Spis treści SŁOWO WSTĘPNE 13 ROZDZIAŁ I POJĘCIE I PODSTAWOWE ZASADY PRAWA PRACY 1. POJĘCIE, PRZEDMIOT I SYSTEMATYKA PRAWA PRACY 17 2. FUNKCJE PRAWA PRACY 18 3. PODSTAWOWE ZASADY PRAWA PRACY 19 1. Zasada wolności pracy 19 2. Zasada swobody nawiązania stosunku pracy 20 3. Zasada odpłatności pracy 20 4. Zasada uprzywilejowania pracownika i hierarchia źródeł prawa pracy 21 5. Zasada poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika 22 6. Zasada równego traktowania pracowników. Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu 23 7. Prawo do wypoczynku 24 8. Zasada zapewnienia osobom wykonującym pracę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy 24 9. Zasada zaspokajania potrzeb socjalno-bytowych pracowników 24 10. Zasada ułatwiania podnoszenia kwalifikacji przez pracowników 25 11. Zasada wolności zrzeszania się. Zasada uczestnictwa pracowników w zarządzaniu zakładem pracy 25 12. Zasada prowadzenia polityki zmierzającej do pełnego i produktywnego zatrudnienia oraz pomocy państwa w tym zakresie 25 ROZDZIAŁ II ŹRÓDŁA PRAWA PRACY 1. RODZAJE ŹRÓDEŁ PRAWA PRACY 27 2. POWSZECHNE ŹRÓDŁA PRAWA PRACY 28 1. Konstytucja 28 2. Prawo Wspólnot Europejskich 28 3. Umowy międzynarodowe 30 4. Kodeks pracy i inne ustawy 30 5
3. SPECYFICZNE ŹRÓDŁA PRAWA PRACY 32 1. Układy zbiorowe pracy 33 2. Inne porozumienia 36 3. Regulamin pracy 37 4. Regulamin wynagradzania 38 4. STOSOWANIE PRZEPISÓW KODEKSU CYWILNEGO 39 5. ROLA ORZECZEŃ SĄDU NAJWYŻSZEGO I TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO 40 1. Orzeczenia Sądu Najwyższego 40 2. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego 41 ROZDZIAŁ III STOSUNEK PRACY I NIETYPOWE FORMY ZATRUDNIENIA 1. POJĘCIE I CECHY STOSUNKU PRACY 43 2. NIETYPOWE FORMY ZATRUDNIENIA 45 1. Telepraca 47 2. Praca tymczasowa 48 3. Łączenie różnych umów o pracę 51 4. Umowy cywilnoprawne 51 5. Kontrakty menedżerskie 53 6. Praca nakładcza 53 7. Samozatrudnienie 53 8. Praca osób pozbawionych wolności 54 ROZDZIAŁ TV STRONY STOSUNKU PRACY 1. DEFINICJE PRACODAWCY I PRACOWNIKA W SYSTEMIE PRAWA 55 2. PRACOWNIK 55 3. PRACODAWCA 56 1. Osoby fizyczne 59 2. Osoby prawne 59 3. Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej 60 4. Jednostki organizacyjne stanowiące część osób prawnych 61 4. ZMIANA PRACODAWCY 61 1. Pojęcie przejścia zakładu na innego pracodawcę 61 2. Przejęcie pracowników - procedura 62 3. Rozwiązanie umowy przez pracownika 63 ROZDZIAŁ V POWSTANIE STOSUNKU PRACY 1. NAWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ 64 1. Dane osobowe pracownika 64 2. Forma i treść umowy 65
3. Pisemna informacja 66 4. Elementy umowy pracownika delegowanego 67 2. RODZAJE UMÓW O PRACĘ 67 1. Umowa na czas nieokreślony 68 2. Umowa na czas określony 68 3. Umowa na zastępstwo 69 4. Umowa na czas wykonania określonej pracy 70 5. Umowa na okres próbny 70 3. ZATRUDNIANIE CUDZOZIEMCÓW 71 1. Ramy ustawowe i procedura zatrudniania 71 2. Obywatele państw UE 71 3. Zatrudnianie obywateli państw trzecich 72 4. ZATRUDNIENIE NA PODSTAWIE MIANOWANIA POWOŁANIA I WYBORU 72 1. Mianowanie 73 2. Powołanie 75 3. Wybór 76 5. SPÓŁDZIELCZA UMOWA O PRACĘ 77 ROZDZIAŁ VI ROZWIĄZANIE, USTANIE I ZMIANA STOSUNKU PRACY 1. SPOSOBY ROZWIĄZANIA UMOWY O PRACĘ - WPROWADZENIE 78 2. POROZUMIENIE STRON 78 3. WYPOWIEDZENIE UMOWY O PRACĘ 80 1. Definicja i dopuszczalność wypowiedzenia 80 2. Okres wypowiedzenia 80 3. Termin wypowiedzenia 81 4. Forma i tryb wypowiedzenia 82 4. ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ ZACHOWANIA OKRESU WYPOWIEDZENIA... 84 1. Definicja i dopuszczalność rozwiązania umowy 84 2. Forma i tryb rozwiązania umowy 84 5. ROZWIĄZANIE UMOWY BEZ WYPOWIEDZENIA Z WINY PRACOWNIKA 85 1. Termin 85 2. Zdarzenia stanowiące podstawę rozwiązania umowy 85 6. ROZWIĄZANIE UMOWY BEZ WYPOWIEDZENIA Z PRZYCZYN NIEZAWINIONYCH PRZEZ PRACOWNIKA 89 1. Podstawy rozwiązania umowy. Czas trwania nieobecności 89 2. Okres pobierania zasiłku 89 3. Zakaz rozwiązania umowy po powrocie pracownika do pracy 90 7. SZCZEGÓLNA OCHRONA PRZED WYPOWIEDZENIEM I ROZWIĄZANIEM UMOWY O PRACĘ 90 1. Pojęcie powszechnej i szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy 90 2. Okoliczności stanowiące podstawę ochrony oraz grupy pracowników chronionych 91 7
8. ROZWIĄZANIE UMOWY BEZ WYPOWIEDZENIA PRZEZ PRACOWNIKA 94 1. Forma oświadczenia 94 2. Przesłanki rozwiązania umowy 94 3. Odszkodowanie 95 9. WYGAŚNIĘCIE UMOWY O PRACĘ 96 1. Umowy terminowe 96 2. Zdarzenia niebędące oświadczeniami woli 96 10. ZMIANA WARUNKÓW PRACY 98 1. Porozumienie zmieniające 98 2. Wypowiedzenie zmieniające 98 3. Czasowe powierzenie pracownikowi innej pracy 100 4. Powierzenie innej pracy w czasie przestoju 101 5. Przeniesienie do innej pracy ze względu na inne okoliczności 102 11. ROSZCZENIA PRACOWNIKA W RAZIE BEZPRAWNEGO ROZWIĄZANIA UMOWY o PRACĘ 102 12. ROSZCZENIA PRACODAWCY W RAZIE NIEUZASADNIONEGO ROZWIĄZANIA UMOWY O PRACĘ PRZEZ PRACOWNIKA 104 13. ZWOLNIENIA Z PRZYCZYN NIEDOTYCZĄCYCH PRACOWNIKÓW 105 1. Pojęcie i ramy prawne 105 2. Procedura zwolnień grupowych" 106 3. Uproszczenie procedury zwolnień 107 4. Rozwiązywanie umów z indywidualnymi pracownikami 107 5. Odprawy dla pracowników 108 6. Ponowne zatrudnianie pracowników po dokonaniu zwolnień 108 ROZDZIAŁ VII WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ I INNE ŚWIADCZENIA ZE STOSUNKU PRACY 1. DEFINICJA I SPOSÓB USTALANIA WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ 109 1. Definicja wynagrodzenia za pracę 110 2. Sposób ustalania wynagrodzenia za pracę 110 2. SKŁADNIKI WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ 110 1. Wynagrodzenie podstawowe 111 2. Dopłaty i dodatki 111 3. Premia 112 4. Wypłaty gwarancyjne 113 5. Nagrody pracownicze 114 6. Pozostałe składniki wynagrodzenia 115 3. OCHRONA WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ 115 1. Ograniczenie swobody dysponowania przez pracownika prawem do wynagrodzenia 115 2. Określenie terminu, miejsca i formy wypłaty wynagrodzenia 116 3. Ograniczenie dokonywania potrąceń z wynagrodzenia 116 8
ROZDZIAŁ VIII CZAS PRACY 1. DEFINICJA 118 2. WYMIAR CZASU PRACY 119 1. Wymiar czasu pracy w okresie rozliczeniowym 119 2. Obliczanie wymiaru czasu pracy dla pracownika 119 3. Okresy wypoczynku 120 3. SYSTEMY I ROZKŁADY CZASU PRACY 121 1. Pojęcie doby i tygodnia w Kodeksie pracy 121 2. Sposób ustalania systemów i rozkładów czasu pracy 121 3. Podstawowy system czasu pracy 122 4. System równoważnego czasu pracy 122 5. Praca przy dozorze urządzeń 123 6. Praca przy pilnowaniu mienia i dozorze 123 7. System przerywanego czasu pracy 123 8. Przerwa na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych 124 9. Praca zmianowa 124 10. Praca w ruchu ciągłym 124 11. System skróconego tygodnia pracy 124 12. System pracy weekendowej 124 13. Obniżenie wymiaru czasu pracy 125 14. Indywidualny rozkład czasu pracy 125 4. PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH 125 1. Definicja 126 2. Dopuszczalność pracy w godzinach nadliczbowych 126 3. Udzielanie czasu wolnego za pracę w godzinach nadliczbowych 126 4. Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych 127 5. PRACA W NIEDZIELĘ I ŚWIĘTA 128 1. Dopuszczalność pracy w niedziele i święta 128 2. Praca w święta w placówkach handlowych 129 3. Rekompensata za pracę w niedziele lub święto 129 6. PRACA W NOCY 130 7. ZAGADNIENIA SPORNE: DYŻUR I PODRÓŻ SŁUŻBOWA 130 1. Dyżur 130 2. Podróż służbowa 131 ROZDZIAŁ IX URLOPY 1. URLOP WYPOCZYNKOWY 133 1. Definicja i cechy urlopu wypoczynkowego 133 2. Wymiar urlopu 133 3. Nabycie prawa do urlopu. Pierwszy urlop 134 4. Sposób udzielania urlopu wypoczynkowego 135 5. Plan urlopów 136 9
6. Urlop na żądanie 136 7. Przesunięcie terminu urlopu 137 8. Odwołanie z urlopu 137 9. Urlop proporcjonalny 137 10. Urlop w okresie wypowiedzenia 138 11. Wynagrodzenie urlopowe. Ekwiwalent za urlop 138 12. Urlop bezpłatny 139 13. Urlopy szkoleniowe 139 14. Urlopy okolicznościowe 140 ROZDZIAŁ X OBOWIĄZKI PRACOWNIKA I PRACODAWCY 1. OBOWIĄZKI PRACOWNIKA 141 1. Podstawowe obowiązki pracownika 141 2. Zakaz konkurencji 142 2. OBOWIĄZKI PRACODAWCY 143 1. Obowiązki będące elementami treści stosunku pracy 143 2. Obowiązki związane ze stosunkiem pracy 144 3. Obowiązki o charakterze organizacyjno-porządkowym 146 3. OBOWIĄZEK PRZECIWDZIAŁANIA DYSKRYMINACJI W ZATRUDNIENIU 147 1. Definicja dyskryminacji bezpośredniej i pośredniej 147 2. Przejawy dyskryminacji 148 3. Dozwolone różnicowanie sytuacji pracowników 149 4. Uprawnienia pracownika w zawiązku z naruszeniem zakazu dyskryminacji 149 5. Molestowanie 150 6. Molestowanie seksualne 150 4. OBOWIĄZEK PRZECIWDZIAŁANIA MOBBINGOWI 151 1. Definicja mobbingu 151 2. Sprawca mobbingu 152 3. Uprawnienia pracownika, ofiary mobbingu 153 ROZDZIAŁ XI PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRACODAWCY W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY 1. OBOWIĄZEK ZAPEWNIENIA BEZPIECZNYCH I HIGIENICZNYCH WARUNKÓW PRACY 154 1. Prawo osób wykonujących pracę zarobkową do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy 154 2. Przedmiotowy zakres obowiązku pracodawcy 154 3. BHP pracowników tymczasowych 156 2. OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA PRACOWNIKA ZWIĄZANE Z BHP 156 3. PODMIOTY PEŁNIĄCE FUNKCJE KONTROLNE I DORADCZE W ZAKŁADZIE PRACY 157
1. Społeczna inspekcja pracy 157 2. Służba BHP 157 3. Komisja BHP 158 4. WYPADKI PRZY PRACY I CHOROBY ZAWODOWE 158 1. Definicja wypadku przy pracy 158 2. Obowiązki pracodawcy związane z wypadkiem 159 3. Świadczenia dla pracownika związane z wypadkiem przy pracy 159 4. Wyłączenie prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy 160 5. Wypadek w drodze do pracy 160 6. Choroba zawodowa 161 ROZDZIAŁ XII OCHRONA PRACY KOBIET, PRACOWNIKÓW MŁODOCIANYCH ORAZ UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM 1. OCHRONA PRACY KOBIET 162 1. Powszechna ochrona pracy kobiet 162 2. Szczególna ochrona pracy kobiet 162 2. UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM 163 1. Ochrona trwałości stosunku pracy 163 2. Szczególna ochrona zdrowia pracownic w ciąży oraz w okresie karmienia piersią 164 3. Urlop macierzyński 164 4. Urlop wychowawczy lóó 5. Przerwy i zwolnienia z pracy 167 3. ZATRUDNIANIE PRACOWNIKÓW MŁODOCIANYCH 168 1. Definicja pracownika młodocianego 168 2. Nawiązanie umowy o pracę 169 3. Zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego i do prac lekkich... 169 4. Obowiązki i uprawnienia pracowników młodocianych 169 5. Rozwiązanie umowy 170 ROZDZIAŁ XIII ODPOWIEDZIALNOŚĆ STRON STOSUNKU PRACY 1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ PORZĄDKOWA PRACOWNIKÓW 171 1. Rodzaje kar porządkowych 171 2. Przesłanki zastosowania kar porządkowych 172 3. Tryb nakładania kar porządkowych 172 4. Pragmatyki pracownicze - odpowiedzialność dyscyplinarna 173 2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKÓW 174 1. Ogólne zasady odpowiedzialności materialnej 174 2. Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi 176 3. Wspólna odpowiedzialność za powierzone mienie 176 11
3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACODAWCY ZA WYKROCZENIA I PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA 777 1. Wykroczenia 177 2. Postępowanie w sprawach o wykroczenia 780 3. Przestępstwa 180 4. Postępowanie w sprawach o przestępstwa 782 ROZDZIAŁ XIV PODSTAWOWE POJĘCIA Z ZAKRESU ZBIOROWEGO PRAWA PRACY 1. POJĘCIE ZBIOROWEGO PRAWA PRACY DIALOGU SPOŁECZNEGO 783 2. ZWIĄZKI ZAWODOWE 784 1. Pojęcie związku zawodowego 784 2. Utworzenie związku zawodowego 784 3. Uprawnienia związków zawodowych na poziomie krajowym 7 84 4. Uprawnienia związku zawodowego na poziomie zakładu pracy 785 5. Uprawnienia działaczy związkowych 786 3. ORGANIZACJE PRACODAWCÓW 787 1. Utworzenie organizacji pracodawców 787 2. Zadania i uprawnienia organizacji pracodawców 7 87 4. RADY PRACOWNIKÓW I INNE CIAŁA PRZEDSTAWICIELSKIE 788 1. Rada pracowników 788 2. Wybory do rad pracowników 788 3. Uprawnienia rady pracowników 789 4. Inne organy reprezentujące pracowników 789 ROZDZIAŁ XV ROZWIĄZYWANIE SPORÓW ZBIOROWYCH I INDYWIDUALNYCH 1. INDYWIDUALNE SPORY Z ZAKRESU PRAWA PRACY 797 1. Sądy pracy 797 2. Roszczenia pracownika i pracodawcy 792 3. Postępowanie przed sądem pracy 792 4. Postępowanie przed komisją pojednawczą 799 2. ROZWIĄZYWANIE SPORÓW ZBIOROWYCH 207 1. Pojęcie sporu zbiorowego 207 2. Strony sporu zbiorowego 207 3. Przebieg sporu zbiorowego 202 4. Strajk 204 BIBLIOGRAFIA 207 SPIS TABEL I WYKRESÓW 27 7 12