczyciel informuje rodziców (prawnych opiekunów) o ocenie klasyfikacyjnej za pośrednictwem ucznia (ustnie lub pisemnie). 5) Uczeń oraz jego rodzic (prawny opiekun) ma prawo wglądu do prac pisemnych - sprawdzianów, prac klasowych, testów, innych form pisemnego sprawdzania wiedzy i umiejętności ucznia: a) uczeń w czasie lekcji, na której wyniki wymienionych form sprawdzania wiedzy i umiejętności są omawiane; b) w przypadku nieobecności ucznia na lekcji, w czasie której wynik pracy podawany jest przez nauczyciela przedmiotu na lekcji następnej; c) rodzice (prawni opiekunowie) na każdym zebraniu z rodzicami lub po wcześniejszym uzgodnieniu terminu z nauczycielem przedmiotu. 10 Opracowanie: Anna Siwek, Agnieszka Drabik, Lidia Kostrzewa
Wymagania na oceny (wersja dla ucznia) 11 Stopień celujący, czyli szóstkę, otrzymuje uczeń, który: a. rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności, b. samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia, c. dostrzega związki pomiędzy wiedzą teoretyczną a praktyczną, d. zdobytą wiedzę potrafi stosować w sytuacjach problemowych, proponuje rozwiązania nietypowe, twórcze, e. osiąga sukcesy w konkursach, olimpiadach, zawodach, reprezentuje szkołę, f. poprawnie posługuje się terminologią naukową, swobodnie wypowiada się w mowie i piśmie, g. wykonał większość zadań dodatkowych, h. jest twórczy, aktywny i sumienny, i. interesuje się przedmiotem i rozwija się indywidualnie, j. osiąga także sukcesy w konkursach i olimpiadach przedmiotowych. Stopień dobry, czyli czwórkę, otrzymuje uczeń, który: a. opanował treści istotne w strukturze przedmiotu, b. dostrzega związki pomiędzy posiadanymi wiadomościami, c. potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę, zainspirowany działaniami nauczyciela w typowych zadaniach teoretycznych i praktycznych, d. potrafi samodzielnie rozwiązać typowe zadania, e. logicznie wypowiada się i zna podstawowe pojęcia, właściwe terminologii przedmiotowej. f. jest sumienny i dość aktywny. Stopień dopuszczający, czyli dwójkę, otrzymuje uczeń, który: a. opanował treści przedmiotowe na poziomie koniecznym do dalszej edukacji, b. nie dostrzega związków między posiadanymi informacjami, c. stosuje wiedzę w sytuacjach typowych, tylko przy pomocy nauczyciela, d. popełnia liczne błędy językowe, posługuje się językiem potocznym., e. zazwyczaj wykonuje proste, typowe zadania, a także rozwiązuje problemy o niskim stopniu trudności, powtarzające się w procesie edukacji, f. w miarę regularnie odrabia zadane prace, choć niektóre błędnie, g. potrafi uczestniczyć w pracy na lekcji. Stopień bardzo dobry, czyli piątkę, otrzymuje uczeń, który: h. w pełni opanował treści programowe, i. opanował wiadomości wiążące się ze sobą w logiczny układ, j. samodzielnie stosuje w praktyce posiadane wiadomości, samodzielnie rozwiązuje problemy teoretyczne i praktyczne, k. posługuje się terminologią z języka polskiego, l. poprawnie wypowiada się w mowie i piśmie, m. sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami i korzysta z różnych źródeł informacji, n. jest samodzielny, aktywny i sumienny. Stopień dostateczny, czyli trójkę, otrzymuje uczeń, który: a. opanował najważniejsze treści przedmiotowe (programowe), b. rozumie i z pomocą nauczyciela wyjaśnia ważniejsze zjawiska, c. stosuje wiedzę w sytuacjach typowych, d. popełnia nielicznie błędy językowe, e. posiada proste, uniwersalne umiejętności rozwiązywania problemów typowych o średnim stopniu trudności, f. jest dość sumienny i raczej aktywny. Stopień niedostateczny, czyli jedynkę, otrzymuje uczeń, który: a. nie zdobył podstawowych wiadomości i umiejętności niezbędnych do dalszego kształcenia, b. nie rozumie sensu przekazywanych mu informacji, c. nie potrafi stosować wiedzy w sytuacjach typowych, nawet przy pomocy nauczyciela, d. ma trudności z wysławianiem się, popełnia rażące błędy językowe. e. nie interesuje się procesem dydaktycznym, nie uczestniczy w lekcji, jak również nie odrabia zadanych prac i lekceważy podstawowe obowiązki szkolne.