imię nazwisko podpis XXIII OLIMPIADA WIEDZY EKONOMICZNEJ Rok szkolny 2009/2010 Zawody I stopnia (szkolne) Zestaw z prawidłowymi odpowiedziami I. Pytanie opisowe o charakterze ogólnym wybierz JEDEN z dwóch podanych poniżej tematów. (0 25 pkt) 1. Na przykładach wybranych przez siebie firm przedstaw, jak obserwowane na świecie spowolnienie gospodarcze wpływa na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Przykładowy schemat odpowiedzi: I. Otoczenie biznesowe a prowadzenie działalności gospodarczej w warunkach kryzysu: a) wpływ siły konkurentów i dostawców na rozwój firm, b) zmiany w popycie jako reakcja na spowolnienie gospodarcze, c) znaczenie kultury organizacyjnej i jej odpornośd na zaburzenia w warunkach działania, d) znaczenie przewidywao koniunktury gospodarczej dla krótko- i długookresowych decyzji przedsiębiorstw, e) funkcjonowanie przedsiębiorstw w warunkach globalizacji i integracji gospodarczej. II. Dobre i złe praktyki w przedsiębiorstwach działających w warunkach spowolnienia gospodarczego: a) identyfikacja rynkowych szans i zagrożeo, b) przeformułowanie celów i podjęcie działao zapobiegawczych, c) wdrożenie strategii i monitoring jej efektów. III. W tym szaleostwie jest metoda przypadki nowopowstałych firm, które kryzys gospodarczy przekuły w sukces. IV. Własna ocena i wnioski: a) konsekwencje spowolnienia gospodarczego dla wyników finansowych przedsiębiorstw, b) wpływ kryzysu na wartośd i reputację przedsiębiorstwa, c) rola zarządzania strategicznego i scenariuszy prawdopodobnych sytuacji kryzysowych. 2. Przedstaw, jak wahania koniunktury wpływają na zachowania gospodarstw domowych w zakresie konsumpcji i oszczędzania. Przykładowy schemat odpowiedzi: I. Wybrane aspekty teoretyczne: a) sytuacja na rynku pracy a dochody gospodarstw domowych, b) prawidłowości w rozkładach wydatków gospodarstw domowych (prawo Engla), c) podstawowe uwarunkowania oszczędności gospodarstw domowych w teorii ekonomii, d) znaczenie koniunktury konsumenckiej dla decyzji ekonomicznych gospodarstw domowych. II. Wybrane aspekty empiryczne: a) wpływ koniunktury na zróżnicowanie sytuacji ekonomicznej gospodarstw domowych, b) główne tendencje w zmianach wzorców konsumpcji gospodarstw domowych wobec pogorszenia klimatu gospodarczego, c) poziom, forma i cele oszczędzania gospodarstw domowych w warunkach spowolnienia gospodarczego, 1 / 5
c) problem niewypłacalności gospodarstw domowych. III. Własna ocena i wnioski: a) ocena antycyklicznej polityki paostwa oraz jej wpływ na dochody i wydatki gospodarstw domowych, b) zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym gospodarstw domowych, c) wpływ wahao koniunktury na dochodowośd lokat oszczędnościowych, w tym oszczędności emerytalnych, d) społeczno-ekonomiczne skutki niewypłacalności gospodarstw domowych. II. Zadanie z podstaw ekonomii. (0 15 pkt) W gospodarce pewnego europejskiego kraju w trzech wybranych latach podstawowe wielkości makroekonomiczne ukształtowały się następująco (kwoty w mld EUR, ceny bieżące): Wyszczególnienie Lata 2000 2004 2008 Amortyzacja 30 40 50 Dochody netto obywateli za granicą 10 20 30 Eksport 150 140 200 Import 160 180 160 Dochody podatkowe 120 140 160 Transfery 30 40 50 Wydatki inwestycyjne brutto 80 90 120 Wydatki konsumpcyjne 250 280 320 Wydatki paostwa na zakup dóbr i usług 100 110 120 Na podstawie danych z tabeli odpowiedz na następujące pytania: 1. Ile wyniósł produkt krajowy brutto w 2004 r. w cenach bieżących? (2 pkt) Produkt krajowy brutto w 2004 r. w cenach bieżących wyniósł 440 mld EUR. (Produkt krajowy brutto = wydatki konsumpcyjne + wydatki paostwa na zakup dóbr i usług + wydatki inwestycyjne brutto + eksport import = 280 + 110 + 90 + 140 180). 2. Ile wyniósł eksport netto w 2000 r.? (2 pkt) Eksport netto w 2000 r. wyniósł 10 mld EUR (odpowiedź alternatywna: W 2000 r. import netto wyniósł 10 mld EUR). (Eksport netto = eksport import = 150 160). 3. Ile wyniosło saldo budżetu paostwa w 2008 r.? (2 pkt) W 2008 r. budżet paostwa osiągnął deficyt w wysokości 10 mld EUR. (Saldo budżetu paostwa = dochody podatkowe transfery wydatki paostwa na zakup dóbr i usług = 160 50 120). 4. Ile wyniósł produkt narodowy netto w 2004 r.? (3 pkt) Produkt narodowy netto w 2004 r. wyniósł 420 mld EUR. (Produkt narodowy netto = Produkt krajowy brutto + dochody netto obywateli za granicą amortyzacja = 280 + 110 + 90 + + 140 180 + 20 40). Wiedząc, że ceny w gospodarce w 2004 r. były wyższe o 15% względem 2000 r., a w 2008 r. były wyższe o 10% względem 2004 r., odpowiedz na poniższe pytania: 5. Ile wyniosła wartośd produktu krajowego brutto w 2004 r. w cenach z 2000 r. (3 pkt) Produkt krajowy brutto w 2004 r. w cenach z 2000 r. wyniósł około 383 mld EUR. (Realny produkt krajowy brutto = produkt krajowy brutto w cenach bieżących / (1 + zmiana cen w gospodarce) = 280 + + 110 + 90 + 140 180 / (1 + 0,15)). 6. Ile wyniósł realny wzrost produktu krajowego brutto w latach 2000 2008? (3 pkt) Produkt krajowy brutto w latach 2000 2008 wzrósł realnie o około 13% (nominalny wzrost produktu krajowego brutto / zmiana cen = (Produkt krajowy brutto w cenach bieżących w 2008 r. / Produkt krajowy brutto w cenach bieżących w 2000 r.) / (zmiana cen w 2004 r. względem 2000 r. zmiana cen w 2008 r. względem 2004 r.) = (600 / 420) / (1,15 1,10)). 2 / 5
III. Pytania testowe w każdym pytaniu zaznacz *X+ przy prawidłowej odpowiedzi. Za każdą prawidłową odpowiedź na pytanie testowe otrzymujesz 2 pkt. Każda zmiana odpowiedzi w pytaniach testowych traktowana jest jako odpowiedź błędna. Odpowiedzi zaznaczone ołówkiem nie są punktowane. (0 60 pkt) Prawo podaży (ceteris paribus) stanowi, że: [ ] jeżeli obniża się podaż, obniża się cena [ ] każda zmiana ceny spowodowana jest zmianą wielkości podaży [X] występuje dodatnia zależnośd między ceną a wielkością podaży [ ] występuje ujemna zależnośd między wielkością podaży a ceną Współczynnik punktowej elastyczności cenowej popytu wynosi 0,62. Spadek ceny soli spożywczej (ceteris paribus) doprowadzi do: [ ] spadku wielkości popytu oraz wzrostu wydatków [ ] spadku wielkości popytu oraz spadku wydatków [ ] wzrostu wielkości popytu oraz wzrostu wydatków [X] wzrostu wielkości popytu oraz spadku wydatków Jeżeli wzrost dochodu realnego konsumenta prowadzi do wzrostu popytu na pewne dobro, to jest ono dobrem: [X] podstawowym [ ] Giffena [ ] substytucyjnym [ ] komplementarnym Funkcja produkcji przedstawia zależnośd pomiędzy: [ ] wielkością kosztów całkowitych a wielkością produkcji wyrażoną ilościowo [ ] wielkością przychodu ze sprzedaży a wielkością zasobów będących w dyspozycji przedsiębiorstwa [ ] cenami czynników wytwórczych a wielkością produkcji wyrażoną wartościowo [X] wielkością nakładów czynników wytwórczych a efektami w postaci wytworzonych dóbr i usług Wprowadzenie przepisów zmuszających instytucje kredytowe do podawania konsumentom rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania jest przykładem: [ ] dostarczania dobra prywatnego przez paostwo [X] ograniczania ułomności rynku w postaci uprzywilejowanej pozycji jednej ze stron [ ] zmniejszania popytu na dobra społecznie niepożądane [ ] polityki antymonopolowej wobec sektora kredytowego Koszty alternatywne: [X] to wartośd najlepszego rozwiązania spośród odrzuconych w wyniku dokonanej alokacji czynnika wytwórczego [ ] nie są uwzględnianie w rachunku ekonomicznym przedsięwzięd gospodarczych [ ] są tożsame z pojęciem kosztów ekonomicznych [ ] dotyczą tylko przedsiębiorstw prywatnych W długim okresie monopol powinien produkowad taką wielkośd produkcji, która odpowiada warunkowi zrównania: [ ] ceny z przeciętnym kosztem całkowitym [ ] ceny z kosztem kraocowym [ ] utargu kraocowego z kosztem kraocowym i ceną [X] kosztu kraocowego z utargiem kraocowym Bank centralny może zwiększyd podaż pieniądza poprzez: [ ] skup obligacji rządowych, obniżenie stopy rezerw obowiązkowych i wzrost stopy redyskontowej [ ] sprzedaż obligacji rządowych, obniżenie stopy rezerw obowiązkowych i wzrost stopy redyskontowej [ ] sprzedaż obligacji rządowych, wzrost stopy rezerw obowiązkowych i obniżenie stopy redyskontowej [X] skup obligacji rządowych, obniżenie stopy rezerw obowiązkowych i obniżenie stopy redyskontowej Inflacja na poziomie 38% to inflacja: [ ] pełzająca [ ] krocząca [X] galopująca [ ] hiperinflacja Która z poniższych kategorii ekonomicznych jest uwzględniana przy obliczaniu PKB per capita? [ ] zanieczyszczenie powietrza [ ] praca wykonywana dla własnych potrzeb w domu [X] dochody obcokrajowców [ ] praca nielegalna Dług publiczny może zostad obniżony poprzez zwiększenie: [X] nadwyżki budżetowej [ ] deficytu budżetowego [ ] wartości wymagalnych zobowiązao [ ] emisji obligacji skarbowych sprzedawanych osobom fizycznym 3 / 5
Do automatycznych stabilizatorów koniunktury zalicza się: [ ] wydatki na budowę dróg krajowych i autostrad [X] progresywny system podatkowy [ ] zapasy produktów i towarów przedsiębiorstw [ ] oprocentowanie kredytów inwestycyjnych Stopa bezrobocia to stosunek liczby bezrobotnych do: [ ] liczby pracujących [ ] liczby ludności w wieku produkcyjnym [ ] liczby ludności w wieku nieprodukcyjnym [X] zasobu siły roboczej J.M. Keynes był zwolennikiem: [ ] liberalizmu gospodarczego [X] interwencjonizmu paostwowego [ ] socjalizmu [ ] monopolizacji gospodarki Założenie, że podaż tworzy swój własny popyt, w teorii ekonomii nazywa się prawem: [ ] Okuna [X] Saya [ ] Gossena [ ] Fishera Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem obligacje mogą byd emitowane przez: [ ] wspólnoty mieszkaniowe [X] województwa [ ] spółki partnerskie [ ] spółki akcyjne w organizacji Papier wartościowy emitowany przez zamknięty fundusz inwestycyjny to: [X] certyfikat inwestycyjny [ ] certyfikat depozytowy [ ] jednostka uczestnictwa [ ] bon inwestycyjny W co nie mogą inwestowad otwarte fundusze emerytalne w Polsce? [X] kontrakty futures na stopy procentowe [ ] jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych [ ] obligacje komunalne niedopuszczone do obrotu publicznego [ ] listy zastawne Które informacje są umieszczane na karcie debetowej? [ ] nr rachunku bankowego, do którego została wydana karta [ ] nr PESEL [ ] adres zamieszkania właściciela karty [X] adres banku wydawcy karty Pewien inwestor zainwestował 10 tys. zł w akcje spółki X notowanej na giełdzie. W pierwszym tygodniu cena tych akcji zmniejszyła się o 15%, a w drugim o kolejne 15%. Trzeci i czwarty tydzieo przyniósł wzrost cen akcji X po 16% w każdym tygodniu. Na koniec czwartego tygodnia wartośd akcji, którą posiada inwestor, była: [ ] wyższa niż w momencie zakupu [X] niższa niż w momencie zakupu [ ] pozostała bez zmian [ ] niemożliwa do określenia bez znajomości ceny akcji spółki X Wycena aktywów przedsiębiorstwa w wartości godziwej wymaga, aby transakcja, na podstawie której określa się tę wartośd: [ ] była zawarta z podmiotem w stanie likwidacji [ ] była zawarta z podmiotem, który nie ma ujemnej wartości firmy (negative goodwill) [X] miała charakter rynkowy [ ] była zawarta z jednostką zależną kapitałowo Które z niżej wymienionych nie jest kryterium konwergencji w przypadku wejścia do strefy euro? [ ] udział w mechanizmie kursowym ERM II z przedziałem wahao kursu waluty krajowej nie większym niż ± 15% [ ] średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa nie wyższa niż 2 punkty procentowe od poziomu wyznaczonego przez średni poziom stóp procentowych w trzech krajach o najniższej stopie inflacji w Unii Europejskiej [ ] deficyt budżetowy nieprzekraczający 3% PKB danego kraju [X] wzrost gospodarczy nie niższy niż 1,5 punktu procentowego od poziomu wyznaczonego przez średni poziom dynamiki PKB w trzech krajach o najniższej dynamice PKB w Unii Europejskiej Spłata 31 marca 2009 r. prawie całego zadłużenia wobec Klubu Paryskiego oznacza, że Polska uregulowała: [ ] zadłużenie wobec instytucji Unii Europejskiej, które finansowały projekty z dziedziny kultury i sztuki przed 2004 r. [ ] zadłużenie związane z dofinansowaniem projektów proekologicznych przez fundusz SAPARD [X] zadłużenie z lat 70. ubiegłego stulecia wobec zagranicznych wierzycieli rządowych [ ] przed terminem zadłużenie wobec zagranicznych banków komercyjnych 4 / 5
Dochodami budżetu gminy są: [ ] podatek od gier [X] opłata targowa [ ] podatek akcyzowy [ ] podatek od posiadania zwierząt gospodarskich Bancassurance to: [X] forma współpracy banków i zakładów ubezpieczeo przy sprzedaży polis na życie [ ] rodzaj ubezpieczenia zawieranego przez banki w celu ochrony przed kradzieżami gotówki z konwojów [ ] system stosowany przez wydawców kart kredytowych mający na celu ochronę klientów banków przed internetowymi oszustami [ ] rodzaj lokaty terminowej, której wysokośd oprocentowania uzależniona jest od kursów wybranych instrumentów finansowych Sztabowa struktura organizacyjna powstała z połączenia: [ ] macierzowej z liniową [X] liniowej z funkcjonalną [ ] dywizjonalnej z funkcjonalną [ ] zadaniowej z funkcjonalną Misja przedsiębiorstwa: [ ] określa zbiór mierzalnych parametrów, które chce ono osiągnąd [ ] stanowi zestaw jego wszystkich celów [ ] wyznacza horyzont czasowy jego rozwoju [X] określa ogólny sens jego istnienia Proces zarządzania obejmuje: [X] planowanie, podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie (kierowanie ludźmi) i kontrolowanie [ ] planowanie budżetu i jego późniejszą analizę [ ] realizowanie podstawowych działao zmierzających do osiągnięcia założonego celu [ ] sterowanie zachowaniami ludzkimi w celu maksymalizacji zysku Strategię porzucenia stosują przedsiębiorstwa, które: [ ] decydują się na sprzedaż produktów po cenach niższych od kosztów własnych produkcji [ ] dążą jednocześnie do zapewnienia wysokiej jakości i utrzymania niskich kosztów produkcji [X] nie osiągnęły dostatecznie dużego udziału w rynku i odpowiedniej pozycji konkurencyjnej, ale chcą osiągnąd maksymalną rentownośd [ ] w ślad za spadkiem kosztów produkcji obniżają ceny Przykładem merchandisingu w hipermarkecie jest: [X] umieszczenie towarów pierwszej potrzeby jak najdalej od wejścia [ ] umieszczenie towarów dla dzieci (np. słodyczy) w miejscach dla nich niedostępnych, tak aby o ich zakupie mogli decydowad rodzice [ ] urządzenie działów z artykułami sezonowymi w bocznych alejkach, aby zainteresowad klientów dodatkowymi artykułami [ ] celowe zostawianie pustych półek, aby stworzyd pozory atrakcyjności cenowej oferowanych produktów Ocena Komisji Szkolnej Rodzaj pytania Pytania testowe Zadanie z podstaw ekonomii Poziom merytoryczny (w tym zgodnośd z wybranym tematem) Pytanie opisowe Terminologia i przykłady Poprawnośd językowa i struktura odpowiedzi Zakres 0 60 pkt 0 15 pkt 0 14 pkt 0 7 pkt 0 4 pkt Razem Ocena... podpis i pieczęd szkoły 5 / 5