Ryszard Petru, Dyrektor Zarządzający w PKO BP Przedsiębiorca na rynkach międzynarodowych. Czy Europa potrzebuje euro? Jakie są perspektywy dla dolara, franka szwajcarskiego i złotówki? Country Risk Conference 2011
Agenda Kurs złotego Otoczenie międzynarodowe Kryzys fiskalny Polska sytuacja bieżąca
Kurs złotego Otoczenie międzynarodowe Kryzys fiskalny Polska sytuacja bieżąca
Apetyt na ryzyko i podwyżki stóp sprzyjają euro Dubaj na skraju bankructwa 1.55 1.50 1.45 1.40 EUR/USD i EUR/CHF Serie interwencji SNB mające zapobiec aprecjacji franka (kurs broniony1.46 EUR/CHF) Traderzy mówią o regularnej aktywności SNB na rynku walutowym 19 maja SNB skupił 17 mld euro SNB rezygnuje z bezpośrednich interwencji na rzecz emisji bonów 1.35 1.30 1.25 1.20 1.15 Źródło: Bloomberg, Reuters. Przyznanie pomocy Grecji przez UE/MFW Niemcy ogłaszają pakiet oszczędnościowy: 80 mld euro do 2013 r. Prezes AIB nawołuje do zwiększenia gwarancji państwowych dla banków w Irlandii 12-09 02-10 04-10 06-10 08-10 10-10 12-10 02-11 04-11 EUR-CH F EUR-USD Irlandia otrzymuje międzynarodową pomoc ECB daje rynkom sygnał o podwyżce stop
Złoty pozostaje pod wpływem wydarzeń globalnych EUR/PLN 4.30 3.30 CHF/PLN 4.20 3.20 3.10 4.10 3.00 4.00 2.90 3.90 2.80 2.70 3.80 12-09 02-10 04-10 06-10 08-10 10-10 12-10 02-11 04-11 EUR-PLN 2.60 12-09 02-10 04-10 06-10 08-10 10-10 12-10 02-11 04-11 CH F-PLN Źródło: Bloomberg.
2009-09-03 2010-01-03 2010-05-03 2010-09-03 2011-01-03 2009-05-03 Popyt na polskie papiery rządowe wciąż wysoki Zaangażowanie nierezydentów na rynku obligacji skarbowych (mln PLN) 160 000 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 2005-01-03 2005-05-03 2005-09-03 2006-01-03 2006-05-03 2006-09-03 2007-01-03 2007-05-03 2007-09-03 2008-01-03 2008-05-03 2008-09-03 2009-01-03 Źródło: MF.
podobnie jest na rynku akcji Zaangażowanie nierezydentów na polskim rynku akcji* *wg wartości rynkowej akcji. Źródło: NBP.
Przeważają korzystne czynniki kształtujące kurs złotego Czynniki mogące kształtować kurs złotego umocnienie złotego: oczekiwana kontynuacja ożywienia gospodarczego w Polsce i na świecie kontynuacja zacieśnienia monetarnego w Polsce kontynuacja prywatyzacji napływ kapitału bezpośredniego oraz portfelowego osłabienie złotego: niepewność odnośnie rozwoju kryzysu fiskalnego w strefie euro zacieśnienie monetarne w strefie euro, wyjście z polityki poluzowania ilościowego przez Fed niepewność odnośnie skali konsolidacji fiskalnej po wyborach parlamentarnych Źródło: opracowanie własne.
Kurs złotego Otoczenie międzynarodowe Kryzys fiskalny Polska sytuacja bieżąca
Kraje wschodzące stały się dominującym regionem światowego wzrostu gospodarczego Wzrost gospodarczy w 2010 r. - < brak danych Źródło: MFW, World Economic Outlook, kwiecień 2011.
a ich udział w światowym PKB systematycznie rośnie Wzrost PKB (%) 10 8 Prognoza MFW 65 60 Udział w światowym PKB (%) Prognoza MFW 6 55 4 50 2 0-2 -4 2001 2002 Kraje rozwijające się 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Kraje rozwinięte 2012 2013 2014 2015 2016 Źródło: MFW, World Economic Outlook, kwiecień 2011. 45 40 35 30 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Kraje rozwijające się 2009 2010 2011 2012 Kraje rozwinięte 2013 2014 2015 2016 Przesunięcie produkcji przemysłowej do krajów rozwijających się oraz stopniowy wzrost zamożności tych społeczeństw prowadzi do wzmożonej konkurencji o zasoby naturalne.
Możliwości produkcyjne rolnictwa nie nadążają za popytem na żywność Indeks światowych cen żywności FAO (2002-2004=100) Zasoby kapitału w rolnictwie (bn USD, ceny stałe roku 1995) 200 4.2 180 4.0 160 3.8 140 3.6 120 100 3.4 80 3.2 1/1990 1/1992 1/1994 1/1996 1/1998 1/2000 1/2002 1/2004 1/2006 1/2008 1/2010 3.0 1976 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2007 Ograniczone możliwości zaspokojenia rosnącego popytu na żywność (rosnąca liczba ludności, konkurencja ze strony biopaliw) spowodowane są przede wszystkim wieloletnią stagnacją wzrostu możliwości produkcyjnych światowego rolnictwa. Źródło: UN FAO.
Popyt na ropę naftową do 2030 roku będzie w dużej mierze stymulowany przez Chiny i Indie Zapotrzebowanie na ropę naftową (mln b/dzień) Źródło: Czyżewski A., Łagowski K., Mechanizmy kształtujące ceny ropy naftowej i paliw, Prezentacja na seminarium naukowe NBP 18.02.2011 r.
Zdolności produkcyjne mogą nie wystarczyć do zaspokojenia popytu na ropę Najważniejsi producenci ropy (mln b/dzień) 0 2 4 6 8 10 12 14 Rosja USA Arabia Saudyjska Chiny Iran Wydobycie ropy przez Libię Irak Kuwejt Zjed.Em iraty Libia Algieria Produkcja Wolne moce produkcyjne Źródło: The Economist. Możliwości produkcyjne OPEC wystarczą do pokrycia ewentualnego braku dostaw ropy z Libii, ale braki w dostawach zdecydowanie przybliżą gospodarkę globalną do kresu wolnych mocy produkcyjnych.
Ceny ropy systematycznie pną się w górę Cena ropy WTI (USD/b) 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: EIA.
Kraje rozwijające się akumulują nadwyżki walut i je inwestują Rezerwy walutowe* (przeliczone w bln USD) 7 6 5 4 Amerykańskie obligacje skarbowe wg kraju rezydencji wierzyciela (T-Bonds, mld USD) Pozostali; 1721.3 Chiny;1154.7 3 2 1 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Kraje rozw inięte Kraje rozw ijające się Japonia;885.9 Układ współzależności finansowych pomiędzy największymi krajami świata wskazuje, że w krótkim okresie głębokie zmiany w mechanizmie funkcjonowania rynków walutowych są raczej niemożliwe. Brazylia;197.6 Eksporterzy ropy;215.5 Wlk.Brytania; 278.4 *Stan rezerw walutowych Chin przekroczył 3 bln USD na koniec marca br.. Źródło: MFW, US Treasury.
Kurs złotego Otoczenie międzynarodowe Kryzys fiskalny Polska sytuacja bieżąca
Kryzys fiskalny jest drugą fazą kryzysu finansowego Stawki 5-letnich CDS (pb) 1000 900 Kryzys finansowy Stabilizacja Kryzys fiskalny Co dalej? 800 700 600 500 400 Bankructwo Lehman Brothers Dubaj na skraju bankructwa Kryzys surowcowy? 300 200 100 0 09-08 12-08 03-09 06-09 09-09 12-09 03-10 06-10 09-10 12-10 03-11 Grecja Hiszpania Portugalia W łochy Polska Niem cy Źródło: Bloomberg.
Istotny przyrost długu publicznego efektem kryzysu Dług publiczny* krajów UE w 2010 r. (% PKB) 160 140 120 100 80 60 +21.8 +12.4 +12.0 +36.5 Zmiana relacji dług/pkb pomiędzy 2007 a 2009 r. (%PKB) +14.3 +13.4 +12.3 +23.7 +8.5 +17.1 +5.9 Średnia UE 40 20 0 +5.8 +6.3 +11.3-2.5 +3.5 GRE ITL BEL IRE FRA PO R H UN UK GER SPA PO L SLO CZE RO M BUL EST *Prognozy Komisji Europejskiej. Źródło: Eurostat, Komisja Europejska.
Dług publiczny w krajach PIGS będzie nadal się powiększał Dług publiczny krajów PIGS Dług publiczny (% PKB) Koszt obsługi* (% PKB) 10Y (%) 2010 2015 2010-13 Grecja 142 149 28,7 12,9 Irlandia 96 124 14,6 9,1 Portugalia 83 104 16,5 8,6 Hiszpania 60 74 7,2 5,2 *Koszt obsługi długu netto jako różnica pomiędzy kosztami a przychodami odsetkowymi. Źródło: MFW, Fiscal Monitor, kwiecień 2011, Bloomberg.
Międzynarodowe powiązania kapitałowe zwiększają ryzyko zarażenia Zobowiązania krajów na koniec 3 kw. 2010 r. (mld USD) Grecja 63 Grecja jest winna Niemcom 40 mld USD 15 Niemcy 40 37 25 Portugalia 85 201 Francja Wlk. Brytania 116 Hiszpania 177 183 453 Włochy 66 160 154 Źródło: BIS. Włochy są winne francuskim bankom ok. 20% PKB Francji 45 Irlandia
W ostatnim czasie rośnie również oprocentowanie polskich obligacji Rentowność 10-letnich obligacji skarbowych (%) 13.0 12.0 11.0 10.0 9.0 8.0 7.0 6.0 5.0 4.0 3.0 2.0 10-08 01-09 04-09 07-09 10-09 01-10 04-10 07-10 10-10 01-11 04-11 Niem cy Polska 13.0 12.0 11.0 10.0 9.0 8.0 7.0 6.0 5.0 4.0 3.0 2.0 10-08 01-09 04-09 07-09 10-09 01-10 04-10 07-10 10-10 01-11 04-11 Portugalia Grecja Stabilna perspektywa polskiego długu Źródło: Bloomberg.
Na reformy nie zostało zbyt wiele czasu Przeciętna zapadalność długu publicznego (lata) Podział długu wg kryterium rezydencji posiadacza obligacji (%) Wlk.Brytania Grecja Francja Irlandia W łochy 100% 90% 80% 70% 60% 50% Hiszpania 40% Portugalia Holandia Japonia USA 0 2 4 6 8 10 12 14 16 30% 20% 10% 0% Austria Belgia H olandia Francja Portugalia Grecja Irlandia Rezydenci Niem cy Hiszpania Nierezydenci Szw ecja Norw egia Nowa Zelandia D ania USA W lk.brytania Kanada Japonia Źródło: IMF, Fiscal Monitor, kwiecień 2011. Znacząca część długu jest w rękach nierezydentów, co wyjaśnia zaangażowanie polityczne niektórych krajów w pomoc dla Irlandii czy Grecji
Kurs złotego Otoczenie międzynarodowe Kryzys fiskalny Polska sytuacja bieżąca
Wzrost PKB w IV kw. 2010 r. dzięki konsumpcji oraz zapasom Wkłady do wzrostu PKB (pp, r/r) 10 8 6 4 2 0-2 -4-6 3.2 Eksport netto Konsum pcja Inw estycje Zapasy PKB 0.5 1.0 1.7 3.2 3.0 3.5 4.2 4.4 Źródło: GUS. IV kw.'08 Ikw.'09 IIkw.'09 IIIkw.'09 IV kw.'09 Ikw.'10 IIkw.'10 IIIkw.'10 IV kw.'10
Silne powiązania z gospodarką niemiecką wsparciem ożywienia w Polsce 40 30 20 10 0-10 -20 Eksport Polski na tle eksportu Niemiec (% r/r) 01'01 01'02 01'03 01'04 01'05 01'06 01'07 01'08 01'09 01'10 Główni odbiorcy niemieckiego eksportu (mld EUR) Francja USA Holandia Wlk.Brytania Chiny W łochy Austria Belgia -30-40 Niem cy Źródło: Bloomberg, NBP, Eurostat. Polska Szw ajcaria Polska 20 30 40 50 60 70 80 90 Eksport Niem iec w 2010 r. Dzięki silnym więziom handlowym Polski i Niemiec, odbicie gospodarki niemieckiej pociągnęło za sobą gospodarkę Polski.
Spowolnienie gospodarcze nie odbiło się negatywnie na wynikach firm Wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinansowych* (mld PLN) 30 25 20 15 10 5 0-5 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Q1 Q2 Q3 Q4 *Przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 50 osób. Źródło: GUS.
Szybko zwiększa się wykorzystanie mocy produkcyjnych Wykorzystanie mocy produkcyjnych w przedsiębiorstwach (%) 90 85 80 75 70 65 60 55 50 1Q 03 1Q 04 1Q 05 1Q 06 1Q 07 1Q 08 1Q 09 1Q 10 1Q 11 Przetw órstw o Budow nictw o Źródło: GUS.
a spodziewana poprawa sytuacji gospodarczej przekłada się na wzrost popytu na kredyty Gospodarstwa domowe (%, r/r) Przedsiębiorstwa (%, r/r) 80 70 60 50 40 30 20 10 0 01'08 07'08 01'09 07'09 01'10 07'10 01'11 35 30 25 20 15 10 5 0 01'08-5 07'08 01'09 07'09 01'10 07'10 01'11-10 -15 Depozyty Kredyty Kredyty mieszkaniow e Depozyty Kredyty Źródło: NBP.
Transfery z UE ważnym czynnikiem ryzyka dla inwestycji i wzrostu gospodarczego Transfery unijne (mld EUR) Prognoza NBP Źródło: NBP.
Podsumowanie 1. Gospodarki krajów rozwijających się powróciły na ścieżkę szybkiego wzrostu, co oznacza większy popyt na surowce i wzrost ich cen 2. Gospodarki krajów rozwiniętych powoli wychodzą z recesji w warunkach kryzysu fiskalnego i dużej niepewności na rynkach 3. Ożywienie gospodarki Polski jest związane z silnym popytem zewnętrznym, wynikającym z bliskich powiązań z gospodarką Niemiec 4. Popyt zewnętrzny wraz z dobrą kondycją przedsiębiorstw w Polsce wspierają poprawę na rynku pracy 5. W 2011 r. utrzymuje się znaczna niepewność w strefie euro i duża zmienność na rynkach
Country Risk Conference 2011 Ryszard PETRU, Dyrektor Zarządzający w PKO BP Dziękuję Country Risk Conference 2011