Badanie wyników i efektywności nauczania Projekt Comenius Regio: Edukacja w regionach charakteryzujących się brakiem dostępu do infrastruktury i zawodów o wysokich kwalifikacjach w kontekście strategii Europa 2020" W Zespole Szkół im. W. Szybińskiego zostały przeprowadzone badania mające na celu zweryfikowanie osiąganych wyników nauczania przez naszych uczniów. W tym celu porównano wyniki uzyskane w gimnazjum oraz w kolejnych klasach liceum. Dane potrzebne do przeprowadzenia badania zostały zebrane przez wychowawców klas z wykorzystaniem świadectw gimnazjalnych oraz dzienników lekcyjnych a następnie przekazane pani Annie Lehrich, która przeprowadziła analizę porównawczą z głównych przedmiotów nauczania, tj. język polski, język angielski, matematyka, geografia i WOS. Analiza ta dotyczyła zarówno wyników uzyskanych w gimnazjum jak i po pierwszym semestrze w naszej szkole oraz po klasie drugiej i trzeciej liceum. W kolejnym etapie badań, dla otrzymania konkretnych informacji dotyczących wyników nauczania w naszej szkole przygotowano kilka pytań mających pomóc w wyciągnięciu właściwych wniosków i w dalszej perspektywie ulepszyć pracę dydaktyczno-wychowawczą naszej szkoły. Pytania, krótka analiza i wnioski: 1. Jak kształtują się wyniki nauczania w pierwszych klasach w porównaniu do gimnazjum Średnia wyników uzyskanych przez naszych uczniów w gimnazjum z j. polskiego wyniosła 3,88, natomiast uczniowie po I półroczu w naszej szkole średnio uzyskali wynik 2.58. Z j. angielskiego w gimnazjum średnia wyszła 3,85 natomiast po I półroczu okazała się niższa o jeden stopień 2,89. Średnia ocen z matematyki uzyskana w gimnazjum wyniosła 3,11 natomiast po I półroczu 2,49. Z geografii średnia ocen z gimnazjum to 3,81 natomiast w naszej szkole uczniowie uzyskali tylko 2,51.
Jeśli chodzi o WOS, średnia ocen uzyskanych w gimnazjum to 4,3 natomiast po I półroczu tylko 2,66. Podsumowanie: Średnia ocen uczniów po I półroczu w naszej szkole bardzo wyraźnie zmalała w stosunku do wyników końcowych z gimnazjum. Uczniowie twierdzą, że z przedmiotów takich jak WOS czy geografia w gimnazjum uzyskiwali dobre i bardzo dobre oceny ponieważ oceniani byli za referaty i prace przygotowane wcześniej w domu. W szkole ponadgimnazjalnej oceniani są za wiedzę wyuczoną (w formie sprawdzianów ustnych i pisemnych), co może tłumaczyć duży spadek ocen. 2. Jak kształtują się wyniki nauczania w kolejnych klasach liceum, czy mają tendencję wzrostową czy spadkową Średnia ocen w kolejnych klasach z poszczególnych przedmiotów: kl.1 kl.2 kl.3 j.polski 2,43 2,51 2,68 j.angielski 2,84 2,9 2,96 matematyka 2,69 2,55 2,43 geografia 2,99 3,40 - Analizując średnią ocen w poszczególnych klasach można zauważyć niewielki wzrost wyników w kolejnych latach nauki w liceum. Wyjątek stanowi matematyka, gdzie średnia ocen z roku na rok spadała. Prawdopodobnie po początkowym spadku osiąganych wyników uczniowie zaczynają dostosowywać się do stawianych wymagań, przyzwyczajają się do zasad panujących w naszej szkole. Być może również materiał przerabiany w kolejnych klasach jest dla uczniów bardziej przystępny. 3. Z których przedmiotów uczniowie mają największe problemy i osiągają najsłabsze wyniki a z których przedmiotów uczniowie osiągają najlepsze wyniki
Najniższa średnia ocen została uzyskana z j. polskiego w klasie pierwszej oraz z matematyki w klasie trzeciej co oznacza, że te przedmioty stwarzają uczniom najwięcej problemów. Może to być spowodowane trudniejszym programem nauczania w tych klasach z podanych przedmiotów. Natomiast najwyższa średnia ocen została uzyskana z geografii w klasie drugiej. 4. Porównanie wyników nauczania w gimnazjum uczniów wyróżniających się z ich wynikami po pierwszej klasie Po analizie średniej ocen uzyskanych przez uczniów ze świadectwami z wyróżnieniem (tj. ze średnią min. 4,75), którzy podjęli u nas naukę można zauważyć, że wyniki uzyskane po I semestrze nauki są zdecydowanie słabsze i kształtują się na poziomie średnio 3,65. 5. Jak wypada nasza szkoła po analizie wyników maturalnych na tle wyników powiatowych Wyniki egzaminu maturalnego z roku 2012 zostały przedstawione z uwzględnieniem poszczególnych typów szkół wchodzących w skład Zespołu Szkół im. Wł. Szybińskiego. Zdawalność w liceum ogólnokształcącym wyniosła 96,8%. Egzamin maturalny w liceum profilowanym zdało 89,3%, zaś w technikum 100% uczniów. Średnia zdawalność w Zespole Szkół im. Wł. Szybińskiego wyniosła 91,96%, co jest wynikiem lepszym, niż w roku ubiegłym, tj. 2011 (88,9%). Na tle powiatu liceum ogólnokształcące uplasowało się na czwartej pozycji. Kolejność jest następująca: 1. LO im. A. Osuchowskiego w Cieszynie zdawalność wyniosła 100% 2. LO im. M. Kopernika w Cieszynie 99,5% 3. LO im. P. Stalmacha w Wiśle 98,9% 4. LO im. Wł. Szybińskiego w Cieszynie 96,8% 5. LO w Skoczowie 96,7%
Wśród technikum najlepszym w powiecie okazało się Technikum nr 1 im. Wł. Szybińskiego. Zdawalność egzaminu maturalnego wyniosła 100%. Na kolejnych miejscach uplasowały się: 1. Technikum Budowlane w Cieszynie: 97,3% 2. Technikum w Zespole Szkół Gastronomiczno Hotelarskich w Wiśle: 89,6% 3. Technikum w Zespole Szkół Ekonomiczno Gastronomicznych w Cieszynie: 89,4% 4. Technikum w Zespole Szkół Zawodowych w Skoczowie: 84,6% 5. Zespół Szkół Technicznych w Cieszynie: 79,4% 6. Technikum w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Ustroniu: 73,0% 7. Technikum Rolnicze w Międzyświeciu: 71,9% 6. Dlaczego uczniowie osiągają takie a nie inne (lepsze) wyniki? Po przeprowadzonej analizie wynika, że prawie niemożliwe jest uzyskanie oceny celującej przez naszych uczniów. Może powinniśmy się zastanowić nad przedmiotowym systemem oceniania, aby go bardziej sprecyzować (aby był jasny dla uczniów), co konkretnie uczeń musi umieć aby otrzymać ocenę najwyższą? Być może to bardziej zmotywowałoby uczniów do uzyskania oceny ponadprzeciętnej. Sami będą wiedzieli na co ich stać i czy są w stanie osiągnąć lepszą ocenę z danego przedmiotu. Wnioski: Po przeprowadzonej analizie wyników uzyskanych przez uczniów w naszej szkole i wcześniej w gimnazjum można stwierdzić, że w liceum zdecydowanie się pogorszyły z każdego analizowanego przedmiotu (język polski, język angielski, matematyka, geografia). Czynników, które wpłynęły na taką sytuację może być wiele. Prawdopodobnie wymagania stawiane uczniom w naszej szkole są znacznie wyższe niż te, z którymi dotychczas uczniowie mieli się zmierzyć, a do czego trudno jest się przystosować. Ponadto z niektórych przedmiotów, jak na przykład języki obce, kryteria oceniania (poziom uzyskania poszczególnych stopni) w gimnazjum były z reguły niższe, a to nieco zniekształca analizowane wyniki. Obserwując wyniki osiągane przez uczniów naszej szkoły na egzaminie maturalnym można uznać, że są zadawalające, zwłaszcza w technikum. Jednocześnie należy się zastanowić nad sposobem ich podwyższenia i ulepszenia efektywności nauczania w naszej szkole.
Aby uzyskać więcej informacji na temat przyczyn nienajlepszych wyników nauczania uzyskiwanych przez naszych uczniów przeprowadzone zostały kolejne badania dotyczące jakości pracy szkoły. Materiałem badawczym były tym razem dwie różne ankiety: jedna skierowana do uczniów, druga do nauczycieli. W badaniach wzięło udział ok. 30 nauczycieli i 218 uczniów naszej szkoły. Ankieta była anonimowa, pytania w ankiecie zamknięte. Nauczyciel mógł zaznaczyć tylko jedną odpowiedź natomiast uczeń odpowiadał TAK lub NIE. Z ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli wynikają następujące wnioski: 1. Zainteresowanie danym przedmiotem płynące ze strony uczniów pozytywnie motywuje nauczyciela do pracy. Dodatkowym atutem motywującym nauczyciela do pracy i do poszerzania swoich kwalifikacji jest to, iż jest on zauważany i doceniany przez kolegów z pracy oraz dyrekcję szkoły. 2. Forma współpracy, jaką są zespoły przedmiotowe nauczycieli nie spełnia swoich funkcji (nauczyciele spotykają się sporadycznie). Nauczyciele raczej wypracowują inne nieformalne formy współpracy. Warto spróbować wypracować bardziej skuteczne formy wpływające na zwiększenie umiejętności i motywacji. 3. Duży wpływ na umiejętności nauczycieli ma uczestnictwo w zewnątrzszkolnych formach doskonalenia zawodowego oraz samokształcenie. Z ankiety przeprowadzonej wśród uczniów wynikają następujące wnioski: 1. 75% uczniów naszej szkoły odrabia lekcje, a 45% przygotowuje się do lekcji (uczy się w domu); 2. około 50% uczniów powtarza w domu materiał przerobiony na lekcji; 3. 43% uczniów uważa, że szkoda czasu na naukę, natomiast 66 % uczy się, bo jest to sposób na zapewnienie sobie sukcesu; 4. 27% uczniów uważa, iż nauczyciele interesują się tym, jak oni radzą sobie ze stawianymi wymaganiami. Taki sam odsetek uczniów twierdzi, że nauczyciele udzielają wskazówek, jak uczyć się skutecznie, 5. Połowa uczniów chętnie chodzi do szkoły, 1/3 ma trudności w nauce, a 2/3 uczniów jest zachęcanych przez nauczycieli do pogłębiania swojej wiedzy.
Rekomenacje: Ze uwagi na niewielką liczbę uczniów, którzy deklarują naukę w domu zaleca się częstszy monitoring ich postępów. Nauczyciele powinni również pokazać jak powtarzać materiał w domu, a także wskazać źródła z których dodatkowo mogą się uczyć (np. strony internetowe, konkretne książki / podręczniki do samodzielnej nauki, czy kopię dodatkowych ćwiczeń do wykonania w domu. Zauważono również raczej negatywne nastawienie do uczenia się, dlatego też powinno się pracować nad podwyższeniem motywacji uczniów. Należy znaleźć i wskazać pozytywnie aspekty działania uczniów, pokazywać i nagradzać pozytywne wyniki, mniejszą uwagę zwracać na słabo wykonane ćwiczenia czy napisane sprawdziany, a skupić się na pozytywnych zachowaniach. Uczniom brakuje okazania zainteresowania ich postępami i wynikami ze strony nauczyciela. Ten powinien pokazać, że zależy mu na tym czy i jak uczniowie się rozwijają. Być może jedna godzina obowiązkowych konsultacji z nauczycielem byłaby rozwiązaniem. Uczniowie i nauczycieli mieliby możliwość analizować postępy, identyfikować problemy, a także znajdować wspólnie rozwiązania. Wprowadzenie powyższych pomysłów powinno pozytywnie wpłynąć na chęć uczniów do nauki, a co za tym idzie na zwiększenie ich wkładu w proces edukacji oraz podniesienie efektów pracy. Badanie przeprowadziły i podsumowały: Kinga Gaś, Bożena Sikora, Katarzyna Broda, Anna Lehrich, Agnieszka Huczała