RAPORT KONCOWY SEMINARIUM NT. EUROPEJSKICH RAD PRACOWNICZYCH ESTORIL, LUTY 2011 R.
Pierwsze seminarium na temat działalności Europejskich Rad Pracowniczych zostało zorganizowane przez portugalski związek zawodowy SINTTAV na początku 2010 r.. Seminarium przyniosło bogaty materiał z rekomendacjami dla uczestników. Przeprowadzone debaty pokazały jak bardzo zmienia się sektor telekomunikacji i mediów i jak bardzo temat Europejskich Rad Pracowniczych staje się ważny. Główne przyczyny tej sytuacji to: Sektor podlega ciągłym zmianom technologicznym, co ma znaczący wpływ na zatrudnienie (redukcje) oraz sytuację wewnętrzną ERP, Wiele funkcji i zadań jest przenoszonych do innych krajów, na co zezwalają systemy pracy ( takie jak tele-praca, praca w domu itp.) Coraz bardziej popularny staje sie outsourcing, Coraz częstsze są przejęcia i akwizycje firm. Dla uczestników seminarium temat ERP był i jest ważny ze względu na nastepujące zjawiska : Brak wspólnej wizji ze strony pracodawcy, pracowników i ekspertów, Różnice w definiowaniu czym są ERP w różnych krajach Unii Europejskiej, Podejście związków zawodowych, które często postrzegają ERP tylko jako narzędzie do przeprowadzania zwolnień pracowniczych, Pracownicy uważają, ze ERP są narzędziem, które umożliwia dostosowanie sie do zmian, do promowania mobilności i gwarantowania bezpieczeństwa zatrudnienia. Uczestnicy seminarium nakreślili plany działania na przyszłość związane z tym projektem. Są to następujące działania: Wzmocnienie współpracy na poziomie międzynarodowym, Prowadzenie dalszych wspólnych prac w obszarach przedyskutowanych w czasie seminarium,
Dopilnowanie aby kwestiami ERP zajęły sie wspólnie UNI i UNI- Europa Telecom i aby temat ten znalazł swoje miejsce w przygotowywanej Europejskiej Strategii UNI i w jej planach działania, Promowanie wniosków wynikających z debaty w czasie seminarium, zwłaszcza na forum Komitetu Dialogu Społecznego. Mając na względzie wnioski z pierwszego spotkania, SINTTAV podjął działania w porozumieniu z innymi europejskimi związkami zawodowymi, których celem było zorganizowanie następnego seminarium poświęconego EWC pod tytułem EWC w praktyce jak szkolić i przygotowywać przedstawicieli pracowników do pracy w EWC. Główne cele tego seminarium to: Zapewnienie przedstawicielom pracowników odpowiedniej wiedzy i informacji do pracy w nowo-powstających ERP, Poprawa przepływu informacji i procesu konsultacji wśród pracowników pochodzących z różnych krajów, Promowanie działań edukacyjnych, zwłaszcza dla przedstawicieli nowych krajów w ramach UE oraz promowanie akcji informacyjnych dla państw kandydujących do UE, Promowanie działań pokazujących, w jaki sposób partnerzy społeczni mogą w ramach ERP wykonywać swoje obowiązki i korzystać z przysługujących im praw, dotyczących informacji, konsultacji i uczestniczenia w różnych działaniach, Wzmacnianie dialogu społecznego między pracownikami i przedstawicielami pracowników w celu lepszego funkcjonowania ERP. Seminarium odbyło sie w dniach 25-26 lutego 2011 w Estoril, w Portugalii, z udziałem ponad 100 uczestników, w tym przedstawicieli Komisji Europejskiej, firm multinarodowych, w których działają ERP, Komitetu Dialogu Społecznego UE oraz związków zawodowych z 15 państw europejskich: Portugalii, Hiszpanii, Włoch, Irlandii, Polski, Malty, Grecji, Czech, Słowacji, Rumunii, Estonii, Litwy, Bułgarii, Finlandii i Szwecji. Główne tematy seminarium to:
Różnice w narodowych systemach dotyczące reprezentowania pracowników. Przegląd systemów reprezentowania pracowników w miejscach pracy w krajach Unii Europejskiej, Case study (opisy przypadków): Deutsche Telekom, Alcatel- Lucent, Vodafone i O2- Europe Skład i warunki pracy ciał reprezentujących pracowników Komunikacja interkulturowa pomiędzy przedstawicielami pracowników Szkolenia dla przedstawicieli pracowników. Poniżej przedstawiamy wyniki poszczególnych prezentacji przedstawionych w czasie seminarium. Pan Guido Schwarz z Komisji Europejskiej mówił na temat Głównych różnic w narodowych systemach reprezentowania pracowników w krajach Unii Europejskiej. Przedstawił informację dotyczącą implementowania Dyrektyw UE związanych z ERP : Dyrektywy 94/45/EC i Dyrektywy 2009/38/EC oraz stopnia realizacji tych zapisów w poszczególnych krajach UE. Przedstawił tez główne obowiązki wynikające z zapisów ustawowych dla członków ERP, m.in. wspólna determinacja przedstawicieli pracowników i pracodawcy dotyczące: Obowiązku osiągania porozumienia, Obowiązku negocjowania Obowiązku brania pod uwagę przedstawianych opinii. Pan Schwarz przedstawił tez dane statystyczne dotyczące rozwoju ERP w Europie, stopień uzwiązkowienia w poszczególnych krajach, obecność organizacji pracodawców oraz sytuację związaną z układami zbiorowymi pracy w poszczególnych krajach. Zwrócił uwagę na rolę dialogu społecznego, zwłaszcza w kwestiach związanych z definiowaniem europejskich standardów społecznych i wprowadzania zasady obligatoryjnych konsultacji przed podejmowaniem decyzji w obszarze polityki społecznej. Przedstawione informacje spotkały sie z dużym zainteresowaniem uczestników i pozwoliły im na zapoznanie się z działalnością, rola i znaczeniem ERP, rola dialogu społecznego. Wskazały tez na problemy związane ze zmniejszającą sie liczbą pracowników wstępujących do związków zawodowych. Przedstawione informacje posłużą dla
uczestników seminarium jako baza wiedzy w ich własnej pracy w ramach ERP. Studium przypadków: Deutsache Telekom, Alcatel-Lucent, Vodafone, O2-Europe i GEOPOST. Pan Stefano Garbin, członek ERP w Deutsche Telekom mówił o Porozumieniu dotyczącym udziału w ERP w DT i roli przedstawicieli pracowników. Opisał cały proces tworzenia ERP w multinarodowej firmie oraz odniósł sie do najważniejszych zapisów Porozumienia z 2004 r., zwłaszcza w obszarze informowania i konsultacji. Obszar ten obejmuje następujące dziedziny, które powinny być raportowane do członków ERP: Rozwój biznesu, Zatrudnienie, Polityka inwestycyjna firmy, Restrukturyzacja, Zmiana alokacji działalności. Prezentacjan ta może służyć jako przewodnik dla nowych członków ERP, takich jak np. Bułgaria. Wskazuje na kamienie milowe w Porozumieniu oraz sposób prowadzenia negocjacji z pracodawcą. Niezwykle ważnym elementem prezentacji była część poświęcona ochronie i szkoleniom członków ERP. Pan Garbin wskazał na następujące główne problemy w działalności ERP: Jednoczesne prowadzenie negocjacji w 7 językach obcych, Wszyscy uczestnicy negocjacji muszą śledzić na bieżąco całą dyskusję w swoim języku narodowym, co jest niesłychanie trudne, Aspekty interkulturowe, Czas negocjacji jest ciągle zakłócany wewnętrznymi dyskusjami, Wiele luk w negocjacjach, Bariery językowe, brak zrozumienia. Podkreślił też następujące aspekty: Świetne przygotowanie do negocjacji po obu stronach, Ważna rola dialogu pomiędzy grupą managementu, pracownikami i ich przedstawicielami,
Tworzenie trans-granicznego ciała reprezentującego pracowników wzmacnia wzajemne zrozumienie oraz proces integracji i wspiera integrację na poziomie europejskim, Informacje przekazywane na czas ( w odpowiednim czasie) pozwalają pracownikom na przedstawienie ich opinii. Wzmacnia to ich wzajemne zrozumienie i buduje wspólnotę jako część przodującej firmy telekomunikacyjnej. Członkowie ERP potrzebują specjalnej ochrony ich miejsc pracy i ich działalności. Powinni byc włączeni do systemu stałych szkoleń co umożliwi im profesjonalne wykonywanie swoich obowiązków. Pan Garbin zwrócił tez uwagę na problem ochrony członków ERP. Ochrona ta obejmuje zakaz zwolnienia z pracy członka ERP. Jeśli wypowiedzenie z pracy jest przedstawione w okresie jednego roku po zakończeniu pracy w ERP, Zarząd firmy jest zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia o tym Rady, przedstawiając uzasadnienie. Członkowie ERP są zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy na czas udziału w spotkaniach ERP, włączając w to czas potrzebny na dojazd tam i z powrotem, przygotowanie sie do spotkania. Członkowie ERP mogą też być zwolnieni ze świadczenia pracy do wykonania specjalnych zadań w ramach ERP. Pan Garbin podkreślił, że te uprawnienia członków ERP w DT sa respektowane i że są oni objęci stałymi szkoleniami. W czasie pierwszej kadencji każdy członek ERP ma prawo do 15 dni szkoleń. Podsumowując swoja prezentację, Pan Garbin jeszcze raz zaakcentował mocne strony działającej w DT ERP. Są to: Mocne więzi między związkami zawodowymi i zarządem, Maksymalna dostępność członków ERP, Stworzenie biura administracyjnego, które koordynuje tłumaczenia spotkań, Porównywanie danych na poziomie narodowym z danymi na poziomie centralnym, Dobra jakość przekazywanych informacji, Podręcznik po angielsku na temat EWC. Następną prezentację przedstawił Arturo Garcia Hidalgo. Mówił on o Porozumieniu obowiązującym w firmie Alcatel-Lucent oraz o udziale przedstawicieli załogi w dialogu. Opisany przypadek działalności ERP w
Alcatel-Lucent był szczególnie interesujący dla delegacji Bułgarii z dwóch powodów: Alcatel-Lucent w ubiegłym roku otworzył swój oddział w Bułgarii i jest to obecnie trzecia spółka w Europie pod względem wielkości. Pracuje w niej teraz 2700 Bułgarów Na początku tego roku związki zawodowe sektora telekomunikacyjnego zostały poinformowane o rozpoczęciu procedury powołania ERP i że do ERP mogą być wybrani po trzech członków i trzech zastępców reprezentujących zarząd i pracowników. W naszym seminarium dwóch nominowanych do ERP członków wzięło udział i w czasie seminarium mieli oni pierwszą okazje do spotkania z innymi członkami ERP w Alcatel-Lucent. Dodatkowo strona bułgarska rozpoczęła procedurę powołania swojego przedstawiciela w ERP. Prezentacja Artura Hidalgo skupiła sie na przedstawieniu głównych założeń Porozumienia i jego oficjalnych celów, takich jak wymiana informacji oraz wymiana transnarodowych doświadczeń na poziomie europejskim, przekazywanie wiedzy na temat strategii firmy, struktury i organizacji, sytuacji ekonomicznej i finansowej, pozycji na rynku, sytuacji w zatrudnieniu z uwzględnieniem zmian strukturalnych i transferów. Ważnym elementem była definicja praw ERP: prawa do konsultacji, co robić w przypadku wprowadzanych zmian ( przejęcia, akwizycje itp.), jak organizować szkolenia dla członków ERP. Mówca zwrócił tez uwagę na główne przeszkody i trudności w prowadzeniu negocjacji, takie jak ograniczony budżet oraz częsta zwłoka ze strony pracodawcy w przekazywaniu informacji w ramach prowadzonych konsultacji. Kolejny mówca Alfredo Perez, członek ERP w Vodafone, przedstawił główne założenia działalności ERP w Vodafone. Podkreślił, że zarząd Vodafone uznaje, że pracownicy mogą delegować do ERP swoich przedstawicieli zrzeszonych w związkach zawodowych działających w firmie lub organizacjach ponadzakładowych, ale spółka preferuje gdy do prac w ERP angażują sie sami pracownicy bez pośrednictwa związków zawodowych. Również informacje są przekazywane bezpośrednio do pracowników, co według zarządu firmy pozwala na równe traktowanie wszystkich zainteresowanych. Członkowie ERP w Vodafone wybierani są bezpośrednio przez pracowników a nie spośród członków organizacji związkowych, co jest raczej rzadko spotykaną praktyką. Alfredo Perez
zwrócił uwagę na te odmienne praktyki wskazując na zalety i wady takiego rozwiązania. Podsumowując swoja prezentację stwierdził, że działalność ERP jest bardziej skuteczna na poziomie Unii Europejskiej niż na poziomie narodowym. Fakt ten świadczy również o tym,że należy dążyć do tworzenia więzi pomiędzy ERP w różnych sektorach i budowania europejskiej i światowej sieci, której głównym celem byłoby zapewnienie odpowiedniego przepływu informacji i komunikowania się pomiędzy wszystkimi pracownikami w multinarodowych firmach. Lubomir Vinduska z O2 Europe wyjaśnił funkcjonowanie ERP w tej wielonarodowej spółce, która obecnie zatrudnia 260 tys. Pracowników w 25 krajach. O2 działa w Europie w 6 krajach, również pod nazwą Movistar i Terra. ERP działa tu w cyklach 4 letnich. Ostatnie działania EWC dotyczą, przede wszystkim: Utworzenia zcentralizowanego systemu zarządzania zasobami ludzkimi (HR) w Europie, Strategicznych działań mających na celu przeniesienie Centrum Monitorowania Sieci do jednej spółki, Zakresu i jakości informacji przekazywanych przez zarząd. Mówca podkreślił znaczenie dobrej koordynacji i współpracy z ERP w różnych krajach i kontynentach oraz znaczenie przekazywania informacji na czas, zwłaszcza tych dotyczących warunków pracy i spodziewanych zmian. Beata Plangthong zaprezentowała działanie ERP w sektorze logistyki, a w szczególności w fimie Geopost. Według niej, działalność ERP może słuzyc jako dobry przykład dobrze prowadzonej walki o prawa pracownicze. ERP w Geopost zajmuje się przede wszystkim organizacją regularnego dialogu dotyczącego spraw ekonomicznych i kondycji finansowej firmy oraz sprawami socjalnymi. ERP jest odpowiedzialna za przekazywanie informacji pracownikom firmy i prowadzenie konsultacji w sprawach gospodarczych, finansowych i społecznych na poziomie multinarodowym. Geopost/DPD wypracowało swoje unikatowe Porozumienie Etyczne, które określa zasady zatrudniania i politykę społeczną w zakresie szeroko rozumianej odpowiedzialności społecznej.
Przedstawicielka ERP w Geopost omówiła trendy rozwojowe w sektorze transportu, podkreślając, że specyfika tego sektora wymaga globalnego podejścia, zwłaszcza w zakresie międzynarodowej sieci. Obecnie ERP skupia przedstawicieli z 11 krajów. Informacje przekazywane pracownikom przez członków ERP dotyczą przede wszystkim następujących tematów: Sytuacja w zatrudnieniu Główne zmiany organizacyjne Informacja o nowych stanowiskach pracy i procesach produkcyjnych, Zmiany alokacyjne, Zamknięcia oddziałów, Zwolnienia. Mówczyni podkreśliła, że głównym zadanie ERP powinno być budowanie sieci informacyjnej, pozyskiwanie i przekazywanie informacji oraz pozyskiwanie nowych kontaktów i rozbudowywanie sieci połączeń. Zaakcentowała też,, że ciągła globalizacja ekonomiczna będzie oznaczała poszukiwania taniej siły roboczej i ciągłe przenoszenie działalności do nowych krajów. Widać to juz nawet w odniesieniu nie tylko do wielkich multinarodowych konsorcjów ale też średniej wielkości firm. Dlatego istnieje potrzeba jasnego określenia celów dla międzynarodowej współpracy, takich jak: Respektowanie praw człowieka, Zagwarantowanie wolności słowa, Respektowania prawa do zrzeszania sie i tworzenia związków zawodowych, Przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. ERP odgrywają specjalnie ważną rolę w obliczu globalizacji działalności firm, a zwłaszcza w następujących 4 aspektach: Pozyskiwania informacji, Tworzenia sieci, Nawiązywania kontaktów, Rozwijania połączeń. Szkolenia dla przedstawicieli pracowników
Claude-Emmanuel Triomphe, przedstawiciel francuskiej firmy NGO Astrees zaprezentował projekt REDITER dotyczący szkolenia dla członków ERP i menagerów zarządzania zasobami ludzkimi. Mówca przedstawił wyniki z 5 narodowych seminariów, przeprowadzonych w 2010 r. We francji, Niemczech, Rumunii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, z udziałem ok. 160 członków ERP, menagerów i związkowców. Przedstawiciele działów HR i zarządów wzięli udział w 4 seminariach. Seminaria skupiły reprezentantów z wielu branż, w szczególności z sektorów usługowych. Główne tematy seminariów to: Obowiązujące dyrektywy i ich implementacja w poszczególnych krajach, Restrukturyzacja, Jakość informacji przekazywanych do ERP i problemy związane z poufnością danych, Globalizacja firm, Więzi pomiędzy ERP i pracownikami. Mówca prz4edstawil uczestnikom seminarium ogólna informacje na temat funkcjonowania ERP. Zadziwiającym jest fakt, ze według badań francuskiej firmy, aż 90% pracowników nic nie wie o ERP, a 50% pracowników nie ma ERP. Różne są też oczekiwania samych członków ERP. Jest to dla nich miejsce do spotkań, do uzyskania informacji, ale tez do prowadzenia negocjacji. Przedstawił też problem szkoleń dla członków ERP, który zyskuje specjalne znaczenie w momencie, gdy dochodzi do zawierania porozumień. Podkreślił, że wielu członków ERP nie zna własnych porozumień ani zasad funkcjonowania ERP. Przegląd szkoleń w różnych krajach pozwolił na zaprezentowanie modelu i metodologii, wskazującej w jaki sposób powinno sie organizować szkolenia na poziomie narodowym dla członków ERP. W ostatniej części swej prezentacji Claude-Emmanuel Triomphe przedstawił, w jaki sposób sami członkowie ERP postrzegają swoja role w tej strukturze i co ona dla nich samych znaczy. Odpowiedział na następujące pytania: Czym jest ERP dla ich członków? Jakie różne modele ERP funkcjonują w Europie (50% członków UE nie ma ERP) Czego oczekuje sie od ERP?
Jakie kompetencje są pożądane? Czy ważny jest tylko wymiar ponad-narodowy, a co ze sprawami narodowymi? Wnioski Seminarium spełniło oczekiwania uczestników, zwłaszcza w aspekcie dostarczenia ogólnych informacji dotyczących funkcjonowania ERP i wdrażania dyrektywy UE dotyczącej ERP (94/45/EC). Wszystkie zaprezentowane przykłady działalności ERP w dużych, multinarodowych korporacjach spotkały sie z ogromnym zainteresowaniem uczestników. Przedstawiciele strony społecznej ( związków zawodowych) w ERP w Deutsche telekom, Alcatel Lucent, Vodafone, O2 Europe i GeoPost mówili o zaletach i wadach funkcjonowania tych Rad, bazując na swoich doświadczeniach. Seminarium było doskonałą platformą wymiany doświadczeń pomiędzy przedstawicielami ERP, które juz funkcjonują od wielu lat na poziomie europejskim i poza Europą. Wszystkie przykłady wskazywały na różnorodność wprowadzanych rozwiązań i duże zmiany w funkcjonowaniu tych instytucji w poszczególnych firmach. Zmiany te widoczne są np. w wewnętrznych strukturach i procesach konsultacyjnych. Wszystkie zaprezentowane przykłady wskazywały na potrzebę tworzenia i funkcjonowania ERP, jako ważnego narzędzia przy organizowaniu multinarodowych konsultacji z pracownikami. Działalność ta przyczynia sie również do budowania firmy odpowiedzialnej społecznie zgodnie z wprowadzanym w Europie modelem korporacyjnej odpowiedzialności społecznej. Dobre funkcjonowanie tego typu instytucji pozwala również na lepsze dostosowanie sie firm do procesów zmian zachodzących na międzynarodowych rynkach. Dialog i przyjazna atmosfera w relacjach pomiędzy zarządem i pracownikami lub ich przedstawicielami przyczynia sie do postępowania zgodnego z zasadami zdrowej konkurencji na rynkach. A co więcej, udział przedstawicieli załogi w tego typu przedsięwzięciach może skutecznie wyeliminować negatywne skutki społeczne procesów restrukturyzacyjnych w firmach i może stać sie doskonałym instrumentem włączenia pracowników do realizacji strategii i polityki wielkich korporacji.
Niemniej jednak, aby ERP mogły skutecznie pracować i osiągać zamierzone cele, potrzebna jest większa otwartość ze strony zarządów firm oraz wola prowadzenia dialogu i dzielenia się informacjami. Co więcej, całkowitą skuteczność w tych działaniach można osiągnąć tylko wtedy, gdy wszyscy udziałowcy są odpowiednio dobrze przygotowani do tego typu działań, co wymusza prowadzenie stałych szkoleń, podnoszenia kwalifikacji dla wszystkich członków ERP. Jednym ze zidentyfikowanych tu wyzwań była potrzeba podjęcia spójnej współpracy miedzy przedstawicielami różnych kultur organizacyjnych. Niezaprzeczalnym faktem jest to, że stworzenie dobrze funkcjonującej ERP jest długotrwałym i skomplikowanym procesem. Prawie wszyscy członkowie ERP podkreślali problemy z efektywnym przepływem informacji pomiędzy zarządem i przedstawicielami załogi. Dlatego tak ważne jest posiadanie dodatkowej gwarancji dotyczącej konsultacji. A nawet więcej, warto zapewnić sobie łatwy dostęp do informacji dla przedstawicieli załogi w sprawach dotyczących kluczowych decyzji w korporacji, co może przyczynić się do lepszego funkcjonowania multinarodowych firm. Większość przedstawicieli związków zawodowych biorących udział w Seminarium uznało ERP za wyjątkowo pożyteczne narzędzie, które pomaga wzmocnić representacje pracowników w firmach wielonarodowych. Działalność ERP pozwała na pozyskiwanie informacji przez pracowników, które mogą być użyte, np. w kontaktach z lokalnymi zarządcami firmy. Dlatego też uważa się, że poprzez działania w tego typu instytucjach pracownicy zrzeszeni w związkach zawodowych mają szerszą wiedzę na temat tego co sie dzieje w firmie i szersze kontakty międzynarodowe. Zdarza sie natomiast, że działania ERP są blokowane przez lokalne władze, które nie chcą uznać praw członków ERP do pozyskiwania informacji i prowadzenia dialogu i stopują ich działalność. W takiej sytuacji członkowie ERP na poziomie lokalnym nie dysponują odpowiednimi informacjami i są postrzegani jako mało efektywni i nie przynoszący oczekiwanego wkładu dla pracowników. W takich wypadkach skuteczność działania ERP jest kwestionowana. Procedury uczestnictwa przedstawicieli załogi w tych instytucjach prowadzą do wielu nieporozumień. Bardzo często zarządy firm multinarodowych
organizują spotkania dla członków ERP, na których przedstawiają skomplikowane wykłady i dostarczają wielu nieważnych informacji. Programy tych spotkań są przygotowywane jednostronnie przez stronę pracodawcy, bez możliwości wprowadzenia zmian. Co więcej, członkowie ERP pozyskują na swoich spotkaniach ważne strategiczne dla firm informacje w tym samym czasie gdy te informacje są juz publikowane przez media. Innym elementem, który utrudnia prace ERP jest skomplikowana wewnętrzna struktura multinarodowych korporacji. Dlatego też dostęp do informacji i przekazywanie ich w określonym czasie staje się jednym z najważniejszych wyzwań, przed którym stają członkowie ERP. Członkowie Seminarium uznali, że brakuje opracowania jednego modelu funkcjonowania ERP. Skutkuje to występowaniem dużych różnic w działalności ERP oraz brakiem wzajemnego zrozumienia, zwłaszcza w kontaktach trans-granicznych. Różnice te wpływają też na skuteczność działania Rad na arenie międzynarodowej. W tym kontekście nie dziwi fakt, że międzynarodowe struktury związkowe domagają sie dostępu do szerokiej informacji lub proszą o wypracowanie skutecznych systemów szkoleniowych dla członków ERP. W opinii uczestników, Seminarium spełniło założony cel, przedstawiając ważny temat, który nie jest do końca znany dla wszystkich. Pokazało też, jak ważna jest tego typu wymiana informacji i doświadczeń, zwłaszcza w sytuacji gdy na rynku funkcjonują różne modele i rozwiązania, zgodnie z zapisami Dyrektywy, która określa ramy funkcjonowania ERP tylko w głównych zarysach, zostawiając szczegóły do określenia w poszczególnych krajach, co daje różne możliwości interpretacji. Niezwykle ważne jest określenie roli ERP: czy ich rola powinna być ograniczona tylko i wyłącznie do funkcji informacyjnych, czy tez ERP powinny być częścią procesu negocjacyjnego. Uczestnicy Seminarium zwrócili uwagę na potrzebę zorganizowania schematów szkoleń dla członków ERP, tak aby uzyskali wiedze na temat przygotowywania spotkań i przygotowania się do nich, umiejętności odczytywania pozyskiwanych informacji oraz zdobycia wiedzy jakich informacji powinni wymagać od pracodawcy. Zwracano również uwagę na potrzebę organizowania cyklicznych spotkań pomiędzy ERP i Radami Pracowniczymi na poziomie narodowym.
Seminarium pokazało również, że nie można lekceważyć roli związków zawodowych w tym procesie i że skuteczność działania ERP zależy przede wszystkim od działalności organizacji związkowych. Czego nas nauczyło Seminarium: Temat ERP jest bardzo aktualny w obliczu globalizującej się gospodarki światowej, zwłaszcza obecnie w epoce kryzysu, Znaczenie i rola ERP nie są dostatecznie znane wśród pracowników, dlatego też podejmowanie takich tematów i organizowanie takich seminariów jest niezwykle ważne w celu promowania świadomości i wiedzy na ten temat, Pojawiają się nowe tematy, zwłaszcza dotyczące relacji transgranicznych. Te sprawy powinny stać się obiektem zainteresowania ERP, a to wymaga nowych umiejętności i nowego podejścia, Brakuje dokumentów legislacyjnych i standardów społecznych na poziomie UE. Nawet Dyrektywa, która nie jest implementowana we wszystkich krajach Unii, nie spełnia obecnych potrzeb w zakresie komunikacji i informacji dla pracowników, Najważniejszymi elementami do osiągnięcia sukcesu w działalności ERP są profesjonalizm i zaangażowanie wszystkich członków ERP w dialog i wprowadzanie w życie wszystkich zapisów zawartych w ramach ERP Porozumień, ERP nie dubluja roli i funkcji związków zawodowych, raczej je uzupełniają. Dobra współpraca między tymi ciałami tylko je wzmacnia i powoduje, że ich działania są bardziej skuteczne, Istnieje jeszcze wiele barier w pracy ERP, takich jak ograniczony budżet, brak wzajemnego zaufania, bariery językowe. Najważniejszą sprawą dla działalności ERP to być proaktywnym, innowacyjnym, elastycznym, przewidującym problemy i walczącym z negatywnymi zjawiskami, Pracownicy poprzez udział w ERP mają niezaprzeczalna szansę na przedstawianie swoich problemów i walczenie o swoje prawa bezpośrednio z przedstawicielami pracodawcy. ERP powinny być forum dla prowadzenia wzajemnie respektowanych negocjacji i osiągania korzystnych porozumień.
Niezwykle ważnym elementem całego procesu są szkolenia dla członków ERP pracownicy powinni być szkoleni jak należy komunikować się, jak analizować dane, jak rozwijać strategie i jak walczyć z konfliktami. Lizbona, Marzec 2011