3. Profilaktyka raka szyjki macicy

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "3. Profilaktyka raka szyjki macicy"

Joanna Marszałek
8 lat temu
Przeglądów:

1 3. Profilaktyka raka szyjki macicy Rak szyjki macicy Na świecie, każdego roku, na raka szyjki macicy zapada około kobiet. W Europie, co 18 minut z powodu raka szyjki macicy umiera kobieta. Co roku około Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a połowa z nich umiera, bo zgłosiła się do lekarza zbyt późno. Oznacza to, że z 10 kobiet, u których codziennie wykrywa się w Polsce ten nowotwór, 5 umiera. Część z nich nie zdążyła wykonać badania cytologicznego. Czynniki ryzyka Rak szyjki macicy rozwija się bezboleśnie i długo. Przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Nie jest chorobą dziedziczną czy też uwarunkowaną genetycznie. Za rozwój raka szyjki macicy odpowiedzialny jest powszechnie występujący wirus brodawczaka ludzkiego, zwany HPV. Każda kobieta, niezależnie od wieku narażona jest na zakażenie się jego rakotwórczymi typami. Istnieje wiele typów wirusa HPV, ale tylko niektóre z nich są rakotwórcze i wywołują raka szyjki macicy. Do zakażenia może dojść w czasie stosunku płciowego, jak również w przypadku bezpośredniego kontaktu ze skórą osoby zakażonej. Wszystkie kobiety, które rozpoczęły życie seksualne mogą mieć kontakt z zarówno z typami HPV niskiego ryzyka, jak również tymi najgroźniejszymi. Około 80% kobiet aktywnych seksualnie ulega zarażeniu wirusem HPV przynajmniej raz w ciągu całego życia. Oprócz zakażenia HPV wymienia się szereg czynników, które istotnie zwiększają ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Głównymi czynnikami wpływającymi na powstanie nowotworu są: przewlekłe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV 16 i 18 lub innymi typami onkogennymi, wiek, wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, duża liczba partnerów płciowych, wieloletnie palenie papierosów, niski status socjoekonomiczny, śródnabłonkowa neoplazja szyjki ( CIN ) w wywiadzie. Objawy Rak szyjki macicy we wczesnym okresie przebiega bezobjawowo. Dlatego tak ważne są badania przesiewowe. W późniejszej fazie mogą pojawiać się tzw. krwawienia kontaktowe. W trakcie rozwoju choroby mogą wystąpić następujące objawy: krwawienie, które pojawia się pomiędzy regularnymi krwawieniami miesięcznymi, krwawienie po stosunku, prysznicu lub badaniu ginekologicznym, krwawienie miesięczne, które trwa dłużej i jest bardziej obfite niż zwykle, krwawienie po menopauzie, obfite upławy z pochwy, ból w podbrzuszu, ból podczas stosunku.

Oznacza to, że z 10 kobiet, u których codziennie wykrywa się w Polsce ten nowotwór, 5 umiera. Część z nich nie zdążyła wykonać badania cytologicznego.

2 Profilaktyka Raka szyjki macicy można łatwo wykryć nawet we wczesnym stadium rozwoju. Szczepienia przeciwko HPV Profilaktyka pierwotna Coraz powszechniejszą metodą profilaktyki raka szyjki macicy są powszechne szczepienia przeciw wirusowi HPV u osób które nie rozpoczęły współżycia płciowego. Szczepienia według prowadzonych badań eliminują w znacznym stopniu ryzyko zachorowania. Dotychczas 10 krajów europejskich wydało już oficjalne rekomendacje dotyczące szczepień przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego. Cytologia Profilaktyka wtórna Cytologia jest badaniem pozwalającym na wykrycie raka szyjki macicy w początkowym stadium. Polega ono na mikroskopowej ocenie komórek pobranych specjalną szczoteczką z szyjki macicy. Dzięki niej można zdiagnozować nawet niewielkie nieprawidłowości zachodzące w szyjce macicy. Wczesne zmiany, wykryte w komórkach szyjki macicy można całkowicie wyleczyć. Badanie cytologiczne nie zapobiega zakażeniu wirusem HPV, który wywołuje raka szyjki macicy. Pomaga natomiast w identyfikacji wczesnych oznak choroby. Z bezpłatnych badań cytologicznych w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy mogą skorzystać kobiety w wieku 25-59, które nie miały wykonywanej cytologii w ramach NFZ w ciągu ostatnich 3 lat. Doświadczenia krajów zachodnich, pokazują, że roli profilaktyki w zapobieganiu rakowi szyjki macicy nie można przecenić. Choroba ma poważne konsekwencje zdrowotne i społeczne, a jej leczenie pociąga za sobą znaczne koszty. Badania przesiewowe oraz działania profilaktyczne, obejmujące szczepienia przeciwko HPV, mogą ograniczyć ryzyko występowania raka szyjki macicy i przyczynić się do zmniejszenia następstw psychospołecznych i ekonomicznych tej choroby. Kto może korzystać z programu Program profilaktyki raka szyjki macicy adresowany jest do kobiet w wieku lat. które nie wykonały badania cytologicznego w ciągu ostatnich 3 lat. U kobiet obciążonych czynnikami ryzyka: zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immmunosupresyjne, zakażonych HPV - typem wysokiego ryzyka, badanie jest wykonywane co 12 miesięcy. Profilaktyczne badanie cytologiczne można wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym, który udziela świadczeń w ramach umowy z NFZ. Do ginekologa nie jest wymagane skierowanie. Kobiety młodsze niż 25 lat i starsze niż 59 lat, mogą skorzystać z badania cytologicznego w ramach porady udzielonej przez lekarza specjalistę. Świadczenia zdrowotne na poszczególnych etapach realizacji programu profilaktyki raka szyjki macicy

płciowego. Szczepienia według prowadzonych badań eliminują w znacznym stopniu ryzyko zachorowania.

3 I. Etap podstawowy - cytologia Etap podstawowy to pobranie materiału do przesiewowego badania cytologicznego. Świadczenie to jest realizowane w poradni ginekologiczno - położniczej, w ramach porady zabiegowo-diagnostycznej. Materiał jest następnie przesyłany do pracowni patomorfologii w celu dokonania oceny. II. Etap diagnostyczny Etap diagnostyczny polega na ocenie mikroskopowej materiału cytologicznego w pracowni patomorfologii wyłonionej w drodze konkursu ofert. W 2011 roku są to dwaj świadczeniodawcy ze Szczecina: Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1, ul. Unii Lubelskiej 1, Szczecin oraz NZOZ Meditest. Diagnostyka Medyczna", ul.bronisławy 14 D, Szczecin. Po zbadaniu preparatu wynik jest przesyłany do poradni, która pobrała materiał do badania. III. Etap pogłębionej diagnostyki Jeżeli wynik badania cytologicznego jest nieprawidłowy, specjalista ginekolog-położnik kieruje pacjentkę na dalszą diagnostykę, którą jest badanie kolposkopowe, wykonywane w ramach Programu. W przypadku konieczności zweryfikowania obrazu kolposkopowego, pobierane są celowane wycinki do badania histopatologicznego. Na tej podstawie podejmowane są decyzje dotyczące dalszego postępowania diagnostyczno - leczniczego: skierowanie do leczenia lub określenie terminu kolejnego badania cytologicznego. Wskazanie dalszych procedur diagnostycznych i leczniczych Kobiety, u których rozpoznano raka szyjki macicy lub inne schorzenia wymagające leczenia specjalistycznego, zostają skierowane (poza programem) na dalszą diagnostykę lub leczenie do świadczeniodawców posiadających z NFZ umowy w odpowiednich rodzajach świadczeń. Opis problemu zdrowotnego Rak szyjki macicy jest szóstym*, co do częstości, nowotworem u kobiet w Polsce - stanowi 10,7 % nowotworów u kobiet. Rocznie ok kobiet umiera z tego powodu (według rejestru nowotworów 2004 r.). Badania przesiewowe w kierunku wykrywania raka szyjki macicy polegają na wykonywaniu badań cytologicznych wymazów z ujścia zewnętrznego kanału i z tarczy szyjki macicy. Skrining cytologiczny, ze względu na niski koszt i wysoką skuteczność, jest najpopularniejszą metodą badań przesiewowych. W wyniku przeprowadzenia badania cytologicznego można wykryć zmiany przedrakowe i raka we wczesnym okresie zaawansowania choroby. W przypadku stwierdzenia zmian o charakterze dysplastycznym należy w celu weryfikacji wstępnego rozpoznania wykonać badanie kolposkopowe z celowanym pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. Główne czynniki ryzyka raka szyjki macicy infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)

II. Etap diagnostyczny Etap diagnostyczny polega na ocenie mikroskopowej materiału cytologicznego w pracowni patomorfologii wyłonionej w drodze konkursu ofert.

4 wiek (zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem, szczyt zachorowań przypada pomiędzy 45 a 55 r. ż.) wczesne rozpoczęcie życia seksualnego duża liczba partnerów seksualnych duża liczba porodów niski status społeczny i ekonomiczny palenie papierosów stwierdzona wcześniej zmiana patologiczna w badaniu cytologicznym partnerzy seksualnie niemonogamiczni, z infekcją HPV (ryzyko zachorowania wzrasta 20- krotnie). Efektywność skriningu Niezbędnym warunkiem efektywności skriningu cytologicznego jest jego masowość, szacuje się bowiem, że dopiero przy objęciu badaniami przesiewowymi 75% populacji można uzyskać 25% spadek umieralności. Badania naukowe dowodzą, iż 1,5% - 2% rozmazów cytologicznych prezentuje nieprawidłowości wymagające dalszych procedur diagnostycznych. Gdzie można wykonać badanie cytologiczne i kolposkopię Poradnia ginekologiczno-położnicza Badanie cytologiczne w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy można wykonać w każdym gabinecie ginekologiczno-położniczym zakontraktowanym przez NFZ. Do ginekologa nie jest wymagane skierowanie. Jeżeli wynik badania cytologicznego jest nieprawidłowy, specjalista ginekolog-położnik kieruje pacjentkę na dalszą diagnostykę, którą jest badanie kolposkopowe, wykonywane w roku 2012 w ramach Programu przez: Samodzielny Publiczny Specjalistyczny ZOZ - Zdroje w Szczecinie przy ul. Mącznej 4, telefon do rejestracji: lub Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Stargardzie Szczecińskim, Stargard Szczeciński, ul. Wojska Polskiego 27, tel Multimed NZOZ Ginekologiczno-Położniczy o Koszalin ul. Monte Cassino 13, tel o Koszalin ul. Świętego Wojciecha 1, tel Kobiety młodsze niż 25 lat i starsze niż 59 lat, mogą skorzystać z badania cytologicznego w ramach porady udzielonej przez lekarza specjalistę. Poradnie ginekologiczno-położnicze 2012 ginekologiczno-położnicza Powiat choszczeński Choszczno, ISPL Lek. Lech Kordowski - Położnik Ginekolog, Mickiewicza 2, Choszczno, SPZOZ, Niedziałkowskiego 4A, w. 117

badaniu cytologicznym partnerzy seksualnie niemonogamiczni, z infekcją HPV (ryzyko zachorowania wzrasta 20- krotnie).

5 ginekologiczno-położnicza Powiat myśliborski Barlinek, NZOZ "Żyjmy Zdrowo", Mickiewicza 12, Barlinek, SPZOZ Szpital Powiatowy w Barlinku, Szpitalna 10, w. 25 Dębno, NZOZ Poradnia Dla Kobiet S.C., Kościuszki 17, Dębno, SPZOZ Szpital Powiatowy, Kościuszki 58, wew. 48 Myślibórz, NZOZ Med-Gin, Kościelna 15, , Myślibórz, NZOZ Przychodnia im. Jana Pawła II Sp. z o.o, Ogrodowa 9, , ginekologiczno-położnicza Powiat sławieński Darłowo, NZOZ "Zdrowie", Skłodowskiej 32, Darłowo, NZOZ Ginekologiczno-Stomatologiczny Aneta Jacek Domarańczyk, Skłodowskiej 32, , Malechowo, ZOZ, Malechowo 21, Pieńkowo, NZOZ Pomorskie Centrum Rehabilitacji, Zdrowia i Urody Szpital-Sanatorium Panorama Morska, Pieńkowo 73, Postomino, NZOZ Ars Medica, Postomino 6a, Sławno, NZOZ Ars Medica, Jedności Narodowej 36/91, Sławno, Szpital Powiatowy, I Pułku Ułanów 9,

48 Myślibórz, NZOZ Med-Gin, Kościelna 15, 95 747 02 50, 95 747 02 51 Myślibórz, NZOZ Przychodnia im. Jana Pawła II Sp. z o.

Podobne dokumenty

Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy dla konkursu RPSW IZ /17 w ramach RPOWŚ

Załącznik nr X Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy Warunki realizacji przedsięwzięć w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy dla konkursu RPSW.08.02.03-IZ.00-26-081/17