System wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w m. st. Warszawie Seminarium: Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka Dla kogo? Gdzie? Dlaczego warto? Zespół Szkół Specjalnych nr 85 Warszawa 28 listopada 2014 r.
Projekt skoordynowanych działań podejmowanych mieście od 2006 r., mających na celu pomoc dziecku niepełnosprawnemu i jego rodzinie. Podstawowe środki na realizację wczesnego wspomagania pochodzą z subwencji oświatowej. Miasto otrzymuje je w wysokości adekwatnej do liczby dzieci podanej do SIO w dniu 30 września.
Miasto rozpoczęło budowę systemu wczesnego wspomagania na mocy uchwały Rady m. st. Warszawy z dnia 26 października 2006 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci w m. st. Warszawa. Ważny jest załącznik do tej uchwały, który zawiera ujęty w tabele zamknięty katalog jednostek oświatowych, w których mogą być organizowane zespoły wczesnego wspomagania oraz wykaz 18 dzielnicowych zakładów opieki zdrowotnej, traktowanych jako medyczny filar systemu.
Według tej uchwały miejskiej instytucjonalny budulec systemu miało stanowić: - 15 poradni psychologiczno- pedagogicznych, - 5 przedszkoli specjalnych, - 4 specjalne ośrodki szkolno wychowawcze, - 4 zespoły szkół specjalnych. Razem: 28 jednostek oświatowych. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty podano cel wczesnego wspomagania: pobudzanie psychoruchowe i społeczne rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole. Wyznaczono koordynatora systemu: Specjalistyczną Poradnię Psychologiczno Pedagogiczną TOP. Pokłosiem tego zapisu było rozpoczęcie prac nad stworzeniem Serwisu Pomoc Dziecku, uruchomionego w sieci w 2010 r. www.pomocdziecku.um.warszawa.pl
Pionierzy systemu 2007 r. ZSS nr 109 przy ul. Białobrzeskiej 44, SOSW dla Dzieci Słabowidzących nr 7, ul. Koźmińska 7, PPP nr 10, ul. Grębałowska 14 (obecny adres: Wrzeciono 24). Wg ówczesnego rozporządzenia MEN (Dz. U. z 2005 r. Nr 68, poz. 587) zespół wczesnego wspomagania organizuje ta placówka/szkoła, która ma możliwość realizacji wskazań zawartych w opinii o potrzebie kształcenia specjalnego, czyli: zatrudnia specjalistów z przygotowaniem do pracy z małym dzieckiem, dysponuje środkami dydaktycznymi i sprzętem niezbędnymi do prowadzenia wczesnego wspomagania. Wszystkie placówki/szkoły wymienione w uchwale miejskiej spełniają powyższe wymogi (idea zamkniętej listy jednostek).
2007/2008 Biuro Edukacji opracowuje formularz standardu realizacji wczesnego wspomagania. Na podstawie informacji zawartych w standardzie opracowuje wykaz zespołów wczesnego wspomagania, z wyakcentowaniem rodzaju niepełnosprawności dziecka. Wykaz publikuje na stronie Biura Edukacji.
W 2008 r. wczesne wspomaganie rozwoju dziecka zostaje jako program włączony do miejskiej polityki edukacyjnej opracowanej na lata 2008 2012, jako: I strategiczny obszar działań: Edukacja i wspieranie rozwoju małego dziecka Kierunek działań: Wspieranie małych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i problemami rodzinnymi oraz wspomaganie jego rodziny (ważny wątek wsparcia rodziny) Program strategiczny: Mali Warszawiacy Program operacyjny: Warszawski system wczesnego wspomagania rozwoju dziecka Kierownik programu (projektu) koordynuje informacje o systemie.
dynamika rozwoju systemu wczesnego wspomagania 35 30 25 20 14 17 22 27 29 31 zespoły 15 10 10 5 0 3 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
2008 r. Wczesne wspomaganie staje się zadaniem subwencjonowanym. Obecna waga subwencyjna: 0,84 standardowego kosztu edukacji dziecka, co rocznie wynosi 4 200 złotych. Od 2009 r. miasto dotuje niepubliczne zespoły wczesnego wspomagania, co sprzyja ich intensywnemu rozwojowi. Oferta zespołów niepublicznych staje się konkurencyjna wobec oferty zespołów organizowanych w jednostkach, dla których organem prowadzącym jest m.st. Warszawa Jednocześnie jest to oferta odciążająca zespoły publiczne, pozwalająca na likwidację kolejek do wczesnego wspomagania i na objęcie wczesną rewalidacją coraz większej liczby dzieci. W kontekście ogromnej potrzeby, jaką jest wsparcie małego dziecka niepełnosprawnego i jego rodziny działalność zespołów niepublicznych należy traktować jako ważną ofertę komplementarną wobec tego, co oferują warszawskiej rodzinie publiczne zespoły wczesnego wspomagania.
Obecny stan prawny: Art. 71 b ust. 2a, 2b, 3, 3a, 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) Ustawa podaje jednostki oświatowe, w których mogą być tworzone zespoły WWR: - przedszkola i szkoły podstawowe, w tym specjalne, - inne formy wychowania przedszkolnego - specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, - ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze, - poradnie psychologiczno-pedagogiczne publiczne i niepubliczne, Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka wydają zespoły opiniujące w publicznych i niepublicznych poradniach psychologicznopedagogicznych. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dziecka (Dz. U. z 2013 r. Poz. 1257) [W poprzednim rozporządzeniu z 2009 r. nie było zapisu o innych formach wychowania przedszkolnego.]
31 zespołów wczesnego wspomagania rozwoju dziecka (standard realizacji wczesnego wspomagania złożony w Biurze Edukacji). - 13 poradni psychologiczno pedagogicznych, - 5 przedszkoli specjalnych, - 1 przedszkole integracyjne, - 3 specjalne ośrodki szkolno wychowawcze, - 1 zespół placówek szkolno-wychowawczo-rewalidacyjnych (Bełska 5) - 8 zespołów szkół specjalnych.
Wg SIO z 31 marca br. zespoły te obejmowały opieką 426 dzieci; - w poradniach psychologiczno- pedagogicznych 196 dzieci, - w szkołach specjalnych 128 dzieci - w specjalnych ośrodkach szkolno- wychowawczych 57 dzieci, - w przedszkolach specjalnych 45 dzieci Dodatkowo 64 dzieci korzystało z wczesnego wspomagania w przedszkolach i szkołach integracyjnych i ogólnodostępnych prowadzonych przez dzielnice. W tym samym czasie w 53 niepublicznych zespołach wczesnego wspomagania 1047 dzieci. Ogólna liczba małych dzieci niepełnosprawnych objętych w mieście wczesnym wspomaganiem 1537.
Dzieci w zespołach wczesnego wspomagania zorganizowanych w szkołach/placówkach prowadzonych przez m. st. Warszawę 12% 9% 13% 40% poradnie psychologicznopedagogiczne szkoły specjalne specjalne ośrodki szkolnowychowawcze przedszkola specjalne 26% szkoły i przedszkola prowadzone przez dzielnice
Najliczniejsze grupy dzieci prowadzą zespoły wczesnego wspomagania w: ZSS nr 109-49 dzieci, PPP nr 16, PPP nr 20, PS nr 213 po 34 dzieci, Instytut Głuchoniemych 30 dzieci ZSS nr 85, PPP nr 5 - po 25 dzieci
Modyfikacje systemu Przestała obowiązywać zasada zamkniętej listy adresów, pod którymi można organizować wczesne wspomaganie. Jest duże otwarcie ze strony Biura Edukacji, by organizować zespoły wczesnego wspomagania wszędzie tam, gdzie jest dziecko wymagające wczesnej rewalidacji, a szkoła/placówka spełnia warunki podane w rozporządzeniu MEN (pracownia, pomoce, specjaliści) i ma zabezpieczone środki w planie finansowym. Koordynatorem programu jest pracownik Biura Edukacji (uchwała nakładała ten obowiązek na poradnię TOP), który m.in. gromadzi standardy realizacji wczesnego wspomagania. Narzędziem integrującym informację nt. wczesnego wspomagania są przede wszystkim komunikaty publikowane na stronie Biura Edukacji. Kierownik programu odpowiada na pytania dotyczące wczesnego wspomagania telefonicznie i drogą e- mailową. Dodatkowym komplementarnym źródłem o systemie jest Serwis Pomoc Dziecku. Artykuły dot. wczesnego wspomagania publikowane na łamach tego serwisu mają największą liczbę wejść (odsłon). Biuro Edukacji uważnie weryfikuje dane podane w SIO na 30 września celem uniknięcia zawyżonej liczby dzieci objętych terapią. Nadal szkoły/placówki dzielnicowe popełniają błędy, co wynika z niezrozumienia terminu: wczesne wspomaganie.
Na stronie Biura Edukacji materiał: Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka. Informacje dla rodziców w 10 punktach Zakładka: specjalne potrzeby edukacyjne wczesne wspomaganie rozwoju dziecka Wczesne wspomaganie całościowe (kompleksowe) wsparcie dla dziecka i jego rodziny: w sferze komunikacji (mowy) oraz sferach: ruchowej, psychicznej, społecznej. Pracę z dzieckiem prowadzi jeden zespół, który realizuje indywidualny program wczesnego wspomagania i go ewoluuje. Podstawą przyjęcia dziecka do zespołu wczesnego wspomagania jest opinia o potrzebie wczesnego wspomagania (nie mylić z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego ani z orzeczeniem o niepełnosprawności wystawianym dziecku dla celów socjalnych). Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania wydają zespoły orzekające w poradniach p-p właściwych ze względu na zamieszkanie dziecka lub teren działania poradni, jeśli dziecko chodzi do przedszkola. Opinie dla dzieci z niepełnosprawnością upośledzającą ich percepcję słuchową i wzrokową wydaje specjalistyczna poradnia TOP, opinie dla dzieci z autyzmem wydają 3 poradnie p-p: nr 7, nr 4 (prawobrzeżne dzielnice), nr 10 (Bielany, Żoliborz). Zespół dla dziecka wybiera rodzic, biorąc pod uwagę niepełnosprawność dziecka, ofertę zespołu i jego lokalizację na mapie miasta. Do zespołów w szkołach/placówkach specjalnych są przyjmowane dzieci niezależnie od ich miejsca zamieszkania, do poradni zespołów w poradniach p-p w pierwszej kolejności dzieci z terenu działania poradni.
Propagowanie wiedzy o systemie Plakaty i ulotki: 2010 r. 3 tys. plakatów i 4 tys. ulotek. Rozkolportowane do poradni p-p, żłobków, przedszkoli, ośrodków pomocy społecznej, zoz-ów i innych podmiotów leczniczych uczestniczących w programie; w sumie informacja ta trafiła do ok. 500 miejsc. 2011 r. 2,5 tys. plakatów z adresem Serwisu Pomoc Dziecku, 14 posterów dot. oferty zespołów, akcesoria (550 długopisów, 550 teczek). Konferencje: 2007 r. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje (konferencja 3-dniowa, zorganizowana w Sali Koncertowej PKiN, ponad 500 uczestników z całej Polski), 2011 r. Warszawski system wczesnego wspomagania rozwoju dziecka i pomocy rodzinie w poszukiwaniu zintegrowanego modelu, (konferencja 1-dniowa, dla środowiska warszawskiego zainteresowanego problematyką usprawniania małego dziecka, ponad 400 uczestników, 16 prezentacji multimedialnych (potem zawieszone na stronie BE), postery, plakaty.
Komunikaty na stronie Biura Edukacji, w Serwisie Pomoc Dziecku, na stronach jednostek, w których organizowane jest wczesne wspomaganie, na stronach Dzielnic, w tym aktualny wykaz zespołów: http://www.edukacja.warszawa.pl/sites/edukacja/files/wcze sne-wspomaganie-rozwojudziecka/5502/attachments/zespoly-wczesnegowspomagania-02-2014.pdf Spotkania ewaluacyjne w gronie dyrektorów i koordynatorów zespołów wwr Spotkania przedstawicieli biur realizujących projekt: Biuro Edukacji, Biuro Polityki Zdrowotnej, Biuro Pomocy i Projektów Społecznej. Spoty informacyjne w systemie city-info.
Wątek współpracy ze służbą zdrowia i pomocą społeczną: Jedno z zadań zespołu wczesnego wspomagania, określone w rozporządzeniu MEN: nawiązanie współpracy z podmiotem leczniczym lub ośrodkiem pomocy społecznej w celu zapewnienia dziecku rehabilitacji, terapii lub innych form pomocy, stosownie do jego potrzeb. Dobre wzorce: porozumienie zawarte między dyrektorem poradni p-p a zespołem opieki zdrowotnej dot. współpracy w zakresie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dziecka i rodziny (PPP 10 i SPZZOLO Warszawa-Żoliborz). Ze strony Biura Polityki Społecznej pismo do zakładów opieki zdrowotnej (maj 2010 r.) z wykazem zespołów wczesnego wspomagania i prośbą o przekazywanie informacji rodzicom małych niepełnosprawnych dzieci. Wykazy jw. w dzielnicowych ośrodkach pomocy społecznej i miejskich informatorach o projektach dedykowanych rodzinie.
Obszar: edukacja przedszkolna i szkolna aspekt: edukacja osób o specjalnych potrzebach edukacyjnych Program Rozwoju Edukacji w Warszawie w latach 2013-2020 Uchwała nr LXIII/1751/2013 Rady m. st. Warszawy z dn. 29 sierpnia 2013 r. Kierunek działań: stworzenie zintegrowanego systemu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka i jego rodziny wspólnie z zespołami opieki zdrowotnej i pomocy społecznej Moduł programu: Mali warszawiacy Projekt: Warszawski system wczesnego wspomagania rozwoju dziecka i pomocy rodzinie
Warszawa lewobrzeżna 21 zespołów (nie ma żadnego zespołu w dzielnicach: Włochy, Wilanów) Warszawa prawobrzeżna 8 zespołów (nie ma żadnego zespołu w Rembertowie i Wesołej)
Wydatki poniesione z budżetu m. st. Warszawy: 2010 r. 1 705 538,57 2011 r. 2 149 076,28 2012 r. 2 959 310,68 2013 r. 4 135 332,39
Konkluzje: System okrzepł i jednocześnie stał się bardziej otwarty. Spadła dynamika tworzenia nowych zespołów. Zespoły są organizowane w szkołach/placówkach nadzorowanych na poziomie miasta i dzielnic, co nieco osłabia spoistość systemu. Stabilne finansowanie (subwencja). Na temat systemu funkcjonuje zintegrowana informacja (strona BE i Serwis Pomoc Dziecku. Komplementarność oferty zespołów wwr niepublicznych, co pozwala stwierdzić, że system zaspakaja potrzeby miasta. Niedostateczna integracja z działaniami służby zdrowia i pomocy społecznej. kontakt z kierownikiem programu: jkrol@um.warszawa.pl Tel. 22 44 33 556
Dziękuję za uwagę.