Cytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz
Nabłonki szyjki macicy tarcza części pochwowej szyjki macicy - nabłonek wielowarstwowy płaski kanał szyjki macicy - nabłonek jednowarstwowy walcowaty nabłonek metaplastyczny niedojrzały i dojrzały - na granicy nabłonków lokalizacja granicy między nabłonkami zmienia się w różnych okresach życia kobiety
Nabłonek plaski wykazuje stałą skłonność do zastępowania przemieszczonego na tarczę nabłonka walcowatego - epitelializacja - pośrednia metaplazja płaskonabłonkowa
Wtórny nabłonek płaski odróżnia się od nabłonka płaskiego pierwotnego tym, że pokrywa gruczoły szyjki macicy. W wyniku zamknięcia gruczołów wydzielina ulega retencji co prowadzi do wytworzenia się torbielek zwanych torbielkami Nabotha.
Torbiel Nabotha
Obszar na tarczy części pochwowej, na którym aktualnie przebiega zjawisko zastępowania nabłonka walcowatego płaskim tworzy strefę przekształceń. Strefa przekształceń jest miejscem, w którym najczęściej dochodzi do powstania nabłonka dysplastycznego i raka szyjki macicy.
STREFA PRZEKSZTAŁCEŃ
Nabłonek wielowarstwowy płaski Nabłonek walcowaty
Nabłonek wielowarstwowy płaski Nabłonek walcowaty
CYTODIAGNOSTYKA rutynowy test diagnostyczny w rozpoznawaniu stanów przedrakowych i raka szyjki macicy mikroskopowa ocena materiału pobranego z tarczy części pochwowej i kanału szyjki macicy
ZALECENIA POLSKIEGO TOWARZYSTWA GINEKOLOGICZNEGO Zalecenia PTG dotyczące profilaktycznego badania cytologicznego: cytologia co rok u kobiet po 25 r.ż. lub 3 lata po inicjacji seksualnej 3 cytologie prawidłowe i i brak czynników ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy badanie przesiewowe co 3 lata cytologia co 12 miesięcy u kobiet: - zakażonych wirusem HIV - przyjmujących leki immunosupresyjne - zakażonych HPV typem wysokiego ryzyka - leczonych w przeszłości z powodu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy lub raka szyjki macicy
Wykonanie badań cytologicznych w odstępach jednorocznych zmniejsza śmiertelność z powodu raka szyjki macicy o 90%. Gynaecological oncology DiSaia P.,Creasman W.T.,1999
KLASYFIKACJA ROZMAZÓW CYTOLOGICZNYCH wg PAPANICOLAOU Grupa I prawidłowe komórki nabłonkowe Grupa II zmiany zapalne lub regeneracyjne w komórkach nabłonkowych Grupa III komórki dysplastyczne Grupa IV pojedyncze komórki nowotworowe Grupa V liczne komórki nowotworowe
KLASYFIKACJA ROZMAZÓW CYTOLOGICZNYCH wg SYSTEMU BETHESDA I. Ocena jakości rozmazu. II. Obraz prawidłowy/nieprawidłowy. III. Ocena opisowa.
CYTODIAGNOSTYKA Zakażenia: 1) grzybicze (Candida lub inne) 2) bakteryjne (ewentualnie podanie rodzaju bakterii) 3) pierwotniakowe (Trichomonas i inne) 4) wirusowe (HSV,CMV i inne) 5) zakażenia, których czynnik etiologiczny nie mieści się w powyżej wymienionych np. Chlamydia, Actinomyces
CYTODIAGNOSTYKA Zmiany regeneracyjne i reparacyjne: 1) zmiany komórkowe degeneracyjne i reparacyjne związane z zapaleniem 2) zmiany zanikowe 3) zmiany związane z radioterapią lub chemioterapią 4) zmiany związane z antykoncepcją hormonalną lub mechaniczną
CYTODIAGNOSTYKA Nieprawidłowości komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego: 1) ASCUS komórki nabłonka trudne do jednoznacznej interpretacji: ASC-US o nieokreślonym znaczeniu ASC-H nie można wykluczyć H-SIL 2) L-SIL zmiany niewielkiego stopnia (HPV, CIN1) 3) H-SIL zmiany dużego stopnia (CIN2, CIN3, CIS) 4) rak płaskonabłonkowy
CYTODIAGNOSTYKA Nieprawidłowości komórek nabłonka gruczołowego: 1) AGUS atypowe komórki gruczołowe 2) AIS endocervical adenocarcinoma in situ 3) Adenocarcinoma Inne nowotwory złośliwe
CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja WHO Papanicolaou Prawidłowe komórki nabłonkowe I CIN Bethesda Obraz prawidłowy
CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja WHO Papanicolaou Prawidłowe komórki nabłonkowe II CIN Bethesda zakażenie
CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja WHO Papanicolaou Nieprawidłowe komórki nabłonkowe II/III CIN Bethesda ASCUS
CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja WHO Papanicolaou Nieprawidłowe komórki nabłonkowe Dysplazja małego stopnia III CIN Bethesda CIN I L-SIL/HPV
CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja Nieprawidłowe komórki nabłonkowe WHO Papanicolaou IV Dysplazja średniego i dużego stopnia CIN Bethesda CIN II, CIN III, CIS H-SIL
CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja Nieprawidłowe komórki nabłonkowe WHO Rak inwazyjny Papanicolaou V CIN Bethesda rak
Badanie histopatologiczne: Jedynie wynik badania histopatologicznego upoważnia do postawienia rozpoznania raka szyjki macicy
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE ASCUS 15% - w biopsji CIN II/CIN III 31-60% - wysokoonkogenne HPV
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE ASCUS Równoważne możliwości postępowania: powtórna cytologia 2x co 4-6 m-cy Dwa prawidłowe wyniki - rutynowy skrining ASCUS lub wyżej - kolposkopia z biopsją kolposkopia z biopsją oznaczenie wirusa HPV Brak wirusa wysokoonkogennego cytologia za 12 m-cy Obecność wirusa wysokoonkogennego kolposkopia z biopsją
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE ASC-H 24-94% - w biopsji CIN II/CIN III 0,1-0,2% - ryzyko raka inwazyjnego
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE ASC-H natychmiastowa kolposkopia i wycinki z podejrzanych zmian oraz abrazja kanału szyjki macicy powtarzające się wyniki ASC-H zalecana konizacja
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE LSIL 25-30 % - w biopsji CIN II/CIN III
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE LSIL natychmiastowa kolposkopia i wycinki z podejrzanych zmian oraz abrazja kanału szyjki macicy biopsja nie potwierdza CIN cytologia za 6-12 m-cy oraz test HPV-DNA za 12 m-cy
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE HSIL 70-75% - w biopsji CIN II/CIN III 1-2% - rak inwazyjny
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE HSIL natychmiastowa kolposkopia i wycinki z podejrzanych zmian oraz abrazja kanału szyjki macicy
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE AGUS 9-54% - w biopsji CIN 1-8% - AIS 1-9 % - rak inwazyjny
NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE AGUS natychmiastowa kolposkopia z wyłyżeczkowaniem kanału szyjki macicy
KOLPOSKOPIA Każdy nieprawidłowy wynik badania cytologicznego wymaga weryfikacji za pomocą kolposkopii.
KOLPOSKOPIA Prawidłowe obrazy kolposkopowe Nabłonek wielowarstwowy płaski
KOLPOSKOPIA Prawidłowe obrazy kolposkopowe Nabłonek walcowaty
KOLPOSKOPIA Prawidłowe obrazy kolposkopowe Granica międzynabłonkowa
KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Wtórne zbielenie
KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Punkcikowanie
KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Mozaika
KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Leukoplakia
KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Obszary jodonegatywne
KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Naczynia atypowe
KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Obraz infekcji HPV
KOLPOSKOPIA Kolposkopia niezadowalająca Kolposkopia niesatysfakcjonująca
Nadżerka Nadżerką części pochwowej nazywamy widoczne po założeniu wziernika pochwowego okiem nieuzbrojonym, obejmujące mniejszy lub większy obszar, zaczerwienienie w okolicy ujścia zewnętrznego szyjki macicy
Stany dające obraz nadżerki ektopia z obecną lub nie strefą przekształceń wrodzona (powstaje w okresie życia płodowego) nabyta nadżerka prawdziwa (ubytek nabłonka) 5-10% stan zapalny szyjki macicy atrofia nabłonka rak szyjki macicy
Przyczyny powstawania ektopii nabytej bodźce hormonalne (ektropionizacjaproliferacja śluzówki kanału szyjki macicy) urazy szyjki macicy po przebytej ciąży (ektopia laceracyjna - pęknięcia ujścia zewnętrznego)
Ektopia nabłonka gruczołowego
Nadżerka prawdziwa
Zapalenie
Atrofia
Kolposkopowe podejrzenie raka inwazyjnego
Niewielka ektopia, nie powodująca znacznego wydzielania śluzu i stanów zapalnych pochwy nie wymaga żadnego leczenia
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ