PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA JĘZYK POLSKI IV etap kształcenia (SZKOŁA ŚREDNIA I ZASADNICZA ZAWODOWA) 1. Słowo wstępne 1. Członkowie zespołu przedmiotowego nauczycieli języka polskiego podjęli decyzję, że z dniem 16 października 2006 roku obowiązywać będzie Przedmiotowy System Oceniania dla uczniów szkoły średniej i zasadniczej zawodowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 w Gnieźnie. 2. PSO uległo modyfikacji dn. 1 września 2015 roku. 3. Rok szkolny dzieli się na dwa semestry. Klasyfikowanie śródroczne odbywa się po pierwszym semestrze. Ocena za drugi semestr jest ocena roczną (końcoworoczną). 4. W IV etapie edukacyjnym podczas oceniania bieżącego, śródrocznego, rocznego i końcowego stosuje się skalę ocen z wiadomości i umiejętności: celujący, bardzo dobry, dobry, dostateczny dopuszczający, niedostateczny. Podczas oceniania bieżącego dopuszcza się stosowanie przy ocenach znaków: + i - 5. Ocenianie ma na celu: a) informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i o postępach w tym zakresie, b) udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu jego rozwoju, c) motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu, d) dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w nauce, zachowaniu oraz o specjalnych uzdolnieniach ucznia, e) umożliwianie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktycznowychowawczej. 6. Ocenianie obejmuje: a) formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z przedmiotu b) ocenianie bieżące i ustalanie śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z przedmiotu c) udzielanie uczniowi pomocy w nauce poprzez przekazanie uczniowi informacji o tym, co zrobił dobrze i jak powinien się dalej uczyć d) przeprowadzanie egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych e) ustalanie warunków i sposobu przekazywania rodzicom (prawnym opiekunom) informacji o postępach i trudnościach ucznia w nauce. 1
2. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna Nauczyciele-poloniści mają obowiązek objęcia uczniów pomocą psychologicznopedagogiczną. Dostosowanie wymagań do psychofizycznych możliwości ucznia, nie oznacza ich obniżenia i dotyczy głównie form i metod pracy z uczniem. Nie może polegać na takiej zmianie treści nauczania, która powoduje obniżanie wymagań wobec uczniów z normą intelektualną, nie oznacza pomijania haseł programowych, tylko ewentualne realizowanie ich na poziomie wymagań koniecznych lub podstawowych. Nie może prowadzić do zejścia poniżej podstawy programowej, a zakres wiedzy i umiejętności powinien dać szansę uczniowi na sprostanie wymaganiom kolejnego etapu edukacyjnego. Wobec uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi konieczne jest dostosowanie wymagań edukacyjnych oraz form i metod pracy, w zależności od indywidualnych potrzeb oraz zaleceń poradni psychologiczno-pedagogicznej lub lekarza. Stosuje się następujące sposoby dostosowań: - preferowanie odpowiedzi ustnych zamiast pisemnych lub odwrotnie; w razie potrzeby rezygnacja z odpowiedzi ustnej - wydłużenie czasu pracy dla ucznia - umożliwienie uczniowi korzystania z audiobooków - uwzględnianie szybszej męczliwości - właściwe umiejscowienie ucznia w klasie - przeznaczanie więcej czasu dla ucznia z trudnościami na przeczytanie całej książki (lektury) - ocenianie, czy polecenia skierowane do całej klasy zostały właściwie zrozumiane, np. przez ucznia z niedosłuchem - niewymaganie od ucznia głośnego czytania na lekcji przy klasie - nieomawianie błędów przy całej klasie - praca z pomocą nauczyciela - zadawanie dodatkowych, prostych pytań - dzielenie materiału na mniejsze partie - nieuwzględnianie przy ocenie błędów wynikających z posiadanej wady czy dysfunkcji - pisanie drukowaną czcionką lub pisanie na komputerze - odrębne ocenianie merytorycznej strony pracy i odrębnie poprawności pisowni - częstsze sprawdzanie zapisów w zeszycie, notatek - uwzględnianie trudności w rozumieniu treści - podawanie uczniom jasnych kryteriów oceniania prac pisemnych - wyznaczanie uczniom konkretnych celów działania - niedyskwalifikowanie za pierwszą błędną odpowiedź - umożliwienie zaliczania zaległego materiału w późniejszym terminie, np. uczniowie w sytuacji kryzysowej, traumatycznej - zapewnianie poczucia bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego - stosowanie obniżonych kryteriów oceniania, wg poniższej skali: 2
0 20 %- ndst. 21-40 %- dop. 41 60 %- dst. 61 80 %- db. 82-95%- bdb. 96-100%- cel. UCZEŃ ZDOLNY: - powierzanie odpowiedzialnych ról w klasie, - indywidualizacja - uwzględnianie indywidualnych zdolności - zadania o zwiększonym stopniu trudności - teksty źródłowe analiza - uczestnictwo w konkursach, olimpiadach, turniejach przedmiotowych i artystycznych 3. Narzędzia pomiaru dydaktycznego Przyrost wiadomości i umiejętności uczniów podlega ciągłej ewaluacji za pomocą określonych narzędzi. Przedmiotem oceny są: a) wypowiedzi pisemne: kartkówka - niezapowiedziana forma odpowiedzi pisemnej trwająca max. 15 minut i obejmująca materiał z trzech ostatnich tematów; kartkówka z lektury forma wypowiedzi pisemnej, mająca na celu zbadanie wiedzy ucznia z zakresu problematyki lektury przed jej omówieniem lub po zakończeniu omówienia; wyniki kartkówki nauczyciel przedstawia uczniom nie później niż po trzech tygodniach trwania zajęć dydaktycznych (przynajmniej jedna w semestrze) (dotyczy uczniów szkoły średniej i zasadniczej zawodowej) sprawdzian zapowiedziana min. z tygodniowym wyprzedzeniem forma pisemnego sprawdzenia wiadomości z zakresu omówionego materiału ( może być również w formie testu) trwająca do dwóch godzin lekcyjnych, np. z zakresu wiedzy o epoce literackiej, z zakresu życia i twórczości pisarza lub poety itp. ( przynajmniej raz w semestrze) (dotyczy uczniów szkoły średniej i zasadniczej zawodowej) test czytania ze zrozumieniem (TEST CR) zapowiedziana min. z tygodniowym wyprzedzeniem pisemna forma sprawdzania wiadomości ucznia z zakresu umiejętności czytania tekstu ze zrozumieniem (przynajmniej raz w semestrze) (dotyczy tylko uczniów szkoły średniej) czas trwania do 45 minut pisanie własnego tekstu na podstawie fragmentu tekstu pisarza lub poety forma sprawdzająca umiejętność pracy z tekstem, analizowania, interpretowania, porównywania tekstów, odczytywania podobieństw i różnic oraz celów i sensów itp.; zapowiedziana min. tydzień wcześniej ( przynajmniej raz w semestrze) (dotyczy tylko uczniów szkoły średniej) czas trwania 2 godziny lekcyjne dyktando badające znajomość zasad ortograficznych i interpunkcyjnych, zapowiedziane z trzydniowym wyprzedzeniem ( tylko w klasach pierwszych) (dotyczy uczniów szkoły średniej i zasadniczej zawodowej) czas trwania do 45 minut pisemne zadania domowe dotyczące rozwiązywanie testu CR, analizy i interpretacji tekstu lub tekstów, pisania własnego tekstu w oparciu o inny tekst kultury, redagowania różnych 3
form wypowiedzi, np. rozprawki, eseju, charakterystyki bohatera itp. (przynajmniej raz semestrze) (dotyczy tylko uczniów szkoły średniej) b) odpowiedzi ustne na lekcji z trzech ostatnich omówionych tematów (dotyczy uczniów szkoły średniej i zasadniczej zawodowej) c) recytacja krótkiego tekstu (w zależności od potrzeb i możliwości) (dotyczy uczniów szkoły średniej i zasadniczej zawodowej) d) dopuszcza się wystawianie uczniowi ocen za aktywność i pracę na lekcji (dotyczy uczniów szkoły średniej i zasadniczej zawodowej) e) systematyczne sporządzanie notatek w zeszycie kontrolowane na bieżąco (dotyczy uczniów szkoły średniej i zasadniczej zawodowej) f) zeszyt przedmiotowy raz w semestrze (dotyczy uczniów zasadniczej szkoły zawodowej) g) inne formy np. projekt, praca w grupach, referat, inscenizacja Uzasadnianie oceny przez nauczyciela. Nauczyciel uzasadnia ocenę z odpowiedzi ustnej na zajęciach edukacyjnych. Nauczyciel uzasadnia ocenę z pracy pisemnej w zamieszczonym w tej pracy krótkim pisemnym komentarzu. Uwzględnia on opis sprawdzanych wiadomości i umiejętności oraz stopień ich opanowania przez uczniów poprzez stosowanie określeń, np.: słabo, dobrze niewystarczająco, opanowane, nieopanowane, wymagania konieczne, wymagania podstawowe. Takie pisemne uzasadnienie posiadają przynajmniej 2 pisemne formy w technikum i jedna w zasadniczej szkole zawodowej w semestrze. Formą uzasadnienia oceny jest również punktacja poszczególnych zadań i pokazanie, ile uczeń punktów uzyskuje na ilość punktów możliwych. W przypadku oceniania wypracowań, uzasadnieniem oceny jest podanie kryteriów oceny i stopień ich realizacji; w przypadku wypracowań maturalnych są to kryteria opracowane przez CKE (podajemy ich pełne nazwy i ilość punktów w poszczególnych kryteriach). W ten sposób opisujemy przynajmniej jedno wypracowanie w semestrze. Nie wymaga się uzasadniania w powyższy sposób ocen z kartkówek. Prace pisemne powinny być ocenione, a oceny podane do wiadomości uczniów, w terminie nie dłuższym niż trzy tygodnie. Jeżeli prace nie są oddane, nie przeprowadza się kolejnych pisemnych form sprawdzania wiadomości. 4 KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA I ROCZNA 1. Rok szkolny dzieli się na dwa semestry: I semestr - IX - I II semestr - II - VI 2. Klasyfikowanie śródroczne ( roczne ) polega na okresowym podsumowaniu osiągnięć edukacyjnych ucznia z zajęć edukacyjnych określonych w szkolnym planie nauczania i ustaleniu ocen klasyfikacyjnych oraz oceny z zachowania według skali określonej w Statucie Szkoły. 3. Klasyfikowanie śródroczne przeprowadza się na koniec I semestru, a roczne na koniec II semestru. 4. Oceny klasyfikacyjne z obowiązkowych zajęć edukacyjnych ustalają nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne na podstawie systematycznej oceny pracy uczniów z 4
uwzględnieniem ocen bieżących. Niedopuszczalne jest ustalenie oceny klasyfikacyjnej na podstawie jednorazowego sprawdzianu wiedzy na koniec semestru. 5. Ocena śródroczna i roczna nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych. 6. Śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych ustalają nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia. 7. Tryb informowania o ocenach. a. Na 2 tygodnie przed śródrocznym (rocznym) klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne informują ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów) o przewidywanej dla niego śródrocznej (rocznej) niedostatecznej ocenie klasyfikacyjnej zgodnie z przyjętymi regułami. b. Przewidywane oceny nauczyciele odnotowują w dzienniku lekcyjnym na kartach swoich przedmiotów. c. Na tydzień przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej nauczyciele zobowiązani są wpisać (długopisem) do dziennika lekcyjnego oceny klasyfikacyjne, poinformować o ocenach uczniów i odnotować ten fakt w dzienniku lekcyjnym na stronie przedmiotu. 8. Uczeń, który otrzymał oceną niedostateczną w klasyfikacji śródrocznej, jest zobowiązany do jej poprawienia (dotyczy uczniów szkół średnich; w klasach zasadniczych zawodowych zależy to od decyzji nauczyciela). 9. Zachowanie ucznia na zajęciach edukacyjnych nie może stanowić kryterium oceny poziomu jego wiedzy z danego przedmiotu. 10. Uczeń, który w klasyfikacji rocznej otrzymał ocenę niedostateczną i nie poprawił jej w trakcie egzaminu poprawkowego, tylko jeden raz w cyklu kształcenia, może w trybie warunkowym uzyskać promocję do klasy programowo wyższej, jednak materiał, którego nie opanował, musi zaliczyć w następnym roku szkolnym. Formę, sposób i termin zaliczeń ustala nauczyciel polonista w porozumieniu z uczniem, a ocena z egzaminu zostaje zapisana w dzienniku lekcyjnym. 11. Tryb i warunki uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny z zajęć edukacyjnych a) Za przewidywaną ocenę roczną przyjmuje się ocenę zaproponowaną przez nauczyciela zgodnie z terminem ustalonym w Statucie Szkoły. b) Uczeń może ubiegać się o podwyższenie przewidywanej oceny tylko o jeden stopień i tylko w przypadku, gdy co najmniej połowa uzyskanych przez niego ocen cząstkowych jest równa ocenie, o którą się ubiega, lub jest od niej wyższa. c) Warunki ubiegania się o ocenę wyższą niż przewidywana: 1) frekwencja na zajęciach z danego przedmiotu nie niższa niż 80% (z wyjątkiem długotrwałej choroby); 2) usprawiedliwienie wszystkich nieobecności na zajęciach; 3) przystąpienie do wszystkich przewidzianych przez nauczyciela form sprawdzianów i prac pisemnych. d) Uczeń ubiegający się o podwyższenie oceny zwraca się z pisemną prośbą do Dyrektora Szkoły za pośrednictwem wychowawcy klasy, w ciągu 3 dni od terminu poinformowania go o przewidywanych ocenach rocznych. e) Wychowawca klasy w porozumieniu z nauczycielem przedmiotu sprawdza spełnienie wymogów z ust.c). f) W przypadku spełnienia przez ucznia wszystkich warunków z ust. c) Dyrektor Szkoły wyraża zgodę na przystąpienie do podwyższenia oceny. 5
g) W przypadku niespełnienia któregokolwiek z warunków wymienionych w ust.c) prośba ucznia zostaje odrzucona, a wychowawca lub nauczyciel odnotowuje na podaniu przyczynę jej odrzucenia. h) Uczeń spełniający wszystkie warunki przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej przystępuje do przygotowanego przez nauczyciela przedmiotu dodatkowego pisemnego sprawdzenia wiadomości. i) Do dokumentacji (arkusze ocen) dołączony zostaje dokument potwierdzający przystąpienie ucznia do sprawdzenia wiadomości z informacją o uzyskanej przez niego ocenie. j) Podwyższenie oceny rocznej może nastąpić jedynie w przypadku, gdy praca została zaliczona na ocenę, o którą ubiega się uczeń. k) Ostateczna ocena roczna nie może być niższa od oceny proponowanej, niezależnie od uzyskanego wyniku z pracy. 5. Archiwizacja prac Archiwizacji (przechowywaniu) podlegają: prace klasowe, testy sprawdziany, prace o charakterze maturalnym i dyktanda. Po dokonaniu ich oceny przez nauczyciela według kryteriów znanych uczniowi uczeń ma prawo do wglądu w nie w celu zapoznania się z oceną, ewentualnymi popełnionymi błędami itp. Wszelkie sprawdziany, testy, wypracowania i inne pisemne formy sprawdzania wiedzy i umiejętności ucznia (pisane na lekcjach lub w domu) po obejrzeniu ich przez ucznia powinny wrócić do nauczyciela j. polskiego uczącego w danej klasie i być przez niego przechowywane do momentu przeprowadzenia klasyfikacji końcoworocznej. Jeśli nauczyciel podejrzewa u ucznia zaburzenia dysgraficzne, dyslektyczno-dysortograficzne i planuje jego skierowanie na badania w PPP, może archiwizować także inne jego prace pisemne jako materiał obserwacyjny. 6. Sposób udostępniania prac uczniom, rodzicom lub prawnym opiekunom Uczeń ma prawo wglądu do sprawdzonej i ocenionej pracy własnej w obecności nauczyciela. Prawo wglądu do prac mają także rodzice (prawni opiekunowie) ucznia podczas zebrań z rodzicami lub podczas indywidualnych spotkań z nauczycielem polonistą. 7. Kontakt z rodzicami (prawnymi opiekunami) ucznia Nauczyciel polonista kontaktuje się z rodzicami podczas spotkań z rodzicami i konsultacji. Nauczyciel zobowiązany jest udzielić informacji o postępach ucznia w nauce (lub ich braku) także, gdy rodzice (prawni opiekunowie) odwiedzą szkołę w innym umówionym z nauczycielem polonistą terminie - poza wyznaczonym, pod warunkiem, że nie zakłóca to zajęć dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych nauczyciela (podczas przerw, przed lub po zajęciach). 6
8. Oceny uczniów W przypadku pisemnych kartkówek, sprawdzianów i testów przyjmuje się skalę punktową przeliczaną na oceny cyfrowe wg kryteriów WZO, tj. Szkoła średnia: ZSZ 100%-96% celujący 100% -96% celujący 95% - 86% bardzo dobry 95% - 86% bardzo dobry 85% - 76% dobry 85% - 71% dobry 75% - 51% dostateczny 70% - 50% dostateczny 50% - 36% dopuszczający 49% - 30% dopuszczający 35% - 0% niedostateczny 29% - 0% niedostateczny Przy ocenianiu prac pisemnych uczniów mających obniżone kryteria oceniania stosuje się następujące zasady przeliczania punktów na ocenę: 1 20 %- ndst. 21-40 %- dop. 41 60 %- dst. 61 80 %- db. 82-95%- bdb. 96-100%- cel. W szkole średniej w przypadku pisania własnego tekstu na bazie tekstu literackiego, charakterystyki, itp. (od drugiej klasy szkoły średniej) oraz testów CR przyjmuje się następującą skalę ocen proporcjonalną do ilości punktów. Poziom podstawowy ocena Ilość punktów dla testu CR Ilość punktów dla wypracowania celujący - 50-48 b. dobry 20-18 47-43 Dobry 17-15 42-38 dostateczny 14-11 37-26 dopuszczający 10-7 25-18 niedostateczny 6 i mniej 17 i mniej Poziom rozszerzony (wypracowanie) w punktach 40 38 pkt. celujący 37 34 pkt. bardzo dobry 33 30 pkt. dobry 29 21 pkt. dostateczny 20 12 pkt. dopuszczający 11 pkt. i mniej niedostateczny 7
Liczba punktów do uzyskania w wypracowaniach i TESTACH CR powinna być zgodna z punktacją wg arkuszy egzaminu maturalnego z języka polskiego, tj. test CR max. 20 pkt., wypracowanie na poziomie podstawowym - max. 50 pkt., na poziomie rozszerzonym - max. 40 pkt. Ocenianie dyktand ortograficznych: Szkoła średnia ZSZ 0 bł. bardzo dobry 0 1bł. bardzo dobry 1 bł. dobry 2 3 bł. dobry 2 bł. dostateczny 4 5 bł. dostateczny 3 bł. dopuszczający 6 7 bł. dopuszczający 4 bł. i więcej niedostateczny 8 bł.... niedostateczny Jeżeli uczeń pracę pisemną zadaną do domu przyniesie po terminie, nie ma prawa uzyskać oceny wyższej niż dobra, a opóźnienie oddania pracy musi być uzasadnione, np. choroba, problemy rodzinne itp.! Jeżeli nie ma uzasadnienia uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną! Każdej formie sprawdzania odpowiada jedna ocena cząstkowa. Ocenę z przedmiotu nauczania ustala nauczyciel prowadzący dane zajęcia. Przyjmuje się następującą ilość ocen w semestrze dla przedmiotów realizowanych w wymiarze tygodniowym: 1) Jedna godz. tygodniowo minimum 3 oceny; 2) Dwie i trzy godz. tygodniowo minimum 4 oceny; 3) Cztery i więcej godz. tygodniowo minimum 5 ocen; Poziom wymagań na poszczególne oceny stanowią kryteria oceniania wypowiedzi ustnych i kryteria oceniania prac pisemnych, będące załącznikami do Przedmiotowego Systemu Oceniania! 9. Pomiar osiągnięć uczniów Corocznie nauczyciel uczący języka polskiego w danej klasie szkoły średniej (technikum dzienne dla młodzieży) dokonywać będzie pomiaru osiągnięć uczniów. Odbywać się to będzie raz w roku wg następującego harmonogramu: klasa pierwsza test diagnostyczny przeprowadzony w pierwszym semestrze (wrzesień) roku szkolnego badający wiedzę i umiejętności polonistyczne opanowane w poprzednich etapach edukacyjnych klasa druga - jeden test czytania ze zrozumieniem i jedno wypracowanie maturalne w roku szkolnym klasa trzecia jeden test czytania ze zrozumieniem i jedno wypracowanie maturalne w roku szkolnym klasa czwarta jeden test czytania ze zrozumieniem i jedno wypracowanie maturalne lub arkusz matury próbnej przeprowadzonej w roku szkolnym Arkusz pomiaru osiągnięć uczniów znajdować się będzie u nauczyciela uczącego w danej klasie przedmiotu, a uczeń i jego rodzice/opiekunowie prawni będą na bieżąco informowani o postępach edukacyjnych. 8
10. Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych 1. Od 1 września 2013 roku w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 w Gnieźnie działa Liceum dla Dorosłych, którego słuchacze realizować będą naukę w ramach III, IV, V i VI semestru, wobec czego uzupełnić muszą wiedzę i umiejętności z zakresu języka polskiego zdobyte w klasie I zasadniczej szkoły zawodowej. Materiał, który należy uzupełnić, wyznacza nauczyciel-polonista uczący w danej klasie Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych, a słuchacze zobowiązani są do zaliczenia go do końca I semestru danego roku szkolnego w terminach i na zasadach ustalonych z nauczycielem. 2. Po każdym semestrze słuchacze LO dla dorosłych zdawać będą egzamin obejmujący wiedzę z całego semestru. Egzamin z języka polskiego ma zawsze formę pisemną i ustną. 10. Inne postanowienia Zasady pracy z uczniami objętymi pomocą psychologiczno-pedagogiczną, przeprowadzania egzaminów poprawkowych, klasyfikacyjnych i promowania uczniów z oceną niedostateczną określają: Statut Szkoły i inne właściwe dokumenty. LEGENDA: K kartkówka KL kartkówka z lektury S sprawdzian CR test czytania ze zrozumieniem W wypracowanie D dyktando ZD zadanie domowe O odpowiedź A aktywność P/L praca na lekcji 9